Научная статья на тему 'РИВОЖЛАНГАН ВА РИВОЖЛАНАЁТГАН МАМЛАКАТЛАРДА ТУРИЗМНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИКЛАРИ'

РИВОЖЛАНГАН ВА РИВОЖЛАНАЁТГАН МАМЛАКАТЛАРДА ТУРИЗМНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИКЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
63
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
туризм / ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлар / туризм шакллари / сайёҳ / туризм / развитые и развивающиеся страны / виды туризма / турист

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Уралова Матлюба Ахроровна

Мақолада туризмни ривожланишининг ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлардаги ўзига хос жиҳатлари тадқиқ этилган. Жумладан, ривожланган мамлакатларда кўрсатиладиган хизмат сифати ва туризм шакллари ривожланаётган мамлакатларда кўрсатиладиган туризм шаклларидан фарқ қилиши асослаб берилган. Олиб борилган таҳлиллар натижасида, Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш йўналишлари бўйича таклифлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ХАРАКТЕРИСТИКИ ТУРИЗМА В РАЗВИТЫХ И РАЗВИВАЮЩИХСЯ СТРАНАХ

В статье рассматриваются специфические аспекты развития туризма в развитых и развиваю­ щихся странах. В частности, обосновывается, что качество услуг и формы туризма, предоставля­ емые в развитых странах, отличаются от форм туризма, предоставляемых в развивающихся стра­ нах. В результате проведенного анализа были сделаны предложения по направлениям развития туризма в Узбекистане.

Текст научной работы на тему «РИВОЖЛАНГАН ВА РИВОЖЛАНАЁТГАН МАМЛАКАТЛАРДА ТУРИЗМНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИКЛАРИ»

Уралова Матлюба Ахроровна,

Тошкент давлат иктисодиёт университети "Туризм ва сервис" кафедраси ассистенти

РИВОЖЛАНГАН ВА РИВОЖЛАНАЁТГАН МАМЛАКАТЛАРДА ТУРИЗМНИНГ УЗИГА ХОСЛИКЛАРИ

УДК: 338.48

DOI: 10.34920/EIF/VOL_2022_ISSUE_9_4

УРАЛОВА М.А. РИВОЖЛАНГАН ВА РИВОЖЛАНАЁТГАН МАМЛАКАТЛАРДА ТУРИЗМНИНГ УЗИГА ХОСЛИКЛАРИ

Маколада туризмни ривожланишининг ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлардаги узига хос жих,атлари тадкик этилган. Жумладан, ривожланган мамлакатларда курсатиладиган хизмат сифати ва туризм шакллари ривожланаётган мамлакатларда курсатиладиган туризм шаклларидан фарк килиши асослаб берилган. Олиб борилган тах,лиллар натижасида, Узбекистонда туризмни ривожлантириш йуналишлари буйича таклифлар берилган.

Калит сузлар: туризм, ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлар, туризм шакллари, сайёх,.

УРАЛОВА М.А. ХАРАКТЕРИСТИКИ ТУРИЗМА В РАЗВИТЫХ И РАЗВИВАЮЩИХСЯ СТРАНАХ

В статье рассматриваются специфические аспекты развития туризма в развитых и развивающихся странах. В частности, обосновывается, что качество услуг и формы туризма, предоставляемые в развитых странах, отличаются от форм туризма, предоставляемых в развивающихся странах. В результате проведенного анализа были сделаны предложения по направлениям развития туризма в Узбекистане.

Ключевые слова: туризм, развитые и развивающиеся страны, виды туризма, турист.

URALOVA М.А. CHARACTERISTICS OF TOURISM IN DEVELOPED AND DEVELOPING COUNTRIES

In the article is investigated the specific aspects of tourism development in developed and developing countries. In particular, it is substantiated the fact that the quality of service and forms of tourism providing in developed countries differ from the forms of tourism that ones in developing countries. As a result of the conducted analysis, proposals were made on the directions of tourism development in Uzbekistan. Key words: tourism, developed and developing countries, forms of tourism, tourist.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2022, 9(157)

Кириш.

