Научная статья на тему 'РЭТРАСПЕКЦЫІ ФІЛАЛАГІЧНАГА ВЫВУЧЭННЯ АФАРЫЗМА (ДРУГАЯ ПАЛОВА ХХ – ПАЧАТАК ХХІ СТ.)'

РЭТРАСПЕКЦЫІ ФІЛАЛАГІЧНАГА ВЫВУЧЭННЯ АФАРЫЗМА (ДРУГАЯ ПАЛОВА ХХ – ПАЧАТАК ХХІ СТ.) Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
6
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
афарызм / філалогія / літаратуразнаўства / мовазнаўства / навуковая праца / рэтраспекцыя / бібліяграфія / aphorism / philology / literary studies / linguistics / scientific work / retrospection / bibliography

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Іваноў Яўген Яўгенавіч

Рэтраспекцыя даследаванняў у пэўнай галіне ведаў адыгрывае важнейшую ролю ў развіцці навуковых ідэй. У артыкуле прадстаўлены вынікі агляду аналітычных і бібліяграфічных прац, прысвечаных абагульгненню філалагічнага вывучэнння афарызма на працягу апошніх больш чым паўстагоддзя. Мэта даследавання – акрэсліць існуючыя рэтраспекцыі вывучэння афарызма як аб’екта філалогіі на працягу другой паловы ХХ – пачатку ХХІ ст. У выніку даследавання ўстаноўлена, што існуючыя рэтраспекцыі філалагічнага вывучэння афарызма дыферэнцуюцца на агульнафілалагічныя і мовазнаўчыя. Найбольш значныя працы ў галіне рэтраспекцыі агульнафілалагічнага вывучэння афарызма падрыхтаваны на нямецкай, рускай і польскай мовах. Кожную рэтраспекцыю аддзяляе ад наступнай роўна чвэрць стагоддзя (першая рэтраспекцыя з’явілася на нямецкай мове ў 1976 г., другая – на рускай мове ў 1990 г. і апошняя – на польскай мове ў 2015 г.). Першыя рэтраспекцыі мовазнаўчых даследаванняў афарызма з’явіліся ў канцы ХХ – пачатку ХХІ ст. на рускай мове. Бібліяграфічныя агляды навуковых прац, прысвечаных філалагічнаму вывучэнню афарызма, звычайна суправаджаюць адпаведныя рэтраспекцыі. Зварот да рэтраспектыўнага апісання вынікаў агульнафілалагічных і мовазнаўчых даследаванняў афарызма дазваляе пазбегнуць супярэчнасцей, недакладнасцей і памылак пры яго шматаспектным вывучэнні як аб’екта розных філалагічных дысцыплін. Даследаванне выканана ў межах НДР «Беларуская фразеалогія, парэміялогія, моўная афарыстыка ў кантэксце еўрапейскіх моў і культур (сінхранічны і дыяхранічны аспекты)» (№ 20211335) Дзяржаўнай праграмы навуковых даследаванняў на 2021–2025 гг.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RETROSPECTS OF THE PHILOLOGICAL STUDY OF THE APHAORISM (SECOND HALF OF THE 20th – BEGINNING OF THE 21st CENTURY)

Retrospection of research in a certain field of knowledge plays an important role in the development of scientific ideas. The article presents the results of a review of analytical and bibliographic works devoted to the generalization of the philological study of the aphorism during the last more than half a century. The purpose of the study is to outline the existing retrospectives of the study of aphorism as an object of philology during the second half of the 20th – beginning of the 21st century. As a result of the study, it was established that the existing retrospectives of the philological study of the aphorism are differentiated into general philological and linguistic ones. The most significant works in the field of retrospection of the general philological study of the aphorism were prepared in German, Russian and Polish. Each retrospective is separated from the next by exactly a quarter of a century (the first retrospective appeared in German in 1976, the second in Russian in 1990, and the last in Polish in 2015). The first retrospectives of linguistic studies of the aphorism appeared in the Russian language at the end of the 20th – beginning of the 21st century. Bibliographic reviews of scientific works devoted to the philological study of the aphorism are usually accompanied by relevant retrospectives. The appeal to the retrospective description of the results of general philological and linguistic studies of the aphorism allows avoiding contradictions, inaccuracies and errors during its multifaceted study within different philological disciplines. The research was conducted within the framework of the scientific project “Belarusian phraseology, paremiology, linguistic aphorisms in the context of European languages and cultures (synchronic and diachronic aspects)” (No. 20211335) of the “Belarusian language and literature” subprogram of the State Program of Scientific Research for 2021–2025.

Текст научной работы на тему «РЭТРАСПЕКЦЫІ ФІЛАЛАГІЧНАГА ВЫВУЧЭННЯ АФАРЫЗМА (ДРУГАЯ ПАЛОВА ХХ – ПАЧАТАК ХХІ СТ.)»

80

Труды БГТУ, 2023, серия 4, № 2, с. 80-88

УДК 811

Я. Я. 1ваноу

Маплёусю дзяржауны ушверсгот 1мя А. А. Куляшова

РЭТРАСПЕКЦЫ1 Ф1ЛАЛАГ1ЧНАГА ВЫВУЧЭННЯ АФАРЫЗМА (ДРУГАЯ ПАЛОВА ХХ - ПАЧАТАК ХХ1 СТ.)

Рэтраспекцыя даследаванняу у пэунай галше ведау адыгрывае важнейшую ролю у развщщ навуковых щэй. У артыкуле прадстаулены вынш агляду аналггычных i б1бл1яграф1чных прац, прысвечаных абагульгненню фiлалагiчнага вывучэнння афарызма на працягу апошнiх больш чым паустагоддзя.

Мэта даследавання - акрэслiць юнуючыя рэтраспекцыi вывучэння афарызма як аб'екта фшалогп на працягу другой паловы ХХ - пачатку ХХ1 ст.

У вышку даследавання устаноулена, што юнуючыя рэтраспекцьп фiлалагiчнага вывучэння афарызма дыферэнцуюцца на агульнафшалапчныя i мовазнаучыя. Найбольш значныя працы у галше рэтраспекцыi агульнафiлалагiчнага вывучэння афарызма падрыхтаваны на нямецкай, рускай i польскай мовах. Кожную рэтраспекцыю аддзяляе ад наступнай роуна чвэрць стагоддзя (першая рэтраспекцыя з'явiлася на нямецкай мове у 1976 г., другая - на рускай мове у 1990 г. i апошняя -на польскай мове у 2015 г.). Першыя рэтраспекцып мовазнаучых даследаванняу афарызма з'явшся у канцы ХХ - пачатку ХХ1 ст. на рускай мове. Бiблiяrрафiчныя агляды навуковых прац, прысвечаных фиалапчнаму вывучэнню афарызма, звычайна суправаджаюць адпаведныя рэтраспекцыг Зварот да рэтраспектыунага апiсання вынiкаy агульнафiлалагiчных i мовазнаучых даследаванняу афарызма дазваляе пазбегнуць супярэчнасцей, недакладнасцей i памылак пры яго шматаспектным вывучэннi як аб'екта розных фшалапчных дысцыплiн.

Даследаванне выканана у межах НДР «Беларуская фразеалопя, парэмiялогiя, моуная афарыстыка у кантэксце еурапейсшх моу i культур (сшхрашчны i дыяхрашчны аспекты)» (№ 20211335) Дзяржаунай праграмы навуковых даследаванняу на 2021-2025 гг.

Ключавыя словы: афарызм, фiлалогiя, лiтаратуразнаyства, мовазнауства, навуковая праца, рэтраспекцыя, бiблiяграфiя.

Для цытавання: 1ваноу Я. Я. Рэтраспекцыi фiлалагiчнага вывучэння афарызма (другая па-лова ХХ - пачатак ХХ1 ст.) // Труды БГТУ. Сер. 4, Принт- и медиатехнологии. 2023. № 2 (273). С. 80-88. DOI: 10.52065/2520-6729-2023-273-2-12.

Ya. Ya. Ivanou

Mogilev State A. Kuleshov University

RETROSPECTS OF THE PHILOLOGICAL STUDY OF THE APHAORISM (SECOND HALF OF THE 20th - BEGINNING OF THE 21st CENTURY)

Retrospection of research in a certain field of knowledge plays an important role in the development of scientific ideas. The article presents the results of a review of analytical and bibliographic works devoted to the generalization of the philological study of the aphorism during the last more than half a century.

The purpose of the study is to outline the existing retrospectives of the study of aphorism as an object of philology during the second half of the 20th - beginning of the 21st century.

As a result of the study, it was established that the existing retrospectives of the philological study of the aphorism are differentiated into general philological and linguistic ones. The most significant works in the field of retrospection of the general philological study of the aphorism were prepared in German, Russian and Polish. Each retrospective is separated from the next by exactly a quarter of a century (the first retrospective appeared in German in 1976, the second in Russian in 1990, and the last in Polish in 2015). The first retrospectives of linguistic studies of the aphorism appeared in the Russian language at the end of the 20th - beginning of the 21st century. Bibliographic reviews of scientific works devoted to the philological study of the aphorism are usually accompanied by relevant retrospectives. The appeal to the retrospective description of the results of general philological and linguistic studies of the aphorism allows avoiding contradictions, inaccuracies and errors during its multifaceted study within different philological disciplines.

The research was conducted within the framework of the scientific project "Belarusian phraseology, paremiology, linguistic aphorisms in the context of European languages and cultures (synchronic and diachronic aspects)" (No. 20211335) of the "Belarusian language and literature" subprogram of the State Program of Scientific Research for 2021-2025.

Keywords: aphorism, philology, literary studies, linguistics, scientific work, retrospection, bibliography.

For citation: Ivanov Ya. Ya. Retrospects of the philological study of apharism (second half of the XX -beginning of the XXI century). Proceedings of BSTU, issue 4, Print- andMediatechnologies, 2023, no. 2 (273), pp. 80-88. DOI: 10.52065/2520-6729-2023-273-2-12 (In Belarusian).

yBOfl3rnbi. BbimKi ^inanarinHara BbiBy^HHa a$apbi3Ma Ha npa^ry gpyroM nanoBbi XX -nanarKy XXI ct. ga3Banao^ c^apgKa^, mTO ix yKo MoKHa pa3rnaga^ y сyкynнaсцi aK aco6Hbi HaByKOBbi KipyHaK, y aKiM Bbipa3Ha aкpэcninaca ynacHa MOBa3Haynae pa3yMeHHe a^apbicTbiHHbix ag3iHaK aK ^eHOMeHa MayneHHa i mobh [1]. Pa3aM 3 reTbiM a$apbi3M зaстaеццa a6'eKTaM BbiBy^HHa niTapaTypa3HaycTBa i ^anbKnapbicTbiKi, a TaKcaMa pwTopwKi, тэopнi тэкстy, ceMieTHKi, ^inaco^ii i rnmbix HaByKOBMx gbic^mniH. Ha ceHHamHi g3eHb gaBoni ^KKa paзa6paццa y mMarniKix iнтэpnpэ-Ta^iax a$apbi3Ma, mTO icTOTHa 3aMiHae paзвiццo aro aK ^inanariHHara, TaK i ynacHa MOBa3Haynara aсэнсaвaннa (niHraicTbiHHaM тэopнi a$apbi3Ma). y r:3TbiM сэнсе a^apwcTHKa aK 4>inanariHHaa i aK ho-Baa niHreicrbiHHaa gbic^mnma naTpa6ye royHaM pэ-rpacneK^ii, 6e3 aKoM yKo HeMarnbiMbi pyx Hanepag.

y paзвiццi KoKHaM raniHbi HaByKi, KoKHara aco6Hara HaByKoBara KipyHKy y3HiKao^ MoMamb, Kani тpэ6a cicreMarbmBa^ Ha3anamaHae MHocTBa ^aKTay i KaH^n^iM, aсэнсaвaцb i KpbiTbiHHa aua-нiцb 3po6neHae, aкpэсniцb nepcneKTbiBbi, Bbi3Ha-Hb^b 3aganbi i aKTyanbHbia npa6neMbi ganeMmbix gacnegaBaHHay.

y reTbiM BbnagKy caMaM BaKHaM, aK npaBina, з'aynaeццa HaM6onbm 6ni3Kaa p:?rpacneKTbiBa cic-тэмн HaByKoBbx nornagay Ha a6'eKT gacnegaBaH-Ha, ane a6aBa3KoBa 3 yniKaM BbrroKay ae pa3B^^, npbiHbrn y3HiKHeHHa y eM royHbix cynapэннacцeM i npa6enay, ynnbray Ha ae pa3B^^ BbmiKay iH-тэpnpэтaцнM a6'eKTa gacnegaBaHHa y MeKax po3-hhx HaByKoBbx gbic^mniH.

Тpэ6a ag3Hanbi^, mTo npbi aHanhbiHHbiM arna-g3e niTapaTypb, aca6niBa y HaM6onbm 6ni3KaM pэтpacneктнвe, nepag aro ayTapaM, aKi caM 6pay yg3en y BbraynaHHi npagMeTa cBaMro arnagy, naycrae nbTaHHe a6 мэтaзгogнacцi 3ragBaHHa BbmiKay ynacHbx nanapэgнix gacnegaBaHHay. y BbmagKax, Kani npa^i ayrapa 6bini HaciKaM arynbHara paзвiццa gag3eHaM raniHbi HaByKoBbix Begay, 3BapoT ga ix, aK cnymHa ag3Hanay A. A. Рэ$apмaцкi, He BapTa ninb^b «caмapэкnaмaM» [2, c. 5], naKonbKi, na-nepmae, 6e3 3ragBaHHa ynacHbix npaц arnag niTa-parypbi na тэмe 6biy 6h HanoyHbiM, a na-gpyroe, Kani ayTap з'aynaeццa нenacpэgннм yg3enbHiKaM ^apMipaBaHHa royHaM cicтэмн HaByKoBbix nornagay, bhtok ix aHaniTbiHHaM aцэнкi тpэ6a myкaцb nepm 3a yce y aro npaцax.

Мэтa gacnegBaHHa - aкpэcniцb icHyionbia pэт-pacne^bii BbrayroHHa a$apbi3Ma aK a6'eKTa nanorii Ha npaцaгy gpyroM nanoBbi XX - nanarKy XXI ct.

AcHoyHaa nacTKa. 1. Рэтраспекцмi azynbHa-fymanazwHux dacnedaeaHHay afyapuiMa naip:6a y p:Tpacne^bii aсэнсaвaннa пaнaццa a$apbi3Ma y ranrne ^inanorii CKjiajiaca y сapэдзiне gpyroM nanoBbi XX ct. y cyBa3i 3 naproBaö xBanaö nany-napHac^ KaHpy Bbicnoyay y cynacHaM eypaneM-cKaM niTapaTypw (твоpнaсцb C. E. Пeцa, P. ro-

мэсa gэ na CepHa i iHm.) i a4>i^iHHbiM npw3HaHHeM нaвyкoyцay y HeMarnbiMac^ agHa3HanHa внзнaн^IЦb Toe, mTo npbrnaTa нaзнвaцb a$apbi3M (a6 hhm BbiKa3ayca Ha IV Mi^HapogHHM кaнrpэce KaMna-

paTHBicTay нaмeцкi gacnegHHK MayTHep O., aKi npanaHaBay ^inonaraM yBoryne agMOB^a ag T3p-MiHa aphorism [3]).

nepmbia cnpo6w a6aryпbнiцb BMHiKi acэнca-BaHHa a(^apbi3Ma HaTypajbHa y3HiKni y raniHe ni-TapaTypa3HaycTBa. TaK, y 1976 r. na6anbiy cBeT ag3iHbi i na ceHHamHi g3eHb ^yHgaMeHTanbHbi 36opHiK HaByKOB^ix пpaц "Der Aphorismus: zur Geschichte, zu den Formen und Möglichkeiten einer literarischen Gattung", aKi 6biy yKnag3eHbi r. Hoö-MaHaM i BHgag3eHH y aкacцi aco6Hara TOMa Ba-goMaö cepwi "Wege der Forschung" (Bd. 356) [4]. y rэтнм BbigaHHi 6wni ca6paH^i Haö6onbm 3HanH^ia apTbiKynbi na ricTopwi i тэopнi a$apbi3Ma aK ji-TapaTypHara ^aHpy, HanicaHbia нaмeцкiмi gacneg-HHKaMi ga capэgзiнн 1970-x rr. naKa3anbHa, mTO y niTapaTypa3HayHbi 36opHiK (naBogne aro Ha3Bbi, 3MecTy i MeTaganorii) Tpaniy i ag3iH MoBa3HaynH apTHKyn, npwcBenaHH ciHTaKcinHaö apraнiзaцнi a(^apbi3Ma aK Tbiny Bbicnoya [5]. nepmbiM 6yÖHbiM aHaniTHHH^iM arnagaM BHHiKay внвyнэннa jiTapa-TypHara a$apbi3Ma Mo^Ha пiннцb пpaцy "Aphoris-tikforschung in deutschen Sprachraum" (1984) r. Кaнтapyццi [6], y aKoö pa3rnaga^^ нaмeцкa-MoyHHa gacnegaBaHHi na a^apwcTb^bi.

^mнэ agHa cnpo6a aHani3y icHyronbix nornagay Ha a^apw3M aK niTapaTypHbi ^aHp 3po6neHa y MaHarpa^ii «A^opncraKa» (1990) M. T. Oegapэнкi i H. I. CaKonbCKaM, mTo aTpbiMana BaniKyro nany-пapнacцb i gar:^.^ зacтaeццa y raniHe a^apwcTHKi ag3iHaö (Ha pycKaö MoBe) пpaцaн T:ap:TbiKa-jiTapaTypHara xapaKTapy [7]. y r:Taö MaHarpa^ii HaMa cпeц^Iaпbнara pa3g3eny, npwcBenaHara arnagy HaByKoBaM niTapaTypw na npa6neMax BHByn:HHa a^apw3Ma (aKpaMa HeBaniKaM na a6'eMe rnaBH «HccnegoBaTenbCKHe pa6oTH» [7, c. 149-150]), agHaK y MHorix nacTKax пagaeццa KpwT^iHHaa aцэнкa BHHiKay gacnegaBaHHa a^apw3Ma aK npagMeTa T:opbii i ricTopbi jiTapaTypb, ^inaco^ii, ^anbKna-pbcTbKi. M. T. Oegap:HKaM i H. I. CaKonbcKaM зragвaroццa i TaKia norjagb мoвaзнaУцaУ Ha a$apbi3M, aKia y MaHarpa^ii p:3Ka KpbiTbiKy^^

82

P3TpacneKUbii ^iAaAariHHara BbmyH3HHH a^apbi3Ma (äpyraa naAOBa XX - nanaTaK XXI ct.)

(«npo6neMbi a^opHCTHKH ocno^Harorca cy^ge-hhsmh 06 a$opu3Max neKcuKonoroB h napeMuo-noroB» [7, c. 10]), xo^ i agзнaнaeццa, mTO «Tpe-6yeTca KoMnneKCHoe uccnegoBaHue a$opu3MoB, mo^ho CHHTaTb BnonHe onpaBgaHHbiM nuHrBHcra-necKHH nogxog k hx royneHuro» [7, c. 102-103]. Тpэ6a 3ayBa^b^b, mTo ayTapaMi MaHarpa^ii yBo-ryne звapтaeццa Mana yBari Ha Moyna xapaKTa-pMCTbiKi a^apw3Ma i aro BbiBy^HHe y Me^ax niH-rBicTHKi, npbraog3a^a mbipoKa BagoMbia nana^BHm HaKmTanT «KpbinaTbie cnoBa b HacToa^ee BpeMa aBnaroTca o6beKTOM uccnegoBaHua $pa3eonoruH» [7, c. 40] i ga t. n. TonbKi y BbinagKax, Kani reTara Henbra a6мiнyцb, 3ragBaK>^a aco6Hbia MoBa3HayHbia Bbi3Ha^HHi a^apw3Ma [7, c. 101-102], xo^ Ha MoMaHT BMgaHHa MaHarpa^ii M. T. Oegapэнкi i H. I. CaKonbcKaM y^o 3'aBinica gacnegaBaHHi, y aKix 6biy 3ananaTKaBaHbi mэpaг niHrBicTbiHHbix nornagay Ha a$apbi3M i aKia na цaпepamнi Hac He cTpa^ni cBaeö HaByKoBaö 3HaHHac^ (reTa npa^i C. r. raypwHa (1971) [8], ft. M. Bepamnarma i B. P. KacTaMapaBa (1976) [9], fö. ft. npoxapaBa (1977) [10] i iHm.).

Ba^Hyro ponro y caMaBbi3Ha^HHi royHara Ki-pyHKy HaByKoBbix Begay, aK BagoMa, agbirpbiBaK^b KaneKTMyHMa MaHarpa^ii i aco6Hbia тэмaтннннa 36opHiKi HaByKoBHx пpaц, y aKix a6'agHoyBaK^a BHHiKi po3Ha6aKoBbix gacnegaBaHHay po3HbiMi ayTapaMi agHaro a6'eKTa. 3 BbigaHHHay TaKora KmTamy

BapTa ag3Hanb^b KaneKTbiyHyK» MaHarpa^iro "Afo-ryzm europejski: studia i szkice" (2015) [11], y aKoö cynacHbia nonbcKia gacnegHbiKi pa3rnagaK^b npa-6neMH HaByKoBara i эмmpbIннara Bbi3Ha^HHa a$a-pw3Ma, aHani3yK^b TBopnac^ 3HaHbix aHTbiHHbix, eypaneöcKix i nonbcKix mcbMeHHiKay-a^apbicTay, BbiBynaro^ мecцa i $yH^bii a$apbi3May y KaH-тэкcцe ^inaco^cKara, HaByKoBara MacTa^ara ny6-ni^icTbiHHara i gbicKypcy, gacnegyro^ acneKTbi nepaKnagy a$apbi3May, BbiKa3Baro^ nornagbi Ha a^apwcTHHHyro cnagHbiHy C. E. He^ i iHm.

2. Рэтраспекцbä ynacHa nHeicmbmHbix dac-nedaeaHHRy a$apbi3Ma. nepmaö cnpo6aö a6arynb-нiцb ynacHa niHrBicTbiHHbia nornagbi Ha a$apbi3M Mo^Ha ninb^b xpэcтaмaтbIГО «ft3biKoBaa npupoga a$opu3Ma» (2001) [12], y aKoö 3MemnaHbi $par-MeHTM HaM6onbm 3HaHHbix пpaц Ha pycKaö MoBe, npbicBenaHbix BbiBy^HHro MoyHaö npbipogbi a$a-pb3Ma y Me^ax ^inanorii i nrnraicTbiKi тэкcтy, $pa3eanorii, cTpyKTypHaö пapэмianoгii, niHrBa-KpaiHa3HaycTBa, MoyHaö ceMaHTbiKi. y xpэcтaмaтмro yKniOHaHbi y nepaKnag3e Ha pycKyro MoBy i bmt-pbiMKi 3 acHoyHbx пpaц na niHraicTb^bi a$apbi3Ma 6enapycKix м0вaзнayцay. Ba ycTynHbiM apTbiKyne ga xpэcтaмaтмi «A$opu3M KaK o6beKT nuHrBucraKH (onepK hctophh h npo6neMaTHKH H3yneHHa)» [12, c. 12-109] 3po6neHa cnpo6a a6arynbHeHHa i cicre-мaтмзaцмi cynacHbx yayneHHay a6 nrnraicTbiH-hmx ynacцiвacцax a^apb3Ma, aнaniзyroццa Knro-

naBba npa6neMb aro вмвyнэннa aK Maynemara TBopa i aK MoyHaö ag3iHKi. flanoyHeHaa HoBbMi T^KcTaMi xpэcтaмaтмa 6bna nepaBbgag3eHa nag Ha3Baö «^HHrBHcTHKa a^opH3Ma» (2018) [1].

BbHiKi niHrBicTbiHHbix gacnegaBaHHay a$a-pb3Ma y Me^ax нaцмaнanbнмx agraniHaBaHHay MoBa3HaycTBa cпeцмanbнa arnaganica i aHani3a-Banica, HaKonbKi HaM BagoMa, gBoHHb.

TaK, nornagb Ha MoyHyro npbpogy a^apb3Ma y pycicTbi^i 6bni pa3rneg^aHb y пpaц^I «H3yneHHe a3bKoBoM npupogb a^opH3Ma b pycucTHKe 19601980 rr. (npo6neMb 4>opMHpoBaHHa nHHrBHcTHHec-koh TeopHH a^opH3Ma)» (1999) iBaHoBa [13].

BbmiKi вмвyнэннa a^apмcтмннмx ag3iHaK y 6enapycKiM MoBa3HaycTBe yce6aKoBa npaaHani3a-BaHbi y aco6HbiM pa3g3ene «KipyHKi i npa6neMbi niHrBicTbiHHara вbIвyнэнI^a a(^apbi3Ma» MaHarpa-^ii «А^apмcтмннмa ag3iHKi y 6enapycKaö MoBe» (2017) ft. IBaHoBa [14, c. 9-23]. AKTyanbHba npa6neMbi вмвyнэннa 6enapycKaö a^apbcTbKi (y arynbHaeypaneöcKiM кaнтэкcцe) a6arynbHeHb y pa3g3ene «EenopyccKaa napeMHonorua h a^opu-cTHKa b o6^eeBponeöcKoM KoHTeKcTe (aKTyanbHbe npo6neMb H3yneHHa)» кaneктмyнaн MaHarpa^ii "Nationales und Internationales in der slawischen Praseologie" (2013) [15].

AKpaMa rэтara, y Me^ax нaцмaнanbнмx agraniHaBaHHay MoBa3HaycTBa 3 po3HbiMi мэтaмi arnaganica BbHiKi niHrBicTbiHHbix gacnegaBaHHay aco6Hbix acneKTay вмвyнэннa a$apbi3Ma.

TaK, nbTaHHi cnoyHiKaBara anicaHHa y pycKaö MoBe a^apb3May aK niTapaTypHbix Bbcnoyay i aK KpbnaTbx $pa3 npaaHani3aBaHb y pa3g3ene «HeK-cuKorpa^HHecKaa pa3pa6oTKa pyccKoö a^opucTHKH» (rnaBa 3) MaHarpa^ii «PyccKaa a^opucTHKa» (2005)

A. B. KapanbKoBaö [16, c. 95-107]. A6'eKTaM «o63opa neKcHKorpa^HHecKoö nuTepaTypb», naBog-ne вмзнaнэннa gacnegнмцм [16, c. 106], 3'ay-naroццa yce acHoyHbia pycKaMoyHba 36opHiKi i cnoyHiKi a$apbi3May i KpbnaTbx cnoy, aKia pa3rna-gaIOццa y nnaHe cBaöro 3MecTy i na6ygoBbi, a TaKcaMa naBogne ag6opy ag3iHaK. Tpэ6a зayвa®^IЦb, mTo Ha3BaHbi arnag HegacTaTKoBa noyHb, naKonbKi y iM He ag3HanaHb mэpaг 3HaKaBbx gna neK-ciKarpa^ii pycKara a^apb3Ma gaBegHiKay. y npb-Baraac^, He зragвaeццa nepmb y pycicTb^bi niHrBicT^iHH^i cnoyHiK MoyH^ix a^apb3May «PyccKHe пocnoвнцм, noroBopKH h KpbnaTbe Bbipa^eHHa: nHHrBocTpaHoBegnecKHK cnoBapb» (1980) B. n. Oe-niцмнaн i ro. ft. npoxapaBa nag pэgaкцмaн aKa-gэмiкa B. P. KacTaMapaBa i ft. M. BepamnariHa [17]. AgHaK pa3aM 3 tmm gacTaTKoBa nagpa6a3Ha aHa-niзyeццa [16, c. 106] HeBaniKi i Mana KaMy BagoMbi gagaTaK «CnoBapb пocnoвнц, noroBopoK, KpbnaT^ix cnoB h a^opu3MoB» ga вyнэ6нara ganaMo^HiKa na rpaмaтмцм «PyccKuH a3biK b пocnoвнцax, no-roBopKax, KpbnaTbx cnoBax, a^opu3Max» (1999)

B. A. Xna6^Baö [18].

AHani3 BbiTOKay i mnaxoy ^apMipaBaHHH aryjb-HaM niHrBicrbiHHaM T3opbii a4>apbi3Ma npagcrayneHbi y cne^ianbHbiM pa3g3ene «A$apbi3M aK a6'eKT jiHrBicTbKi (pa3BiuHe, HanpaMKi i cne^i^iKa bh-Byn:HHa)» MaHarpa^ii «flн^epэнцнaпbннa npbi-MeTH a^apH3Ma» (2004) iBaHoBa [19, c. 8-40]. y r:THM pa3g3ene, na-nepmae, ynepmbiHro BH3Ha-naHH i xpaHanarinHa aKp:cneHH :TanH craHay-jeHHa i aca6niBac^M ac:HcaBaHHa a$apbi3Ma aK MoyHara ^eHoMeHa: 1) :KcnniKa^ia пaннццa a$a-pH3Ma aK a6'eKTa niHraicTbiKi (1930-1950 rr.);

2) aro MeTaMoyHaa gbI4>epэнцbIнцbIн (1950-1960 rr.);

3) KaH^rnyanbHaH i MeTaganarinHaa reT:pareH-нacцb BHByn:HHa MoyHaM npbipogbi a$apbi3May (1970-1980 rr.); 4) iMnn^brrabi xapaKTap cynac-hhx niHrBicTHHHHx yayneHHay a6 a$bipbi3Me [19, c. 8-11]. na-gpyroe, gн^epэнцaвaнн i axapaK-TapH3aBaHH acHoyHbia HanpaMKi MoBa3Haynara BbrayroHHa a^apH3Ma: 1) gacnegaBaHHi a$apbi3Ma aK nrraparypHara тэкcтy; 2) nornag Ha a$apbi3M aK $pa3ea!ariHHyK> ag3iHKy; 3) niHrBicrbiHHae acэн-caBaHHe a$apbi3Ma y тэpмiнaх crpyKTypHaM пapэ-Mianorii; 4) niHrBaKparnafflayHaH TBopbia a^apH3Ma; 5) anicaHHe a$apbi3Ma 3 nyHKTy rneg^aHHa $yHK-^iaHanbHa-ceMaHTbiHHaM Tbinanorii BbiKa3BaHHa [19, c. 11-36]. Пa-тpэцae, pa3rnegKaHbi cynacHbi cTaH i Bbi3HanaHbi aKTyanbHbia nbiTaHHi BbiByroH-hh a$apbi3Ma aK im3pgbic^mniHapHara a6'eKTa jiHrBicTHKi (1990-2000 rr.) [19, c. 36-40]. y cKa-ponaHHM BHrnag3e ricTopbia i KipyHKi nrnrBicTbiH-Hara BbiByroHHH a$apbi3Ma, acHoyHbia npa6neMbi anicaHHa MoyHaM npbipogbi a$apbi3Ma, npagMeT i 3aganH niHrBicrbiHHaM a^apbicTbiKi aкpэcпeнн y aco6HHM pa3gene «AcneKTH royneHua a$opu3Ma KaK h3hkobom eguHH^i» Byro6Hara ganaMo^mKa «HnHrBHcTHKa a$opu3Ma» (2016) IBaHoBa [20, c. 61-73].

Aco6hhh acneKTH BbiBy^HHH a$apbi3Ma Ha Ma-тэpнaпe po3Hbix Moy 6bini pa3rnegKaHH y pa3g3ene «K Bonpocy o npupoge a^opH3Ma» 3ragaHaM внmэM MaHarpa^ii «PyccKaa a^opucraKa» (2005) A. B. Ka-pajbKoBaM [16, c. 7-63] i 3 HH3HanHbiMi 3mh-HeHHHMi i ganayHeHHHMi nayTopaHbi y pa3g3ene «O npupoge a$opu3Ma. K hctophh Bonpoca» ae k MaHarpa^ii «A^opucraKa b KoHTeKcTe pyccKoM KyjbTypH» (2018) [21, c. 7-71]. y arnag3e A. B. Ka-pajbKoBaM acHoyHaa yBara звнpтaeццa Ha aHani3 po3HHx nornagay Ha пaннццe a$apbi3Ma hk jiTa-paTypHara KaHpy i «raniHbi Begay», Ha icHyronbia BbKHaroHHi npHMeT a$apbi3Ma, a TaKcaMa Ha Toe, hk iнтэpпpэтyroццa y HaByKoBaM niTaparypbi cyag-HociHbi a^apH3Ma i 6ni3Kix HMy MayneH^bix 4>opMyn i KaHpay мacтaцкaM niTapaTypbi (npbiKa3aK, Kpbi-

narbix BHpa3ay, TpanHbix cnoy, эпirpaм, napagoK-cay, KanaM6ypay, 6aeK, aHeKgoTay i r. g.). npbi re-thm pa3rnag axonniBae hk niHrBicTHHHHa, TaK i niTapaTypa3HayHbiH пpaцн, hk HaByKoBHa, TaK i gaBegaHHbia кpннiцн, mTo yce pa3aM naBiHHH,

na cnoBax gacпegннцн, 6b^b a6'eKTaM aHani3y «ciokhom nHHrBHcTHnecKoM h nHTepaTypoBegnec-kom KapTHHH coBpeMeHHoro a$opu3Ma» [16, c. 33].

3. EiömrnpafyiHHbin aznndu HaeyKoeux dacne-daeaHHxy a$apbi3Ma. Ba^Hyro ponro y cicT3MaTbi-3a^ii HaByKoBHx Begay, hk BagoMa, agbirpbiBae нaayнacцb 6i6niarpa^inHHx arnagay, HKia He TojbKi gaзвaпaroцb экaнoмiцb nac npH nomyKy Hea6xogHaM iн^apмaцнi na royHaM npa6neMe, ane i gэмaнcтpyroцb Kona iнтapэcay gacnegnHKay y gag3eHaM ranrne i acneKTH ae paзвiццa, acKpaBa пaкaзвaroцb Ha npa6ejH y BbiByroHHi пэyнara a6'eKTa i HaM6onbm gacnegaBaHbia aro 6aKi.

nepmaa rpyHToyHaa 6i6niarpa^ia apbriHanbH^ix тэкcтay i HaByKoBHx пpaц y raniHe eypaneMcKaM a^apbcTHKi 3MemnaHa y 3ragaH^iM внmэM 36opHiKy r. HoMMaHa "Der Aphorismus" (1976) y gByx pa3g3enax - "Quellen" ^kcth) i "Darstellungen" (пpaцн) [4, s. 833-841, 841-849]. 3acnyroyBae yBari pэ$epaтbIyнbI arnag "O tzw. literaturze aforystycznej, czyli aforyzm, sentencja, maksyma, zlota mysl^" (1999) M. EaneycKara [22]. Eararaa 6i6niarpa^ia 3MemnaHa y HaMHoymaM MaHarpa^ii "Aforyzm w nauczaniu j^zyka polskiego jako obcego" (2015) A. Tpэн6cкaM-Kepнтоп$ [23, s. 415-453]. HaM6onbm noyHaM 6i6niarpa^iaM HaByKoBHx пpaц y raniHe nrnraicTbiKi a^apH3Ma gpyroM nanoBbi XX ct. MoxHa пiннцb arnag «HuTepaTypa no jHHrBucTHKe a^opu3Ma», 3MemnaHbi y 3ragaHaM BHmaM xpэcтaмaтнi «^3HKoBaa npupoga a^opu3-Ma» (2001) [12, c. 421-440] i y ae nepaBHgaHHi «HuHrBucTHKa a^opu3Ma» (2018) [1, c. 298-303]. EenapycKiM a^apH3MaM npbicBenaHbi 6i6niarpa-^inHHH arnagH «A^apHcTHKa 6enapycKaM mobh: Bb6paH^iH gacnegaBaHHi i MarepbiHnbi (1960-2014)» [24] i «EenopyccKaa napeMuonorua кoнцa XX -Hanana XXI BeKa (1991-2014 rr.)» [25].

3acnyroyBaro^ yBari TaKcaMa 6i6niarpa^ii, 3MemnaH^ia y MaHarpa^inH^ix gacnegaBaHHHx, npH-cBenaHHx po3HHM nHTaHHHM внвyнэннн a^apH3-Ma y Me^ax niTapaTypa3HaycTBa, ^ajbKnapHcTHKi, MoBa3HaycTBa Ha Marepbrane po3H^ix niTapaTyp, Moy i niHrBaRynbryp, naKonbKi y TaKix 6i6niarpa^inH^ix cnicax зragвaroццa пpaцн, y HKix paзrпagaroццa 6ni3Kia ga a^apH3Ma T3KcTaBbia ^opMH [26-33], ca-pog HKix BapTa aco6Ha внпyннцb agHa^pa3aBHa тэкcтн [34] i KpHjaTHa BHpa3H [35-37].

Tpэ6a agзнaннцb, mTo TaKaa pa3HaBigHac^ a^apbcTHHHHx ag3iHaK, hk HapogHHa a$apbi3Mbi (a6o npHKa3Ki) Ha6bja y MoBa3HaycTBe cTaTyc aco6Hara a6'eKTa внвyнэннн y Me^ax пapэмiaпorii, HKaa y HeKaropbix нaцнaнaIbн^Ix agraniHaBaHHHx MoBa3HaycTBa (HanpHKjag, y 6enapycicTb^bi) pa3-rпagaeццa hk caMacTOMHaa niHrBicTHHHaa gbc-цнппiнa [38]. AgHaK, npHKa3Ki 3 caMara nanaTKy cBaMro внвyнэннн i ga HHgayHHra nacy pa3rnHgajica naBogne cBaix MoyHHx xapaKTapbicTbiK a6o hk He ynacHa MoyHHH yтвapэннi (^ajbKjopH^iH MayneH^^ia

84

Рэтраспекцьи ф1лалапчнага вывучэння афарызма (другая палова XX - пачатак XXI ст.)

формулы, фразавыя тэксты i г. д.), або як частка фразеалоги (у шыроюм сэнсе), таму у межах парэмiялогii не склалася канцэптуальнай i мета-далагiчнай сувязi з лiнгвiстычным вывучэннем афарызма [39-44]. Разам з тым у лшгвакраь назнаучым разуменнi прыказак яны звычайна разглядаюцца як «моуныя афарызмы» [45, с. 71-80; 46, с. 33-62].

Прыказю часта процшастауляюцца афарызмам, хоць пры ix апiсаннi мовазнауцы звяртаюцца да лiнгвiстычныx характарыстык афарызма (сщ-сласць, абагульнены змест i шш.), а таксама карыстаюцца тэрмiнамi афарыстычны, народны афарызм i шш. У сваю чаргу, у сютэме асноу-ных лiнгвiстычныx поглядау на афарызм, прад-стауленых у згаданай вышэй xрэстаматыi «Лингвистика афоризма» (2018), атсанне прыказак займае зауважнае месца дзякуючы iдэям i метадам структурнай парэмiялогii [1, с. 185-266], яюя абумовiлi найбольш вядомы на сённяшш дзень юрунак мовазнаучага асэнсавання афарыстычных адзiнак - лшгвакрашазнаучую тэорыю афарызма [1, с. 167-296]. З гэтай прычыны асобны зварот да рэтраспектывы вывучэння моуных характарыстык прыказак не зможа даць нiчога таго, чаго не было б зауважана пры аналiзе станаулення i развщця сiстэмы поглядау на моуную прыроду афарызма.

Заключэнне. Асаблiва значнымi рэтраспек-тыва i абагульненне навуковых поглядау робяц-ца тады, калi выспявае нараджэнне новага ю-рунку, якi дазваляе або па-новаму асэнсаваць «стары», або стварыць прынцыпова новы аб'ект навуковага вывучэння. Новы юрунак патрабуе абнаулення метадалапчных прынцыпау даследа-вання, што немагчыма без захавання i пераймання адных i прызнання памылковымi iншыx з раней-шых iдэй i палажэнняу.

Такiм кiрункам у галiне фшалапчнага вывучэння афарызма з'яуляецца лшгвютычная афа-рыстыка (мовазнаучая тэорыя афарызма), для несупярэчлiвага развiцця якой прынцыпова важна акрэошць iснуючыя метадалаггчныя падставы да-следванняу афарыстычных адзiнак з пункту пог-ляду розных галш фiлалагiчныx ведау на працягу другой паловы ХХ - пачатку ХХ1 ст.

Асэнсаванне рэтраспекцый навуковых дас-ледаванняу у галiне афарыстыю дазваляе вызна-чаць i характарызаваць вытою развiцця i асноуныя юруню вывучэння афарызма як агульнафша-лапчнага i як уласна лiнгвiстычнага аб'екта, тлу-мачыць памылкi i супярэчнасщ яго мовазнау-чага разумення, вылучаць белыя плямы i абгрун-тоуваць актуальныя праблемы лiнгвiстычнай тэорыi афарызма, вызначаць яе метадалопю i метамову.

Cnic лггаратуры

1. Лингвистика афоризма. Хрестоматия / сост. Е. Е. Иванов. Минск: Выш. шк., 2018. 304 с.

2. Реформатский А. А. Из истории отечественной фонологии: Очерк. Хрестоматия. М.: Наука, 1970. 527 с.

3. Mautner F. H. Maxim(e)s, Sentences, Fragmente, Aphorismen // Actes du IV-e Congrès de l'Association internationale de littérature comparée (Fribourg 1964) / réd. par F. Jost. Paris: The Hague, 1966. Vol. II: Termes et notions littéraires: imitation, influence, originalité. S. 812-819.

4. Der Aphorismus. Zur Geschichte, zu den Formen und Möglichkeiten einer literarischen Gattung / Hrsg. von G. Neumann. Darmstadt: Verlag Wiss. Buchges, 1976. VI, 509 s.

5. Grosse S. Das syntaktische Feld des Aphorismus // Der Aphorismus. Zur Geschichte, zu den Formen und Möglichkeiten einer literarischen Gattung / Hrsg. von G. Neumann. Darmstadt: Verlag Wiss. Buchges, 1976. S. 378-398.

6. Cantarutti G. Aphoristikforschung im deutschen Sprachraum. Frankfurt am Main; Bern; New York; Nancy: Lang, 1984. Х, 250 s.

7. Федоренко Н. Т., Сокольская Л. И. Афористика. М.: Наука, 1990. 419 с.

8. Гаврин С. Г. Афористическая фразеология как лингвистическая категория // Ученые записки Пермского государственного педагогического института. 1971. Т. 87. С. 3-23.

9. Верещагин Е. М., Костомаров В. Г. Лингвострановедческий план афористики // Язык и культура: лингвострановедение в преподавании русского языка как иностранного. 2-е изд., перераб. и доп. М.: Русский язык, 1976. С. 162-195.

10. Прохоров Ю. Е. Лингвострановедческое описание афористики в учебных целях: дис. ... канд. филол. наук: 10.02.01. М., 1977. 204 с.

11. Aforyzm europejski: studia i szkice / pod red. A. Jarzyny, J. Jçcz, M. Junkierta, K. Kuczynskiej-Koschany. Kraków: Wydawnictwo Pasaze, 2015. 274 s.

12. Языковая природа афоризма: очерки и извлечения / сост. Е. Е. Иванов. Могилев: МГУ имени А. А. Кулешова, 2001. 440 с.

13. Иванов Е. Е. Изучение языковой природы афоризма в русистике 1960-1980 гг. (проблемы формирования лингвистической теории афоризма). Минск: Веды, 1999. 52 с.

ß. ß.1ваноу

85

14. 1ваноу Я. Я. Афарыстычныя адзiнкi у беларускай мове. Магшёу: МДУ ¡мя А. А. Куляшова,

2017. 208 с.

15. Иванов Е. Е. Белорусская паремиология и афористика в общеевропейском контексте (актуальные проблемы изучения) // Nationales und Internationales in der slawischen Praseologie = Национальное и интернациональное в славянской фразеологии / Hrsg. H. Walter, V. M. Mokienko. Greifswald: E.M.A.-Universität, 2013. S. 111-116.

16. Королькова А. В. Русская афористика. М.: Флинта: Наука, 2005. 344 с.

17. Фелицына В. П., Прохоров Ю. Е. Русские пословицы, поговорки и крылатые выражения: лингвострановедческий словарь. 2-е изд., испр. и доп. М.: Русский язык, 1988. 272 с.

18. Хлебцова О. А. Русский язык в пословицах, поговорках, крылатых словах, афоризмах: пособие по грамматике. М.: Изд-во МИЭПУ, 1999. 245 с.

19. 1ваноу Я. Я. Дыферэнцыяльныя прыметы афарызма. Магшёу: Брама, 2004. 160 с.

20. Иванов Е. Е. Лингвистика афоризма: учеб.-метод. пособие. Могилев: МГУ имени А. А. Кулешова, 2016. 156 с.

21. Королькова А. В. Афористика в контексте русской культуры. Смоленск: Изд-во СмолГУ,

2018. 226 с.

22. Balowski M. O tzw. literaturze aforystycznej, czyli aforyzm, sentencja, maksyma, zlota mysl...: referat // Rozprawy komisji j^zykowej. Wroclaw, 1999. T. 25. S. 33-40.

23. Tr^bska-Kerntopf А. Aforyzm w nauczaniu j^zyka polskiego jako obcego. Lublin: Wyd-wo Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej, 2015. 465 s.

24. 1ваноу Я. Я. Афарыстыка беларускай мовы: выбраныя даследавант i матэрыялы (1960-2014) // Acta Germano-Slavica. 2015. Вып. 6. C. 249-275.

25. Иванов Е. Е., Петрушевская Ю. А. Белорусская паремиология конца XX - начала XXI века (1991-2014 гг.): библиографический обзор // Паремиология в дискурсе / под ред. О. В. Ломакиной. М.: Ленанд, 2015. С. 252-292.

26. Ваганова Е. Ю. Афоризм как тип текста в аспекте интертекстуальности (на материале немецкого языка). Калининград: Аксиос, 2010. 166 с.

27. Гутова Л. А. Народная афористика в художественном контексте (сравнительный анализ на материалах адыгского, английского и русского языков). Нальчик: Кабардино-Балкарский институт гуманитарных исследований, 2009. 130 с.

28. 1ваноу Я. Я. Праблемы лшгвютычнага вывучэння афарызма. Магшёу: Брама, 2003. 194 с.

29. Касцючык В. М. Беларуская афарыстыка: практыкум. Брэст: БрДУ, 2019. 114 с.

30. Королькова А. В. Русская афористика: учеб. пособие. Смоленск: Радопа, 2012. 245 с.

31. Кулишкина О. Н. Русская афористика первой половины XIX века. СПб.: СПбГУ, 2003. 118 с.

32. Кулишкина О. Н. Русский афоризм XIX - начала XX в.: история жанра (от Пушкина до Розанова). СПб.: СПГУТД, 2009. 223 с.

33. Леванюк А. Я. Беларуская афарыстыка як нацыянальна-культурны феномен: беларусю лггаратурны паэтычны афарызм. Брэст: БрДУ, 2018. 101 с.

34. Береговская Э. М. Стилистика однофразового текста (на материале русского, французского, английского и немецкого языков). М.: URSS: Ленанд, 2015. 344 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

35. Дядечко Л. П. «Крылатый слова звук», или Русская эптология: учеб. пособие. Киев: Киевский национальный университет имени Т. Шевченко, 2007. 335 с.

36. Дядечко Л. П. Крылатые слова как объект лингвистического описания: история и современность. Киев: Вид-во Кшвського ун-ту, 2002. 291 с.

37. 1ваноу Я. Я. Крылатыя афарызмы у беларускай мове: з шшамоуных лтаратурных i фальклорных крынщ VIII ст. да н. э. - XX ст.: тлумачальны слоушк. Магшёу: МДУ iмя А. А. Куляшова, 2011. 164 с.

38. Лепешау I. Я. Парэмiялогiя як асобны раздзел мовазнауства: дапаможшк. Гродна: ГрДУ, 2006. 279 с.

39. Паремиология в дискурсе / под ред. О. В. Ломакиной. М.: URSS: Ленанд, 2015. 294 с.

40. Паремиология без границ / под ред. М. А. Бредиса, О. В. Ломакиной. М.: Изд-во РУДН, 2020. 244 с.

41. Паремиология на перекрестках языков и культур / сост. Е. Е. Иванов, О. В. Ламакина. М.: Изд-во РУДН, 2021. 246 с.

42. Ivanov E. Paremiological Minimum and Basic Paremiological Stock (Belarusian and Russian). Prague: RSS, 2002. 136 p.

43. Котова М. Ю. Очерки по славянской паремиологии. СПб.: Филологический факультет СПбГУ, 2003. 230 с.

86

Рэтраспекцьи фмалапчнага вывучэння афарызма (другая палова XX - пачатак XXI ст.)

44. Иванов Е. Е. Антипословицы Рунета: типология и словарь. Минск: Право и экономика, 2009. 72 с.

45. Верещагин Е. М., Костомаров В. Г. Язык и культура: лингвострановедение в преподавании русского языка как иностранного. 4-е изд., перераб. и доп. М.: Русский язык, 1990. 248 с.

46. 1ванова С. Ф., 1ваноу Я. Я., Мячкоуская Н. Б. Сацыякультурная прастора мовы (сацыяльныя i культурныя аспекты вывучэння беларускай мовы). Мшск: Веды, 1998. 112 с.

References

1. Lingvistika aforizma. Khrestomatiya [Linguistics of aphorism. Reader] / comp. by E. E. Ivanov. Minsk, Vysheyshaya shkola Publ., 2018. 304 p. (In Russian).

2. Reformatskiy A. A. Iz istorii otechestvennoy fonologii: Ocherk. Khrestomatiya [From the history of Russian phonology: Essay. Reader]. Moscow, Nauka Publ., 1970. 527 p. (In Russian).

3. Mautner F. H. Maxim(e)s, Sentences, Fragmente, Aphorismen. Actes du IV-e Congrès de l'Association internationale de littérature comparée (Fribourg 1964) / réd. par F. Jost. Paris: The Hague, 1966, vol. II: Termes et notions littéraires: imitation, influence, originalité, pp. 812-819 (In French).

4. Der Aphorismus. Zur Geschichte, zu den Formen und Möglichkeiten einer literarischen Gattung / Hrsg. von G. Neumann. Darmstadt: Verlag Wiss. Buchges, 1976. VI, 509 p. (In German).

5. Grosse S. Das syntaktische Feld des Aphorismus. Der Aphorismus. Zur Geschichte, zu den Formen und Möglichkeiten einer literarischen Gattung / Hrsg. von G. Neumann. Darmstadt: Verlag Wiss. Buchges, 1976, pp. 378-398 (In German).

6. Cantarutti G. Aphoristikforschung im deutschen Sprachraum. Frankfurt am Main; Bern; New York; Nancy: Lang, 1984. X, 250 p. (In German).

7. Fedorenko N. T., Sokol'skaya L. I. Aforistika [Aphoristics]. Moscow, Nauka Publ., 1990. 419 p. (In Russian).

8. Gavrin S. G. Aphoristic phraseology as a linguistic category. Uchenyye zapiski Permskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo instituta [Scientific notes of the Perm State Pedagogical Institute], 1971, vol. 87, pp. 3-23 (In Russian).

9. Vereshchagin E. M., Kostomarov V. G. Linguistic and cultural plan of aphorism. Yazyk i kul'tura: lingvostranovedeniye v prepodavanii russkogo yazyka kak inostrannogo [Language and culture: linguistic and cultural studies in teaching Russian as a foreign language]. Moscow, Russkiy yazyk Publ., 1976, pp. 162-195 (In Russian).

10. Prohorov Yu. E. Lingvostranovedcheskoye opisaniye aforistiki v uchebnykh tselyakh Dissertatsiya kandidata filologicheskikh nauk [Linguistic and cultural description of aphorism for educational purposes. Dissertation PhD (Philology)]. Moscow, 1977. 204 p. (In Russian).

11. Aforyzm europejski: studia i szkice / pod red. A. Jarzyny, J. Jçcz, M. Junkierta, K. Kuczynskiej-Koschany. Krakow, Wydawnictwo Pasaze Publ., 2015. 274 p. (In Poland).

12. Yazykovaya priroda aforizma: ocherki i izvlecheniya [The linguistic nature of an aphorism: essays and extracts] / comp. by E. E. Ivanov. Mogilev, MGU A. A. Kuleshova Publ., 2001. 440 p. (In Russian).

13. Ivanov E. E. Izucheniye yazykovoy prirody aforizma v rusistike 1960-1980 gg. (problemy formirovaniya lingvisticheskoy teorii aforizma) [Study of the linguistic nature of aphorism in Russian studies 1960-1980 (problems of forming a linguistic theory of aphorism)]. Minsk, Vedy Publ., 1999. 52 p. (In Russian).

14. Ivanou Ya. Ya. Afarystychnyya adzinki u belaruskay move [Aphoristic units in the Belarusian language]. Mogilev, MGU imeni A. A. Kuleshova Publ., 2017. 208 p. (In Belarusian).

15. Ivanov E. E. Belarusian paremiology and aphorism in the pan-European context (current problems of study). Nationales und Internationales in der slawischen Praseologie = Natsional 'noye i internatsional 'noye v slavyanskoy frazeologii [National and international in Slavic phraseology] / Hrsg. H. Walter, V. M. Mokienko. Greifswald: E.M.A.-Universität, 2013, pp. 111-116 (In Russian).

16. Korol'kova A. V. Russkaya aforistika [Russian aphoristics]. Moscow, Flinta Publ.; Nauka Publ., 2005. 344 p. (In Russian).

17. Felicyna V. P., Prohorov Yu. E. Russkiye poslovitsy, pogovorki i krylatyye vyrazheniya: lingvostra-novedcheskiy slovar' [Russian proverbs, sayings and popular expressions: linguistic and cultural dictionary]. Moscow, Russkiy yazyk Publ., 1988. 272 p. (In Russian).

18. Hlebcova O. A. Russkiy yazyk v poslovitsakh, pogovorkakh, krylatykh slovakh, aforizmakh [Russian language in proverbs, sayings, catchphrases, aphorisms]. Moscow, MIEPU Publ., 1999. 245 p. (In Russian).

19. Ivanou Ya. Ya. Dyfere'ntsyyal'nyya prymety afaryzma [Differential signs of aphorism]. Mogilev, Brama Publ., 2004. 160 p. (In Belarusian).

20. Ivanov E. E. Lingvistika aforizma [Linguistics of aphorism]. Mogilev, MGU imeni A. A. Kuleshova Publ., 2016. 156 p. (In Russian).

Я. Я.1ваноу

87

21. Korol'kova A. V. Aforistika v kontekste russkoy kul'tury [Aphorisms in the context of Russian culture]. Smolensk, Izdatel'stvo SmalGU Publ., 2018. 226 p. (In Russian).

22. Balowski M. O tzw. literaturze aforystycznej, czyli aforyzm, sentencja, maksyma, zlota mysl...: referat. Rozprawy komisji jqzykowej. Wroclaw, 1999, vol. 25, pp. 33-40 (In Poland).

23. Tr^bska-Kerntopf A. Aforyzm w nauczaniu jqzyka polskiego jako obcego. Lublin, Wyd-wo Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej, 2015. 465 p. (In Poland).

24. Ivanou Ya. Ya. Afarystyka of the Belarusian language: selected studies and materials (1960-2014). Acta Germano-Slavica, 2015, vol. 6, pp. 249-275 (In Belarusian).

25. Ivanov E. E., Petrushevskaya Yu. A. Belarusian paremiology of the late 20th - early 21st centuries (1991-2014): bibliographic review. Paremiologiya v diskurse [Paremiology in discourse] / ed. O. V. Lo-makina. Moscow, Lenand Publ., 2015, pp. 252-292 (In Russian).

26. Vaganova E. Yu. Aforizm kak tip teksta v aspekte intertekstual'nosti (na materiale nemetskogo yazyka) [Aphorism as a type of text in the aspect of intertextuality (based on the material of the German language)]. Kaliningrad, Aksios Publ., 2010. 166 p. (In Russian).

27. Gutova L. A. Narodnaya aforistika v khudozhestvennom kontekste (sravnitel 'nyy analiz na materialakh adygskogo, angliyskogo i russkogo yazykov) [Folk aphorism in an artistic context (comparative analysis based on materials from the Adyghe, English and Russian languages)]. Nal'chik, Kabardino-Balkarskiy institut gumanitarnykh issledovaniy Publ., 2009. 130 p. (In Russian).

28. Ivanou Ya. Ya. Prablemy lingvistychnaga vyvuchennya afaryzma [Problems of linguistic study of aphorism]. Mogilev, Brama Publ., 2003. 194 p. (In Belarusian).

29. Kascyuchyk V. M. Belaruskaya afarystyka [Belarusian aphoristics]. Brest, BrDU Publ., 2019. 114 p. (In Belarusian).

30. Korol'kova A. V. Russkaya aforistika [Russian aphoristics]. Smolensk, Radopa Publ., 2012. 245 p. (In Russian).

31. Kulishkina O. N. Russkaya aforistika pervoy poloviny XIXveka [Russian aphorism of the first half of the 19th century]. St. Petersburg, SPbGU Publ., 2003. 118 p. (In Russian).

32. Kulishkina O. N. Russkiy aforizm XIX- nachala XX veka: istoriya zhanra (ot Pushkina do Rozanova) [Russian aphorism of the 19th - early 20th centuries: history of the genre (from Pushkin to Rozanov)]. St. Petersburg, SPGUTD Publ., 2009. 223 p. (In Russian).

33. Levanyuk A. Ya. Belaruskaya afarystyka yak natsyyanal'na-kul'turny fenomen: belaruski litaraturny paetychny afaryzm [Belarusian aphorism as a national and cultural phenomenon: Belarusian literary poetic aphorism]. Brest, BrDU Publ., 2018. 101 p. (In Belarusian).

34. Beregovskaya E. M. Stilistika odnofrazovogo teksta (na materiale russkogo, frantsuzskogo, angliyskogo i nemetskogo yazykov) [Stylistics of a one-phrase text (based on the material of Russian, French, English and German languages)]. Moscow, URSS Publ., Lenand Publ., 2015. 344 p. (In Russian).

35. Dyadechko L. P. "Krylatyy slova zvuk", ili Russkaya eptologiya ["The winged sound of words," or Russian Eptology]. Kiev, Kievskiy natsional'nyy universitet imeni T. Shevchenko Publ., 2007. 335 p. (In Russian).

36. Dyadechko L. P. Krylatyye slova kak ob' 'ekt lingvisticheskogo opisaniya: istoriya i sovremennost' [Winged words as an object of linguistic description: history and modernity]. Kiev, Vydavetstvo Kiyevskogo universiteta Publ., 2002. 291 p. (In Russian).

37. Ivanou Ya. Ya. Krylatyya afaryzmy u belaruskay move: z inshamounykh litaraturnykh i fal'klornykh krynits VIII stagoddzya da n. e. - XXst. [Winged aphorisms in the Belarusian language: from foreign literary and folklore sources of the 8th century BC - 20th century]. Mogilev, MDU imya A. A. Kulyashova Publ., 2011. 164 p. (In Belarusian).

38. Lepeshau I. Ya. Paremiyalogiya yak asobny razdzel movaznaustva [Paremiology as a separate branch of linguistics]. Grodna, GrDU Publ., 2006. 279 p. (In Belarusian).

39. Paremiologiya v diskurse [Paremiology in discourse] / ed. O. V. Lomakina. Moscow, URSS Publ.; Lenand Publ., 2015. 294 p. (In Russian).

40. Paremiologiya bez granits [Paremiology without borders] / ed. M. A. Bredis, O. V. Lomakina. Moscow, RUDN Publ., 2020. 244 p. (In Russian).

41. Paremiologiya na perekryostkakh yazykov i kul'tur [Paremiology at the crossroads of languages and cultures]. Moscow, RUDN Publ., 2021. 246 p. (In Russian).

42. Ivanov E. Paremiological Minimum and Basic Paremiological Stock (Belarusian and Russian). Prague, RSS Publ., 2002. 136 p. (In Czech).

43. Kotova M. Yu. Ocherki po slavyanskoy paremiologii [Essays on Slavic paremiology]. St. Petersburg, Filologicheskiy fakul'tet SPbGU Publ., 2003. 230 p. (In Russian).

88

P3TpacneKUbii ôiAaAari4Hara BbmyH3HHH a^apbi3Ma Upyraa naAOBa XX - nanaTaK XXI ct.)

44. Ivanov E. E. Antiposlovitsy Runeta: tipologiya i slovar' [Antiproverbs of the Runet: typology and dictionary]. Minsk, Pravo i ekonomika Publ., 2009. 72 p. (In Russian).

45. Vereshchagin E. M., Kostomarov V. G. Yazyk i kul'tura: lingvostranovedeniye v prepodavanii russkogo yazyka kak inostrannogo [Language and culture: linguistic and cultural studies in teaching Russian as a foreign language]. Moscow, Russkiy yazyk Publ., 1990. 248 p. (In Russian).

46. Ivanova S. F., Ivanou Ya. Ya., Myachkouskaya N. B. Satsyyakul'turnayaprastora movy (satsyyal'nyya i kul'turnyya aspekty vyvuchennya belaruskay movy) [Sociocultural space of the language (social and cultural aspects of learning the Belarusian language)]. Minsk, Vedy Publ., 1998. 112 p. (In Belarusian).

lH(l)apiviaubm npa ayTapa

iBaHoy flyreH SyreHaBÏH - goKTap ^inanarinHbix HaByK, npa^ecap, 3aragnbiK Ka^egpH тэa-рэтнннaн i npbiKnagHOH nrnrBicTHKi. MarinëycKi g3ap^ayHbi ymBepcroT iMa A. A. KynamoBa (212022, r. Marinëy, Byn KacMaHayTay, 1, Рэcпy6пiкa Eenapycb). E-mail: ivanov_ee@msu.by

Information about the author

Ivanou Yauhen Yauhenavich - DSc (Philology), Professor, Head of the Department of Theoretical and Applied Linguistics. Mogilev State A. Kuleshov University (1, Kosmonavtov str., 212022, Mogilev, