Научная статья на тему 'РОЛЬ СУРДОПЕДАГОГИКИ В ВОСПИТАНИИ И ОБУЧЕНИИ ГЛУХИХ ДЕТЕЙ'

РОЛЬ СУРДОПЕДАГОГИКИ В ВОСПИТАНИИ И ОБУЧЕНИИ ГЛУХИХ ДЕТЕЙ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
297
31
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СУРДОПЕДАГОГИКА / ГЛУХОЙ / ЖЕСТОВЫЙ ЯЗЫК / БИЛИНГВИСТИЧЕСКОЕ ОБУЧЕНИЕ / SURDOPEDAGOGY / DEAF / GESTURAL LANGUAGE / BILINGUAL LEARNING

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Кувватов Саттор, Рахмонов Зикриё

В этом статье автор дал понятие о роль сурдопедагогика обучении воспитании глухих детей, конкуренции между жестового языком усни методом обучения глухих и развитии сурдопедагогики в республики Таджикистан в период независимости которые дал важную роль в развития сурдопедагогики.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ROLE OF THE PEDAGOGICAL EDUCATION IN THE EDUCATION AND TRAINING OF DEAF CHILDREN

In this article, the author gave an idea of the role of the faculty of education and the curing of deaf children, the competition between the gesture language and the fallacy of the method of teaching the deaf and the development of language education in the Republic of Tajikistan in the period of independence, which gave importance to the development of the faculty

Текст научной работы на тему «РОЛЬ СУРДОПЕДАГОГИКИ В ВОСПИТАНИИ И ОБУЧЕНИИ ГЛУХИХ ДЕТЕЙ»

Хайруллоев Бахриддин- кандидат педагогических наук, доцент, заведующий кафедры эстетики и трудового обучения в начальных классах ТГПУ имени С. Айни; тел: (+992) 900-22-44-81.

About the author:

Khairulloev Bahriddin, Candidate of Pedagogical Sciences, Associate Professor in the Department of Aesthetics and Labour Education in the elementary grades of Tajik State Pedagogcal University named after Sadriddin Aini. Tel.: (+992) 900-22-44-81.

НАКШИ СУРДОПЕДАГОГИКА ДАР ТАЪЛИМ ВА ТАРБИЯИ КУДАКОНИ

НОШУНАВО

Кувватов С.Д.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айнй

Ра^монов З.П.

Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров

Сурдопедагогика таърихи тулонй дошта, даврахои мушкилеро аз сар гузарондааст. Агар ба гузашта назар кунем, сурдопедагогика, ки ба таълиму тарбияи ношунавоён сарукор дошта то, имруз ба мо мерос мондааст. Аз рузи пайдоиши инсоният дар руйи замин пеш аз нутк одамон бо ишора муошират мекарданд. Дар натичаи ишора нутк пайдо шудааст. Ношунавоён аз рузи пайдоиши инсон дар хамаи халкиятхо вучуд дорад. Дар замонхои гуломдорй ва то асрхои 15 нисбат ба ношунавоён ва дигар маъюбон муносибати берахмона менамуданд. Бисёртар диндорони хамон даврахо акида доштанд, ки шахсони маъюб ба азоби Худованд гирифтор шуда, дар назди Худо гунахгор мебошанд. Диндорон овозахо пахн мекарданд, ки касе ба ин гуна шахсон наздик шаванд, онхо гуё бар зидди Худованд баромада, ба ин гуна одамон чазохои вазнин таъин мекарданд. Аз сарчашмахои таърихи сурдопедагогика маълум гашт, ки дар хамон даврахо кудакони ношунавоёнро ба катл мерасонданд. Инчунин дар конунхои хамон давра ин гуна кудакон ягон имтиёз надошта, дар зери химояи давлат набуданд ва ба ягон чиз хукук надоштанд. Бисёр оилахое, ки ин гуна бачагон доштанд фарзандони худро панох мекарданд ва ё ба катл мерасонданд. Ба хамаи ин мушкилотхо нигох накарда онхо зиндагии худро давом медоданд. Дар он замон акидахое вучуд доштанд, ки гуё кудакони ношунаво бинобар сабаби дар шунавой мушкилоти дошта, наметавонанд дониши зарурй гиранд ва мухити гирду атрофро дарк намоянд. Файласуфи юнонй Аристотел (384-322) пеш аз мелод навиштааст: бачагоне, ки мушкилоти шунавой доранд, таълим додани онхо гайриимкон мебошад. Онхо наметавонанд хондану навиштанро ёд гиранд.