Бугунги кунда дунёда туризмнинг х,ар хил тур-лари фаол ривожланиб бормокда: таълим, эко-логик, романтик, саргузашт, бизнес ва корпора-тив, гастрономик, аграр, спорт, космик, маъна-вий зиёрат, х,алол туризм, шунингдек, сайёх,лик билан шуFулланадиган касб вакиллари х,ам ортиб бормокда.

Дунё ах,олисининг деярли ярми, ички туризмни х,исобга олган х,олда, х,ар йили сайёх,ларга айла-нади. Туризм халкаро муносабатларда мух,им уринни эгаллайди: сайёрамиздаги 8 миллиардга якин кишидан х,ар йили 1 миллиардга якин сайёх,лик максадида чет давлатларга ташриф бую-ради. Сунгги уч ун йилликда дунё буйлаб сайёх,лар сони карийб 4 баравар, туризмдан тушган даро-мад эса 25 баробардан купрок ошди [1]. 2021 йилда эса халкаро туризм сафарлари 415 милли-онни ташкил этди [2]. Сайёх,ларни кабул килувчи мамлакатлар орасида Кариб х,авзаси мамлакат-лари, Урта Ер денгизи сох,илларида жойлашган (Греция, Туркия, Италия) мамлакатлар ва Марка-зий Америка мамлакатлари 2021 йилда 2020 йилга нисбатан энг юкори курсаткичларни кайд этди.

2021 йил келувчи сайёх,лар сони буйича рейтинг курсаткичларига назар ташлайдиган булсак, туризм ривожланган мамлакатлар орасида Франция, Испания, АК.Ш, Хитой, Италия, Туркия, Мексика, Германия, Таиланд ва Буюк Британияларни [3] куриш мумкин. Эътибор берадиган булсак, ушбу рейтингда ривожланган ва ривожланаёт-ган мамлакатлар урин олган. Улардаги сайёх,лар сони фарк килиши билан бирга, ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлар таклиф этади-ган туристик мах,сулотлар, шарт-шароитлар ва нархлар х,ам бир-биридан фарк килади. Бундай фаркли жих,атларни Саёх,ат ва туризм ривожла-ниш индекси натижалари асосида х,ам тах,лил килиш мумкин. Ушбу фаркларни тадкик этиш эса илмий тах,лилни амалга оширишни талаб этади.

Шундан келиб чиккан х,олда, ушбу тадкикотнинг максади х,ам ривожланган ва ривожланаётган мамлакатларда туризм индустри-ясини тарак,к,ий этишининг узига хос жих,атларини тадкик ва тах,лил килиш х,исобланади.

Илмий муаммонинг цуйилиши.

Ривожланган ва ривожланаётган мамлакатларда туризмнинг тараккий этиши ва ривож-ланиш шарт-шароитлари жах,оннинг куплаб олимлари томонидан тадкик этилган. Жумла-дан, И.Кабировнинг [4] келтиришича, ривожлан-

ган мамлакатларда туризм жозибадорлигининг асосий сабаби табиатнинг гузаллиги ва "яшил ик,тисодиёт"нинг кулланилиши, хизмат курсатиш инфратузилмасининг юкори даражада эканлиги-дадир.

М.М.Романова, И.П.Кульгачев, Е.А.Блинова

[5] тадкикотларида ривожланган ва ривожланаётган мамлакатларда туризмнинг ривожланиш ва усиш курсаткичлари уларнинг иктисодий-ижтимоий ривожланиш даражасига боFлик1 экан-лиги келтирилган. Аммо биз бу фикрни куллаб-кувватламаймиз. Сабаби Хитой ёки Туркиянинг туристик жозибадорлиги уларнинг иктисодий-ижтимоий курсаткичларига боFлик булганида, ушбу мамлакатлар айрим ривожланган мам-лакатлардан х,ам устунрок жозибадорликка эга булмаган булар эди.

A.Казыбайкызы, А.Е.Муханова, Ж.Б.Смагулова

[6] нинг келтиришича, мамлакатларнинг ривожланиш даражасидан катъий назар, унинг туристик жозибадорлиги туристик имиджига боFликдир. Масалан, Италия-спагетти ватани, Финляндия-Корбобонинг ватани, Париж-мух,аббат шах,ри. Туристик имиджни яратиш узок тадкикотларни талаб этишини х,ам х,исобга олиш кераклиги, маколада таъкидланган.

