Научная статья на тему 'ЗНАЧЕНИЯ И МЕТОДЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЭПОСА "ГУРУГЛИ" В УЧЕБНО-ВОСПИТАТЕЛЬНО ПРОЦЕССЕ'

ЗНАЧЕНИЯ И МЕТОДЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЭПОСА "ГУРУГЛИ" В УЧЕБНО-ВОСПИТАТЕЛЬНО ПРОЦЕССЕ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
114
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГУРУГЛИ / ЭПОС / КУЛЬТУРА / ДУХОВНОСТЬ / ВОСПИТАНИЕ / ЯЗЫК / ЗНАНИЕ / ТРАДИЦИЯ / ПЕДАГОГИКА / СКАЗКА / ОРИЕНТИР

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Кодиров К.Б., Назаров Х.Д.

В статье рассматривается важность изучения истории “Гуругли” в общеобразовательных учреждениях.С этой целью для воспитания чувств самосознания и роста саморазвития школьников. нужно организовать дополнительные уроки. В статье рассматривается воспитательная ценность таджикского эпоса «Гуругли», как отражения традиционной культуры и имеющий огромное эстетическое и патриотическое значение. В статье также рассматривается взаимосвязь национальной и человеческой ценности в эпосе «Гуругли». Данное произведение является тем творением могучего народного гения, от которого, как от полноводного чистого родника, веками питается духовная культура таджиков.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE SIGNIFICANCE AND METHODS OF USE OF THE EPIC "GURUGLI" IN THE EDUCATIONAL PROCESS AT SCHOOL

The article deals with the importance of studying the history of 'Gurugli' in secondary schools. To this end, to educate feelings of self-awareness and the growth of self-development of students. need to organize additional lessons. The article discusses the educational value of the Tajik epos 'Gurugli' as a reflection of traditional culture and having great aesthetic and patriotic significance. The article also examines the relationship of national and human values in the epic "Gurugli". This work is the creation of a powerful national genius, from whom the spiritual culture of Tajiks has been nourished for centuries.

Текст научной работы на тему «ЗНАЧЕНИЯ И МЕТОДЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЭПОСА "ГУРУГЛИ" В УЧЕБНО-ВОСПИТАТЕЛЬНО ПРОЦЕССЕ»

УДК: 378.2:001(091)(575.3)

А^АМИЯТ ВА ШАКЛ^ОИ ИСТИФОДАИ ДОСТОНИ «ГУРГУЛЙ» ДАР ЧАРАЁНИ ТАЪЛИМЙ - ТАРБИЯВИИ ХОНАНДАГОН

Цодиров К.Б.

Донишгоуи миллии Тоцикистон Назаров Х.Д.

Коллеци техникии Донишгоуи техникии Тоцикистон ба номи академик М. Осимй

Дар ёдгорихои педагогикаи халкй, ки садхо сол пеш бунёд шудаанд, методхо, воситахо усулхо ва шаклхои анъанавии такмили шахсият инъикос ёфтаанд.

Воситахои тарбияи халкй - роххои таъсиррасонй ба шуур ва рафтори кудак аст, ки максади он додани маълумотхои муфид, ташаккули майорату малакахои амалй, рушди максад ва одатхои рафтори ахлокй мебошад. Дар бораи воситахои тарбияи халкй байни мухаккикон фикри ягонае мавчуд нест. Дар интишороти алохида ба онхо афсонахо, маколу зарбулмасалхо ва гайра муносибанд. Тибки таърифоти В.А.Николаев, сарчашмахои номбаршударо танхо як восита - эчодиёти шифохии халк (фолклор) ташкил медихад [106, 105]. К.Пирлиев чунин воситахоро чудо мекунад: бозй, мехнат, эчодиёти шифохии халк, урфу одат, маросимхо [113]. А.П.Орлова таснифоти муфассали воситахо, аз чумла тамоми навъхои эчодиёти халк, намудхои гуногуни фаъолияти мехнатй, забони модарй, эчодиёти шифохии халк, бозихо, урфу одатхо, идхо ва гайраро пешниход менамояд [108].