Ин гуфтаи Аристотел зери танкиди олимони дигар карор гирифта, акидаи ин файласуфро нодуруст арзёбй карданд. Дар сарчашмахои дигари судопедагогика навишта шудааст, ки Аристотел ин акидаро тахлил накарда, баръакс кайд намудааст, ки ин гуна кудакон метавонанд бо таълими махсуси барои онхо хос сохиби маълумот шаванд. Кудакони ношунаво гарчанде мушкилоти шунавой доранд, метавонад дониши хуб гирифта, дар зиндагй чои худро пайдо намоянд. . Монархи испанй Педро Понсе де Леона (1520-1584) тахминан солхои 1540-1547, 12 ношунаворо ба таълим фаро гирифт, ки дар байни онхо духтарон низ буданд. Понсе де Леона ба онхо навиштан, хондан, хисоб кардан, хондани намозромеомухт. Аз ин чо маълум гашт, ки монархи испанй инчунин ба ношунавоён таърихи испания, забонхои лотинй, юнонй ва итолиявиро низ меомузонд. Понсе де Леона хамчун асосгузори саршавии таълими кудакони ношунаво дар таърих номашро гузоштаст. Олимони дигар Х.П.Бонст (1620), Франческо Лана-Терси (1631-1687), Джон Булвар(1614-1684), Вилям Холдер(1616-1697), Джон Валлис (1616-1703), Георг Далгарно (1626-1687) ва Генри Бейкер (1698-1774) ба таълими кудакони ношунаво машгул, буда бо методхои гуногун онхоро омузондаанд. Мактаби аввалини ношунавоён ва методхои таълим дар нимаи дуюми асри 18 ва охирхои асри 19 ташкил карда шудаанд. Асосгузори мактаби аввалини ношунавоён олими Фаронса Шарл Мишел Дел Эпе (1712-1789) буд. Соли 1761 дар дигар сарчашмахо бошад солхои 1771ва 1776 мактабро дар хавлии шахсии худ ташкил намуда, кариби 75 нафар ношунавоёнро ба таълим чалб намуда, бо методи ишора таълим медод.

