Научная статья на тему 'Роль соревнований в привлечении учащихся к занятиям физкультурой и массовым спортом в общеобразовательных школах'

Роль соревнований в привлечении учащихся к занятиям физкультурой и массовым спортом в общеобразовательных школах Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
45
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
массовый спорт / физическая культура / спортивные разряды / легкая атлетика / нормативы физкультуры. / mass sport / physical culture / sport categories / light athletics / physical culture norms.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Х. Уташев

Статья затрагивает проблемы развития массового спорта, а также низкой физической активностии слабого физического развития современных школьников. Предлагается формирование у школьников интереса к спортивной и физической культуре в реальных условиях работы общеобразовательных школ. С целью воспитания результативных мотивов для формирования активного интереса к физической культуре и к спорту в целом процесс обучения на уроке физкультуры был включен в соревновательную деятельность. В статье отражены результаты анкетирования, демонстрирующие динамику выполнения школьниками спортивных разрядов и изменение показателей посещения спортивных секций в ходе эксперимента. Приведены примеры результатов срезовых соревнований в течение всего эксперимента в виде выполнения школьниками массовых спортивных разрядов, наглядно показывающих количественную и качественную положительную динамику эксперимента.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The role of competitions in attracting students to physical culture and mass sports in general secondary schools

In the article, current issues of interest of schoolchildren in mass sports, as well as the problem of low physical activity and development of schoolchildren were examined and analyzed. At work the formation of students’ interest in physical education and sports in the working environment of secondary schools are recommended. In order to create effective motives for the formation of active interest in physical culture and sports, competitive activities were included in the process of standardization of physical culture lessons. According to the end of the competition, sport categories among teenagers were given to the students on athletics. The article provides detailed information on the results of the survey, the dynamics of the change in the rank of schoolchildren and changes in the rate of membership in sports clubs during the year.

Текст научной работы на тему «Роль соревнований в привлечении учащихся к занятиям физкультурой и массовым спортом в общеобразовательных школах»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

The role of competitions in attracting students to physical culture and mass sports in general secondary schools

H. UTASHEV1

Uzbek State University of Physical Culture and Sport

ARTICLE INFO

ABSTRACT

In the article, current issues of interest of schoolchildren in mass sports, as well as the problem of low physical activity and development of schoolchildren were examined and analyzed. At work the formation of students' interest in physical education and sports in the working environment of secondary schools are recommended. In order to create effective motives for the formation of active interest in physical culture and sports, competitive activities were included in the process of standardization of physical culture lessons. According to the end of the competition, sport categories among teenagers were given to the students on athletics. The article provides detailed information on the results of the survey, the dynamics of the change in the rank of schoolchildren and changes in the rate of membership in sports clubs during the year.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Умумий урта таълим мактабларида укувчиларни жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб килишда мусобакаларнинг урни

_ АННОТАЦИЯ_

Article history:

Received August 2021 Received in revised form 20 August 2021 Accepted 15 September 2021 Available online 11 October 2021

Keywords:

mass sport, physical culture, sport categories, light athletics, physical culture norms.

Калит сузлар:

оммавий спорт, жисмоний тарбия, спорт турлари, енгил атлетика, жисмоний тарбия меъёрлари.

Ма;олада мактаб укувчиларини оммавий спортга ;изи;-тириш масалалари, шунингдек бугунги кундаги мактаб укувчиларининг жисмоний фаоллиги ва ривожланиши пастлиги муаммо сифатида урганилган ва тах,лил ;илинган. Ишда умумтаълим мактаблари иш шароитида укувчи-ларнинг жисмоний тарбия ва спортга булган ;изи;иш-ларини шакллантириш таклиф этилади. Жисмоний тарбия

1 Uzbek State University of Physical Culture and Sport, Tashkent, Uzbekistan. E-mail: hasan-@mail.ru.

ва спортга фаол цизицишни шакллантиришнинг самарали мотивларини яратиш мацсадида, жисмоний тарбия дарс-ларининг меъёр топшириш жараёнига, мусобаца фаолияти киритилди. Мусобаца якунларига кура уцувчи-ларга енгил атлетика спорт тури буйича, усмирлар спорт разрядлари берилди. Мацолада суровнома натижалари, мактаб уцувчи-ларининг разряд узгариш динамикаси ва бир йил мобайнида спорт тугаракларига аъзо булиш курсаткич-ларининг узгариши билан боглиц маълумотлар кенг баён этилган.

Роль соревнований в привлечении учащихся к занятиям физкультурой и массовым спортом в общеобразовательных школах

АННОТАЦИЯ_

Статья затрагивает проблемы развития массового спорта, а также низкой физической активностии слабого физического развития современных школьников. Предлагается формирование у школьников интереса к спортивной и физической культуре в реальных условиях работы общеобразовательных школ. С целью воспитания результативных мотивов для формирования активного интереса к физической культуре и к спорту в целом процесс обучения на уроке физкультуры был включен в соревновательную деятельность. В статье отражены результаты анкетирования, демонстрирующие динамику выполнения школьниками спортивных разрядов и изменение показателей посещения спортивных секций в ходе эксперимента. Приведены примеры результатов срезовых соревнований в течение всего эксперимента в виде выполнения школьниками массовых спортивных разрядов, наглядно показывающих количественную и качественную положительную динамику эксперимента.

Долзарблиги. Сунгги йилларда мамлакатимизда, жисмоний тарбия ва оммавий спорт фаол ривожланмоцда. Жисмоний тарбия ва спортни ривожлан-тириш давлатимизнинг ижтимоий-ицтисодий сиёсатининг устивор йуналиш-ларидан биридир [1, 2].

Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 30 октябрдаги ПФ-6099-сон Фармони хамда, Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 январ-даги ПФ-5924-сон Фармони бу масалани давлат ахамиятига молик эканлигини белгилаб берган.

Лекин хозирги кунда, жисмоний тарбия ва спортнинг ривожланишига таъсир курсатадиган бир цатор муаммолар мавжуд, улар:

• Мунтазам равишда жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланишга ахолининг етарли даражада иштирок этмаслиги;

Ключевые слова:

массовый спорт, физическая культура, спортивные разряды, легкая атлетика, нормативы физкультуры.

• Жисмоний тарбия ва спорт соглом турмуш тарзининг асоси эканлиги ха;идаги таргибот етарли эмаслиги;

Сунгги йилларда амалиётга жорий этилаётган меъёрий хужжатларда оммавий спортни ривожлантиришга жуда катта эътибор берилганлигин алохида такидлаб утишимиз лозим. Жумладан устивор вазифалар ;аторида куйидагилар мавжуд:

• Жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланишга ахолининг турли ;атлам-ларини жалб ;илиш;

• Жисмоний тарбия ва спорт билан мунтазам шугулланаётган ахолининг умумий сонини 30 фоизгача, спорт ташкилот ва муассасаларида шугулланаётган ёшларнинг умумий сонини 20 фоизгача ошириш;

• Ахоли саломатлигини яхшилаш ма;садида турли спорт турлари билан оммавий шугулланишни ташкил этиш ва мусоба;алар утказиш;

• Болалар, усмирлар ва ёшлар уртасида оммавий спортни ривожлантириш;

• Ахоли сони ва уй-жойларнинг жойлашувини инобатга олган холда, шунинг-дек, ташкилот ва идораларнинг тегишли худудларида велосипед турар жойлари ва замонавий спорт (шу жумладан, Workout) майдончаларини ташкил этиш;

• Махаллалар, ;ишло;лар, туманлар ва шахарларни богловчи автомобиль йуллари, пиёда хамда велосипед юриши учун мулжалланган "Саломатлик йулак-лари"ни ;уриш;

• Автомобиль харакати ю;ори булган ва катта йул кесишмаларида ахолига кулай утиш жойларини барпо этиш [1, 2].

