Научная статья на тему 'РОЛЬ НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА В ФОРМИРОВАНИИ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ ДЕТЕЙ'

РОЛЬ НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА В ФОРМИРОВАНИИ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ ДЕТЕЙ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
104
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭЛЕМЕНТАРНЫЕ МАТЕМАТИЧЕСКИЕ ПРЕДСТАВЛЕНИЯ / МАТЕРИАЛЫ НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА / ГЕОМЕТРИЧЕСКИЕ ФИГУРЫ / КВАДРАТ / ПРЯМОУГОЛЬНИК / ОВАЛ / ПРЕДМЕТЫ БЫТА / АРНАМЕНТ / УЗОРЫ / ЧУВСТВО ПАТРИОТИЗМА / ЛЮБОВЬ К РОДИНЕ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Бобиева Сабрина

Таджикский народ имеет богатое и разнообразное творчество, широко применяющееся в быту. С целью ознокомления детей дошкольного возраста с геометрическими фигурами, воспитатели часто применяют материалы народного творчества в процессе занятий. Ознакомление с материалами народного творчества способствует укреплению знаний и представлений о геометрических фигурах, формах, о правильном подборе цветовых оттенков, а также воспитывает в детях патриотическое чувство и любовь к Родине. Наряду с этим, применение материалов народного творчества на занятиях, относится к активным формам обучения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF FOLK CREATIVITY IN FORMATION OF MATHEMATICAL REPRESENTATIONS OF CHILDREN

The Tajik people have a rich and diverse creativity, widely used in everyday life. In order to familiarize preschool children with geometric shapes, educators often use folk art materials in the classroom. Acquaintance with the materials of folk art helps to strengthen knowledge and ideas about geometric shapes, shapes, the correct selection of color shades, and also educates children in a patriotic feeling and love for the motherland. Along with this, the use of materials of folk art in the classroom refers to active forms of learning.

Текст научной работы на тему «РОЛЬ НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА В ФОРМИРОВАНИИ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ ДЕТЕЙ»

8. Брехман, И.И. Валеология наука о здоровье / И.И. Брехман. - М.: Физкультура и спорт, 1990. - 208 с. - ISBN 5-278-00214-Х.

9. Гуреева, О.Г. Валеология. Часть I: Учебное пособие для студентов педагогических вузов / О.Г. Гуреева, Г.С. Лемешенко, В.П. Межов. Омск: Изд-во ОмГПУ, 1996. - 96 с. - ISBN 5-8268-0080-1 (С).

10. Гуреева, О.Г. Валеология. Часть II: Учебное пособие для студентов педагогических вузов / О.Г. Гуреева и др.. Омск: Изд-во ОмГПУ, 1996. -99 с. ISBN 5-8268-0132-8 (С).

МЕТОДИКА ВАЛЕОЛОГИЧЕСКОГО ВОСПИТАНИЯ В ШКОЛЬНОМ БИОЛОГИЧЕСКОМ ОБРАЗОВАНИИ

Проблема защиты человеческого здоровья и окружающей среды, среди важнейших категорий в системе общественных ценностей занимает особое место. Решение этой проблемы зависит от валеологической науки. Валеология - это наука, включающая в себя законы гигиены, механизмов и методов её защиты, укрепления и защиты физического здоровья, социального и психологического состояния людей. Валеологические сведения дают такие возможности, при которых люди свою деятельность могут поставить так, чтобы суметь предостеречь себя от всевозможных стрессов, различных заболеваний и преждевременной смерти, то есть её профилактикой. Организация и внедрение валиологических отношений является требованием времени в учебно-воспитательном процессе учащихся средних общеобразовательных школ, что является одним из гуманистических проявлений. В этом направлении позиция учителя биологии велика. Так, школьная биология, наряду с другими естественными дисциплинами, является важнейшим средством обучения, исследованием и осознанием явлений, происходящих с живым организмом. Поэтому учителям биологии необходимо использование валеологических знаний на пути решения задач, проведения опытов на уроках и объяснения ученикам способов предотвращения различных заболеваний примерами, фактами и их количеством.

Ключевые слова: задача, валеология, здоровье, урок, школьник, методика, заболевание, здоровый образ жизни.

METHODS OF VALEOLOGICAL EDUCATION IN SCHOOL BIOLOGICAL EDUCATION

The article contains the issue of the human health protection and environment among the important category in the system of social valuation. The valeological information gives that opportunities which are people could prevent themselves from various stress and illness.

The usage of valeology subject during lessons except the reason of communication of subject of biology with chemistry, physics, mathematic and other science is available.

Among school subjects, biology occupies a special place in valeological education. The study of biology allows not only to acquaint schoolchildren with the components of a healthy lifestyle, but also to explain these components from a biological, psychological and social point of view, contributes to the formation of a value attitude to health, develops the desire to maintain health, equips with scientific knowledge and practical skills of a healthy lifestyle.

Keywords: task, valeology, health, lesson, schoolboy, methodology, disease, healthy lifestyle.

Сведения об авторе:

Одинаев Носир - соискатель кафедры общей биологии и методики преподавания биологии Таджикского государственного педагогического университета им. Садриддина Аини, Тел: (+992) 934175519.

About author:

Odinaev Nosir - researcher, Chair of General Biology and Biology Teaching Methodology, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Ayni, Tel: (+992) 934175519.

НАЦШИ МА^СУЛИ ^УНАРМАНДОНИ МАРДУМЙ ДАР ТАШАККУЛИ ТАСАВВУРОТИ МАТЕМАТИКИИ КУДАКОН

Бобиева С.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни

Дар раванди фаъолиятх,ои гуногун тасаввуротх,ои кудакон дар бораи олами атроф: аломату хусусияти олами ашёх,о- ранг, шакл, хдчм, мавкеи ашёх,о дар фазо, шумораи онх,о; муносибати одамон (ба худи кудак, нисбат ба якдигар, муносибат бо ашёх,ои их,отакарда, тарзи истифодаи онх,о ва гайрах,о) хеле барвакт ташаккул меёбанд. Мунтазам тачрибаи эх,соскунй дар кудак гун мешавад, ки ин асоси ташаккули тасаввуротх,ои одитарини математикй мегардад.

Аз гуфтах,ои боло бар меояд, ки ташаккули тасаввуротх,ои математикй аз рузх,ои аввали ^ëra кyдак OFOЗ шyда, аввал дар бораи микдори номyайянии ашëx,о, баъд дар бораи мачмуъ хдмчун вох,иди ягонагии том ташаккул меëбад. Дар ин асос кобилияту шавку хдваси кyдакон доир ба мачмуъ, хдчм, шакл пайдо мешавад ва бо гузашти вакт кудак ба х,исоб ва мафх,уми адад малака х,осил мекунад.

Ашëx,ое, ки мух,ити кyдакpо их,ота кардаанд ба худ як шакли хоси муайянро доранд ва ба ягон шакли геометрй шабех, хдстанд. Аз ин py, ба кyдакон омyхтани шаклх,ои геометрй яке аз вазифах,ои асосии ташаккули тасаввуротх,ои математикй ба шумор меравад.

Шаклх,ои геометрй яке аз он намунах,оеанд, ки одам аз онх,о истифода бурда, умумият, фаркият, сифату хусусият, аломату нишонах,ои фарккунандаи ашëx,ои их,отакардаро муайян мекунад. Инкишоф додани тасаввуротх,о дар бораи шакл яке аз масъалаи тарбияи х,иссй мебошад.

^айд кардан ба маврид аст, ки инкишофи кобилияти фикрй, эх,сос, идрок ва тасаввуроти кyдакони хурдсол байни хдм вобастагии зич дорад. Дар ишора ба ин масъала профессор М. Лутфуллоев таъкид менамояд: "фикрронй ë ки шакли олии фаъолияти дарккунй бо максади кушодани мох,ияти аломату хусусиятх,ои ашëx,ои гуногун, бо максади фах,мидани х,одиса ва вокеах,ои хднуз ошкор нагардида равона карда мешавад"[1] яъне кyдак хднгоми бо ашëx,о амал кардан (масалан, y дар синни хурдсоли аввал ламс мекунад, маззаро мечашад ва садох,оро гуш мекунад ва Fайpаx,о, ки хдмаи ин фаъолиятх,о барои омyхтани сифат, хусусият ва аломати ашëx,о равона карда мешаванд). Х,амаи ин амалх,о боиси ташаккул ëфтани фикронй ë ба шакли олии фаъолияти дарккунй асос мегузорад ва дар баробари ин ба ташаккули тасаввуроти кудакон бо шаклх,ои геометрй низ замина мегузорад.

Барои ташаккул ва инкишоф додани донишх,ои кудакон бо шаклх,ои геометрй ашëx,ои рузгор ( Fypак, табокча, оинаи нилгун, дастархон, болишт, тафдон, яхдон, курпача, гилем, чодар ва Fайpаx,о) инчунин бозичах,о (пирамидах,о, кубикх,о, тубх,о ва дигарон) яке аз воситаи асосй ба шумор меравад. Бо истифода аз инх,о калонсолон ë мураббжн метавонанд бо рох,и мукоисакунй, монандкунй шакли ашëx,оpо ба кудакон омузонанд. Масалан: пирамида-секунча; кубикх,о-росткунчаи баробартараф; тубх,о-курра; Fypак-силиндp, табокча-доира; оинаи нилгун-росткунча; тафдон-росткунча ва Fайpаx,о

Воситах,ои дигари шинос намудани кудакон бо шаклх,ои геометрй ва ташаккулдих,ии тасаввуротх,ои математикй - истифода бурдани маводх,ои фархднгие, ки ба санъати миллй мардуми точик хос аст, мебошанд. Бо истифодаи чунини маводх,о натанх,о тасаввуротх,ои математикй х,осил менамоянд, инчунин мо метавонем кудаконро ба таърихи арзишх,ои мукаддаси Ватан, расму оини мардум, накшу нигори миллй, табиати бою Fанй, мухдббат ба ватандорй шинос намуда дар онх,о ва дигар сифатх,ои ахолкиро тарбия намоем ва арзшишх,ои модию маънавиро инкишоф ва ташаккул дих,ем.

Дар тамаддуни халки точик накшу нигорх,ои гуногун дар санъати ороишии миллй мавчуданд, ки онро хдмчун воситаи таълимй дар чаpаëни машFyлятx,ои математикй истифода бурдан мумкин аст.

Х,ар як накш байни хдм умумият ва тафовут дорад. Накше, ки офарида мешавад, он ба худ як услуби махсуси ба он минтакае, ки накшро офаридааст хос мебошад. Ин аз он шах,одат медихдд ки халки точик аз азал мардуми мех,натй, х,унарманд, босалика, эчодкор дорои ^исс^ти баланди зебоипарастй ва дастони мох,ир доштанд ва доранд.

Бояд гуфт, ки дар тули чандин садсолах,о намудх,ои гуногуни накшу нигори миллй мавчуд буд, аммо асосан ду намуди офариниши накшу нигор дар санъати ороишии халкй мустах,кам чой гирифтааст: ислимй ва гирех,й. Дар шинос намудани кудакон бо шаклх,ои геометрй бештар накшу нигори гирех,иро истифода мебаранд, чунки он аз накшу нигори геометрй иборат аст. Накши гирех,й дар ороиш додани ашëx,ои рузгор, масалан дар ороиши руймол (миëнбанд, локй, камарбанд, фута, карс) ба назар мерасад ва он таърихи кухдн дорад. Асоси руймол шакли чоркунчаро дорад, ки дарк кардани ин шакл барои кудакони синни томактабй хеле кулай аст. Хднгоми кудаконро ба ин шакл ва накшу нигорх,ои дар он чойгирбуда шинос намуда кайд мекунем, ки аз байни руймолх,ои зиëде, ки хдмчун кисми сару либоси миллй истифода мешаванд яке аз онх,оро интихоб менамоем. Масалан, руймоли миëнбанди мардона, ки он ифодагари х,унарх,ои мардумй аст, дониши кудаконро дар самти назариявй ва таълимй инкишоф дих,ем. Самти назарявй аз маълумоти умумй ва тарзи истифодабарй иборат аст.

Маълумоти умуми: Руймол шакли мураббъа дошта, аз чахор гуша иборат мебошад, ки онро мардон ба мдан баста мегарданд. Руймолро дар тамоми гушаю канори Чумхурии Точикистон истифода мебаранд. Он як чузъи либоси мардона ба хисоб меравад.

Тарзи истифодабари: Руймол тарзи истифодабарии гуногун дорад: масалан онро ба мдан мебанданд, барои маркам кардани либосхои руйпуш; барои нигохдории хуччатхои махсус; дар гарми барои аз нури офтоб химоя кардан, мардон ба сарашон мебанданд ба монанди салла ва хамчунин дар фасли зимистон барои мухофизат аз сармо; дар хангоми сафар хамчун дастархон ва гайрахо истифода мешавад. Бакти руймолро ба мдан бастан онро ба шакли кундаланг кат мекунанд ва чандбор тоб медиханд, то ки як гушаи он аз мдан ба поëн овезон истода, ки асосан ин гушаи овезоншуда чои аз хама бештар гулдузишудаи он мебошад. Руймолро аз пушт ба мдан гузошта дар пеш гирех мекунанд.

Руймол мисли дигар ашëхои рузгори хонадони мардуми точик буда аз накшу нигорхои махсус иборат мебошад. Накшу нигори руймол асосан дастй ва сузанидузй оро дода мешаванд. Атрофи руймол аз хошияи тасмашакли ороишй иборат аст. Дар дохили хошияи руймол накшу нигори ислимй ва гирех тасвир мешаванд, ки онхоро бо сузанидузй оро медиханд. Инчунин, дар хар як гушаи руймол накшхои растанй фаровон духта мешавад. Барои чозибияти гулдузй бештар аз риштахои рангхои тобиши баланддошта ва хусусияти таззодй дошта интихоб мешаванд.

Самти таълимй хамкории мураббия ва тарбиягирандахоро талаб мекунад, яъне мураббия баъд аз маълумоти пурра додан бо кудакон дар доираи мавзуъ саволу чавоб мегузаронад, ки тахминан чунин аст:

1. Mаксад: мустахкам намудани донишхои геометрй: Руймол ба кадом шакл монанд аст? Барои чй чоркунча ном дорад? Х,ангоми руймолро ба мдан бастан, ба кадом шакл монанд мешавад?

2. Mустахкам кардани донишхои математикй: Чоркунча чандто кунч дорад? Чандто тараф дорад? Дар дохили руймол чандто чоркунчаи дигар мавчуд аст? Секунча чандо кулла дорад? Секунча чандто тараф дорад? Кунчхои секунча чандто хастанд?

3. Омузонидани махорати мукоисакунй: Чоркунча аз секунча бо чй фарк мекунад?

4. Ёддодани монандкунй: Ба шакли чоркунча боз кадом ашëхои дигар монанд хастанд? Ба шакли секунча чй? Ба атроф нигох карда онхоро номабар намоед.

Бо хамин тарз мураббия бо дигар накшу нигорхои миллй: сузанидузй, рафидадузй, курокдузй, кулолгарй ва гайрахо кудаконро шинос менамояд ва дониши онхоро оиди шаклхои геометрй инкишоф медихад, дар баробари ин дар кудакон, таъбу завки зебоипарастй, ичрои амалхои фикрй ташаккул мeëбад.

Инчунин кайд кардан ба маврид аст, ки дар рафти машгулятхои гулмонй, расмкашй, сурбосозй, ки бештар ба накшу нигори миллй такя мекунанд, имконияти инкишоф додани кудакон нисбат ба донишхои математикй, геометрй ва хештаншиносй аз эхтимол дур нест. Кудак донишхое, ки дар ин машгулятхо ба худ гирифтаанд метавонанд дар машгулятхои математикй онро бештар ташаккул дихад ë бараъкс. Mасалан: мураббия дар рафти машгулияти математикй бо кудакон чунин бозй-машкхо мегузаронад: мураббия дар аввал айëниятхоe, ки дорои шаклхои геометрй (4-то секунча, 4-то чоркунча, 1-то давра, 4-то бисëркунча) хастанд барои хар як кудак омода мекунад. Mураббия дар аввал тарзи ичрои амалу супоришхоро фахмонда медихад. Сипас, мураббия тарзи гузаштани шаклхои геометриро дар хамворй ë худ руи миз нишон медихад ва кудакон бояд, шаклро дуруст ба чои лозимй гузоранд. Mасалан: Чоркунчаи сабзро дар кунчи рости болоии хамворй гузоред. Чоркунчаи сабзи дигарро дар кунчи чапи болоии хамворй гузоред. Чоркунчаи сабзро ба кунчи рости поëни хамворй гузоред ва чоркунчаи сабзи охиронро дар кунчи чапи поëнии хамворй гузоред. Дар маркази хамворй байзаро гузоред. Дар тарфи рости давра секунчаи зардро гузоред. Секунчаи зарди дигарро дар тарафи чапи байза гузоред. Дар болои байза секнчаи зардро гузоред ва дар поëни байза секунчаи охиронро гузоред. Дар тарафи рости секунчаи болой, доирачаи рангаш норинчиро мегузорем. Дар тарафи чапи секунчаи болой доирачаи дуюми норинчй мегузорем. Х,амин тарик дутои дигар доирачахои норинчиро, низ дар пахлухои секунчахо мегузорем ва дар натича чунин тасвирро омода месозем.

DqAO

<o>

Бо хамин тарз дар анчоми бозй-машк кудакон тасвири омодашударо, ки дар машFyлияти санъати тасвирй ичро кардаанд, мукоиса мекунанд.

Барои мустахкамкунии донишхои геометрии кудакон мураббия баъд аз мукоисакунй, оиди шаклхо бо онхо сухбат мекунад ва аз руи накши офаридаашон саволхо медихад: "Бачахо дар накши мо чандто чоркунча мавчуд аст?" Мураббия ба наздаш яке аз кудакро даъват мекунад ва ба y мефармояд, ки чоркунчахоро нишон дихад. Сипас боз савол медихад: " Чаро мо чоркунча мегуем?". Х,ангоме, ки кудакон ба савол чавоб мегардонанд, яке аз онхо омада кунчхои чоркунча ва тарафхои онро нишон медихад. Мураббия аз кудакон мепурсад: Дар накш боз кадом шаклхои дигар низ мавчуд аст? Мураббия фикри кудаконро чамъбаст мекунад ва кайд менамояд, ки бале шумо дуруст кайд намудед, ки дар накши мо шаклхои росткунча, чоркунчаи баробартараф, доира, байза ва секунча аст. Ба кудакон савол медихдд: "Доира аз байза бо чй фарк мекунад?" Баъд аз ба савол чавоб додани кудакон, барои хубтар фарк карда тавонистани доира аз байза, мураббия ба кудакон супориш медихад, ки аввал доира баъд байзаро Fелонед, мефахманд, ки доира нисбат ба байза хубтар меFелад. Баъд аз бачахо мепурсад, ки чаро чунин аст? Баъд аз анчом додани ин супориш кудакон мефахманд, ки доира аз байза бо чй фарк мекунад. Мураббия фикри кудаконро пайравй мекунад ва фарки байзаро аз доира пурратар мефахмонад. Шаклхое, ки ба доира ва байза монанд аст ба кудакон намоиш медихад.

Х,амин тавр дониши кудакон нисбати шаклхо мустахкам мешавад ва дар хотираи онхо метавонад то муддати дуру дароз накш бандад, инчунин тафаккури мантикии кудакон низ ташаккул меëбад. Ин гуна машFyлятхо ба рушди протсесхои маърифатии психикии кудакон (эхсос, идрок, диккат, тафаккур, нутк, эмотсия) таъсир расонида, ба омузиши математикаи мактабй замина мегузорад.

Мохияти мукоисакунии шаклхои геометрй ва якчоя кардани як машFyлят бо машFyляти дигар (масалан: машFyлияти ташаккули донишхои оддитарини математикиро бо гулмонй, расмкашй, тартибдихй) дар он аст, ки донишхои кудакон бою Fанй шуда онхо дарк мекунанд, ки шаклхо на танхо дар машFyлияти математикй истифода бурда мешавад, инчунин дар дигар фаъолиятхо низ ба кор бурда мешаванд. Бо ин рохо мо метавонем дар кудакон хисси зебоипарастй, тафаккури мантикй, эчодкорй, фантазияи бой, хиссиëти баланд ва дигар сифатхои шахсиро ташаккул дихем.

Дар раванди шинос намудани кудакон бо маводхои фархангии мардуми точик бояд хаминро гуфт, ки кудакон ба таври айëнй-амалй фаъолият намуда, дарк мекунанд, ки аз даврахои пеш одамон бо шаклхои геометрй шинос буданд ва бо истифода аз онхо накшу нигори чолиб меофаридаанд. Шиносой бо чунин маводхо яке аз усулхои фаъоли таълими математика мебошад, талаботи тахсилоти замони муосир аст, зеро дар чаpаëни машFyлият мураббия бо истифодаи усулхои фаъоли таълим диккати кудаконро чалб намуда, дониши онхо васеъ менамояд. Бо накшу нигори миллй кудаконро бештар дар раванди машгулиятхо шинос мешаванд, инчунин хангоми мушохидаи табиат, сайëхат ба осорхона, чойхои чаъмиятй, хайкалу нипайкарахо, маводхои ороишии дохили бино, сандукхои миллй, гавхора, зарфхои кулолию чинй, зардевору дигар махсулоти хунармандон шинос намуда дар онхо хи^тхои хештаншиносй ва ватандустиро тарбия мекунем.

АДАБИЁТ

«1. А.М.Леушина "Ташаккули оддитарин тасаввуроти математикй дар кудакони синни таомактабй" Душанбе с.1980

«2. Л.С.Метлина "Машгулятхои математика дар кудакистон" Душанбе с. 1990.

3. Ю.Н. Хижняк, Л.А. Фролова. "Амали ороиш дар асоси накшу нигори точик" Душанбе с. 1986

РОЛЬ НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА В ФОРМИРОВАНИИ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ ДЕТЕЙ

Таджикский народ имеет богатое и разнообразное творчество, широко применяющееся в быту. С целью ознокомления детей дошкольного возраста с геометрическими фигурами, воспитатели часто применяют материалы народного творчества в процессе занятий. Ознакомление с материалами народного творчества способствует укреплению знаний и представлений о геометрических фигурах, формах, о правильном подборе цветовых оттенков, а также воспитывает в детях патриотическое чувство и любовь к Родине.

Наряду с этим, применение материалов народного творчества на занятиях, относится к активным формам обучения.

Ключевые слова: элементарные математические представления, материалы народного творчества,геометрические фигуры, квадрат, прямоугольник, овал, предметы быта, арнамент, узоры, чувство патриотизма, любовь к Родине.

THE ROLE OF FOLK CREATIVITY IN FORMATION OF MATHEMATICAL REPRESENTATIONS OF CHILDREN

The Tajik people have a rich and diverse creativity, widely used in everyday life. In order to familiarize preschool children with geometric shapes, educators often use folk art materials in the classroom. Acquaintance with the materials of folk art helps to strengthen knowledge and ideas about geometric shapes, shapes, the correct selection of color shades, and also educates children in a patriotic feeling and love for the motherland.

Along with this, the use of materials of folk art in the classroom refers to active forms of learning.

Keywords: elementary mathematical representations, folk art materials, geometric shapes, square, rectangle, oval, household items, ornament, patterns, patriotism, love of the motherland.

Сведения об авторе:

Бобиева Сабрина - аспирант кафедры теории и методики дошкольного образования Таджикского государственного педагогического университета им. С.Айни тел: (+992) 987146166

About the autor:

Bobieva Sabrina - postgraduate student of the Department of Theory and Methodology of Preschool Education, Tajik State Pedagogical University named after S.Ayni Phone: (+992) 987146166 '

ОСОРИ МОНДАГОРИ МУТАФАККИРИ АСРДОИ XVI-XVII ШАЙХ БАДОЙ

Давлатова М.%.

Донишгоуи давлатии Кулоб ба номи А. Рудаки

Маколаи мазкур ба хаёт ва фаъолияти математик, мухандис (инженер), файласуф, диншинос, шоир ва педагоги асримиёнагии точик Бахоуддини Омулй (1547-1622) бахшида шудааст, ки дар пешрафти илмхои замони худ сахми намоён дорад. Вай боз ба таълиму тарбияи шогирдони зиёд диккати махсус чудо намудааст, ки бисёри аз онхо мутафаккирони машхури замони худ гаштаанд. Дар макола диктат ба омузиши хамачонибаи осори мутафаккир аз нигохи таърихи илм, назария ва акидахои педагогй, философй ва назмй дода мешавад, ки дар чахонбинии умумй ва эчодиёти педагогии донишчуёни муосир таъсири намоён мерасонад.

Бахоуддини Омули ибни Иззоддин Шайх Дусайн ал-Ом машхур бо лакаби шоирии Бахой соли 1547 дар наздикии шахри Омул дар оилаи шахси маорифпарвар (маърифатнок) Шайх Дусайни Омулй таваллуд шудааст. Такдир уро дар кудакй аз модар чудо мекунад ва дар соли 1556 вай бо падари худ ба шахри Исфахони Эрон куч мебандад. Дар ин шахр маскан гирифта (сокин шуда) кисми зиёди хаёти худро дар ин чо мегузаронад. Маълумоти ибтидоии худро аз падар гирифта баъдан дар мадраса дар назди мутафаккирони машхури он давра тахсил менамояд. Масалан у илмхои табитшиносй физика, математика ва астрономияро (нучум, ситорашиносй) аз Афзалии Кази ва Алии Музаххаб, фалсафаро аз Абдулло Яздй, тибро аз Даким Имомуддин омухтааст. Бахоуддин Омулй бисёр шогирди бо махорат, боистеъдод буд ва дар

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.