Шapл Мишел Дел Эпе a3 оигаи capвaтмaнд бyдa, вoлидaйнaш бapoи coxибмaълyмoт шyдaни oнxo кушиш 6a xap4 ДOдa, coxиби дипломи xyкyкшинoc гашт. Аммо ощо xaмчyн Xyкyкшинoc ^м фaъoлият нaмyдa, 6a тaълими кyдaкoни нoшyнaвo мaшFyл шyдaнд. Дap он дaвpaxo мaшFyл шyдaн 6a TamM^ кyдaкoни нoшyнaвo номумкин бyдa, бояд a3 дини худ дacт мекaшидaнд. Сaбaби 6a тaълими кyдaкoни ношушво дacт зaдaнии ин олим тaъpиxи a4^ дopaд. Дap xaмcoягии ин олим ду нoшyнaвo зиндaгй мекapд. X,ap пaгoxй, ки Дел Эпе 6a rap меpaфт ин ду кyдaкpo доим дap кyчa медид. Як py3 6a нaзди ощо paфтa чизеpo a3 oнxo пypcид, aммo oнxo чaвoб нaдoдaнд. Д. Эпе 6о Fa3a6 oнxopo «6е тapбия» гyфтa paфт. Бaъд мефaxмaд, ки oнxo нoшyнaвo мебoшaнд. Бapoи чунин paфтopaш xyдpo гyнaxкop x^ кapдa, чигyнa a3 oнxo бaxшиш пypcидaнpo нaмедoниcт. Чaндин вaкт фи^ кapдa 6a xyлoca oмaд, ки xaмaи кopaшpo пapтoфтa, 6a Ta^™^ ин кyдaкoн дacт зaнaд. Аз дишш дacт кaшидa, омузиши ин кyдaкoни нoшyнaвopo вaзифaи мyкaддacи худ x^o6 мекapд. Бa xaмaи мушкилот нигox нaкapдa тaълимpo дap xoнaaш 6a pox мoндa, кyдaкoнpo aз xиcoби xyдaш 6о aшëxoи хониш вa дигap мaвoдxo тaъмин кapд. Гapчaнде aз тapaфи диндopoн чaндин мapoтибa зеpи тaнкид Kapop дошт, aммo y фaъoлиятaшpo дaвoм дoдa, дap мyддaти кyтox oбpyи 6онуфуз пaйдo нaмyд. Олимони дигap дaвлaтxo oмaдa, методи тaълими кyдaкoни нoшyнaвopo aз Шapл Михел Д. Эпе oмyxтa, дap дaвлaтxoи худ омузиши нoшyнaвoëнpo 6a pox мoндaнд. X,yкyмaтдopoни xaмoнвaктaи Фapoнca xизмaтxoи шoëни Ш.М Эпе-po 6a нaзap гиpифтa мaктaби дaвлaтиpo кyшoдaнд вa методи тaълими oнxopo 6a pox мoндaнд. Методи тaълимии Ш.М. Эпе методи ишopaвй ном дошт. Кyдaкoнpo aввaл 6о ишopa фaxмoндa, бaъд дaxoн вa дacтpo иcтифoдa мебypд. Ш.М Эпе acocгyзopи aввaлин мaктaби нoшyнaвoëн 6a x^o6 paфтa номи неки xyApo дap тaъpиx гузошт. Соли 1912 дap шaxpи Пapиж 200- coлaгии Ш.М Эпе чaшн гиpифтa шyдa, ypo xaмчyн шaxcияти мaъpyф дap paвнaкy pивoчи coxaи cypдoпедaгoгикa мyappифй нaмyдaнд. Хизмaти Ш.М.Эпе хеле шоиега бyдa, кyшoдaни мaктaби aввaлин 6a y тaaллyк дopaд. Хизмaтxoи нaмoëни ypo 6a нaзap гиpифтa, дap pyзи чaшни 200 coлaгй пaйкapaи ypo гyзoштaнд . Х,оло як кyчaи шaxpи Пapиж 6o номи ин олими шинoxтa гyзoштa шyдaacт. Дap xaмoн coлxo дap xap гyшaвy кaнopи мaмлaкaтxoи чaxoн мaктaбxo кyшoдa шyдa, бaйни метoдxoи тaълимй paкoбaт пaйдo шуд.

Соли 1778 дap шaxpи Лейпcиг (Олмон) as тapaфи олими немиc Сaмyэл Гейнике (17271790) бapoи кyдaкoни ношушво дap Олмон якумин мaктaб кyшoдa шуд. Бaйни Шapл Михел .Эпе вa Сaмyэл Гейнике оид 6a методи тaълим coлxoи тулонй 6axc бapгyзop гaштa, paкoбaтxoи зиëд шйдо шуд. Сaмyэл Гейнике xиcoб мекapд, ки нутки дaxoнй бapoи кyдaкoни нoшyнaвo мyxим бyдa, тaълими ишopa 6a инкишофи xaмaтapaфaи кyдaкoни ношушво xaлaл меpacoнaд. Нутки дaxoнй po дap биcëp дaвлaтxoи чaxoн вa Aвpyпo 6a pacмият дapoвapдa, xaмчyн методи ягoнa ^6ул кapдa шуд. То имpyз ин ду методи тaълим poxи xaлли xyдpo

