Научная статья на тему 'РОЛЬ ТРУДА В ВОСПИТАНИИ РЕБЁНКА (НА ТАДЖ.)'

РОЛЬ ТРУДА В ВОСПИТАНИИ РЕБЁНКА (НА ТАДЖ.) Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
117
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭСТЕТИЧЕСКОЕ ВОСПИТАНИЕ / ЭСТЕТИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ / РОЛЬ СЕМЬИ В ЭСТЕТИЧЕСКОМ ВОСПИТАНИИ / СЕМЬЯ / ШКОЛА / ДОШКОЛЬНЫЕ УЧРЕЖДЕНИЯ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Рофиева Фотима

Автор в статье рассматривает вопросы эстетического воспитания детей в процессе трудовой деятельности, указывает на огромное внимание роли семейного воспитания, воспитанию в дошкольных учреждения и творческих школах. В статье также проанализированы ряд уроков рисования и труда, посвященных эстетическому воспитанию.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РОЛЬ ТРУДА В ВОСПИТАНИИ РЕБЁНКА (НА ТАДЖ.)»

ВЗГДЯД НА «ТАФСИРИ КАБИР» («СОВЕРШЕННОЕ ТОЛКОВАНИЕ»)

ФАХРИДДИНА РОЗИ

Пиров С.А.

Статья посвяшена краткому изложению одного из произведений известного мыслителя Фахруддина Рози (1148-1209 н.э) под названием «Совершенное толкование Ф. Рози». Читатель может ознакомиться со стилями и методами сочинения и некоторыми мыслями философского и педагогического характера. А также представлены взгляды учёных об авторе данного произведения, его содержании и форме.

Ключевые слова: толкование, комментатор, сочинение, автор, процесс, слово.

PERSPECTIVE ON "TAFSIR KABIR" (PERFECT INTERPRETATION)

FAKHRIDDIN ROSIE

Pirov S.A.

The article is dedicated to the summary one of the works of the famous thinker Fakhruddin Rosie (1148-1209 BC), entitled "An absolute interpretation F. Rosie." The reader can find styles and methods compositions and some features, including its philosophical and pedagogical ideas. And also presents some views of scientists about the author of this work, its content and form.

Key words: interpretation, commentator, writing, author, process, word.

Сведения об авторе: Пиров Сироджиддин Асомиддинович- преподаватель кафедры Каранических наук Таджикского Исламского института имени Имама Аъзама -Абуханифы, тел.: (992) 918-75-61-74.

Information about the author: Pirov Sirojiddin Asomiddinovich, teacher of Quran studies, Chair in Tajik Islamic Institute named after Imam A'zam Abuhanifa, tel.: (992) 91875-61-74.

НА^ШИ Х,УНАР ДАР ТАРБИЯИ КУДАКОН Рофиева Фотима

Осорхонаи цумууриявии таърихию кишваршиносии ба номи Абуабдуллоуи Рудаки

Тарбия - раванди доимй буда, ибтидои он, назар ба акидаи Абуалй ибни Сино, аз батни модар огоз меёбад, дар таълимоти равоншиносй низ то солхои охир огози тарбияро аз оила медонанд. Аммо тадкикоти илмии солхои минбаъда собит намуданд, ки хдкикатан хам тарбия аз батни модар шуруъ гардида, саломатии у ба риоя намудани речаи хурок, истирохат, холати рухй ва вазъи саломатии модар вобаста аст.

Абушакури Балхй овардааст:

Дарахте, ки хурдак бувад, богбон, Бигардонад уро чу хохад чунон. Чу гардад калон, боз натвонадаш, Ки аз кажию хам бигардонадаш.

Инкишоф ва тарбияи хислатхои начиби инсонй дар кудак ба мухити оилавй ва гирду атроф алокаманд аст.

Солимии оила, шахсияти волидон, рафтору муносибати эшон бо кудак хеле таъсири мусбй дорад.

Барои халли ин масъалаи мухим, аз китобу дастур ва рисолахои бузургон, аз чумла - ашъори баландпояи устод Абуабдуллохи Рудакй, «Шохнома»-и Абулкосими Фирдавсй, «Пирузинома»-и Абуалй ибни Сино, «Рушноинома» ва «Саодатнома»-и Носири Хусрав, «Кобуснома»-и Унсурмаолии Кайковус, «Наврузнома»-и Умари Хайём, «Калила ва Димна»-и Абулмаолии Насруллох, «Синбоднома»-и Зохирии

Самаpкандй, «Панднома»-и Аттоpи Нишопypй, «Бустон» ва «Гулистон»-и Саъдии Шеpозй, «Ёддоштхо»-и Садpиддин Айнй, «Точикон»-и Бобочон Fафypов ва амсоли инхо истифода намудан чоиз аст.

Педагоги машхypи pyс А.С.Макаpенко даp бобати таpбия менигаpад: «Таpбияи хуб - давлати пиpии мост, таpбияи бад - ин мусибат, ашки хасpат, ин гунохи азими мо даp назди чомеаву дигаp одамон мебошад».

Макаpенко оиди ин масъала - мухити оила, шаpоити ичтимой ва мyносибатpо асос мехисобад.

Даp асаpаш «Достони педагогй» оиди усулхо ва pоххои таpбияи инсони хакикй бештаp py оваpдааст. Ба акидаи y, «паpхез аз чазои чисмонии кудак» воситахои асосии таpбияи эшон махсуб ёфтааст. Сухомлинский низ хамфи^ ва хамкоpи Макаpенко буд. Асаpхои даp мавзуи таpбия офаpидаиy беш аз 30 чилдpо ташкил медиханд. У зиёда аз сиву панч сол бо таълим ва таpбияи кудакони то синни мактабй ва чавонон машгул мешавад. Мактабеpо бо номи «Мадpасаи шодй» ташкил намуда, бештаp бачахои «дyшвоpтаpбия»-pо ба ин мактаб чалб мекунад. Даp китобаш «Кдлби ман бо он бачахост» pавандхои таpбияpо бо чунин самтхо:

эчод ва фаpохамоpии сypypy шодй даp ниходи кудак, эхтиpоми шахсияти кудак ва хифзи хукукхои y, ташаккули хисси эхтиpом ба худ ва дигаpон, таpбияи худогохй ва мехнатдустй, эхтиpом ба x,ymp ва зебоипаpастй, ташаккули истеъдод, илмомузй ва баёни фикp,

гуш каpда тавонистани гуфтугуи байникудакон ва таквияти фикpи эшон, бахои хакикй ба мехнату хyнаpи кудак чудо мекунад. Ба акидаи ин педагоги машхyp «Бачахо бояд даp дунёи саpшоp аз мехpy мухаббат зиндагй кунанд, ба воя pасанд»- (1.С.110-124)

Даp маколааш «Мусикй, калби инсонpо пок нигох медоpад» (Сухомлинский 1.с,177-183).

Сухомлинский накши мyсикиpо даp ташаккули эхсосоти кудакон кайд мекунад.

низ як машгулияти ачдодй ва иpсй ба хисоб pафта, ахамияти он даp таpбияи насли навpас махсус кайд шудааст. Масалан, ба акидаи pавоншинос Гоpднеp (1943) «хуш намоёнгаpи шакли хос аз бознамоихои зехнй» асту зехни кудак якyмpа аст, он чизе ки бо зехн кабул мекунад, аксаш даp хyнаpаш накш мебандад.

X,yнаpомyзй ба ташаккули зехнй, аклонй ва хисси хештаншиносию мехнатдустй кумак меpасонад. Расм кашидан, сохтан, духтан, оpо додан ва Fайpа ба махоpати эчодии кудак ва истеъдодаш асос мегyзоpад.

Даp ин боpа донишмандони бyзypг, файласуфон - Афлотун ва Аpастy низбаpномахои таpбиявии хyдpо ба миён оваpда буданд. Афлотун таpбияеpо аз тавлид то сесолагй маpхилаи аввал ва мухим медонад. Таpбияи чисмониpо низ даp ин маpхила мухим аpзёбй мекунад. Ба акидаи y махз бозихои гуногун, сайёхат, шунидани афсонахо, pасмкашй, навохтани мусикиву pакс ба эчоди хyнаp ва мехнат асос мегyзоpад. Аpастy низ ба таpбияи зехнй бештаp таваччух зохиp намуда, хафт омили асосии инкишофи кудак: чисмонй, забономузй, мyошиpат, баён, мусикй, хисоб ва табиатшиносиpо махсус кайд менамояд.

Файласуфи бyзypг Локк (1632-1704) низ даp боpаи ахамияти хyнаp хамчун воситаи асосии таpбия кайд мекунад. ба акидаи y насли навpасpо аз чихати чисмонй

пypкyвват намуда, ypо аз <фоххои бад» боз медоpад. Таpбияи гузаштагонамон - бобо ва модаpкалонхоpо ^rap шунида бошем) ба хотиp меоpем. Даp давpахои кадим сyFдихо писаppо хамчун чанговаpи диловаp ва дyхтаppо хамчун олихаи хонадон таpбия менамуданд. Аз писаp хyнаpи идоpа намудани аспpо ва аз дyхтаp хyнаpи пазандагию покизагии оташдонpо талаб мекаpданд.

Таpбияи гузаштагонамон даp заpбyлмасалхо: - «Модаp чи гуна - дyхтаp намуна»,

- «Мероси падар хохй - хунари падар омуз»,

- «Дунар чашмаи зоянда ва давлатест поянда»,

- «Давлататро дуздидан мумкин, вале хунарро дуздида намешавад»,

- «Дунар дорй - обру дорй»,

- «Маънии духтар дар хунари уст»,

- «Дастон мечунбад, дахон мехурад»,

- «Дунарманд хор намешавад»

ва Fайра мушохида кардан мумкин аст.

Духтарро аз хурдй ба хунар чалб мекунанд, зеро зиндагии ояндааш ба ин амал хеле алокаманд аст.

Писаронро то имруз хам чун таъмингарони оила тарбия мекунанд, зеро ободиву файзи рузгор ба мард низ вобастагй дорад.

Дар хаёт собит шуда, ки дорой аз хунар аст. Дар китоби мукаддаси мусулмонон «Куръон» низ омада, ки: «Дунарманд азизи Оллох аст». Дар ислом низ мехнат ва хунар асоси тарбияро ташкил медихад. Махз тавассути хунар шахс дар чомеа мавкеи худро муайян месозад, бахусус он хунаре, ки бахри дигарон хизмат бирасонад.

Мардуми точик тахти сарварии Президенти кишвар Эмомалй Рахмон дар барпо намудани чамъияти демократа, хукукбунёд ва дунявй камари химмат баста, бахри амалй гардонидани FOяхои он саъю кушиш менамоянд.

Талаботи як катор хуччатхои давлатй ва Крнунхои чумхурй аз забили Конститутсияи (Сарконуни) Ч,умхурии Точикистон, конунхои Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи маориф», «Дар бораи тахсилоти олй ва баъд аз муассисахои тахсилоти олии касбй», «Дар бораи чавонон», «Дар бораи тандурстй», «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд», «Дар бораи забони давлатии Ч,умхурии Точикистон», «Консепсияи миллии тахсилоти Ч,умхурии Точикистон, стандартии давлатии тахсилоти миёнаи умумии Ч,умхурии Точикистон, Консепсияи миллии тарбия дар Ч,умхурии Точикистон», «Барномаи таълим ва тарбияи хукукии шахрвандони Ч,умхурии Точикистон» хар як фарди чомеаро водор месозад, ки ба таълиму тарбияи насли наврас диккати чиддй дихад то ин, ки онхо бо дастовардхои илму техника, маданияту фарханг, маориф, анъанахои миллй ва чахонй аз наздик ошно гарданд. Дар навбати худ, эшон тавонанд, ки фархангу маданияти Fании мардуми моро дар арсаи чахон муаррифй созанд.

Аз ин лихоз дар чараёни тарбия пеш аз хамаба тарбияи хунаромузй, мехнатй, зебоипарастй, худшиносиву ифтихори миллй ва Fайра бояд эътибор дод. Бузургон бехуда нафармудаанд: Дунар омуз к-аз хунармандй, Даркушой кунй на дарбандй. Дунар чашмаест зоянда, давлатест поянда.

Обруи инсон дар хунари уст, хунармандони номиро тавассути хунарашон мешиносанду эхтиром мекунанд.Ободиву зебоии диёри точикон низ аз эчоди хунармандонаш аст.

Боиси ифтихормандиву каноатмандист, ки дар мамлакати мо масъалаи тарбияи насли наврас бахусус чавонон дар катори масъалхои стратегии давлатй ва амнияти миллии кишвар макоми хоса пайдо намудааст. Дар тарбияи худогохиву маданиятнокии насли наврас ва чавонон рушди сиёсати фархангй макоми хоса дорад. Тарбияи насли наврас аз маънавиёт, ахлоки чомеа, андешаи миллй ва дастовардхои Fании фархангй Fизо мегирад.

Инсон хамеша дар зиндагй барои амалй кардани накшахои худ, расидан ба куллаи максуд талош меварзад. Табиатан одамони асил хамеша ба неруву заковати хеш, ба мехнати халолашон такя мекунанду зиндагй обод мекунанд. Бештар бар он мекушанд, ки аз худ чизе ба ёдгор монанд.

Шахри Панчакент, ки яке аз шахрхои кадимаву зебоманзари Точикистон аст дар ин сарзамини ачдодй, ки хануз дар асрхои пеш аз мелодй сохиби маданияти хунармандй буд, шахсиятхои бузургу начиб зодаву ба воя расидаанд.