Бугунги кунда спорт мактабларининг замонавий у;итиш тизимида хам узининг мустахкам урнига эга. Бунга мактаблардаги турли жихозлар билан курилаётган спорт иншоотлари, спорт ва кунгилочар марказлар, куп функцияли спорт майдонлари мисол була олади. Х,озирги ва;тда оммавий спортни ривожлантиришда янгича ёндашув бу жамоатчилик хамкорлиги хисобланади.

Умумий урта таълим мактабларида укувчилар куплаб мусоба;аларга ;атна-шадилар. Аммо тад;и;от натижаларимизга кура барча мусоба;аларга хар доим деярли бир хил укувчилар ;айта-;айта боришади. (мактаб укувчилари умумий сонининг 10%), уларнинг 90% спорт секцияларида шугулланишади. Цолган мактаб укувчилари учун жисмоний фаоллик ва ривожланишнинг пастлиги муаммолигича ;олмо;да. Профессор М.С. Ахматов уз ма;оласида ;уйидаги фикрларни келтирган: "Мамлакатизмизда жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланаётганлар камайиб бораётганлигига этибор беринг, бир ;анча йиллар олдин одамлар спорт билан оммавий шугулланишган жисмоний ва а;лий балансни хис ;илишган, хозир эса нимжонлашиб касалманд булиб боришаябди" [3].

Спорт машгулотларининг ю;ори эмоционал жозибадориги ва педагогик самарадорлиги унинг жисмоний тарбияда кулланилишининг мухим асосидир [3]. Хозирги ва;тда мактаб укувчиларининг жисмоний тарбия ва спортга ;изи;ишини шакллантириш муаммосини хал ;илиш ва бу ;изи;ишнинг шаклланиш йуллари, воситалари ва усулларини илмий асослаш буйича фаол изланишлар олиб борил-мо;да. Мактаб укувчиларида спортга булган доимий ;изи;ишни шакллан-тиришнинг асосий усуллари, ёш спортчиларнинг жисмоний тайёргарлигини ва уларнинг мотивацион сохасини хисобга олган холда индивидуал ёндашув усуллари сифатида куриб чи;илиши керак.

Цизи;ишнинг пcихoлoгик acocини эca у;увчининг ички мoтивaцияcи тaшкил этaди. Ук;yвчилapдa жиcмoний тapбия вa cпopтгa фaoл ;изи;ишни caмapaли шaкллaнтиpиш учун, биз жиcмoний тapбия дapcлapи дaвoмидa, yк;yвчилapдaн жиcмoний тapбия дapcлapи югypиш мeъëpлapини мycoбaк;a фaoлиятидa oлиб бopдик. Foлиблap мaктaбнинг мaхcyc тaблocигa иcми шapифи киpитиб к^йилди. Рaзpяд мeъëpлapини бaжapгaн yк;yвчилapгa, 3, 2, 1, cпopт paзpядлapи бepилди.

Maк;caд. Maктaб yк;yвчилapини мycoбaк;a фaoлияти элeмeнтлapидaн фoйдa-лaниб, oммaвий тapздa жиcмoний тapбия вa cпopтгa к;изик;ишлapини oшиpиш.

Taдrçиrçoт вaзифaлapи.

• илмий-уалубий aдaбиëтлapни ypгaниш вa тaхлил ;илиш;

• ;yллaнилгaн aмaлий ишлap caмapaдopлигини oлингaн нaтижaлap op;aли acocлaб бepиш.

Taд;и;oт ycyллapи вa тaшкил этилиши. Taд;и;oт Toшкeнт вилoяти Чиpчи; шaxpидaги иккитa yмyмтaлим мaктaбининг oлтинчи вa eттинчи cинфлapидa oлиб бopилди. Биp йил дaвoмидa, тaжpибa ^pyx^ara y;yвчилapнинг жиcмoний тapбия мaктaб cтaндapтидa бeлгилaнгaн жиcмoний мeъëpлap шaхcий вa жaмoaвий чeмпиoнaт cифaтидa мycoбa;a низoми acocидa, eнгил aтлeтикa (югypиш) мycoбa;acи шapoитидa yткaзилди. Foлиблap мaктaбнинг мaхcyc тaблocигa иcми шapифи киpитиб куйилди. Рaзpяд мeъëpлapини бaжapгaн y;yвчилapгa Енгил acerara фeдepaцияcи билaн xaмкopликдa, Узбeкиcтoндa aмaлдaги ягoнa cпopт тacнифи acocидa 3, 2, 1, cпopт paзpядлapи бepилди. Бyндaн тaш;apи Енгил aтлeтикa фeдepaцияcи cпopт тypлapи бyйичa ceлeкция ишлapини aмaлгa oшиpди.