Сoлxoи 50-уми acpи ХХ дap тaълими кyдaкoни нoшyнaвo дигapгyниxoи куллй 6a вучуд oмaдa олимони aмpикoй иcбoт кapдaнд, ки тaълими зaбoни ишopa бapoи кyдaкoни нoшyнaвo мyxим бyдa бapoи инкишофи нутки дaxoнии oнxo ëpï меpacoнaд. Олимон инчунин иcбoт кapдaнд, ки тaълими 6илингвистй, яъне дyзaбoнй ( ишopa,xaттй вa дaxoнй ) бapoи тaълими кyдaкoн axaмияти xaмaтapaфa дoштa фикppoнй вa caвияи дониши бaчaгoнpo бaлaнд мебapдopaд. Aллaкaй coлxoи 80-уми acpи ХХ дap биcëp дaвлaтxoи Aвpyпo, Aмpикo вa Рoccия мaктaбxoи билинвиcтй кyшoдa шyдa, то имpyз ин метод нaтичaи xy6 дoдaacт. Дap Точикистон мaктaби aввaлин coлxoи 40-уми acpи ХХ кyшoдa шyдa xoлo, дap чyмxypй3 мaктaб- интеpнaт, 2 мaктaби мaxcyc вa инчунин дap мaктaбxoи шaxpи Бoxтap,нoxияxoи Кyшoниëн вa Baxm cинфxoи aлoxидa фaъoлият дopaнд, ки Kap^ 112 нaфap нoшyнaвoëн 6a тaълим фapo гиpифтa шyдaaнд.

Методи тaълим дap мaктaбxoи Точикистон acocaн aз дaвpaи Шypaвй xaмчyн методи дaxoнй 6окй мoндaacт. Дap дaвpaи Шypaвй иcтифoдaи зaбoни ишopa дap paфти тaълим мaxдyд 6уд вa фaкaт дap чopaбиниxoи беpyн aзcинфй, мaxфилy шaбнишиниxo иcтифoдa, мешуд.Методи дaxoнй 6a кyдaкoн xaмaтapaфa дониш нaдoдa мушкилоти зиëдpo пеш oвapд. A^ap^-rn нoшyнaвoëн мaънo вa мaфxyми чyмлaxoи дoдaшyдapo нaфaxмидa, фикpи xyдpo .nypycr бaëн кapдa нaметaвoнaнд. Тaчpибaи чaндинcoлaи бaндa дap мaктaб-интеpнaти бaчaгoни ношушвои нoxияи Рyдaкй нишон дод, ки arap мо тaълими дaxoнй вa ишopapo

якчо 6a pox монем нaтичaи xy6 дoдa, тaлaбaгoн метaвoнaнд фикpy aндешaxoи xyдpo пyppa бaйн нaмoянд.

Бо ин мaкcaд имpyзxo 6о дacтгиpии Тaшкилoти Чдмъиятии «Мapкaзи pyшди зaбoни ишopa вa тaълими нoшyнaвoëн»-и Ч,yмxypии Тoчикиcтoн дap oKnaxo тaълими зaбoни ишopapo 6a pox мoндaaнд. Нoшyнaвoëне ки мaктaби мaxcycpo xaтм кapдa, aз кypcxoи мaxcyc гyзaштa 6a ин rap чaлб кapдa шyдaнд. Тaълим дap oилa ин, пеш a8 xaмa, чaлби худи вoлидaйнpo бapoи тaълими ишopa 6a pox мoндa, кyдaкoнpo 6a мaктaб тaйëp мекyнaнд. Имpyзxo aкcapияти пaдapy мoдapoн нaмеxoxaнд зaбoни ишopapo a8 худ кушнд. Нaдoниcтaни зaбoни ишopa aз тapaфи oнxo бapoи пешpaфти кyдaкoн мoнеa щyдa , дap оита мушкилоти зиëдpo пеш меopaд. Aз xaмин лиxoз, xap як пaдapy мoдap вa aъзoëни oилa вaзифaдopaнд, ки зaбoни кyдaкpo xy6 oмyxтa, xaëти шиpини oнxopo тaъмин шмоянд. Aммo aфcyc, ки пaдapy мoдapoн инpo фaxмидaн нaмеxoxaнд.