Накши хyнаpмандони асили ин диёpи бихиштосо даp ободии диёp хеле калон аст. Ахли хyнаpмандон бахpи эхёи хyнаpи маpдyмй ва ба насли имpyз омузонидани он талош меваpзанд. Бо максади таpбияи истеъдодхои хyнаpии бачагон бо дастгиpии Вазоpати фаpханги Ч,yмхypии Точикистон ва Макомоти ичpоияи хокимияти давлатии шахpи Панчакент маpказхои хyнаpомyзй даp назди Кохи фаpханги шахp ва даp назди шуъбаи маоpифи шахp солиёни зиёд фаъолият менамояд. Даp назди Кохи фаpханг махфилхои хyнаpомyзии pассомй (устод Ч^аева Мавчуда), заpдyзй (Мавлуда Абдypахмонова), лухтаксозй (ТаFоймypодова Мохиpа), pакс (Идpисова Заpина), кашидадузй (Бибй Эшонкулова), сузанидузй (Матлуба Аминова), дypедгаpй (Оpипов Ислом) амал мекунанд, ки ба он зиёда аз 350 нафаp навpасон чалб каpда шудаанд.

Даp маpкази хyнаpомyзии тобеъ ба шуъбаи маоpифи шахp низ 12 махфилхои гуногун дузандагй, бофандагй, заpдyзй, сандуксозй, кандакоpй, накшофаpй, кашидадузй, сузанидузй, pассомй, зочасозй ва тypбофй фаъолият дошта, зиёда аз 750 нафаp шогиpдон Xyнаpомyзонpо даp баp мегиpад. Ба ин махфилхо устодони хyнаp Сиpочиддинова Махбуба, Чумъаева Заpина, Рачабова Махбуба ва дю^он фаъолият мебаpанд.

«Максад аз ташкили махфилхо ба навpасон омузонидани хyнаpи маpдyмй ва эхёи он мебошад. Ба хаp як махфил 15-20 нафаp чалб каpда мешаванду хyнаp меомузанд. Аз таpафи дигаp, омyзгоpон ба онхо таpбияи маънавй медиханд: одоби мyошиpат, pафтоp, гyфтоp, мехнатдустиву хештаншиносиpо меомузонанд» - мегуяд диpектоpи Кохи фаpханг Луъбат Чдлилова.

Муассисаи томактабй низ даp таълиму таpбияи насли навpас сахми босазо доpад. Кудакистонхо зиннаи аввалини системаи маоpиф буда, вобаста ба талаботхои пешpафти иктисодию ичтимоии чомеа максад ва вазифахои хешpо тадpичан такомул медиханд.

Бо даpки мухимияти масъалаи фавк Пpезиденти кишваp Эмомалй Рахмон даp Паёми худ (24 апpели соли 2013) кайд намудаанд: «Имpyз вакти он pасидааст, ки ба зинаи аввали низоми маоpиф, яъне таpбияи томактабй таваччухи махсус зохиp каpда шавад, зеpо даp муассисахои тахсилоти томактабй хиштхои нахустини бинои шахсият ва чахонбинии инсон гузошта мешавад.» Кудак даp кудакистон хамчун ифодакунандаи забон, маданияту санъат, фаpханг, хyнаp, одату анъанахои миллати точик таpбия меёбад ва хамаи бойгаpихои моддию маънавии халк даp ин муассиса ва оила ба хаёти хаppyзаи атвол дохил мегаpдад.

Методологияи таълиму таpбияи кУдаконpо бояд усули пpинсипхои умумиинсонй -pафтоpи нек, гyфтоpи нек ва пиндоpи нек ташкил намояд. Кудакистонхо коpи таълиму таpбияи таpбиятгиpандагонpо тибки хуччатхои меъёpй аз чумла: Крнуни Ч,yмхypии Точикистон «Даp боpаи маоpиф», «Консепсияи миллии таpбия даp Ч,yмхypии Точикистон» Низомномаи «Рохнамои мypаббй», ки аз 31 августи соли 2007 тахти №433 мypаттаб ёфтааст, Баpномаи давлатии «Рушди сохахои таpбияи томактабй даp Ч,yмхypии Точикистон» ба pох мондаанд.

Даp шахpy дехоти Панчакент 18 муассисаи тахислоти томактабй фаъолият дошта, 273 нафаp мypаббиёнy омyзгоpон ба 2751 нафаp кудакон таълиму таpбия медиханд. Даp айни замон, кудакистонхо даp заминаи ичpоиши Баpномаи давлатии «Рушди сохахои таpбияи томактабй даp Ч,yмхypии Точикистон баpои солхои 2012-2016» каpоp доpанд. Даp pадифи таълимхои чудогона: машFyлиятхои шиносой бо мухит, хештаншиносй, инкишофи нутк, pиёзй, шиносой бо адабиёти бадей, саводомузй, pасмкашй, сypобсозй, мехнати дастй, гулмонй, мусикй, таpбияи чисмонй, забони pyrä, англисй ва таълими хyнаp низ диккати чиддй дода мешавад. Таълими хyнаp (мехнати дастй) даp кудакистонхои pакамхои 1,8, 10,11 хеле хуб ба pох монда шудаанд.