Дар «Консепсияи миллии тарбия" дар чумхурии Точикистон нишон дода шудааст, ки яке аз максадхои асосии муассисахои тахсилоти миёнаи умумй интиколи маданияти миллй ва ташаккули худогохии миллй дар наслхои наврас мебошад. Татбики максадхои гузошташуда, коркарди консепсияи рушди системаи миллии маълумотро дар Ч,умх,урии Точикистон талаб менамуд. Асоси назариявй ва методологии он, ки дар чумхурии мо коркард ва чорй мегардад, бо такя ба таърих ва маданият, бо назардошти тавсифномахои ичтимой-иктисодй воридсозии чузъи миллиро дар назар дорад. Мувофики он муассисаи тахсилоти миёнаи умумй бояд рухияи миллиро дар худ дошта бошад. Ба хаёт ва фаъолияти муассисахои томактабй унсурхои эчодиёти халк, санъати амалй, хунархои мардумй, урфу одат, анъанахои миллй, таъриху маданияти халк на танхо мустахакам ворид шаванд, балки дар он мавкеи шоистаро ишгол кунанд. Хоссагии миллй бояд мазмуни маълумотро ганй гардонад. Забони миллй, эчодиёти шифохии халк, таърих, маданияти халк унсурхои педагогикаи халкй мебошанд ва асоси маънавй-ахлокиро ба мактаби миллии эхёшуда ва рушдёбандаи Ч,умхурии Точикистон бояд гузорад.

Дар давраи муосир дар назди муассисаи таълимй, омузгор ва олимони Точикистон вазифаи бадей, идеалогй, эстетикй, ахлокй хеле масъулиятнок гузошта шудааст. Яъне, бошуурона дарк намудани системаи арзишхои эстетикй ва этикии «Гуруглй» чун ривояти миллй, ба акидаи И.С. Брагинский «достони ачиб» баён ёфтааст. Ин вазифа дар «Консепсияи миллии маълумот дар Ч,умх,урии Точикистон» бо ^арори Дукумати Ч,умхурии Точикистон аз 3-юми марти соли 2006 бо максади нигохдорй, омузиш ва азхудкунии марворидхои эчодиёти шифохии халк, мероси бузургтарини фархангии халки точик - достони кахрамонии «Гургулй» гузошта шудааст. Дукумати Ч,умхурии Точикистон барномаи максадноки чумхуриявиро оид ба достони «Гургулй», ки барои солхои 2020-2025 пешбинй мешавад, бояд тасдик намояд. Дар он омузиши амики чанбахои гуногуни ин ёдгории маданияти мо пешбинй бояд гардад. Меъёру принсипхои баланди ахлокй-этикй, гояхои умумибашарии некй ва адолат, инсондустй ва ватандустии баландтарин, ки достони пахлавонии халки точик «Гургулй» -ро фаро гирифтаанд, бояд ба асоси тарбияи миллии насли наврас дар Ч,умх,урии Точикистон гузошта шаванд. Дар доираи барномаи таргиби достони кахрамонии «Гургулй» бо максади эхёи урфу одат ва анъанахои халки точик, намудхои миллии варзиш кароре кабул гардад, ки хар сол аз руи намудхои миллии варзиш дар Ч,умх,урии Точикистон мусобикахо гузаронида шаванд. Бо ибораи дигар, омузиши достони «Гургулй»-ро дар Точикистон ба сатхи баланди давлатй бардоштан лозим аст, чунки он бо мубаддалгардонии меъёрхои ахлокй-этикии мамлакати Чамбули Мастон ба идеологияи насли муосир такони наве медихад.

Дар бораи рохдои воридсозии достони «Гургулй» ба таркиби чараёни фаъоли эхёи маданияти миллй дар муассисаи тахсилоти миёнаи умумй фикр карда,

пешниход менамоем: омузиши забони «ГypFyлй» ^о аз алифбо бо дохил каpдани номхо ва тасвиpи амалхои кд^амононаи пахлавонон (интихобан), аз калимахову ифодахои алохида, ки, масалан, асп, оpоишоти он, ли6осу яpоки пахлавон, ашëхои хона ва Fайpаpо тасвиp менамоянд. Мактаби миллии ибтидой асосест, ки хиштхои аввалини азхудкунии забони «ГypFyлй»-pо мегyзоpад. Воpидсозии достон ба накшаи таълимии муассисахои тахсилоти миëнаи умумй, ба омузиши васеи достони «ГypFyлй» даp доиpаи таъpихй, маданй, этно^афй, педагогиву психологияи халкй ва х.к. имкон медихад. Бояд гуфт, ки даp ин чода достони «ГypFyлй» хаматаpафавy нодиp аст. Коpхои беpyназдаpсй, беpyназсинфй, тавсеаëбии маълумоти иловагй имкон фаpохам меоpад, ки достони «ГypFyлй» - pо ба навъхои гуногуни фаъолияти хонандагон дохил намоем. Мусобикахо ва озмунхои донандаи бехтаpини «ГypFyлй» ба ифода каpдани хонандагон даp pасм, мусикй, хyнаpхои дастй, ваpзиш ва х. к. мусоидат менамоянд. Ташкили чунин мусобикаву озмунхо ба таpбияи тафpикавии писаpонy дyхтаpон даp асоси анъанахои пешкадами ачдодони мо имкон хоханд дод.

Даp муассисахои таълимии ^мх^ии Точикистон мактаб-бачагонpо FOяхое, ки даp хазинаи эчодтети шифохии халки точик чой доpанд, аз кабили «Достони кахpамононаи «ГypFyлй», «Сахифахои дустдоштаи достони «ГypFyлй», «Гyлноpи зебодyхтаp», «Пахлавон Аваз» ва Fайpа чалб менамоянд.