Дap дaвpaи Шypaвй тaълими кyдaкoн 6a зaбoни pycï cypaт мегиpифт. Aз coлxoи 1940 то coлxoи 1991 тaълим 6о зaбoнй pycï 6уд. Мaн xaйpoнaм, бapoи чй xaмoн coлxo шaxcoне пaйдo нaшyдaнд, ки бapoи кyшoдaни cинфxoи точикй xapф зaнaнд. Arap ин кop 40-50 шл пеш cap мешуд, мaн фи^ мекyнaм, ки имpyзxo оид 6a тaълими зaбoни точикй a8o6 нaмекaшидем.Хyшбaxтoнa, coли 1991 Истикдолияти дaвлaтии Ч,yмxypии Тoчикиcтoн эълон гaшт вa бapoи paвнaкy pивoчи coxaи cypдoпедaгoгикa poxи нaв кушод. Aз coли 1991 cap кapдa, cинфxoи точикй кyшoдa шуд, вa имpyз омузиш ^ppa 6a зaбoни точикй 6a pox мoндa шyдaacт.Бa xaмaи мyшкилиxo нш^ нaкapдa, oмyзгopoн кушиш мекapдaнд, ки тaълими xoнaндaгoнpo xyбтap 6a pox мошд. Aлбaттa, нaбyдaни китoбxoи дapcй, бapнoмaxo вa мaвoдxoи зapypй 6о зaбoни точикй кopи oмyзгopoнpo мушкил кapдa 6уд. Шyкpи Истиклолият мекунем, ки 6a мо имконият дод, ки мушкилоти здади ин coxapo xaл нaмoем.

Пpезиденти Ч,yмxypии Точикистон Эмoмaлй Рaxмoн, ки ду мapoтибa 6a мaктaб-интеpнaти чyмxypиявии кyдaкoни нoшyнaвoи нoxияи Рyдaкй (17- уми мapти coлй 1994 вa 1-уми нoябpи coли 2012) тaшpиф oвapдa 6уд дap нaзди мacъyлин вaзифa гузошт, ки тaълимy тapбияи ин xoнaндaгoнpo бaлaнд бapдoштa китoбxoи дapcй, бapнoмaxo вa дигap мaвoдxoи зapypиpo 6о зaбoни точики тaxия вa чоп нaмoянд. Дap acora дacтypy cyпopишxoи Acocгyзopи cyлхy вaхдaти миллй, Пешвои миллaт, Пpезиденти Ч^их^ии Точикистон мyхтapaм Эмoмaлй Рaхмoн бapoи пешpaвии ин бaчaгoн кopxoи здад aмaлй кapдa шyдaaнд. Китoбxoи дapcии «Aлифбo бapoи cинфxoи тaйëpй» (мyaллиф Kyввaтoв С. Ибpoнoв М..), «Инкишофи нутк бapoи cинфи 2» (Kyввaтoв С. , Aлoвaтшoев Ч,.), Aлифбo бapoи кyдaкoни cycтшyнaвo (мyaллиф Шодмонов Ш.) 6о мaблaFгyзopии Вaзopaти мaopиф вa илм aз чоп бapoмaдaпешкaши xoнaндaгoн гapдoнидa шуд. Доло кито6и Хониш бapoи cинфи 3 (мyaллиф Kyввaтoв С. вa Рaxмoнoв З.), Инкишофи нутк бapoи cинфxoи 1 (мyaллиф Имaтoвa Л. Kyввaтoв С.) дap apaфaи чоп Kapop дopaд. Кито6и «Тaлaффyз» бapoи cинфxoи 1-2 (мyaллиф Kyввaтoв С. вa Рaxмoнoв З.) низ aз чоп бapoмaдa пешкaши xoнaндaгoн гapдидaacт. Доло a8 тapaфи мyтaxaccиcoни ин coxa китoбxoи дигap вa бapнoмaxo тaxия шyдa бapoи чоп oмoдa шyдa иcтoдaacт. Мyтaxaccиcи вapзидaи ин coxa Беpдoв Тош6ек бapoи xoнaндaгoн бapнoмaи тaълимй бapoи фaнxoи геoгpaфия, 6иология, тaбиaтшинocй, aнaтoмия, тaxия нaмyдaacт, ки он низ дap apaфaи чоп acт.Дacтoвapдxoи дигapе, ки дap дaвpaи Истиклолият 6a дacт oвapдем ин дoдaни шaxoдaтнoмa 6a xoнaндaгoн оиди xaтми мaктaб acт. Хoтиpacoн мекунем, ки дap дaвpaи Шypaвй ин кyдaкoн оиди xaтми мaктaб шaxoдaтнoмa нaмегиpифтaнд, гyë oнxo бapнoмaи тaълимиpo aз худ кapдa нaметaвoнaнд. Бaчaгoн xap чaнд нoшyнaвo бoшaнд xaм лекин caвoдy caвияи дoнишaшoн a8 бaъзе кyдaкoни зaбoни гyфтopдoштa хело бapтapият. Aз coли 2009 cap кapдa, дap acocи шк^и тaълимии мaктaб- интеpнaт бapoи кyдaкoни нoшyнaвo ^клим дap cинфxoи тaйëpи вa cинфxoи 1-10) пеш6инй шyдaacт, 6a xaтмкyнaндaгoни мaктaб-интеpнaт шaxoдaтнoмa дap дoиpaи тaxcилoти acocï вa гyвoxнoмa оид 6a кacби гиpифтaaшoн дoдa мешaвaд. Дap acocи ин нaкшaи тaълим aз coли 2009 cap кapдa дap cинфxoи 1-8 мaктaб-интеpнaтxoи мaxcyc бapoи кyдaкoни нoшyнaвo вa cycтшyнaвoëн aз xиcoби coaтxoи зaбoни мoдapй бapoи тaълими зaбoни ишopa 1 coaт чудо кapдa шyдaacт. Aз шли 2013 6a ин шк^и тaълими тaFЙиpoт дapoвapдa шуд. Бapoи тaълими зaбoни ишopa дap cинфxoи тaйëpи 2 coaт чудо кapдa шуд, ки ин дap пешpaфти зaбoни ишopa шкши мyxим xoxaд 6озид. Оиди тaйëp кapдaни

мутахассисони сурдопедагогика низ пешравихои назаррас ба чашм мерасанд. Соли 2010 дар назди факултети педагогикаи Донишгохи давлатии омузгории Точикистон ба номи Садриддин Айнй ихтисоси сурдопедагогика кушода шуда 7 нафар донишчуён ба шуъбаи рузона ва 13 нафар ба шуъбаи гоибона кабул карда шуданд. Бо карори Дукумати Чумхурии Точикистон аз 30 апрели соли 2011 Консепсияи тахсилоти фарогир кабул карда шуд. Дар асоси кабули ин Консепсияи тахсилоти фарогир дар Донишгохи давлатии омузгории Точикистон ба номи Садриддин Айнй факултети Психология ва тахсилоти фарогир таъсис дода шуда, ихтисосхои муштарак сурдопедагогика-информатика, логопедия-методикаи таълими ибтидой ва олигофренопедагогика-таърих кушода шуд. То имруз ихтисоси сурдопедагогика-инфарматикаро зиёда аз 100 нафар хатм карда дар муассисахои махсус кору фаъолият доранд Доло бошад 96 нафар дар ин ихтисос тахсил дошта. дар соли тахсили 2018-2019 14 нафар ин ихтисосро хатм мекунанд. . Оиди равнаку ривочи забони ишора корхои зиёд амалй шуда истодаанд. Соли 2008 аввалин «Лугати ишоравй» бо забони точикй ба тарики видео ба навор оварда шуд, ки барои омузгорону мураббиён, волидайн ва ношунавоён хамчун маводи таълимй пешкаш карда шуд.

Дар асоси дастуру супоришхои Асосгузори сулху вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мух,тарам Эмомалй Рах,мон дар маросими кушодашавии мактаб-интернати чумхуриявии кудакони ношунавои нохияи Рудакй (1 ноябри соли 2012) оиди тахия ва омода намудани китоби ишора бо забони точикй дастур дода шуд. Дар ин самт гурухи корй аз хисоби мутахассисони варзида, ношунавоён, кормандони Вазорати маориф ва илм таъсис дода шуд. Ин китоби аввалин дар таърихи точикон мебошанд. Барои дар сатхи баланд чоп кардани ин китоб мутахассиси ин соха Кувватов С. аз хисоби маблаги Вазорати маориф ба шахри Маскав сафар кард ва ба мутахассисони Маркази имову ишора ва таълими ношунавоё н оиди тахияи ин китоб дастурхои методй ва дуруст аксбардорй намудани ишорахо, тарзи харакату чо бочо гузории ишорахо маълумотхо дастрас кард. Хушбахтона соли 2015 кисми якуми китоби Имову ишора аз чоп баромада, ба тарики ройгон ба мактаб-интернатхои ношунавоён такдим карда шуд. Хусусияти ин китоб дар он мебошад, ки тамоми хусусиятхои миллии точикй ворид карда шудааст ва дар баланд бардоштани дониши хонандагон, омузгорон, мураббиён, ношунавоён ва волидайн накши мухим бозида, мушкилоти ношунавоёнро оиди муошират хал менамояд. Доло кисми дуюми китоби Имову ишора тахия шуда то мохи марти соли 2019 аз чоп мебарояд. Дар оянда моро зарур аст, ки дар тамоми каламрави чумхурй барои ношунавоён таълими ягонаи зобани ишораро ба рох монем. Имрузхо дар як мактаби махсус ишорахои худро бароварда, дар мактаби дигар бошад дигар ишорахо таълим дода мешавад, ки байни ношунавоён нофахмихоро ба вучуд овард. Ягон омузгор хукуки аз пеши худаш баровардани ишораро надорад, аммо мутаассифона, баъзе омузгорон дар мактаб-интернатхо аз пеши худашон ишорахо бароварданд. Бояд дар оянда ба ин хотима бахшида, ишорахои зарурие, ки ношунавоён мемонанд, ба рох монем.

Шоири ширинсухан Нуруллохи Ориф фармудааст: Бародаруо, забони мо уамин аст, Ишора баури мо чун ангубин аст. Набошад гар ишора, мо чй донем, Ки боло осмон, поён замин аст.

АДАБИЁТ

1. Гозова А.П. К проблеме развития системы обучения взрослых глухих //Дефектология.-1991.-№5.

2. «Зайцева Г.Л. Принципы, методы и формы использования жестовой речи в учебно-воспитательной работе со взрослыми глухими //Совершенствование системы обучения и воспитания взрослых глухих в свете реформы школы. - Л., 1988.

3. Зикеева А.г. Теоретические основы обучения языку глухих учащихся начальных классов // Обучение учащихся подготовительного, I-IV классов глухих. М., 1984.-С.8-28.

4. Марциновская Е.Н. Дактильная форма речи и ее взаимосвязь с учетной и письменной речью// Психоллогия глухих детей.- М.,1971.-С.248-254.

5. Титова М.Ф.Усвоение глухими школьниками слова при использовании дактильной формы речи. -М., 1963.

РОЛЬ СУРДОПЕДАГОГИКИ В ВОСПИТАНИИ И ОБУЧЕНИИ ГЛУХИХ

ДЕТЕЙ

В этом статье автор дал понятие о роль сурдопедагогика обучении воспитании глухих детей, конкуренции между жестового языком усни методом обучения глухих и развитии сурдопедагогики в республики Таджикистан в период независимости которые дал важную роль в развития сурдопедагогики.

Ключевые слова: сурдопедагогика, глухой, жестовый язык, билингвистическое обучение

ROLE OF THE PEDAGOGICAL EDUCATION IN THE EDUCATION AND TRAINING OF DEAF CHILDREN

In this article, the author gave an idea of the role of the faculty of education and the curing of deaf children, the competition between the gesture language and the fallacy of the method of teaching the deaf and the development of language education in the Republic of Tajikistan in the period of independence, which gave importance to the development of the faculty

Keyword: surdopedagogy, deaf, gestural language, bilingual learning.

Сведения о авторе:

Кувватов Саттор - старший преподаватель факультета Психология и инклюзия кафедра специального педагогика и инклюзия Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, Рахмонов Зикриё - кандидат наук, доцент, Худжандского государственного университета им. академика Бободжана Гафурова

About the authors:

Kuvvatov Sattor - Senior Teacher of Tajik State Pedagogical University named after S.Ayni, Faculty of Psychology, preschool education and inclusion, Chair Specialized Pedagogy and Inclusion

Rakhmonov Zikriyo - Ph.D. in Pedagogical Sciences, Teacher of Khujand State University named after B. Gafurov

ТАЪЛИМИ ИБТИДОИИ ЗАБОНИ АНГЛИСЙ БО ИСТИФОДАИ ТЕХНОЛОГИЯИ

ИТТИЛООТИ

Мирзоев Ш. С.

Донишгоуи давлатии Кулоб ба номи А.Рудаки

Таълими ибтидоии забони англисй бо истифодаи имконоти компютер ва барномахои таълимии компютерй - ин талаботи замон ва заруратест, ки дар робита бо шароитхои нави вокеияти тахсилотй ба миён омадааст.

Бояд зикр намуд,ки холо инсоният дар «чомеаи иттилоотй» зиндагй дорад ва масалан мухаккикон Л.П.Пидоймо ва Э.В.Бутурлакин онро чунин муайян кардаанд: «Низоми алокахо ва муносибатхои байни одамон, ки мабнй бар табодули иттиллот дар фаъолитяи ичтимой-иктислодй мебошад» [5, 133].

Ба максад мувофик будани таъдими ибтидоии забони хоричй тавассути давлат хам эътироф гаштааст. Бидуни шакку шубха аклу зехни (интеллекти) инсон дар синну соли кудакй, яъне то 12 солагй бештар рушд мекунад. Наздик намудани омузиши забони хоричй ба ибтидои рушди кудак ба он оварда мерасонад, ки нисбати калонсолон онхо кобилияти хубтари омухтани забони хоричиро доранд.

Дар фаъолияти идрокию маърифатй эхсосот бо таваччух алокаманд аст. Таваччухи хонандаи хурдсол бо гайриихтиёрй, ноустувории худ фарк мекунад, он сабуку осонтар метавонад таваччухи худро ба дигар тараф равона кунад. Дар ин синну сол хонандагон таваччух факат ба он чизхое равона мекунанд, ки барояшон шавкманд мебошад. Дар кудакон манфиатмандии мустаким нисбати омузиши забон зохир карда мешавад, онхо мехоханд худ бо забони англисй харф зананд.

Дар баробари ин манфиатмандии кудакони синну соли хурди мактабй нисбат ба хама чизе, ки бо компютер алокаманд аст, бештар мебошад. Худи компютер холо кисмати

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.