Иккaлa гypyxдa xaм eнгил aтлeтикa cпopт тypлapи бyйичa, cпopт paзpяди 6улшн y;yвчилapни aни;лaш учун, тaжpибa бoшидa вa oхиpидa cypoвнoмa yткaзилди. Уч бoc;ичли тaжpибa динaмикacидa тaжpибa вa нaзopaт гypyxи ypтacидaги нaтижaлap yзгapиши ;yйидaгичa coдиp 6улди.

1-жaдвaл

Cпopт paзpядлapини бaжapиш динaмикacи

Дaвpлap Taжpибaдaн oлдин coни I % Taжpибaдaн кeйин coни I %

rypyxnap Жaми paзpядлилap coни Шyндaн Енгил a^ei^a бyйичa Жaми paзpядлилap coни Шyндaн Енгил acerara бyйичa

Hasopax ^ypyxH n=90 8 (9%) 4 (4%) 11 (12%) 6 (6%)

Taжpнбa гypyxн n=92 7 (8%) 5 (5%) 34 (37%) 26 (28%)

Taжpибaдaн oлдин yткaзилгaн cypoвнoмa нaтижaлapи шуни кypcaтaдики, иккaлa гypyxдaги мaктaб y;yвчилapи cпopт билaн шyFyллaнyвчилap coни кaмчиликни тaшкил этди. Атиги 9 % cпopт paзpядигa эта. Coлиштиpиш учун eнгил aтлeтикa cпopт тypидaн paзpяд oлгaн cпopтчилapнинг xaм мaлyмoтлapини oлдик. Aнкeтa тaxлили шуни кypcaтдики нaзopaт гypyxидaги мaктaб y;yвчилapининг

атиги 10 фоизи, тажриба гурухининг 12 фоизи турли спорт секцияларида шугул-ланишган. Иккала гурух мактаб уцувчиларининг 80% х,еч цачон мусобацада цатнаш-маган.

Диаграмма 1

Дастлабки суров %

СПОРТ ТУРЛАРИ БУИИЧА РАЗРЯДГА ЭГА УКУВЧИЛАР

ЕНГИЛ АТЛЕТИКА БУИИЧА РАЗРЯДГА ЭГА УКУВЧИЛАР

СПОРТ СЕКЦИЯЛАРИДА ШУFУЛЛАНУВЧИ УКУВЧИЛАР

ЕНГИЛ АТЛЕТИКА СЕКЦИЯСИДА ШУFУЛЛАНУВЧИ УКУВЧИЛАР

0 2 4 6 Назорат гурухи ■ Тажриба гурухи

8 10 12 14

Диаграмма 2

Иккиламчи суров %

СПОРТ ТУРЛАРИ БУИИЧА РАЗРЯДГА ЭГА УКУВЧИЛАР

ЕНГИЛ АТЛЕТИКА БУЙИЧА РАЗРЯДГА ЭГА УКУВЧИЛАР

СПОРТ СЕКЦИЯЛАРИДА ШУFУЛЛАНУВЧИ УКУВЧИЛАР

ЕНГИЛ АТЛЕТИКА СЕКЦИЯСИДА ШУРУЛЛАНУВЧИ УКУВЧИЛАР

12 |

37

I

28 1

_

13 ■

23 1

5

0 5 10 15 20 25 30 35 40 Назорат гурухи ■ Тажриба гурухи

Тажриба охирига келиб спорт турлари разрядга эга укувчилар фоизи 37 гача ошди, енгил атлетика буйича разрядга эга укувчилар эса 28 % ошди. Спорт секция-ларида шугулланувчи укувчилар сони эса 23 нафарга ошди.