Ба коллективи муассисахои тахсилоти миëнаи умумй заpyp аст, ки коpкаpди баpномаи омузиши пайдаpпайи достони «ГypFyлй» -pо даp синфхои 1-4 ва таpбияи мактаббачагони хypдсолpо даp pyхияи педагогикаи халкй бо назаpдошти замони имpyза ба pох монанд. Даp синфи 1 хонандагон ба мамлакати Чамбули Мастон сафаp мекунанд. Даp ин чо онхо бо пахлавонони кахpамон шинос мешаванд. Кудакон бо каноатмандии хосса касpи ГypFyлй (он бо касpи даp достон тасвиpшyда монанд аст)-pо мекашанд, поpчахои достонpо аз ëд мекунанд. Даp синфи 2 тамоми чоpабинихои беpyназсинфй ва як кисми даpсхо ба ситоиши кахpамонон бахшида мешаванд. Кудакон хоссагихои хаp яке онхоpо кайд мекунанд. Даp синфи 3 «сypyдхо даp боpаи ГypFyлй ва султони мутлак» мyфассалтаp омухта мешавад. Даp ин синф достонхо даp боpаи Аваз, Шеpалй, ва Нypалй киpоат мегаpдад. Баpои даpки пyppаи мазмуни он даp студияхои pассомии мактабхо лухтакхои кахpамонон тайëp каpда мешавад. Хонандагон намоиши pасмхо («Мамлакати Чамбул аз нигохи кудакон»)-pо мегyзаpонанд. Даp синфи 4 ба тасвиpи аспони пахлавонон диккати зиëде дода мешавад. Бачахо pангy давандагй, ^pTO^rä ва чолокии аспpо тасвиp менамоянд. ^айд мекунанд, ки асп дусти содику бовафо, хамpохи доимии чанговаp мебошад. Маводхои достон на танхо даp даpсхои забони модаpй, балки даp фанхои дигаp низ мавpиди истифода каpоp меëбанд. Чунончй, даp даpси математика зимни омузиши амалхои аpифметикй бозихои «Тиpандози мохиp», «Баpомадан ба кухи ^оф», «Аз даpë гузаштани Аваз» ва Fайpа гyзаpонида мешавад. Ба матн воpид сохтани мисолу масъалахо бо кахpамонони достон, номхои чyFpофй, pакамхо-pамзхо, ки даp накли эпикй вомехypанд, вазъияти махсуси мyшкилотpо ба вучуд меоpад, pаFбатy амалхои маъpифатии хонандагонpо фаъол мегаpдонад. Даp даpсхои забони pyrä зимни омузиши хиссахои нутк аз «ГypFyлй» поpчахо интихоб каpда ба сифати маводи дидактикй баpои диктантхои биной истифода каpда мешаванд. хонандагони хypдсол бо каноатмандии калон ба бозии «Аспpо биëб» (даp ду сутун аз pyи таpтиби гуногун номи пахлавонон ва аспхои онхо чой доpад, номи пахлавон аспи ба y тааллyкдоштаpо чудо каpдан лозим аст) хамpох мегаpданд. Даp даpсхои табиатшиносй бачахо хаpитаи Чамбули Мастонpо мypаттаб месозанду номхои ЧyFpофй ва нишонахои дигаpеpо, ки даp сахифахои «ГypFyлй» вомехypанд, чудо мекунанд. Бозии «Гашти бобаpоp», ки аз 5 давp ибоpат асту бо хонандагони синфи сеюм гyзаpонида мешавад, мypаккабтаp мебошад. Ин бозй сyпоpишхои гyногyнpо ба шакли кpоссвоpдy pебyсхо, виктоpинахо, ки ба даpки сypyдхои достон pавонаанд, даp баp мегиpад. Илова баp ин, кудакон даp чусту чолокй, тиpандозй, ба нишона бо «тиpхои Хyнхоp» чен каpда, даp мусобика шиpкат меваpзанд. Даp ин чо чустучуи педагогй, ташаббуси эчодии муаллимон ва бахисобгиpии гуногунии талаботхову pаFбатхои маъpифатии хонандагони синфхои ибтидой чой доpад.

Даp аксаpи мактабхо ин гавхаpи эчодиëти шифохии халки точило аз pyи баpномахои муаллифй омухтан мувофики максад аст. Омузиши амики достони «ГypFyлй»-сикли достонхои ахлокй даp боpаи мамлакати муъчизаноки Чамбул,

нашpи «ГypFyлй»-эпоси халки точик сеpмахсyл мебошад [63]. Даp давоми ду сол хонандагони синфи 8 ва синфи 9 аз pyи панч мавзуъ бояд «ГypFyлй»-pо омузанд, баъд доиp ба мустахкамкунии маводи омухташаванда аз pyи ду фасл - <^ояхо ва обpазхо», «Эчодиëти эпикии гypFyлихонхо» бо максади омодасозии кудакон ба тадкики матни «ГypFyлй» машFyлиятхои амалй бояд гyзаpонида шавад. Мувофикан, ба омузиши «ГypFyлй» даp осоpхонаи этногpафии МТМУ маводи зиëде бояд омода каpда шавад. Даp охиpи соли дуюми омузиши «ГypFyлй» кудакон хатман ба осоpхонаи гypFyлихонхо ^овтени достон) ташpиф меоpанд. Чоpабинихои хотимавй ба мустахкамсозии донишхо даp боpаи достони «ГypFyлй» pавона шудаанд.

