Научная статья на тему 'DIRECTIONS OF TEACHING OF THE SUBJECT INFORMATION TECHNOLOGY AT THE CONTEXT OF TRENSFERING THE SCHOOLTO THE COMPETENT APPROACH OF TRAINING'

DIRECTIONS OF TEACHING OF THE SUBJECT INFORMATION TECHNOLOGY AT THE CONTEXT OF TRENSFERING THE SCHOOLTO THE COMPETENT APPROACH OF TRAINING Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
307
31
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ШКОЛА / УЧЕБНЫЙ ПРЕДМЕТ / НАПРАВЛЕНИЕ / АСПЕКТ / ИНФОРМАЦИОННАЯ ТЕХНОЛОГИЯ / КОМПЬЮТЕР / КОМПЕТЕНТНЫЙ ПОДХОД / ОБРАЗОВАНИЕ / ВОСПИТАНИЕ / МЫШЛЕНИЕ / МЕТОД / ТЕХНИЧЕСКОЕ СРЕДСТВО / МИРОВОЗЗРЕНЧЕСКИЙ АСПЕКТ / ТЕХНОЛОГИЧЕСКИЙ АСПЕКТ / АЛГОРИТМИЧЕСКИЙ АСПЕКТ / ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ АСПЕКТ / SCHOOL / EDUCATIONAL SUBJECT / DIRECTION / ASPECT / INFORMATION TECHNOLOGY / COMPUTER / COMPETENT APPROACH / EDUCATION / UPBRINGING / COGNITION / METHOD / TECHNICAL DEVICE / WORLD OUTLOOK ASPECT / TECHNOLOGICAL ASPECT / ALGORITHMIC ASPECT / RESEARCH ASPECT

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Комилов Файзали Саъдуллоевич, Шарапов Дилшод Саъдуллоевич, Тагоев Шамсулло Хурсандович, Файзуллоев Фарход Раджабович, Мирзоев Джамшеджон Хуршедович

В статье обсуждаются направления обучения предмета «Информационная технология» (ИТ) при переходе школы к компетентному подходу в образовании. В ней отмечается, что при переходе к компетентному подходу в учебном процессе, обучаемая область предмета «ИТ» должна быть исследована в двух направлениях, связанных с реализацией учебных материалов в жизни и с подготовкой учащихся к практической деятельности: первоенаправление - изучение информационной системы картины мира, общих информационных закономерностей структур и способов работы автоматических (биологических, социальных, технических) систем; второенаправление - изучение методов и технических средств сбора, хранения, преобразования, отправки, получения и использования информации с помощью компьютера и другой современной электронной техники. В статье также подчеркивается, что формирование нового (компетентного) подхода к пониманию обучающихся целей предмета «ИТ» связано с общеобразовательными задачами данного предмета, его потенциальными возможностями в решении образовательных, воспитательных вопросов и интеллектуального развития школьников. На основе изучения предмета учащиеся должны понимать важность информационных процессов в формировании современного мировоззрения, определять роль информационных технологий и компьютерной техники в развитии нового информационного общества, а также развивать свои умения, навыки и знания в рациональном использовании компьютера в процессе обучения и будущего их профессионального развития. Педагогические задачи обучающего аспекта предмета «ИТ» в статье определяются по ключевым особенностям его роли в решении общеобразовательных задач: формирование основ научного мировоззрения, развитие уровня мышления, готовность учащихся к практической, трудовой деятельности и дальнейшему образованию. Говорится, что предмет «ИТ» обладает не только своей областью исследования, но собственными объектами и методами исследования.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Комилов Файзали Саъдуллоевич, Шарапов Дилшод Саъдуллоевич, Тагоев Шамсулло Хурсандович, Файзуллоев Фарход Раджабович, Мирзоев Джамшеджон Хуршедович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НАПРАВЛЕНИЯ ОБУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТА "ИНФОРМАЦИОННАЯ ТЕХНОЛОГИЯ" ПРИ ПЕРЕХОДЕ ШКОЛЫ К КОМПЕТЕНТНОМУ ПОДХОДУ В ОБУЧЕНИИ

The directions of teaching the subject of "Information technology" (IT) in the transition of the school to a competent approach in education is reviewed in the article. It states that during the trancfer to a competent approach in the learning process, the area of the IT subject should be studied in two ways related to the implementation of educational materials in life and the preparation of students for practical activities: the first direction is the study of the information system of the world picture, the general information regularities of the structures and modes of operation of automatic (biological, social, technical) systems; the second direction - the study of methods and technical means of collecting, storing, converting, sending, receiving and using information using a computer and other modern electronic equipment. It is also emphasized that the formation of a new (competent) approach to understanding the learning objectives of the IT subject is related to the general educational tasks of this subject, its capability in solving educational issues and the intellectual development of schoolchildren. Based on the study of the subject, students should understand the importance of information processes in the formation of a modern worldview, determine the role of information technology and computer technology in the development of a new information society, and develop their skills, skills and knowledge in the rational use of computers in the learning process and the future of their professional development. The pedagogical tasks of the teaching aspect of the IT subject in the article are determined by the key features of its role in the solution of general educational tasks: the formation of the foundations of a scientific worldview, the development of the level of thinking, the students' readiness for practical, labor activity and further education. It is said that the subject of IT has not only its own field of study, but also its own objects and methods of research.