Диаграмма 3

Тажриба давридаги мактаб мактаб укувчиларининг спорт разрядлари узгариш динамикаси

12

10

л3 I

ТАЖРИБА БОШИДА 1-БОС^ИЧ ТАЖРИБА УРТАСИДА 2-БОС^ИЧ ТАЖРИБА СУНГГИДА З-БОСЦИЧ ■ III Усм. Раз. ■ II Усм. Раз. ■ I Усм. Раз. ■ III раз. ■ II раз.

11

8

6

4

3

3

2

2

2

2

2

0

Тажрибанинг бошида уртасида ва охирида мактаб укувчилари томонидан спорт разрядларининг бажарилиши мактабларда укувчиларнинг жисмоний тарбия ва спортга булган муносабатини сифат жихатидан хам микдор жихатидан хам ижобий динамикаси куриниб турибди. Жисмоний тарбия дарсларида узларини спортчи каби хис ;илиб тажриба гурухи укувчиларининг 17% спорт секцияларига ёзилишди.

Олинган тест натижалари шуни курсатдики ю;ори эмоционал жозибадорлик ва спорт фаолиятининг педагогик самарадорлиги уни жисмоний тарбияда ;уллаш-нинг мухим асосидир. Бу методиканинг умумтаълим мактабларида кулланиши оммавий болалар спортининг пайдо булишига, спорт разрядчилари сонини купайи-шига олиб келади ва шу билан бирга мактаб укувчиларининг жисмоний тарбия, спорт, соглом турмуш тарзига ;изи;ишини оширади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ХУЛОСА

Мазкур утказилган тад;и;от ишини олиб бориш давомида мавзуга доир адабиётларни урганиш ва тахлил ;илиш натижасида ани;ландики, умумий урта таълим мактабларида укувчиларни жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб килишда мусоба;аларнинг тутган урни урганилмаганлиги ва махсус усул ва восита-ларни куллаш билан богли; маълумотлар ушбу масалани етарлича очиб бера олмайди.

Умумий урта таълим мактабларида укувчиларни жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб килишда мусоба;аларнинг урнини, амалда бажарилган ишлар самарадорлиги сифатида, енгил атлетика турида бир неча спорт разряд-

^apHHHHr o^HHraH^HrH Ba goHMHH myfy^^aHyBHH^ap cohhhh ce3.nap.fiH gapa^aga opTraH^HruHH acoc cu^araga Kypcaraö yramHMH3 MyMKHH.

YMyMHH xynoca ypHHga aHTHmHMH3 MyMKHHKH, ymöy TagKHKOT y3HHH h^oöhh o^HHraH HaTH^a^ap öu^aH OK^agu. Ymöy HyKTau-Ha3apgaH Ke^uö HHKKaH xo^ga, H^fop xopH^HH agaÖHeT^ap Ba aMa^HH Ta^pHÖa^apHH ypraHHm Ba ypTa Ta^HM MaKTaö^apHga yKyBHH^apHH ^hcmohhh Tapöufl Ba OMMaBHH cnopTra KH^um

Hm^apHHH omupumra xH3MaT KH^agu.

OOHAA^ÄHH^rAH AMBHETflÄP PYHXATH:

1. Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacu npe3HgeHTHHHHr 2020 hh^ 30 OKTflöpgaru nO-6099-coH OapMOHH.

2. Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacu npe3HgeHTHHHHr 2020 hh^ 24 AHBapgaru nO-5924-coH OapMOHH.

3. Holistic National System of Mass Sports and Recreation Work M. Akhmatov Eastern European Scientific Journal № 1, 2018.

4. MogepHH3au,HA $H3HHecKoro BOcnuTaHHA h ^H3Ky^bTypHO-cnopTHBHOH paöoTH B o6^eoöpa3OBaTe^bHOH mKO^e. B.H. CTO^poB, B.K. Ba^bceBHH, B.n. MoneHOB, AH. ^yÖHmeBa. M.: Teopufl h npaKTHKa $H3. Ky^bT., 2009. - C. 320.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.