О.Кузнецова ва бошкаларнинг [7] келтиришича, туризм геосиёсий жараёнларга таъсир-чан сох,а булиб, мамлакатларнинг ривожланиш даражасидан катъий назар геосиёсий х,одисалар натижасида узгариб боради. Бунга мисол сифа-тида Мисрда туристик окимнинг узгариш дина-микаси келтирилган.

B.В.Пахарь [8] ривожланган мамлакатлар юкори даражадаги хизматларни курсатиш билан бирга, гастрономик туризмнинг ривожланганлиги билан ракобатбардош эканлигини таъкидлайди. Хакикатдан х,ам, Франция, Италия, Япония син-гари мамлакатларда узига хос гастрономик таклиф борлигини куриш мумкин. Иккинчи томондан эса, Хитой, Хиндистон ва Туркия сингари ривожланаётган мамлакатларда х,ам сайёх,лар учун кизик булган миллий ошхона ва таомлар борлигини унутмаслик керак.

Келтириб утилган илмий изланишларга суян-ган холда, туризмни ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлардаги узига хос жих,атлари тадкик этиш, ва ушбу хусусиятлардан келиб чиккан холда, Узбекистонда туризмни ривож-лантириш йуналишлари буйича янги Fояларни ривожлантириш, мамлакатимизнинг узига хосли-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2022, 9(157)

1-жадвал. Саёх,ат ва туризм ривожланиш индекси-2021 [9]

Урни Мамлакат Рейтинг

1 Япония 5,2

2 АК.Ш 5,2

3 Испания 5,2

4 Франция 5,1

5 Германия 5,1

6 Швейцария 5,0

7 Австралия 5,0

8 Буюк Британия 5,0

9 Хитой 4,9

10 Индонезия 4,4

11 Саудия Арабистони 4,3

12 Туркия 4,2

гига таянган холда, айнан шу худудга мос кела-диган туризм йуналишларини ривожлантириш борасида тадкикотларни амалга ошириш илмий ва методик ахамият касб этади.

Тадцицот методологияси.

Тадкикот давомида анализ ва синтез, киёсий тахлил усулларидан кенг фойдаланилган.

Ушбу тахлилни амалга оширишда 10 дан ортик, олимларнинг мавзу буйича илмий ишлари асо-сий манба булиб хисобланади.

Асосий тахлил ва натижалар.

Саёхат ва туризм ривожланиш индексини тахлил киладиган булсак, туризм учун кулай мухитнинг мавжудлиги, саёхат ва туризм сиё-сати, инфратузилма, саёхат ва туризмнинг етакчи сохалари, саёхат ва туризмнинг баркарорлиги каби йуналишларда мамлакатларнинг туризм салохияти бахоланади.

2021 йилда ушбу рейтингдан урин олган мамлакатларнинг илк унталиги ривожланган мам-лакатлар, сайёхлар сони буйича етакчилардан хисобланган Хитой ва Туркия илк 10 талик мам-лакатлар рейтингидан жой олмаган. Бу ривожла-наётган мамлакатлар эканлиги билан хам изохлаш мумкин. Аммо кенгрок, киёсий тахлил киладиган булсак, куйидагиларни келтиришимиз мумкин:

1. Мамлакатда туризмни ривожланти-ришнинг ^удудлараро баланси. Ривожлана-ётган мамлакатлар мухим худудий номутаноси-блик ва туризм саноатининг нотекис ривожла-ниши билан сезиларли минтакавий номутано-сиблик билан тавсифланади. Масалан, Туркияда шахарлардан четда жойлашган, кишлок хужалиги яхши ривожланган Анталия, Белек, Аланя, Кемер

сингари худудларда туризм зоналари ташкил этил-ган.