Текст научной работы на тему «DIRECTIONS OF TEACHING OF THE SUBJECT INFORMATION TECHNOLOGY AT THE CONTEXT OF TRENSFERING THE SCHOOLTO THE COMPETENT APPROACH OF TRAINING»

УДК: 371+372. 8:681. 3

ЧДБХДХ,ОИ ОМУЗИШИИ ФАННИ ТЕХНОЛОГИЯИ ИТТИЛООТЙ ДАР

РАВАНДИ ГУЗАРИШ БА МУНОСИБАТ^ОИ БОСАЛО^ИЯТ БА ТАЪЛИМ

Комилов Ф. С., Тагоев Ш. Х., Файзуллоев Ф. Р.

Донишгоуи миллии Тоцикистон Шарапов Д. С.

Донишгоуи соуибкорй ва хизмат Мирзоев Х.

Донишгоуи давлатии ш.Куронтеппа ба номи Н.Хусрав

Тавсифи умумй. Х,ангоми гузариш ба муносибатхои босалохият ба таълим сохаи омузишии фанни «Технологияи иттилоотй» (ТИ) бояд дар накшаи таълими мактабхои тахсилоти миёнаи умумй дар ду чабха мавриди тахкик карор дода шавад.

Цаб^аи аввали сохаи таълимиифанни ТИ омузиши системаи иттилоотии тасвири олам ва конуниятхои иттилоотии умумии сохту тарзи кори системахои худидора -системахоибиологй, чамъиятй, худкори техникй ва гайраро дарбар мегирад. Хусусияти умумии ин гуна системахо дар он аст, ки онхо дорои имконияти ичрои максадноки амалиёт буда, рафтори онхобо ёрии узвхои кабулкунанда, табдилдиханда ва татбиккунандаи иттилоотиашон идора карда мешавад. Ч,абхаи мазкур, ки кариб фарогири хама сохахои умумитаълимй мебошад, доираи хамбастагии фанхои «Технологияи иттилоотй», «Информатика» ва «Кибернетика»-ро ташкил медихад. Унсурхои алохидаи тахлили кибернетикии ходисахои мухити атроф инъикоси худро дар курсхои таълимии биология, иктисодиёт, таърих, чамеашиносй, технология (таълими мехнат) ва гайра меёбанд. Фанни «Технологияи иттилоотй» бошад, дар системаи фанхои таълимй накши пешбарандаро бозида, бахри дарёфти тасаввуроти ягонаи олами хастй ва эхсоси умумияти асосхои иттилоотии раванди идораи табиати зинда, чомеа ва техника шароити мусоид фарохам меорад [2, 3].

Цаб^аи дуюми сохаи таълимии фанни «Технологияи иттилоотй» ба омузиши методхо, усулхо ва воситахои техникии дарёфт, гункунй, захира, табдил, ирсол, кабул ва истифодаи иттилоот бо ёрии компютер ва дигар воситахои электронии муосир бахшида шудааст. Ин чабха пеш аз хама ба татбики маводи таълимй дар хаёт ва ба фаъолияти амалй омода сохтани хонандагон алокаманд мебошад [2].

Дар умум сохаи таълимии фанни «Технологияи иттилоотй» характери комплексй дошта, хар як бахши он барои ичрои вазифахои муайян ва мушаххаси ин сохаи омузишйнигаронида шудааст. Фанни (илми) мазкур беш аз пеш мавкеи пешсафиро хам дар илму техника ва хам дар хаёти чомеа ба даст меоварад. Бо далелхои муътамад гуфтан метавон, ки холо ин илм ба яке аз «нуктахои рушд» ва стратегии илми чахонй табдил ёфтааст. Ягон илми дигар бе истифода аз дастовардхои технологияхои компютерй рушд карда наметавонад. Дар фахмиши муосир «Технологияи иттилоотй» як равиши умумиилмй буда, хосиятхои байнифанниро доро мебошад [1-3, 10].

Мацсаду вазифахои фанни ТИ. Омузиши фанни «Технологияи иттилоотй» танхо бо омода намудани хонандагон ба фаъолияти амалй ва мехнатй махдуд намегардад. Дар назди ин фан инчунин вазифаи амалй гардонидани комплекси масъалахои таълимию тарбиявй истодааст, ки ичрои онхо аз доираи масъалаи ташаккулдихии саводнокии компютерй берун мебарояд. Яъне, дар мавриди дар тахсилоти миёнаи умумй ба таври васеъ чорй намудани техникаи электронй ва сар аз синфхои ибтидой дар омузиши хама фанхои таълимй татбик намудани компютер, малакахои ба ном «саводнокии компютерии хонандагон» характери умумитаълимй мегирад, ки он аз доираи омузишии фанни ТИ васеътар аст.

Ташаккули муносибати нав (босалохият) ба фахмиши максадхои омузишии фанни ТИ пеш аз хама ба вазифахои умумитаълимии ин фан, имкониятхои потенсиалии он дар халли масъалахои мухимтарини таълиму тарбия ва рушди зехнии мактаббачагон алокаманд аст. Максади асосии омузиши фанни ТИ аз таъмини фарогирй ба дониши мустахкам ва бошууронаи хонандагон доир ба раванди табдил, ирсол ва истифодаи

иттилоот иборат аст. Дар асоси омузиши фан хонандагон бояд ахамияти равандхои иттилоотиро дар ташаккулёбии тасаввуроти муосири илмии олам дарк намоянд, накши технологияи иттилоотй ва техникаи компютериро дар инкишофи чомеаи навин тасвир карда тавонанд ва майорату малакахои худро дар истифодаи окилонаи компютер дар раванди таълим ва фаъолияти минбаъдаи касбии худ боло баранд [1, 12].

