CC BY
16Сведение об авторе:
Сангинов Б.К - старший преподаватель, заведующий общеуниверситетской кафедрой физического воспитание Худжандского университета имени академика Б.Гафурова, [email protected]
About the author:
Sanginov B.K. - Senior teacher in the Department of General Pedagogy, Khujand State University named after academician B.Gafurov, E-mail: bakhrom3931@gmafil com
НАКЩИ ТЕХНОЛОГИЯИ ИНФОРМАТСИОНЙ ВА ОМУЗИШИ ОН ДАР РАВАНДИ
ТАШАККУЛИ ДОНИШХОИ ТЕХНИКЙ
Шарипов К,., Бех;будов Ш.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Омузиш ва таълими фанни технологияи информатсионй барои васеъ намудани чахонбинй, ташаккул ва такмили донишхои техникй, кабул ва интиколи иттилоъ ба мутахассисони соха мухим мебошад. Аз чумла, дар муассисахои тах,силоти миёнаи умумй ва олии касбй максади асосии таълими фанни мазкур бо рохи истифода аз васоити техникй ва технологияи муосир ташаккул додани ин навъи донишхо мебошад. Доираи максади муайяншуда амалй гардонидани вазифахои зерин ба хисоб меравад:
- ташаккули шахсияти хонанда, кобилияти дарккунй ва коммуникативй, тайёрй барои мустакилона аз бар намудани донишхои техникй;
- дар онхо хосил кунонидаи малакахои асосии истифодаи компютер дар фаъолияи хамаруза;
- омодасозии хонандагон ба хаёти фаъоли чомеаи информатсионй ва дар хамин замина баланд бардоштани фарханги информатсионии онхо;
- равшангардонидани мохияти равандхои информатсионй дар чахонбинии хонандагон;
- татбики васеъи технологияхои информатсионию коммуникатсионй дар чараёни таълим ва хаёт;
- таъмини фарогирии устувори техника ва технологияи компютерй дар хама самтхои хаёти чомеа ва гайра.
Технологияхои хозиразамони иттилоотии таълимй дар замони омезишёбии арзишхо ва бархурди тамаддунхо, метавонанд барои хизматрасонии тахсилотй ба хонандагони имконияташон махдуд аз чумла, нобиноён ё шахсони биноишашон суст накши муаасир гузоранд[2, с.14].
Кайд кардан ба маврид аст, ки масълаи истифодаи технологияи иттилоотй дар раванди таълим аз охири солхои 90-уми асри гузашта огоз ёфтааст. Бахусус, мухакикони рус ахмияти технологияи информатсиониро дар раванди таълим нисбати ин кишри чомеа мухим арзёбй карда, кайд кардаанд, ки дар раванди таълими наврасону чавонони имкониятхои махдуди чисмонидошта истифодаи воситахои зерин: принтери чопкунй бо хуруфи брайлй, хати брайлй, синтезаторхои нутки барномавй ва дастгохй (аппаратй) мухим мебошанд. Хусусан, синтезатори нуткии барномавии русии типи SDRV, ки он имконияти баровардани ахбори нуткиро дорад, дар ташаккули донишхои ин гуна ашхос накши калидй мебозад[1, с.14].
Имруз вобаста ба талаботи чомеаи техногенй барои барномасози нобино хеле мувофик аст, ки дар раванди чуркунии барнома ба истифодаи амалхои минбаъдаи он дар холатхои зарурии вакт ахбори нуткии зарурй садодиханда та ташаккули нутки шифохии у бетаъсир намемонад. Мухим аст, ки воситахои ёрирасон ба барномасози нобинои акнун корро огозкарда тарики баровардани садо ба у «сухан гуфтан»-ро меомузонад, то ин амал ба у чихати омузиш ва азхудкунй осон ва барохат бошад.
Дар китоби "Омузиш ва тарбияи донишомузони Испания", ки аз тарафи мухаккики эронйба забони форсй тарчума карда шудааст, мавзуи омузиш ва парвариши истисной дар Канада, ба вижа барои нобиноён ва камбиноён,хадамоти рохнамой ва мушовираи тахсили шугл матрах карда шуда, барои мукоиса,иштигол ва ановини шогин нобиноёни 75 кишвар аз 135 иттиходияи нобиноён мавод пешниход гардидааст.
Бояд зикр намуд, ки барои одамони имкониятхои чисмонии махдуддошта дар шароити пешрафта бо суръати илму техника ва чахонишавии тахсилот дар Чумхурии Точикистон низ таваччухи хоса зохир карда мешавад. Масалан, ин кишри чомеа имконият доранд, ки дар мактаб-парваришгоххо (интернат) ба таълиму тарбия фаро гирифта шаванд. Мувофики вазъият дар муассисаи тахсилоти олии касбй маълумот гиранд, дар истехсолот аз рун касби муайян фаълият варзанд.