Шунга ухшаш муаммо асосан ривожланган мамлакатларга хосдир, чунки туризм, таърифига кура, сайёхларнинг энг жозибали жойларга бори-шини таъминлайди, аммо ривожланаётган мамлакатлар кирувчи сайёхлар имтиёзларининг купрок марказлаштирилганлиги билан ажралиб туради, бу эса осонликча амалга оширилади.

Кириш туризми ривожланиши билан минтакавий иктисодий усишнинг номутано-сиблиги пасайишни бошлайди ва туристларни жалб килишнинг иккиламчи марказлари пайдо булади. Бир катор тадкикотчиларнинг фикрича, хаддан ташкари номутаносибликларнинг олдини олиш, минтакавий туризмни ривожлантиришни мувофиклаштириш максадида сохани давлат томонидан тартибга солишни амалга ошириш зарур [10].

2. Туризм ва мехмондустлик саноатининг тармоц ичидаги баланси. Ривожланаётган мамлакатлар учун туризм ва мехмондустлик саноати турли сегментларининг ривожланиш даражалари уртасидаги номутаносиблик купрок характерлидир. Туризм фаол ривожла-нишининг бошланFич ва оралик боскичларида туризм ва мехмондустлик саноатининг турли кичик тармокларида талабнинг нотекис усиши ва туйинганлиги кузатилмокда, ривожланган мамлакатлар учун эса туризмда каттарок мувозанатга эришиш одатий холдир. Купгина ривожланаётган мамлакатларнинг ракобатбардошлик борасидаги камчиликлари шундаки, инфратузилма холатига боFлик булган туризмнинг куплаб турларида хиз-мат курсатиш даражасидаги камчиликлар мавжуд

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2022, 9(157)

булиб, бу туристик тажрибанинг пасайишига олиб келади [11].

3. Туризмнинг турли хиллиги. Ривожланган мамлакатларда сайёх,лик мах,сулотларини диверсификация килиш уз ичига тула-тукис ва оммавий туризм мах,сулотларини ишлаб чикишни уз ичига олади. Ривожланаётган мамлакатлар туризм тур-ларининг камрок диверсификацияси ва кушма турларнинг намойиш эта олмасликлари билан ажралиб туради. Бунинг асосий сабаби сифатида мамлакат туристик имиджининг тулик шакллан-маганлигини келтириш мумкин.

4. Туристик ма^сулот истеъмолчилари-нинг тулов цобилияти. Бу масала жамиятда урнатилган ижтимоий-иктисодий табакаланиш билан боFлик.

5. Туризм саноатининг ишлаб чицариш цобилияти ва инновациялари. Юкори техно-логиялар туфайли юкори кушимча кийматга эга туризмнинг янги турларини яратиш мумкин. Тиб-биёт туризми мисолида маълумки, иктисодий усишнинг технологик компоненти х,исобига рас-мий ёки норасмий ривожланган мак,омга эришган давлатлар (Корея Республикаси, Исроил, Сингапур, Малайзия) жах,он хужалигида ривожланмокда [12].

6. Туризм индустриясига инвестициялар-нинг мультипликатив эффекти. Туризм - бу сарф-харажатлар ва бандлик нуктаи назаридан энг аник мультипликатив таъсирлардан бири булган сох,а. «Кириш - чик,иш» эконометрик моделлари-нинг микдорий бах,олари нафакат ишлаб чикариш х,ажми, минтакавий иктисодиётнинг урта ва узок муддатли динамикаси, бандлик каби бир катор марказий параметрларга индивидуал таъсир килади [13]. Ривожланаётган мамлакатларда бандлик мультипликатори жуда юкори булиб, бу нафакат мех,нат харажатларининг пастлиги, балки ишчиларнинг малакаси ва касбий даражасининг пастлиги, укитиш харажатларининг мавжуд эмас-лиги билан х,ам изох,ланади.

7. Туризм индустриясидаги таркибий чекинишлар. Маълумки, таркибий чекиниш деганда даромаднинг бир кисми манзилга етиб бормайдиган йуколган даромад куринишидаги иктисодий йукотишлар тушунилади. Шубх,асиз, ишбилармонлик мух,итининг умумий ривож-ланмаганлиги сабабли, тузилмавий окиш нуктаи назаридан ривожланаётган мамлакатлар, улар-нинг мах,сулот кийматидаги улушлари ривожланган мамлакатларга караганда камрок булади.