Вазифахои педагогии чабхаи таълимии фанни ТИ аз руйи хусусияти сахми он дар халли масъалахои асосии умумимаълумотии инсон муайян карда мешавад [2, 3]:

1. Ташаккули асосуои цауонбинии илмй:

- тасаввуроти хонандагон оид ба иттилоот ва равандхои иттилоотй, хамчун ба яке аз се мафхуми бунёдй - модда, энергия, иттилоот, ки дар асоси онхо тасвири илмии олам сохта мешавад, ташаккул меёбад;

- фахмиши хонандагон доир ба принсипхои якхела, ягонагии сохт ва фаъолияти ба хам монанди системахои худидораи гуногунчабха ташаккул ёфта, дарки онхо доир ба накши технологиями муосири иттилоотй дар рушди чомеа ва дигаргуншавии мазмуну характери фаъолияти инсонболо бурда мешавад.

2. Инкишофи сатуи тафаккур:

- дар илми равоншиносй(психологй) таъсири омузиши ТИ ба рушди тафаккури назариявию эчодии хонандагон ва ташаккули шакли нави тафаккур - тафаккури амалиётй ба кайд гирифта шудааст;

- тахкикхои равоншиносй гувохй медиханд, ки хангоми истифодаи компютер дар тафаккури хонандагон услуби самараноки модулию рефлексии фикрронй ташаккул меёбад.

3. Омодасози ба фаъолияти амалию меунати ва таусили давомнок:

- дар раванди омузиши ТИ саводнокии компютерй, фарханги иттилоотй ва салохиятнокиитехнологии хонандагон ташаккул ёфта, дониш, майорат ва малакахои хосилшуда омодагии онхоро бароизиндагй дар чомеаи иттилоотй метезонад;

- компонентхои омодагй ба чомеаи иттилоотй ва татбикиметодхои техникии муосири ба истифодаи компютер алокаманд, хонандагонро ба давомдихии тахсил бамактабхои олии касбй хидоят менамояд.

Фанни ТИ, хамчун илми мустакил, натанхо дорои сохаи тахкикотй, балки дорои объектно ва усулхои тахкикотии хоси худмебошад. Истифодаи ин усулхо имконият медихад, ки хосиятхо ва конунхои умумии ходисахои мухити атроф ва чомеаошкор, тахкик ва татбик карда шаванд.

Объектхои асосии фанни «Технологияи иттилоотй»-ро иттилоот, захирахои иттилоотй, равандхои иттилоотии низомхои гуногунтабиат, воситахои иттилоотонй, технологияхои иттилоотиву коммуникатсионй, системахои иттилоотй, усулу воситахои тавлид, захирасозй, интикол ва истифодаи иттилоот дар мухитхои мухталиф ташкил медихднд [2].

Барномаи фанни «Технологияи иттилоотй» бояд чахор чанбаи парвариши тафаккури хонандагонро дар бар гирад [1, 2, 12]:

- цауонбинй, ки бо ташаккулёбии тасвири системавию иттилоотии олам, тасвири ягонагии умумияти равандхои идоракунй дар табиати зинда, чомеа ва техника вобастагй дорад;

- технологи, ки бо ташаккулёбии тасаввурот дар бораи компютер хамчун ба воситаи универсалии иттилоотй, ташаккулёбии дониши компютерй ва фарханги иттилоотии хонандагон, омода сохтани онхо ба фаъолияти амалй, кор ва идома додани тахсил вобастагй дорад;

- алгоритмы, ки бо ташаккулёбии тасаввурот дар бораи алгоритмхо, тарзи ифодаёбй, ичри онхо ва инкишофи мантикии тафаккур вобастагй дорад;

- тащщотй, ки бо парвариши салохиятнокй дар эчод ва тахлилу тахкики хонандагон вобастагй дорад.

Мухимтарин тамоюлоти инкишофи фанни «Технологияи иттилоотй», ки солхои охир аз худ бештар дарак медиханд, бо чунин чанбахои илмй алокамандй доранд:

- методологияи илмЫ-тачдиди назари фалсафй нисбат ба накши иттилоот ва равандхои иттилоотй дар омузиши техника, табиат ва чомеа, дарки мохияти умумиилмии раванди иттилоотй, хамчун усули дониши илмй;

- назарияи умумии иттилоот-тахкики хосиятхои умумии иттилоот, хамчун зухуроти вокеият, омухтани таъсири мутакобилаи иттилоотй, хамчун усули дониши илмй;

- воситахои иттилоотони-истехсол ва бештар пахнкунии компютерхои фардй, фарогирии бештари шабакаи компютерии чахони Интернет, тавлиди компютерхои насли нав (нурй, нейронй, квантй, атомй, молекулавй ва гайра) ва истехсоли оммавии онхо.

Дурнамои рушди система^ои компютерй. Дар назар аст, ки тамоми воситахои иттилоотию коммуникатсионй, аз кабили шабакахои компютерй, телевизион, радио, телефон ва гайра ба як системаи вохиди ягона мубаддал мегардад. Мисоли чунин технология Интернет-2 шуда метавонад, ки холо дар ИМА амалй гашта истодааст [2, 3].

Чустучуи роххои нави мукаммалгардонии компютерхо дар самтхои гуногун идома дорад. Якчанд роххои имконпазири алтернативии гузариш ба компютерхои нав мавчуданд. Дар мавриди рушд ёфтани як ё хамаи ин самтхо хатман таъминоти барномавии ба онхо мувофик низ сохта хоханд шуд. Дар ихтирои компютерхои оянда ва нармафзорхои онхо тамоми навгонихои илмхои муосир истифода хохад шуд.

Дар компютерхои нури (оптикй) вазифаи барандаи иттилоотро сели рушной ичро мекунад. Истифодаи сели рушной хамчун барандаи иттилоот дар мукоиса бо сигналхои электрикй як катор афзалиятхо дорад. Пеш аз хама суръати баланди пахнкунии иттилоот таъмин карда мешавад ва сохтани архитектураи интиколи параллелии иттилооти шабакавии байни компютерхо имконпазир мегардад. Технологияи нурй натанхо барои сохтани компютерхо мухиманд, балки аз он ба таври васеъ дар иртиботи компютерй ва шабакаи Интернет истифода бурдан мумкин аст.

Нейрокомпютерхо(компютерхои нейронй). Барои халли баъзе масъалахои мубрам зарурати сохтани системахои тафаккури сунъй пеш меояд, ки онхо натанхо иттилоотро кор карда тавонанд, балки барои хисоббарорихои калон вакти камтарро сарф намуда, аз байни якчанд методи халли масъала методи бехтаринро интихоб кунанд. Еояи эчоди нейрокомпютер аз тарзи кори майнаи инсон ё умуман системаи асаби организмхои зинда сарчашма гирифтааст. Майнаи инсон зиёда аз 10 миллиард хучайраи асаб -нейрон дорад, ки барои коркарди иттилооти эхсосотй хизмат мерасонанд.

Нейрокомпютер дар заминаи нейрочипхо (нейронхои сунъй) ва пайвандхои нейронй бояд сохта шавад, ки хар кадоми онхо (нейронхо) барои ичрои алгоритми мушаххаси масъалаи алохида равона гардидааст. Барои халли масъалахои гуногун, бояд шабакаи нейронй истифода бурда шавад. Як нейрони сунъй метавонад дар амалишавии якчанд алгоритми татбикшавандаи шабака истифода гардад ва хар як алгоритм метавонад тавассути якчанд нейрони сунъй ичро карда шавад.

Компютерхои кванти бояд дар асоси конунхои механикаи квантй сохта шаванд. Механикаи квантй методхои тасвир, конуниятхои ташаккулёбй ва низоми заррахои хурд - атому молекулахоро меомузад. Принсипи физикии кори компютери квантй бо тагйирёбии энергияи атом алокаманд аст.

Яке аз самтхои мухимтарини татбики системахои компютерй, иттилоотонии чомеа ба шумор меравад. Агар то имруз истифодаи компютер асосан барои нигохдорй ва хифзи иттилоот равона шуда бошад, бо пайдоиши намудхои гуногуни шабакахо, имконияти коммуникатсионии он вусъат ёфтааст. Аллакай дар замони момухити иттилоотии чомеа тагйир ёфтааст. Одамон барои чустучуи иттилооти наву тоза ба рузномахо ва радиову телевизион камтар мурочиат мекунанд. Онхо хабархои навтаринро асосан тавассути Интернет, бо ёрии компютер ва телефонхои мобайлй, дастрас менамоянд. Ч,омеаи имруза хатто барои тамошои барномахои телевизион ва шунидани барномахои радио низ аз хамин воситахо истифода мебаранд [4-10].

Дурнамои рушди системахои компютерй дар самти хизматрасонй пеш аз хама дар иртиботи иттилоотй ва амалиёти бонкии байни кишвархо муайян мегардад. Танзим ва идораи раванди фуруши чиптахо барои тайёраву (хавопаймо) катора, чойбандкунй дар мехмонхона, муайянкунии хатсайр барои сайёхон ва гайра бо истифодаи компютер алокаманд мебошанд. Х,оло компютерхои дар шакли робот сохташуда имконияти бо инсонмуошират карданро доранд. Онхо ба саволхои гузошташуда чавобхои мантикан дуруст пешниход менамоянд. Робот-компютерхо дар мехмонхонахо вазифаи

хидматчиро ичро намуда, борчомаи мехмононро мебардоранд ва онхоро то хучраи муайяншуда хамрохй менамоянд.

Ч,абхаи ояндаи тараккиёти системахои компютерй ба содагардонй, эътимоднокй, бехтаргардонии хосиятхо, параметрхо ва хачман боз хам хурдтар гардонидани техника (компютер) бахшида шудааст. Барои таъмин намудани мубодилаи иттилоотии сифатан нави байни компютерхо, дар назар аст, ки технологияхои коммуникатсионии инноватсионй истифода шаванд: хатхои инфрасурх, хатхои алокаи телевизионй, технологияи ракамии баландсуръати бесим. Ин технологияхоимконият медиханд, ки низомхои баландсуръати иттилоотй тамоми системахои компютерии мавчударо фаро гиранд [2].

Ч,анбахои татбикии системахои компютерй мунтазам васеъ мешаванд. Х,ар як кадами навбатй ба равнаки баъдии техникаи компютерй оварда мерасонад. Х,оло системахои компютерй дар холати гузариш ба архитектураи сеченакаи микронакшахо карор доранд. Минбаъд кулли ин системахо вакомплексхои хисоббарор, аз абаркомпютерхо сар карда, то микрокомпютерхои фардй, кисмхои таркибии як шабакаи компютериро ташкил хоханд дод. Махз дар хамин асос интиколи иттилоот, номах дуд ва суръати расонидани он, баланд хохад шуд [4, 10].

Х,амин тарик, барои амалй гардонидани мацсаду вазифахои нихоии омузиши фанни «Технологияи иттилоотй» бояд масъалахои зерин хал карда шаванд:

- парвариши асосхои чахонбинии илмии хонандагон, ки мохияти равандхои иттилоотиро дар пайдоиши тасвири илмии олам мекушояд ва накши онхоро дар омузиши механизми фаъолияти мавчудоти зинда, техника ва чомеа нишон медихад;

- инкишоф додани тафаккури алгоритмй-системавии хонандагон;

- омода сохтани хонандагон ба фаъолияти амалй-мехнатй ва идомаи тахсил;

- рушд додани салохияти эчодкорй ва тахлиливу тахкикотии хонандагон.

Мавцеи фанни ТИ дар нацшаи таълим. Мувофики накшаи таълими мактабхои

тахсилоти миёнаи умумй омузиши фанни «Технологияи иттилоотй», ки пеш аз ин «Технологияи информатсионй», пештар «Асосхои техникаи компютерй» ва аз он хам пештар «Асосхои информатика ва техникаи хисоббарор» ном бурда мешуд, се сол дар мактаби асосй (синфхои 7-9) ва ду соли дигар дар мактаби миёнаи пурра (синфхои 1011) пешбинй шуда, мехвари сохти онро усули даврии дидактикй ташкил медод. Вале баррасй ва тахлили тачрибаи тадриси хамин гуна фан дар кишвархои дигар такозо намуд, ки дар мамлакати мо низ нисбат ба ин раванд тачдиди назар карда шавад. Фахмиши замонавии хадафхои таълимии фанни ТИ хамчун фанне, ки иктидори фарогири чахонбинй ва характери умумитаълимй дорад, зарурати ташаккул додани фарханги иттилоотии хонандагонро дар якчанд мархила (кадам ба кадам) пеш меорад.

Мархилаи якум (синфхои 1-1У) - тахсилоти ифтитохй. Дар ин мархила шиносоии аввалини хонандагон бо компютер сурат мегирад ва унсурхои фарханги иттилоотии онхо дар раванди истифодаи барномахои бозихои компютерй, тамошои филмхои компютерй ва тренажёрхои (дастгохи машк) одитарини компютерй ташаккул дода мешаванд. Барои амалй гаштани ин мархила зарур аст, ки муассисахои омузишй бо синфхонахои компютерии замонавй ва устодони фанни мазкур таъмин бошанд, то ки онхо талабагони хурдсолро бо ёрии методхои педагогии ба ин синну сол мутобик бо компютер ва тарзхои истифодабарии он ошно сохта тавонанд.

Мархилаи дуюм(синфхои V-VI) - тахсилоти ибтидой. Дар ин мархила хонандагон бояд бо барномахои содатарини компютерй, аз кабили виросторони одии матнй, барномахои расмкашй, тарзхои корбарй бо хисобкунак (калкулятор) ва гайра ошно гарданд. Дар раванди омузиши барномахои номбурда унсурхои фарханги иттилоотии хонандагон, ки дар мархилаи якум хосил шудаанд, пуркувват гардонида мешаванд.

Мархилаи сеюм (синфхои VII-IX) - тахсилоти пойгохй. Ин мархила ба хонандагон хадди хатмии азхудкунии фанни «Технологияи иттилоотй»-ро таъмин менамояд. Вай асосан ба азхудкунии методхо ва воситахои технологию иттилоотии фарогири халли масъалахои гуногун, ташаккул додани малакахо ва салохиятхои бошуурона истифода бурдани компютер дар фаъолияти таълимй ва касбии баъдии хонандагон равона гардидааст. Тахсилоти пойгохй фахмиши хонандагонро оид ба умумияти равандхои гункунй, кабулкунй, нигахдорй, табдил, ирсол ва сабти иттилоотдар системахои зинда,

чомеа ва техника ба танзим оварда, салохияти истифодаи иттилоотродар ин системахо ташаккул медихад. Салохиятнокй ва донишандузии хонандагон дар чахорчубаи талабот ва меъёрхои стандарти фаннй сурат мегирад. Барои ин давра дарачаи омузиш дарачаи А номгузорй шуда, тибки талаботи он хатмкунандагони синфи 9 бояд аз фанни «Технологияи иттилоотй» имтихон супоранд.

Мархилаи чорум (синфхои Х-Х1) - тахсилоти равиягй. Дар ин мархила омузиши фанни ТИ вобаста ба шавку завки хонандагон ва дарачаи омодагии онхо ба касбинтихобкунй, бо тарзи тафрика аз руи равияхои мушаххас давом дода мешавад. Ин мархила давраи охирини омузиши фанни мазкур дар мактабхои тахсилоти миёнаи умумй мебошад. Интихоби равияхо ва хачми дарс барои хар як мактаб мутобики равияхое, ки дар он таълим ба рох монда шудааст, интихоб мегардад. Ин асло маънои онро надорад, ки таълим тамоман озод бошад. Мундаричаи таълим ва меъёрхои омузиш дар ин давра низ бояд мувофики талаботи стандарти фаннй муайян гарданд. Дарачаи таълими ин давра дарачаи Б номгузорй шуда, мувофики талаботи он хатмкунандагон аз руйи барномаи фан имтихони чамъбастй месупоранд.

Барои муассисахои таълимии равиягй ва гайриравиягй равияхои зерини фанни «Технологияи иттилоотй» пешниход карда мешавад:

- мактабхои равияи риёзй -омузиши васеи барномасози ва усущои математикаи уисоббарор;

- мактабхои равияи табий -татбщи васеи компютер дар масъалауои амсиласози ва коркарди дода^ои тацрибавй;

- мактабхои равияи гуманитарй -омузиши фанни ТИ дармуносибати системави ба тащици масъалауои забоншиноси, адабиёт, таърих ва гайра;

- мактабхои дехот -ташаккули салоуиятуодар татбици ТИ барои цалли масъалауои ташкили исте^солот ва истифодаи самараноки ицтисодиёти хоцагщои дещонй.