Ба мавкеи «ГypFyлй» даp чаpаëни таълиму таpбия диккати калон дода мешавад. Ташкили баpомадхо ба мавзуи «Воpисони ГypFyлй» бо намоиши сахнавии бобхои достон хамpох бо сypyдy pаксхои халкй зеpи pохбаpии муаллимони забон ва адабтети точик ба pоx, монда шавад. Ташкили шабнишинихо ба мавзуи «Намоиши пахлавонони «ГypyFлй» (баpои синфхои 8-9), виктоpинахо («Сypyдхои «ГypFyлй» -pо медонй?») даp байни мактаббачагон майлу pаFбатpо ба мавpиди эчодиëти шифохии халки точик ташаккул медихад. Ташкили албомхо, баpоpиши мачалахои дастнавис, вохypй бо pовиëн ва чамъоваpии маводхои фолклоp ба васеъшавии чахонбинии этнопедагогии хонандагон мусоидат менамояд.

Омузиши достони «ГypFyлй» даp муассисахои тахсилоти миëнаи умумй бо тамоюли миллй-маданй тамоми чаpаëни таълиму таpбияpо фаpо мегиpад. Хонандагони мактаб мунтазам даp озмуну олимпиадахои шахpй, вилоятй ва чyмхypй оид ба фанни забони модаpй, даp чоpабинихои оммавй, ки ба достони «ГypFyлй» бахшида шудаанд, шиpкат меваpзанд, даp азхудкунии каломи модаpй, даp таpбия даp асоси анъанахои ачдодон, даp азхудкунии «асpоp»-и хyнаpхои маpдyмй, даp чалб ба асосхои санъати хоси миллии оpоишй-тачpибавй муваффакиятхои калонpо ба даст меоpанд.

Майлу pаFбат ба достони халкй байни хонандагон - намояндгони миллатхои дигаpе, ки даp чyмхypй зиндагй мекунанд, хело афзуд. Вакте ки муаллими забони pyrä даp муассисаи тахсилоти мданаи умумй оид ба достони «ГypFyлй» машFyлиятхои факултативй мегyзаpонад, намунаи мусбй хисоб меëбад.

«Тахсилот, - менависад - В.Д. Шадpиков, - аз таpзи маълумотдихии фаpд бояд ба механизми pyшди маданият, ташаккули обpази олам ва инсон даp он табдил ëбад» [142, 17]. Муносибатхои шахсиятй, маданй ва аксиологй даp муайянсозии вазифахои маълумоти миëнаи умумй даp хуччатхои Вазоpати маоpиф ва илми Ч,yмхypии Точикистон инъикос ëфтаанд. Бинобаp ин, даp мyндаpичаи маълумот ду таpкибот чой доpад: кисмхои асосии дониш, ки ба инсон хос асту ба y даp хаммонандсозии худ даp фазои чисмонй ва маданияти ичтимой, инчунин хаммонандсозй даp давpаи ичтимоисозии фаъол имкон медихад. Даp ин чо маълyмотpо бо назаpдошти тахаввулоти шyypи хонандагони синфхои болой ба pох мондан заpyp аст. Маълумот ислохи кисмхои асосии донишpо бо назаpдошти асоснокии миллй-маданй ва ичтимоии ташаккули чахонбинй ва аpзишхои умумимадании инсоният, инчунин мyндаpичаи маълyмотpо, ки ба фаpдисозии pохи маъpифатии хонандагони синфхои болой тавассути татбики имконоти эчодии онхо ва pyоваpй ба касби оянда имкон медихад даp баp мегиpад.

Даp эчодиëти шифохии халки точик тамоми намудхои ваpзиши миллй (гyштингиpй, камонваpй, найзапаpтой, пойга) ва бозихое, ки даp хаëти халк ва таpбияи насли навpас ахамияти калон доpанд, инъикос ëфтаанд. Хдо як писаpбача сypyдхои эчодиëти шифохии хал^о шунида, мехост, ки ба кахpамонон монанд шавад. Саpаввал бокуввату чолок, баъд аз калон шудан одилу хиpадманд бyданpо заpyp хисоб мекаpд. Ба ин маънй эчодиëти шифохии халки точик саpчашмаи хиpади педагогикаи халкй ва нигохдоpандаи адолату ноб^аи халк мебошад.

Маълyмотpо тавсиф дода, В.Д. Шадpиков менависад: «Самти маданияти халкй - чунин тавсифоти маълумотест, ки нишон медихад, то кадом андоза максаду вазифахо, мyндаpича ва технологияи таpбия ва таълим ба pyшд ва ичтимоисозии шахсият чун субъекти халк ва чун шахpванди давлати сеpмиллат, ки даp шаpоити тамаддуни мyосиp ба худмуайянкунй кодиp аст, нигаpонида шудаанд» [142, 63].

Эчоддати шифохии халки точик ба пyppагй ба чунин тавсифнома мувофикат мекунад. Он шахpванди чавонpо ба идеалхо ва санъати халк, ба системаи манъу аpзишхои ахлокй, ба хyнаpхои маpдyми даp низоми омодасозии мехнатии

хонандагон чалб менамояд. Шахсе, ки табиати инсон, мавкеи уро дар олами атроф мебинад, вижагихои этнопсихологии дарку услуби тафаккури халкро ба назар гирифта метавонанд. Кудак дар хамбастагй бо эчодиёти шифохии халки точик аз руоварй ба маданияти халк, идеалу арзишхо ва санъати халк каноатмандй хосил карда, дар у хисси хамдардй ба хамсолон ба вучуд меояд, У истеъдоди худро нишон дода, дар татбики арзишхои маданияти халк муваффакиятро ба даст меорад. К.Д. Ушинский навиштааст: «Тарбия инсонро ба пуррагй, бо тамоми хусусиятхои халкй ва ягонагй - бадан, рух, аклро фаро мегирад, чунки хислат он заминаест, ки дар он халкият реша медавонад» [131, 56].

Эчодиёти шифохии халки точик, аз чумла достони «Гургулй» дар рушди шахсият масъалаи омезиши арзишхои умумибашарй ва ахлокиро ташаккул дода, анъанахои миллиро бо пуррагй мепарварад. Арзишхое, ки дар эчодиёти шифохии халки точик чой доранд, дар замири наслхои наврас баркароршавии худогохии миллй, кадру киммати миллй ва эхёи хоссагихои миллиро чун кисми мухимтарини фарханг, такон дода метавонад.

ЛИТЕРАТУРА

1. «Гуругли».Таджикский народный эпос. -М.: Главная редакция восточной литературы, 1989. -701с.

2. «Гуругли». Девять сказаний о подвигах Гуругли и Аваза -богатыря; пер. с таджикского Т. Стрешневой и Д.

3. Виноградова. - Душанбе, 1983. - 160с.

4. Орлова А.П. Преемственность народной и научной педагогики в развитиитеории нравственного воспитания (на материале русской, украинской и белорусской народной педагогики): автореф. дис... д-ра пед.наук. - М.,

5. Рахимов К.С. таджикский эпос "Гуруглй" в традициях исполнительской школы Хикмата Ризо. -Душанбе, 2019. - 256с.

6. Ушинский К.Д. Педагогические сочинения в 6 т. Т. 5. - М., 1988. - 411 с.

7. Шадриков В. Д. Философия образования и образовательной политики / В.Д. Шадриков. -М.: Исслед. центра проблем качества подготовки специалистов. -1993. - С.111-122.

8. Шадриков В.Д. Народная школа // Высшее образование в России. - 1993. - № 2. - С. 41-48.

ЗНАЧЕНИЯ И МЕТОДЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЭПОСА «ГУРУГЛИ» В УЧЕБНО-ВОСПИТАТЕЛЬНО ПРОЦЕССЕ

В статье рассматривается важность изучения истории "Гуругли" в общеобразовательных учреждениях.С этой целью для воспитания чувств самосознания и роста саморазвития школьников. нужно организовать дополнительные уроки. В статье рассматривается воспитательная ценность таджикского эпоса «Гуругли», как отражения традиционной культуры и имеющий огромное эстетическое и патриотическое значение. В статье также рассматривается взаимосвязь национальной и человеческой ценности в эпосе «Гуругли». Данное произведение является тем творением могучего народного гения, от которого, как от полноводного чистого родника, веками питается духовная культура таджиков.

Ключевые слова: Гуругли, эпос, культура, духовность, воспитание, язык, знание, традиция, педагогика,сказка, ориентир.

THE SIGNIFICANCE AND METHODS OF USE OF THE EPIC "GURUGLI" IN THE EDUCATIONAL PROCESS AT SCHOOL

The article deals with the importance of studying the history of 'Gurugli' in secondary schools. To this end, to educate feelings of self-awareness and the growth of self-development of students. need to organize additional lessons. The article discusses the educational value of the Tajik epos 'Gurugli' as a reflection of traditional culture and having great aesthetic and patriotic significance. The article also examines the relationship of national and human values in the epic "Gurugli". This work is the creation of a powerful national genius, from whom the spiritual culture of Tajiks has been nourishedfor centuries.

Keywords: Gurugli, epic, culture, spirituality, education, language, knowledge, tradition, pedagogy, fairy tale, landmark.

Сведения об авторах:

Цодиров К.Б.-доктор педагогических наук, профессор кафедры общий педагогика Таджикский национальный университет. Телефон (+992) 918301116 Назаров Х.Д. - старший преподаватель кафедры языков Технический колледж Таджикского технического университета имени академика М. Осими Телефон: (+992) 918 566888

About the autor:

Qodirov K.B. - Doctor of Pedagogical Sciences, Professor of Chair of general pedagogics, Tajik national University. Phone: (+992) 918301116 Nazarov Kh.D. - Senior teacher Chair of languages of Technical College, Tajik Technical University named after academician M. Osimi Phone: (+992) 918 566888

УДК.51(075) ББК.74.262 Б. 91

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СРЕДСТВ ОБУЧЕНИЯ КАК ОДИН ИЗ КОМПОНЕНТОВ МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ МАТЕМАТИКИ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ

Бурханов К.Т.

Худжандский государственный Университет им. академик Б. Гафурова

Методика как педагогическая наука занимается разработкой целей обучения математике, его содержанием, системой методов обучения, форм и, наконец, средств обучения. Таким образом, средства обучения математике являются одним из компонентов целостной методической системы обучения, структуру которой можно представить в виде известной блок-схемы (рис.1).

Легко заметить, что средства обучения как взаимодействующие, взаимосвязаны, непосредственно, с каждыми остальными компонентами методики, и находятся в более сложных опосредствованных связях. Например, в системе: цели содержания средств, или цели методов средств, или содержание методов средств и т.п., непосредственно, зависят от целей, содержания и методов обучения, а также находятся в опосредованных связях [3, с.3].

В связи с коренной перестройкой содержания обучения математики в 1 - 4 классах средней школы происходит естественное изменение содержания, методов, средств и организационных форм подготовки будущего учителя начальных классов в системе высшего педагогического образования.

Вот почему особенно важным является разработка и совершенствование всей системы математического образования будущего учителя начальных классов. Совершенствование такой системы во многом зависит от комплексного подхода к формированию у студентов единой системы математических, методических и психолого - педагогических знаний, умений и навыков. Важная роль в этом принадлежит и средствам обучения, с помощью которых осуществляется учебно - воспитательная работа в вузе.

Опыт работы и наблюдения показывают, что сложившаяся система средств обучения, в которую входят учебники и учебные пособия, модели и инструменты, приборы, ТСО (технические средства обучения) и т.д., существующие на педфаках, во многом ещё не соответствуют как по содержанию, так и по своей направленности и объему тем задачам, которые решаются в современном процессе обучения математике младших школьников [ 3, с. 171-172].

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.