8. Туризмда консалтингнинг ривожлан-ганлик даражаси. Бу мезонга кура, ривожланган давлатлар туризм кластерлари доирасида ракобатбардошликнинг мух,им омили була олади-ган "супермутахассислар" ва стратегларнинг мав-жудлиги буйича куплаб ривожланаётган мамла-катлардан анча олдинда. Агар консалтинг сама-рали булса, туризм ва мех,мондустлик сох,асида консалтинг бизнеснинг рентабеллиги ошади ва туристик бизнес консалтингдан ижобий даромад куради.

9. Сайё^ларнинг саё^атлардан асосий мацсади дам олиш билан бирга жа^он хужалигидаги янгиликлардан ^ам хабар-дор булиш булиб ^исобланади. Масалан, Корея Республикаси, Малайзия, Исроил, Сингапур сингари мамлакатлар кулай ва жозибали туризм хизматларини курсатиш билан бирга, сайёх,ларда узларининг инновацион технологи-яларни ижтимоий-иктисодий х,аётда куллашлари билан х,ам катта таасурот колдирадилар.

10. Ривожланаётган мамлакатлар туризмни ривожлантириш оркали мамлакатнинг инвести-цион жозибадорлигини оширишга ва ах,олининг иш билан бандлигини таъминлашга х,аракат килишади. Туризм саноатини тараккий этаёган ривожланаётган мамлакатларда инвестиция-лар туризм билан бирга иктисодиётнинг бошка тармок ва сох,аларига х,ам киритилади. Жумла-дан, транспорт сох,асига, банк-молия, ва ишлаб чикаришнинг айрим тармокларига.

11. Ривожланган мамлакатларда туризм маркетингига алох,ида эътибор беришади. Жумла-дан, туризм маркетингининг узига хос жих,атлари куйидагилардан иборат:

Туризмдаги маркетинг учун талабни раFбатлантириш вазифаси камрок ах,амиятга эга. Туристик хизматларга талаб доимий равишда усиб бормокда ва туризм сох,аси бошка сох,аларга караганда камрок даражада иктисодий вазият-нинг узгаришига ботлик булиб х,исобланади. Туристик маркетинг учун «талабни тутри йуналтириш» вазифаси мух,имрокдир.

Мижозга нисбатан ишончли ахборот сиёсати, айникса хизматларни сотиш боскичида, шунинг-дек сайёх,лик мах,сулотларини ишлаб чикаришда синчковлик катта ах,амиятга эга.

Сайёх,лик хизматларини сотиб олиш жараё-нида субъектив омилнинг алох,ида ролини х,исобга олган х,олда, сайёх,лик агентликлари мижоз-нинг - сайёх,лик хизматларининг истеъмолчилар

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2022, 9(157)

хукукларини химоя к,илишга катта эътибор бери-лади.

Мавсумий омилнинг таъсири, туристик хиз-матларни диверсификациялашни ёки компани-яни вакт омилига боFлик булмаган холга келти-риш учун туристик булмаган - мавсумда маркетинг фаолиятига алохида эътибор беришади [14].

Маркетингни бошкариш жараёнида бошка сохаларга к,араганда нафак,ат моддий жихатларни, балки психологияни, маънавий ва хиссий холатни ва истеъмолчи хусусиятларини хам хисобга оли-шади.

Туристик махсулот одатда моддий ва идеал тар-кибий кисмларнинг мажмуи эканлиги сабабли, сайёхлик хизматлари ишлаб чикаришда иштирок этган барча компаниялар, туристик марказлар, туризмни тартибга солувчи давлат идоралари ва жамоат бирлашмалари маркетинг фаолиятининг макбул якуний натижасига эришишга катта эътибор беришади [15].

12. Одатда, ривожланаётган мамлакат-ларда туризм экспортидан келган даромад уму-мий экспорт хажмининг асосий кисмини ташкил этади. Масалан, бу курсаткич: Ямайкада 53,4; Алба-нияда 48,2; Ливанда 45,4 фоизни ташкил этгани фикримизни яна бир бор исботлайди. Ривожлан-ган мамлакатлар экспортида юк,ори технологияли махсулотлар экспортининг юк,орилиги хисобидан туризм экспортнинг нисбатан камрок кисмини ташкил этади. Бу курсаткич 2018 йилда Исроилда 7,4; Италияда 7,9; Японияда 4,9 ни ташкил этган [16].

13. Туризм со^асида кадрлар тайёрлаш ривожланган мамлакатлар туризм саноати инфра-тузилмасининг мухим булаги хисобланади. Масалан, Франция, Германия сингари мамлакатларда ресторан официантлари хам 3 йиллик бакалавр даражасини олишлари керак булади. Ёки мехмонхоналарга ишга жойлашиш учун бакалавр даражасига эга булган ёш кадрлар 1 йиллик стажировкадан хам утишлари лозим булади. Хозирги кунда ривожланган мамлакатлар туризм сохасида туризм буйича оператор, турагент, М1СЕ-менежер, бариста, бармен, фумелье, хостес, соме-лье, титестер каби касб эгалари мухим урин эгал-лаб келмокда. Бу касблар орк,али тулик, ва сифатли асосий ва кушимча хизматларни етказиш имкони-яти ошади.

14. Ривожланган мамлакатларда туризм кластерларини ташкил этиш хам оммалашган. Бундай усул туризм сохасига ургатувчи муассаса-лар, туризм хизматлари курсатувчилар ва туризм

учун товарлар ишлаб чикарувчиларнинг бир тизимда жойлашуви булиб хисобланади. Туризм кластерининг ривожланганлиги жихатидан Италия етакчи позицияга эга булса, Норвегия, Испания сингари мамлакатлар хам туризм кластерлари-нинг ривожланиши буйича ижобий курсаткичларга эга [17].

Хулоса ва таклифлар.

Юк,орида олиб борилган тадк,ик,отлар натижа-сида куйидаги хулосалар килса булади:

Туризм мамлакат иктисодиётининг мухим тармокларидан бири булиб, нафакат, ахолининг, балки давлатнинг хам даромад манбаларидан бири хисобланади.

Мамлакатда туризмнинг ривожланиши у билан ёндош холда иктисодиётнинг бошка тармок ва сохаларининг ривожланишига имконият беради.

Ривожланаётган мамлакатларда туризмнинг анъанавий шакллари кенг тарк,алган булса, ривожланган мамлакатларда туризмнинг инновацион куринишларига купрок эътибор каратишади. Бу ерда инновациялар айни тежамкорлик ва эколо-гияни асрашга йуналтирилганлигини таъкидлаб утишимиз жоиз.

Ривожланаётган мамлакатларнинг хиз-мат курсатиш сохасида туризм мухим йуналиш хисобланади, аммо ривожланган мамлакатларда инновацион хизмат турларининг куплиги, хиз-матлар сохасининг диверсификациланганлиги хисобига туризм юкори улушга эга булмаган, шу билан бирга мамлакат имиджини белгиловчи сохалардан бири хисобланади.

Хулосалардан келиб чиккан холда куйидагиларни таклиф этамиз:

- Узбекистонда хам мамлакатнинг нисбатан кам ривожланган ва ишлаб чикарилаётган Ялпи ички махсулот ахоли жон бошига киймати пастрок булган Кашкадарё, Сурхондарё, Жиззах, Навои худудларида туризмнинг анъанавий шак-лларига эътибор каратиш, Самарканд, Бухоро, Хоразм вилоятларида эса туризмнинг инновацион куринишларини ривожлантиришга эътибор каратиш лозим;

- Узбекистонда туризм сохасидаги ихтисос-лаштирилган касб эгаларини профессионал тай-ёрлашга ахамиятни янада ошириш керак;

- Мамлакатда туризм кластерини ривожлан-тириш ва ушбу йулда Франция, Испания, Туркия давлатларининг сохани ривожлантиришдаги таж-рибасини кенг урганиш ва жорий к,илиш мухимдир.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2022, 9(157)