Сифату самараи таълими фанни ТИ ба мавчудият ва навъи техникаи компютерии мактаб сахт алокаманд мебошад. Аз як тараф, мавчуд будан ё набудани техникаи компютерй ва таъминоти барномавии ба он мувофик метавонад дар доираи стандарти фаннй мазмуну мундаричаи маълумотии фанро тагйир дихад. Аз тарафи дигар, новобаста багуногунии имкониятхои функсионалии компютерхои мактабй, стандарти фаннй бояд талаботи якхелаи мазмуни тахсилот ва салохиятнокии хонандагонро амалй созад. Дар ин гуна мавридхомашгулиятхои фанниро бо рохи кам кардани талабот, аз руйи баъзе бахшхои барномаи фаннй, гузаронидан мумкин аст.

Храмин тариц, барномаи фанни ТИ бояд чахор чанбаи парвариши тафаккури хонандагонро дар бар гирад: чахонбинй, технологй, алгоритмй ва тахкикотй. Дар алокамандй боин чанбахо салохиятхои хонандагонро ба се бахш (назарияи технологияи иттилоотй, воситахои иттилоотонй ва технологияхои иттилоотиву коммуникатсионй) таксим намуда, вазифахои онхоро барои хар як синфи таълимй (синфхои 5-11) муайян ва мушаххас (чадв. 1) намудан мумкин аст.

Ч,адвали 1

САЛОХДЯТХО АЗ ФАННИ ТЕХНОЛОГИЯИ ИТТИЛООТЙ

Синфи 5 Синфи 6 Синфи 7 Синфи 8 Синфи 9 Синфи 10 Синфи 11

Хонанда бояд дар бахши:

НАЗАРИЯИ ТЕХНОЛОГИЯ [И ИТТИЛООТЙ

5. 1. 1. 6. 1. 1. 7. 1. 1. 8. 1. 1. 9. 1. 1. 10. 1. 1. 11. 1. 1.

Мафхум Мафхумхо Асосхои Асосхои Асосхои Назарияи Технологи

хои и асосии назарияви назарияви назарияви технология яи

асосии назарияи и и и хои иттилооти

назарияи иттилоотр технологи технологи технологи иттилооти ро дар

иттилоот о шарх яи яи яи ро дар доираи

ро дода, иттилооти иттилооти иттилооти доираи системахои

номбар истифода ро дар ро дар ро дар махорати идоракуни

ва бурда доираи доираи доираи алгоритмс и пойгохи

муайян тавонад. чадвалхои виросторо шабакахо озй ва додахо ва

карда электронй ни матнй и барномаре мафхумхои

тавонад. номбар, ва графикй компютер зй дар чомеаи

муайян, муайян ва й ва амал иттилоотй

шарх дода, шарх дода, барномахо истифода дар амал

дар амал дар амал и бурда истифода

истифода истифода сомонасоз тавонад. бурда

бурда бурда й муайян тавонад.

тавонад. тавонад. ва шарх дода, дар амал истифода бурда тавонад.

ВОСИТАХ,ОИ ИТТИЛ ТООТОНЙ

5. 2. 1. 6. 2. 1. 7. 2. 1. 8. 2. 1. 9. 2. 1. 10. 2. 1. 11. 2. 1.

Амалхои Барномахо Компютер ^исмхои Таснифот Технологи Зарурияти

одитари и асосии ро хамчун асосй ва и яхои татбики

нро бо стандарти мошини иловагии компютер алгоритмс воситахои

компюте ро дар хамакор ва компютерх хоро озй ва асосии

ри фардй системахо чадвалхои ои донад, забонхои иттилоото

ичро и электрони фардиро шабакахо барномасо ниро дар

карда амалиётии ро хамчун хамчун и зиро дар бунёди

тавонад. гуногун воситаи воситахои компютер халли чомеаи

истифода иттилоото чамъоварй иро масъалахо иттилоотй

бурда нй тавсиф , хамчун и муайян

тавонад. дода, нигахдорй, воситахои иттилоото намояд ва

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

истифода коркард ва асосии нй амалан

бурда пахнкунии иттилоото истифода истифода

тавонад. иттилоот истифода бурда тавонад. нй истифода бурда тавонад. бурда тавонад. барад.

ТЕХНОЛОГ] ИЯХОИ ИТТИЛООТЙ ВА КОММУНИКАТСИОН [Й

5. 3. 1. 6. 3. 1. 7. 3. 1. Бо 8. 3. 1. Бо 9. 3. 1. Дар 10. 3. 1. 11. 3. 1.

Бо Вазифахои объектхои виросторо шабакахо Барои Барои

объектно обеъктхои системави ну и масъалахо объекту

и асосии асосии и протсессор компютер и гуногуни захирахои

мухити мухити компютерй они й бо таълимй ва мухталифи

системаи системаи ва фардй матнии сомонахои амалй шабакавии

амалиётй амалиётир дар гуногун таълимй алгоритм компютерй

амалхои о дар системахо кор карда ва сохта технологих

одитари компютерх и тавонад. ичтимой тавонад. ои

нро ичро ои фардй амалиётии кор карда амсиласоз

карда муайян гуногун тавонад. иро татби;

тавонад. карда тавонад. кор карда тавонад. карда тавонад.

5. 3. 2. 6. 3. 2. 7. 3. 2. 8. 3. 2. 9. 3. 2. 10. 3. 2. Бо 11. 3. 2.

Виросто Технологи Технологи Технологи Технологи ёрии Технологи

ри яхои яхои яхои яи забонхои яхои

матнии одитарини корбариро корбариро сомонасоз барномасо захирасозй

стандарт коркарди бо бо иро дар зии , чустучуй

иро дар иттилооти чадвалхои барномахо халли консолй ва ва

навишта графикй ва электронй и масъалахо объектгар мураттабс

ни ададиро донад ва графиксоз и таълимй о озии

матнхои донад ва дар халли ва истифода барномаи иттилоотр

кутох истифода масъалахо рунамой бурда компютерй о дар

истифод бурда и амалй донад ва тавонад. сохта раванди

а бурда тавонад. истифода дар халли тавонад. сохтан ва

тавонад. бурда масъалахо идоракуни

тавонад. и амалй и пойгохи

истифода додахо

бурда татбик

тавонад. карда

тавонад.

АДАБИЁТ

1. Дастури методы оид ба тахсилоти салохиятнок барои муаллифони стандарт, рохнамо ва китобхои дарсй. - Душанбе, 2017. - 32 с.

2. Комилов Ф. С. Информатика ва технологияхои иттилоотй. Китоби дарсй / Ф. С. Комилов. -Душанбе, 2016. - 480 с.

3. Комилов Ф. С. Информационные технологии в высшем образовании Республики Таджикистан. Монография / Ф. С. Комилов, З. Ф. Рахмонов. -Душанбе: Ирфон, 2012. - 174 с.

4. Комилов Ф. С. Информационный подход к обучению студентов среднего профессионального медицинского образования Таджикистана / Ф. С. Комилов, Б. Ф. Раджабов // Вестник Таджикского национального университета. Серия гуманитарных наук. - 2015. - № 3/7 (179). - С. 282-288.

5. Комилов Ф. С. Анализ эффективности реализации дидактического обеспечения на основе ИКТ в образовательном поцессе среднего специального медицинского образования (ССПМО) Таджикистан / Ф. С. Комилов, Б. Ф. Раджабов // Вестник Таджикского национального университета. - 2015. - № 3/8 (182). - С. 282-290.

6. Комилов Ф. С. Игровая технология как разновидность интерактивной педагогической игры / Ф. С. Комилов, Ш. Х. Тагоев // Вестник Таджикского национального университета. Серия естественных наук. - 2015, Ч. 2. - № 1/5 (188). - С. 3-9.

7. Комилов Ф. С. Педагогико-информационное обеспечение системы управления качеством образовательных услуг среднего профессионального медицинского образования Таджикистана / Ф. С. Комилов, Б. Ф. Раджабов // Вестник Таджикского национального университета. - 2015. -№ 3/6 (176). - С. 242-247.

8. Комилов Ф. С. Роль мультимедийных игровых технологий в образовательной среде виртуального общения / Ф. С. Комилов, Ш. Х. Тагоев // Вестник педагогического университета. - 2015. - № 6 (67). - С. 60-66.

9. Комилов Ф. С. Теоретические основы управления качеством образовательных услуг / Ф. С. Комилов, З. Ф. Рахмонов // Вестник Таджикского национального университета. Серия экономических наук. - 2014. - № 2/8(149). - С. 119-128.

10. Шарапов Д. С. Использования Интернета, как метод самостоятельного обучения / Д. С. Шарапов, Н. Саъдуллоев //Вестник Таджикского национального университета. -2016. - № 3/8(216). - С. 274-278.

11. Раджабов Б. Ф. Современные информационные технологии и дистанционное обучение в системе образования Республики Таджикистан / Б. Ф. Раджабов, Д. Х. Мирзоев // Синтез науки и общества в решении глобальных проблем современности: сборник научных статей международной научно-практической конференции. - СПб., 2017. - С. 56-59.

12. Стандарти давлатии тщсилоти миёнаи умуми дар Ч,умхурии Точикистон ва консепсияи стандартхои фаннии тахсилоти умумй дар Ч,умхурии Точикистон. - Душанбе, 2013. - 60 с.

НАПРАВЛЕНИЯ ОБУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТА "ИНФОРМАЦИОННАЯ ТЕХНОЛОГИЯ" ПРИ ПЕРЕХОДЕ ШКОЛЫ К КОМПЕТЕНТНОМУ ПОДХОДУ В

ОБУЧЕНИИ

В статье обсуждаются направления обучения предмета «Информационная технология» (ИТ) при переходе школы к компетентному подходу в образовании. В ней отмечается, что при переходе к компетентному подходу в учебном процессе, обучаемая область предмета «ИТ» должна быть исследована в двух направлениях, связанных с реализацией учебных материалов в жизни и с подготовкой учащихся к практической деятельности: первоенаправление - изучение информационной системы картины мира,

общих информационных закономерностей структур и способов работы автоматических (биологических, социальных, технических) систем; второенаправление - изучение методов и технических средств сбора, хранения, преобразования, отправки, получения и использования информации с помощью компьютера и другой современной электронной техники.

В статье также подчеркивается, что формирование нового (компетентного) подхода к пониманию обучающихся целей предмета «ИТ» связано с общеобразовательными задачами данного предмета, его потенциальными возможностями в решении образовательных, воспитательных вопросов и интеллектуального развития школьников. На основе изучения предмета учащиеся должны понимать важность информационных процессов в формировании современного мировоззрения, определять роль информационных технологий и компьютерной техники в развитии нового информационного общества, а также развивать свои умения, навыки и знания в рациональном использовании компьютера в процессе обучения и будущего их профессионального развития.

Педагогические задачи обучающего аспекта предмета ««ИТ» в статье определяются по ключевым особенностям его роли в решении общеобразовательных задач: формирование основ научного мировоззрения, развитие уровня мышления, готовность учащихся к практической, трудовой деятельности и дальнейшему образованию. Говорится, что предмет «ИТ» обладает не только своей областью исследования, но собственными объектами и методами исследования.

Ключевые слова: школа, учебный предмет, направление, аспект, информационная технология, компьютер, компетентный подход, образование, воспитание, мышление, метод, техническое средство, мировоззренческий аспект, технологический аспект, алгоритмический аспект, исследовательский аспект.

DIRECTIONS OF TEACHING OF THE SUBJECT INFORMATION TECHNOLOGY AT THE CONTEXT OF TRENSFERING THE SCHOOLTO THE COMPETENT APPROACH OF TRAINING

The article discusses the directions of teaching the subject of "Information technology" (IT) in the transition of the school to a competent approach in education. It states that during the trancfer to a competent approach in the learning process, the area of the IT subject should be studied in two ways related to the implementation of educational materials in life and the preparation of students for practical activities: the first direction is the study of the information system of the world picture, the general information regularities of the structures and modes of operation of automatic (biological, social, technical) systems; the second direction - the study of methods and technical means of collecting, storing, converting, sending, receiving and using information using a computer and other modern electronic equipment.

The article also emphasizes that the formation of a new (competent) approach to understanding the learning objectives of the IT subject is related to the general educational tasks of this subject, its potential in solving educational, educational issues and the intellectual development of schoolchildren. Based on the study of the subject, students should understand the importance of information processes in the formation of a modern worldview, determine the role of information technology and computer technology in the development of a new information society, and develop their skills, skills and knowledge in the rational use of computers in the learning process and the future of their professional development.

The pedagogical tasks of the teaching aspect of the IT subject in the article are determined by the key features of its role in the solution of general educational tasks: the formation of the foundations of a scientific worldview, the development of the level of thinking, the students' readiness for practical, labor activity and further education. It is said that the subject of IT has not only its own field of research, but its own objects and methods of research.

The authors in the article conclude that the curriculum of the subject of IT should include four aspects of the formation of students' thinking: ideological, technological, algorithmic and research. In this connection, they distribute the competences of the students in three sections (the theory of information technologies, information tools, information and communication technologies ) and identify them for each individual class (grades 5-11).

Key words: school, educational subject, direction, aspect, information technology, computer, competent approach, education, upbringing, cognition, method, technical device, world outlook aspect, technological aspect, algorithmic aspect, research aspect.

Сведения об авторах:

Комилов Файзали Саъдуллоевич - д. ф. -м. н., профессор кафедры информатики Таджикского национального университета. Адрес: Таджикистан, 734025, г. Душанбе, пр. Рудаки, 17. Тел. (+992) 988685014, E-mail: komfaiz@mail.ru,

Шарапов Дилшод Саъдуллоевич - к. ф. -м. н., завкафедрой информационные системы в экономике Института предпринимательства и сервиса. Адрес: Таджикистан, 734055, г. Душанбе, пр. Борбада, 48/5. Тел. (+992) 985190970, E-mail: dilsharaf@mail.ru,

Тагоев Шамсулло Хурсандович - ассистент кафедры информатики Таджикского национального университета. Адрес: Таджикистан, 734025, г. Душанбе, пр. Рудаки, 17. Тел. (+992)907546006, E-mail: shamsullo800@mail.ru,

Файзуллоев Фарход Раджабович - ассистент кафедры информатики Таджикского национального университета. Адрес: Таджикистан, 734025, г. Душанбе, пр. Рудаки, 17. Тел. (+992)987153545, E-mail: programist. f@mail. ru,

Мирзоев Джамшеджон Хуршедович - ассистент кафедры информационной технологии Курган-Тюбинского государственного университета им. Н. Хусрава. Адрес: Таджикистан, 735140, Хатлонская обл., г. Курган-Тюбе, ул. Айни, 67. Тел. (+992) 888880692, E-mail:immirzoev@mail.ru.

About the authors:

Komilov Fayzali Sa'dulloevich - Doctor of Physics and Mathematics Sciences, Professor of the Informatics Department of the Tajik National University. Address: 17, Rudaki av., Dushanbe, 734025, Tajik istan. Tel. (+992) 988685014, E-mail: komfaiz@mail.ru,

Sharapov Dilshod Sa'dulloevich - Candidate of Physics and Mathematics Sciences, Head of the Department of Information Systems in Economics of the Institute of Entrepreneurship and Service. Address: 48/5, Borbad av., Dushanbe, 734055, Tajik istan. Tel. (+992) 985190970, E-mail: dilsharaf@mail.ru,

Tagoev Shamsullo Khursandovich - Assistant of the Informatics Department of the Tajik National University. Address: 17, Rudaki av., Dushanbe, 734025, Tajik istan. Tel. (+992) 907546006, E-mail: shamsullo800@mail.ru,

Fayzulloev Farhod Rajabovich - Assistant of the Informatics Department of the Tajik National University. Address: 17, Rudaki av., Dushanbe, 734025, Tajik istan. Tel. (+992) 987153545, E-mail:programist. f@mail.ru, Mirzoev Jamshedjon Khurshedovich - Assistant of the Information Technology Department of the Kurgan-Tube State University named after N. Khusraw. Address: Tajik istan, 735140, Khatlon region, Kurgan-Tube, st. Ayni, 67. Tel. (+992) 888880692, E-mail: immirzoev@mail.ru.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.