Ин масълахо наврасон, чавонон ва калонсолонеро, ки гирифтори беморихои камбиной ва тирачашмй мебошанд, водор месозад, ки бо воситахои муосири технологй раванди таълим, аз чумла технологияи информатсионй ва коммуникатсионй дастрасй дошта бошад.
Оид ба проблемаи мазкур мутахасисони соха дар робита ба таълими чунин гурухои ичтимой китобхои дарсй ва маколахои илмй-методй ба табъ расонидаанд. Китоби дарсии "Асосхои тахсилоти фарогир"(Мачидова Б., Юнусова Н. ва Курбонова Г. (бо забони точики русй) аввалин маводи таълимй оид ба фаъолияти кудакони имконияти махдуддошта ба хисоб меравад. Аз маводи мазкур хонандагон оид ба талаботи махсуси биной-шунавой, аклу зехн ва увзхои такиягохй харакатй маълумоти муфассал мегиранд.
Технологияи информатсионй дар ин холат на танхо барои омузиши фан хамчун воситаи васеъкунии имконияти маъюбон, балки ироаи таълими фаълияти муваффаконаи онхо дар чомеаи кунунй, дар назар дошта шудааст.
Ин сифатхоро утилитаи махсуси сохташуда дорост ва муваффакона аз чониби барномасози нобино дар раванди коркарди китоби компютерии фанни информатика, ки аз дастури таълимй асос ёфтааст, меомузан.
Истифодаи китоби мазкур аз таълимгирандаи нобино дар муомила бо компютер дониши махсусро талаб намекунад. Танхо ин чодонистанимукаррарот (таъинот)-иклавишхо дар клавиатура кифояаст. Яке аз бартарихо ин такия накардани барнома ба манбаъхои мошинй мебошад. Китоби электронй дар нуктаи машваратй барои кудакони нобино дар ш. Налчики Федератсияи Россия аз санчиш гузашта, самаранокии худро нишондодааст [2,].
- максад ва вазифахои таълими фанни технологияи информатсионй дар мактаб тибки талаботи асноди, хукукй-меъёри ва дархости чомеа;
- накши фанни технологияи информатсионй дар ташаккули чахонбинй ва шахсияти хонандагон;
- накши фанни технологияи информатсионй дар тарбияи маънавии хонандагон.
Технологияи информатсионии [4] мактабй яке аз фанхои муассисаи тахщлоти миёнаи умумй
ба шумор меравад ва он ба омузиши дигар фанхои мактабй мусоидат мекунад, Инкишофи тафаккури мантикии хонандагон хангоми таълими фанни мазкур барои хубтар фарогирифтани фанхои табиию риёзй, иктисодию гуманитарй ёрй мерасонад.
Х,амзамон махорат ва малакахои зарурие, ки характери амалй доранд, барои тайёрии мехнатй ва касбии хонандагон зарур мебошанд. Вобаста ба ин тахассусхои зиёде мавчуданд, ки эхтиёчоташон ба донишхои иттилоотй хеле зиёданд (математика, физика, химия, биология, техника ва технология, тиб, иктисодиёт, тичорат, молия ва бисёр сохахои дигар) бинобар ин, доираи хонандагоне, ки барояшон фанни мазкур воситаи касб интихобкунй мегардад,васеъмешавад.
Дар хонандагон инкишофёфтани тасаввуроти дуруст пайдо намудан дар бораи олам, муносибати байни олами вокей ва тахайюлй, характери инъикоси ходиса ва равандхо тавассути, омузишифан ба равнаки чахонбинии илмии онхо мусоидат мекунад.
Курси информатика ё технологияхои информатсионй, ки мухассилинро ба чомеаи нави иттилоотй сафарбар менамояд, имруз чузъи чудонашавандаи таълими мактабй корор гирифтааст. Дониш оид ба компютерхо, махорату малакаи истифодаи онхо хонандагонро ба талаботи чомеаи иттилоотй мутобик месозад. Ба хонандагон андухтани маданияти фаъолияти иттилоотй хамчун кисми таркибии маданияти инсониро талкин карда, дар ниходи омузгорон ичрои вазифахои аз нигохи методика, педагога ва психология такозо кунандаро мегузорад.