Даp кудакистони №1 бо pохбаpии мyшовиpи кудакистон Шохзода Мyкаppамова махфили «Гулдастон» баpои дyхтаpон ташкил каpда шудааст, ки махсули эчодии коpи ин махфил боpхо сазовоpи мукофотхо даp намоишхо ва саpфаpозии волидон гаpдидааст.

«Ба ин намуди хунар духтарон аз гуруххои болой хеле таваччухи махсус доранд, бесаброна рузи баргузории махфилро мунтазир мешаванд. Ба накша нигох накарда ман хар руз як соат бо онхо машFyлият мегузаронам. Доло онхо мустакилона гулдузй, бофандагй ва хунари гулмониро ичро мекунанд» - мегуяд Ш.Мукаррамова.

Бояд кайд намуд, ки дар тамоми машFyлиятхои мураббиёни кудакистонхо асбобхои аёнии дастисохт мавчуд аст. Датто аз латтапорахои гуногун лухтаксозй ба рох монда шудааст. Дар хамаи гуруххо гушаи «Дастони мохир» ташкил шуда, дар он намунаи бехтарини махсули эчоди кудакон ва мураббиён гузошта шудааст, он бинандаро ба хайрат меорад.

Мураббиёни гулдаст Ш.Мукаррамова (МТТ №1), М.Темирова (МТТ №2), О.Саидмуродова (МТТ №4), Ф.Абдулхайрова (МТТ №5), Махпораи Мухиддин (МТТ №6), Ч,.Бобомуродова (МТТ №8) ва Н.Баротова (МТТ №10) хунаромузи кудаконад.

Доло як машFyлияти расмкашии Мулкия Мухаммадиеваро, ки дар кудакистони «Афсона»-и шахри Панчакент гузаронида шуд ба риштаи тахлил мекашем:

Мураббия дар кисми ташкилии машFyлият мухтасар дар бораи коида ва одоби нишаст дар вакти расмкашй харф зада, бори дигар тарзи истифодаи ашёхоеро, кибо онхо кор мекунанд, таъкид намуд.

- Мо бояд хатман тозакор ва бодиккат бошем, то ин ки расмхои кашидаи мо зебо барояд - гуфт y. Сипас, мавзуи машFyлияти гузаштаро, ки кашидани манзараи «Тирамох» буд, чамъбаст кард, расмхои кашидаи онхоро тавзех дод. Ба расмхои бехтарини Мунаввара, Шохзода, Мавлуда, Фируз, Абдучаббор бахои баланд гузошта, ба онховаракчахои ранга тухфа кард. Мулкия бори дигар таъкид намуд, ки барои расми зебо кашидан хамеша омухтан, пайваста расм кашидан даркор, рухафтода шудан лозим нест. Ва y аз хаёти рассомони шинохтаи точик В.Будный, Н.Маноглаветс, А.Ашуров ва З.Собиров мисолхо овард.

- Аз руи афсонахое, ки мо дуст медорем бештар рассом Васнетсов Д.Н. расмхо офаридааст, ки хеле чолиби пуробуранг аст. Онхое, ки бисёртар захмат кашиданду пуртокатй карданд, ба чунин рассоми бузург табдил ёфтаанд, - гуфт y ва суханашро давом дод:

- Инак, дуструякони ман, пеш аз он кибо мавзуи нав шинос шавем, ман ба Шумо афсонаи «Анори лочувардй»-ро накл мекунам. Анорро хамаи мо дуст медорем -дар дасташ анор ба бачахо мурочиат кард y.

- Ранги анор чих ел аст?

- Ранги анор сурх мебошад - гуфт Мунаввара.

- Офарин, шаклаш ба кадом фигураи геометрй монанд аст?

- Анор доирашакл аст, - чавоб дод Аличон.

- Бачахо, мо дар машFyлияти мусикй кадом сурудро дар бораи анор аз худ карда будем? Кани як хонем.

Дама хушхолона суруди халкии «Анора овардем»-ро сароиданд. Бо хамин Мулкия тавонист бо бачахо хам машFyлиятро ба тарзи омехта ташкил кунаду хам лахзаи дамгирй ба вучуд оварад.

- Диккат! Буд, набуд дар як замон дар як доманаи кухи азим як Fоре буд, ки дар он чо як курбоккаи азиме зиндагй мекард.Рузе аз рузхо...

Мураббия хангоми накли афсона бо овози кахромонон таклид намуда, ба бачахо бо саволхои на чандон мушкил мурочиат мекард. Баъди накли афсона:

- Акнун, биёед расми он анораки лочувардидро ки дар афсона накл кардам, тасвир мекунем. Барои ин мо имруз факат шакли аввали расми анорро мекашем, яъне то кашидани шакли пурраи он мо бояд чор зинаи тасвирро, риоя кунем.

У аёниятеро, ки дар он чор зинаи тарзи кашидани анор нишон дода шуд буд, ба бачахо тавзех дод. Сипас, дар давоми 15 дакика бо ёрии y бачахо, машFyли кор шуданд. Онхо чунон саргарми расмкашй гаштанд, ки хар бинанда гумон мекард, гуё ин бачахо, дар хакикат, хама рассомони хакикй бошанд...

Дангоми чамбаъст, Мулкия аз кори бачахо каноатманд шуда, ба онхо офаринхо хонд.

Ду - се нафаp бошанд, алакай pасми комили аноppо аз pyи тасаввypоти худ кашида буданд. Коpи бехтаpинхо намоиш ва камбудихои баъзе бачахо нишон дода шуданд. Вазифаи хонагй низ аз pyи мазмуни афсонаи наклшуда сyпоpида шуд: Ба шумо кадом кахpамони афсона маъкул бошад, pасми онpо тасвиp кунед. МашFyлияти оянда pасмхоятонpо якчоя тамошо мекунем ва кашидани pасми комили аноppо давом медихем.

Хдмин тавp, М.Мухаммадиева, ба акидаи худи y , як лахза бо кудакон ба олами афсона дохил шуда, ба максади худ ноил гаpдид. Даp тасаввypоти кудакон якчанд накшхо гузошт. Ин накшхо онхоpо ба даpккyнии бисёp масъалахо водоp месозанд...

Ба акидаи мypаббияи pассом М.Мухаммадиева махз бо чалбкунй ва манзаpаи табиат хисси эстетикии кyдакpо бедоp каpдан мумкин аст. Аз таpафи дигаp диккати онхоpо ба асаpхои pассомон накшу нигоpи миллй, зебоии табиат чалб намуда, онхоpо ба олами зебои маданияти халк аз наздик шинос намудан лозим.

Хуб мебуд, ки даp катоpи колинхои зебои девоpи хонаамон якчанд pасмхои бехтаpини pассомони намоёни мамлакатамонpо меовехтем. Вале, хамчун чихози оpоиши хона нигох доштани намунахои санъати кулолй (куза, гулдон, чойнику пиёла) асаpхои тасвиpии pассомони чyмхypй, ки даp онхо табиату хаёти халкамон инъикос ёфтаанд, сузаниву лаълихои миллй, кошуку табакхои чубй ва Fайpахо ба кудакон олами зебову дилфиpебpо мyаppифй менамояд.

«Афсус, ки мозанхо бештаp хонадоpии авpyпоиpо кабул намуда, аз pyзгоpдоpии миллй, олами нафису зебои санъати тасвиpии халкамон натанхо худ, балки фаpзандонамонpо низ махpyм каpдаем» - мегуяд Мулкия Мухаммадиева.

Маpдyми хyнаpманди панчакентй низ бахpи эхёи хyнаp ба фаpзандонy шогиpдон хyнаp меомузанд. Чун осоpи таъpихию мадании Панчакенти кадим ва Саpазми бостониpопеши назаp меоpем, суханони нависандаи машхyp Чингиз Айматов «Одамони хаp асp хyдpо даp баландтаpин куллаи маданият хисоб мекаpданд» ба хотиp меояд.

X,yrnpy хyнаpмандй шyFли асосии маpдyм ва воситаи баланд баpдоштани сатхи зиндагонии эшон мебошад. Таъpих исбот каpдааст,ки даp даpахти бyзypги хyнаp шохахои хyнаpмандй месабзид, ки он то кунун месабзаду месабзад.

Кенти Панч аз кадимтаpин масканчои хyнаpмандон ба шyмоp меpафт. Панч- панч махалли азими оне,ки ба хам монанд надоштанд, вале бо хyнаpмандй ва хyнаpомyзй хамдигаppо пyp мекаpданд.

Даp хаp махалла то имpyз волидайну устодони хyнаp майлу хаваси фаpзандонy шогиpдонpо аник намуда, аз паи он мекушанд, ки навpасон хyнаp омузанд, хyнаpваpy хyнаpманд бишаванд, агаp падаpе бихохад, ки писаpаш мyсаввиp шудани, баpои вай девоpи ягон гушаи хавлиpо мyкаppаp мекунад. Чун девоp аз кашидагихо ^p мешавад, онpо бо лой аз нав андова мекунанд ва сипас аз нав навpас ба машFyлият машFyл мешавад. Ин амал аз давpаи зиндагонии сyFдихо даp ин саpзамин хyкмфаpмост, чун хакимон ба навpас бахогyзоpй мекунанд, каpиб гап намезананд, онхо даp он акидаанд,ки «худи хyнаp бояд чавобгу бошад, ба хама суолхо».

«Бyзypгй ба акл аст, на ба сол»- андеша доштанд хакимон.

Чун даp боло зикp гаpдид, хyнаpи панчакентиён аз давpаи бостонй саpчашма гиpифтааст. X,yнаpмандй шyFли дyстдоштатаpини хаp як хонадони панчакентист. Бахусус занон доpои хyнаpи волоииачдодианд.

Доpоииоилахои саpватманди ин диёp аз хyнаpмандии эшон мушохида мешавад. Намуди гуногуни хyнаpхо, намудхои гуногуни санъати амалй- халкй аз бехтаpин ва тозатаpин санъати сидкан халкй буда, мунтазам ва доимо бо хаёти инсон вобаста аст, аз каъpи асpхо бехтаpин хислатхое, кибо мафхуми зебой, табъи баланди зебопаpастию покй вобастабyдаpо даp худ тачассyмкаpда меояд.

Даp зебоихои дас^а^и хyнаpманд тамоми мазмуни зиндагии инсон таччасум меёбад. Даp pангхо тобиши зиндагй, даp накшхо мазмуни yмpакс ёфтаанд.

Анъанаи хуби панчакентиён чун дигаp маpдyми хyнаpмандй точик ба насли навpас омузонидани хyнаpи хеш аст, зеpо бо ин амал хам хyнаp эхё мешавад ва даp

шароити тамаддуни чахонишавии фазои фархангй омодагии эшон ба хаёти мустакилона ва дар шароити нави иктисодиву ичтимой ба фоидаи чомеа хохад буд.

Бо шарофати истиклолияти Ч,умхурии Точикистон имруз бисёре аз хунархои фаромушшудаи оилавй ва суннатй аз нав эхё гаштаву наврасон ва чавонон ба он чалб шуда истодаанд. Дар шахри Панчакент сулолаи хунармандони авлодй:оилаи усто Орипов Ислом дуредгар, усто Муслима Ч,умъаеваи дузанда, усто Максадой Собирова чомадуз, усто Матлуба Аминова сузанидуз, усто Мухиба Комиловаи сузанидуз, усто Абдурахмони охангар, усто Урокбой Фаттоеви сандуксоз, усто Дасан Умриеви заргар, усто Мирзооали Тошбекови гахворасоз, усто Мадина Алиеваи пупаксоз, усто Бахриниссо Муфаззаловаи яккабанддуз (миёнбанд),усто Сабохат Бобоёроваи гилембоф, усто Оначон Косимоваи курокдуз, усто Сохиба Чдлиловаи сурмасоз, усто Музаффара Мукаррамоваи Fарангдyз машхуранд,ки хунари волои гузаштагонро эхё намуда, сахмашон дар таълими хунари шогирдон хеле бузург аст.

Устодон доимо таъкид доранд,ки бояд хар як наврас сохиби касбу хунар бошад, ки ин ба тарбияи маънавии у ахамият дорад.

Усто Исломи кандакор чунин ибрози акида намуд: «Ман 6 писаронамро бо рохи хунаромузй тарбия намудам ва эшон сохиби маълумоти олй хастанд, сохиби эхтироманду рузгори ободу зебо доранд. Даромади асосии мо аз хунармандй аст.

Боиси каноатмандист, ки рузе нест, ки ба наздам падаре фарзандашро наорад, онхо низ мехоханд фарзандонашон мисли писарони ман хунарманд бошанд».

Тахлилхо нишон дод, ки талабот ба хунар хануз аз овони кудакй ташаккул меёбад.

Айнан дар ин синну сол асосхои муносибати шахсу оила ва инсоният поягузорй мешаванд.

Волидайн низ бояд кушанд, ки шаклхои муайяни сифатхои шахсй дар ботини кудакон аз рузхои аввали зиндагй тарбият ёбанд.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Дар намоиши хунари шогирдон, ки дар чорабиниву маросимхои гуногун гузаронида мешавад, кас ба хулосае меояд, ки накши дастони хунарманди наврасон -ояндаи нек дорад.

ШyFл ба хунар эшонро ба олами худшиносй, зебоипарастй, мехру шавкат ва эхтиром нисбат ба калонсолону намудхои хунар, ахамияти осори ниёгонро бедор месозад.

Нахустин шyFл ва хунару эчоди кудакон аз «Хоначабозй», «Зочабозй», «Хоначасозй» OFOЗ мешавад. Аввалин хоначабозихову хоначасозихо ва ороишоти зочахо ба фаъолияти эчодии кудак хишти аввал мегузорад.

Духтар ба хунар майл мекунад: «оча ба зочаам чихел курта дузам, уро чун арусак чихел оро дихам». Ва y бо ёрии модар ба духтани либос ва ороиши «зочаарусак» машFyл мешавад. Ба ин васила духтар бо ранг, зебой, урфу одат, оини мардумй шинос мегардад. Модар баъди итмоми кор ба духтараш таъкид мекунад: «Эхтиёт бош, сару либоси зоча хамеша тоза бошад ва худаш боодоб!»

Дар ниходи фарзанд мехру мухаббат нисбат ба инсон ва мехнату покизагй низ тавлид меёбад.

Ё худ писар ба падар мурочият мекунад» «Додо ба сагчаамон чи хел хона созем» ё «Мошинчаам вайрон шуд, онро чихел таъмир кунам». Падар бо хохиши том бояд ба писар амалиётхои оддии сохтмон, таъмирро омузонад.

Дато мешавад, агар волидон гуянд, ки: «Доло ту хурд, рав бозиатро кардан гир» -дигар он наврас ба хунар майл нахохад кард.

Наврасон аз овони хурдй бояд дарк кунад, ки y хам як хиссаи бузурги миллат асту давомдиханди хунари ниёгон ва калонсолон мебошад.

Дар як маънавиёт, хар як дастоварди маданию фархангии инсон дороии миллат -мерос аст.

Мерос ба насли имрузу оянда, мебояд ин меросро ончунон ба насли наврас биёмузем, ки он абадй гардад.

Деч кас аз пеши худ чизе нашуд,

Деч охан ханчари тезе нашуд...

Фармуда, Шамси Табрезй, ки хак асту рост. Пас, омузиш ва омухтан - пояи асосии зиндагист.

Адабиёт:

1. Макаренко А.С. Собрание сочинений: В 4 Т. Правда, 1987, - Т4-573 с.

2. Мирзоев А. Джами о знании и ремесле. «В помощь учителю - заочнику».

Сталинобод: Таджикгосиздат , 1949. Сах. 23.

3. Амиров Р.Н.Самодеятельное художественное творчество в семье , быту, по месту

жительства. - Душанбе: Ирфон, 1983,78с.

4. Гафуров Б.Г. История таджикского народа: В кратком изложении. Т.1. - М,

1949,476 сах.

5. Лук А.Н. Эмоции и чуства. М, Знание, 1972-42 сах.

6. Орифи М. Из истории педагогической мысли таджикского народа. (Аз таърихи

афкори педагогии халк;и точик). Душанбе: Нашр - дав педточик, 1962-143 сах.

7. Унсурмаолии Кайковус, Кобуснома. Душанбе: Адиб, 1990-151 сах.

8. Художественное творчество и ребёнок! Под ред. Проф.Н.Н. Ветлучиной М.:

Педагогика, 1972.-287 сах

РОЛЬ ТРУДА В ВОСПИТАНИИ РЕБЁНКА Рофиева Фатима

Автор в статье рассматривает вопросы эстетического воспитания детей в процессе трудовой деятельности, указывает на огромное внимание роли семейного воспитания, воспитанию в дошкольных учреждения и творческих школах.

В статье также проанализированы ряд уроков рисования и труда, посвященных эстетическому воспитанию.

Ключевые слова: эстетическое воспитание, эстетическое образование, семья, школа, дошкольные учреждения, роль семьи в эстетическом воспитании.

THE ROLE OF LABOUR IN CHILD'S EDUCATION Rofieva Fotima

The author of the article considers the aesthetic education of children in the prossess of work activities, and pays great attention to the role of family education, education in preschools and creative schools.

The article also analyzed a number of lessons on the aesthetic education of the example of drawing lessons and labour.

Key words: aesthetic education, aesthetic education, family, school, preschool, the family's role in aesthetic education.

Сведения об авторе: Рофиева Фотима Сироджевна- директор историко- краеведческого музея имени Абуабдуллох Рудаки города Педжакента, тел.: (+992) 92-707-12-08.

Information about the authors: Rofieva Fotima Sirodzhevna- director istoriko- regional museum of the name of Abuabdullokh Rudaki city Pedzhakenta, bodies.: (+992) 707-12-08.

ХУСУСИЯТ^ОИ ХОСИ ДАРСИ МУОСИРИ ЗАБОНИ ХОРИ^Й

Амиров С., Cабзаалии Р.

Доншгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни Доншгоуи давлатии омузгории Кулоб ба номи А. Рудаки

Дарси забони англисй воситаи асосии ноил шудан ба чор максади таълим (муоширатй, маърифатй, тарбиявй ва такомулй) буда, нихоятан бахри инкишофи имкониятхои зехнии хонандагон хизмат мекунад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.