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Tourism Statistics. - http://www.focus-asia.com/stpb/pages/tourinfo.html

2. https://www.tadviser.ru/index.php/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F :%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC_(%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE% D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA)

3. https://miraxtravel.com/ru/blog/5%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B1%D0% BE%D1%80%D0%BA%D0%B8/155-%D1%81%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%B5-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5% D1%89%D0%B0%D0%B5%D0%BC%D1%8B%D0%B5-%D1% 81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B

4. Kabirov, Ildar. (2017). Рейтинг привлекательности стран в сфере туризма.

5. Романова Марианна Михайловна, Кульгачев Иван Петрович, Блинова Екатерина Артуровна. Основные тенденции и закономерности развития международного туризма // Вестник евразийской науки. 2021. №1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/osnovnye-tendentsii-i-zakonomernosti-razvitiya-mezhdunarodnogo-turizma (дата обращения: 10.04.2022).

6. Казыбайкызы А., Муханова А.Е., Смагулова Ж.Б. Особенности и перспективы развития туризма в мире // Успехи современного естествознания. - 2015. - № 1-2. - С. 265-269; URL: https://natural-sciences.ru/ru/article/view?id=34827 (дата обращения: 04.10.2022).

7. Кузнецова, Ольга & Косьмин, Анатолий & Кузьменко, Арина & Кузнецов, Владимир & Кузнецова, Светлана & Самохвалова, Ольга. (2019). Туризм как драйвер социально-экономического и социокультурного развития страны. // Journal of International Economic Affairs. 9. 2165. 10.18334/eo.9.3.40705.

8. Пахарь В.В. Состояние и направления развития гастрономического туризма в мире и в России / В.В. Пахарь // Международный научно-исследовательский журнал.- 2021. - №7 (109). - URL: https://research-joumal.org/archive/7-109-2021-july/sostoyanie-i-napravleniya-razvitiya-gastronomicheskogo-turizma-v-mire-i-v-rossii (дата обращения: 04.10.2022). - doi: 10.23670/IRJ.2021.109.7.095

9. https://www3.weforum.org/docs/WEF_Travel_Tourism_Development_2021.pdf

10. Wang K., Yi J., Wang Y. An Analysis of the Spatio-Temporal Disparities of Inbound Tourism Development in China, 1991-2010. Tourism Economics. Vol. 21. Issue 4. Pp. 889-897.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

11. Wang K., Yi J., Wang Y. An Analysis of the Spatio-Temporal Disparities of Inbound Tourism Development in China, 1991-2010. Tourism Economics. Vol. 21. Issue 4. Pp. 889-897.

12. Vanhove N. Tourism as a strategic option for development of less developed regions// in Tourism and Leisure: Current Issues and Perspectives of Development (Ed. H. Pechlaner, E. Smeral), Springer, 389 p.

13. Zaman Gh., Vasile V., Surugiu M.-R., Surugiu C. Tourism and Economic Development in Romania: Input-Output Analysis Perspective // Romanian Journal of Economics. Vol. 31. Issue 2 (40). Pp. 5-37.

14. Muminov Nozim Gaffarovich. Systematization of factors affecting the development of tourism. "Учинчи ренессансни шакллантиришнинг ижтимоий-иктисодий муаммолари" мав-зусидаги халкаро илмий-амалий конференция материаллари. - Т.: «IlmZiyo-Zakovat» нашри-ёти, 2022. - Б.393-395.

15. Основы туристского маркетинга (для туристских предприятий, работающих в условиях полного хозяйственного расчета). Методические рекомендации. - М.: ЦРИБ «Турист», 1990. - 80 с.

16. https://knoema.ru/atlas/topics/туризм/Ключевые-показатели-туризма/Международный-туризм

17. Намазбеков М. Кластерное развитие в условиях глобализации: опыт зарубежных стран // Analytic. - 2005. -№3. - С. 8-14.

18. Хайдаров М.Т., Отажонова Р. Экономические механизмы поддержки сферы туризма в Узбекистане и пути повышения его эффективности. // Иктисод ва молия 2022, №3 8-13 б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2022, 9(157)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.