Яке аз проблемахои мактаби хозира он аст, ки робитаи байни фаннй дар таълими фанхои гуногун дар сатхи зарурй карор надорад. Чунин холатро мушохида кардан мумкинаст: хонанда дар дарси математика донишхои математикй, дар дарси физика донишхои физикй, дар дарси
география донишхои чугрофй гирифта, наметавонад, ки донишхои андухтаи худро на танхо дар хаёти вокей балки дар дигар фанни мактабй, масалан, информатика истифодабарад.
Имкониятхои потенсиалии фанни мазкур дар халли мухимтарин масъалахои таълиму тарбия ва рушди зехнияти хонандагон бенихоят зиёдаст. Х,ангоми дар муассисахои таълимй ба таври васеъ чорй намудани техника ва технологияхои компютерй ва дар омузиши хамаи фанх,о татбик намудани он, характери умуми таълимй касб мекунад.
Технологияхои информатсионй дар як муддати кутох ба пояи асосии созандаи чомеаи саноатй табдил ёфтаст. Дарки технологияхои информатсионй ва аз худ кардани малакахои асосии истифодабарии он дар бисёр мамлакатхои чахон хамчун яке аз воситахои асосии таълиму тарбия, дар баробари хондан ва навиштан ба хисоб гирифта мешавад.
Бинобар ин, дар чомеаи имруза макоми асосиро ишгол кардани технологияхои компютерй ва информатсионй, ворид намудани фанни мазкур ба барномаитаълимй яке аз масъалахоиаввалиндарача ба хисобмеравад.
АДАБИЁТ
1.Бабанский, Ю.К. Оптимизация процесса образования. - М.: Наука, 1977. - С. 23-24.
2.Батурин Ю. М., Жодзишский А. М. Компьютеризация - путьк хаосу// Интерфейс. - 1991. - № 1. - С. 12-1
3.https: //rep. bntu. by/ bitstream/ handle/ data/33389/ Informacionnye _i_kompyuternye_ tekhnologii_v_ obrazovanii. pdf?sequence
4.Комилов,Ф.С. Информатика ва технологияхщиттилоотй. -Душанбе: Ирфон, 2003 - 167 с.
РОЛЬ ИФНОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИИ И ИХ ОБУЧЕНИЕ В ПРОЦЕССЕ ФОРМИРОВАНИЯ ТЕХНИЧЕСКИХ ЗНАНИЙ
В статье речь идёт о некоторых взглядах и роль информационной технологии и его обучение в процессе формирования технических знаний. Изучение и обучение инофрмационной технологии играет огромную роль в становление и развитие технических знаний а также в получение и перевода информации к специалистам того или иного отрасля Основная цель обучения инофрмационных технологии в средних и высших учебных заведениях заключается в том, что они формируют технические знания у учащихся путем использования технических средств и современной технологии.
Ключевые слова: технология, информационная технология, технических знаний, формирование, мировозрения,информация, получение информации, перевод информации, средних учебних заведениях, высших учебных заведениях, технических средств, современная технология.
THE ROLE OF IFNORMATTON TECHNOLOGY AND ITS TRAINING IN THE PROCESS OF FORMATION OF TECHNICAL KNOWLEDGE
This article deals with some thoughts on the role of information technology and its training in the process of technical knowledge formation. According to the author, the study and training of information technology plays a huge role in the formation and development of technical knowledge as well as in obtaining and translating information to specialists of a particular industry. The main purpose of training in information technology in secondary and higher education is that they form the technical knowledge of students through the use of technical means and modern technology.
Keywords: technology, information technology, technical knowledge, formation, worldview, information, receive information, transfer information, secondary schools, higher educational institutions, technical facilities, modern technology.
Сведения об авторах:
Шарипов Кахрамон - старший преподаватель кафедры основы информационной технологии Таджикского государственного педагогического университета имени САйни. Тел.:(+992)935992288; e-mail: [email protected];
Бехбудов Шапобджон - ассистент кафедрысновы информационной технологии Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни. Тел.:+992 90500-20-50; e-mail: shahob-tigr@mail. ru;
About the authors:
Sharipov Qahramon -senior teacher in the Departemtn of basis informational technology, Tajik State Pedagogical University named after SAini. Tel.:(+992) 93 599-22-88; e-mail: [email protected].
BehbudovShahobjon -assistant in the Departemtn of basis informational technology, Tajik State Pedagogical University named after SAini. Tel.:(+992) 90 500-20-50; e-mail: [email protected];
ТАРБИЯИ ЭКОЛОГИИ КУДАКОНИ СИННИ ТОМАКТАБЙ МАВРИДИ ШИНОСОИ БО ТАБИАТИ КИШВАР
Шарипова Н.Д.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Кудак чун дигар ашхоси чомеа дар мухити инсонй зиндагй мекунад, тачрибаи хосилкардаи чомеаи инсониро кабул мекунад ва бо хамин восита пеш меравад. Мухите ки уро ихота кардааст, аз ашё, ходиса ва вокеахои гуногун иборат аст, ки он хамеша дар шуур дар шакли калимаю таркибхо инъикос меёбанд.
Дар хусуси тарбияи кудакон дар муассисахои томактабии Точикистон тахкикотхо ба майдон омадаанд, ки дар ин бобат, пеш аз хама, рисолахо ва воситахои таълимии Насруллоева Н., Мачидова Б., Недоспасова В.А., Иматова Л., Точибоева Л., Юнусова М., Рахмонов С., Еуломова Н., Нарзуллоева М., Каримова А., Курбонова З., Курбонова Г., Мирхонова Н. ва дигаронро метавон ном бурд.
Кобили зикр аст, ки баъд аз сохибистикдол гардидани Чумхурии Точикистон ва кабули «Консепсияи пешрафти кудакистонхо дар Чумхурии Точикистон» (1994), бо карори Дукумати чумхурии Точикистон тасдик гардидани «Стандарти тахсилоти томактабй дар Чумхурии Точикистон» (2009) ва дигар хуччатхои меъёрию хукукии соха зарурати ворид кардани дигаргунихо дар низоми тарбияи томактабй ба вучуд омад. Дар «Консепсияи пешрафти кудакистонхо дар Чумхурии Точикистон» чунин зикр гаштааст: «Кудак дар кудакистон бояд хамчун ифодакунандаи забон, маданияту санъат, фарханг, одату анъанахои миллати точик тарбия ёбад ва хамаи боигарихои моддию маънавии халк дар кудакистону оила ба хаёти харрузаи атфол дохил гардад». [1, с.5]
Шинос намудани кудакон бо табиати диёр яке аз вазифахои мухими муассисахои томактабй мебошад. Дар чараёни аз худ намудани дониш дар бораи олами набототу хайвонот сифатхои шахсии кудакон ташаккул меёбанд. Дар асоси ба хисоб гирифтани донишу тасаввурот ва дарачаи инкишофи кудакон, шароиту имкониятхои махал мураббй муносибати дурусти онхоро нисбати табиат тарбия менамояд. Интихоб намудани усулхои таълим ба мазмуну максади машгулият, чои гузаронидани он вобастагй дорад.
«Додани дониши экологй, яъне маълумот дар бораи мухофизати табиат, эмин доштани он аз нобудшавй ва ифлосшавй яке аз вазифахои мухими тарбияи ахлокии хурдсолон мебошад, - кайд намудааст мутахассиси варзидаи сохаи тахсилоти томактабй З.Тургунова - Муносибати кудак ба табиати кишвар махз дар хамин давра ташаккул меёбад. Мухофизати табат, гамхорй дар хаки оламу набототу хайвоноти он вазифаи хар як фард мебошад»). Дар асоси ин мебояд хангоми шинос намудани кудакон бо табиат калонсолон дар кудакон мухофизати табиат ва нигохдошти тозаи олами атрофро тарбия намоянд. [4, с.34]
Барномаи таълимй-тарбиявй дар кудакистон "Рангинкамон" шиносой бо табиат ва тарбияи экологиро аз гурухи хурдсолон пешбинй менамояд. Дар ин кор сайру гашт имконияти калон медихад. Дар хар як сайру гашт кудакон донишхои гирифтаашонро мустахкам намуда, боз бо чизхои нав шинос мешаванд.
Ба ичрои вазифахои дар пеш гузошташуда дар хамон вакт ноил шудан мумкин аст, ки агар кудаконро бо сиру асрори табиат ва олами атроф шинос намоем. Чизхои ачоибу шавковарро оиди растанию хайвонхо нишон дода, аз буи муаттари гулхо ва зебогии онхо халоват бурданро омузонем. Дарк намудани табиат ба инкишофи ин гуна сифатхо: зиндадилй, зиракй, муносибати бодикаттона ба хамаи мавчудоти зинда ёрй медихад.
Кудаконро аз рузхои аввали хаёт на танхо одамону ашё, инчунин табиати фусункору нотакрор дар огуш мегирад. Табиат ба рух ва дилу дидаи кудак, ба хиссиёт ва олами маънавии у таъсир расонида, шавку завк ва хурсандихои беохир ато менамояд. Кудак нурхои заррини офтоб, садои боридани борон, вазидани шамол, тобиши махтобу ситорахо, олами набототу хайвонотро назора намуда, дар бораи онхо бештар донистанро мехохад. Дамаи ин ба инкишофи кобилият ва тахайюли эчодии кудак таъсир мерасонад.
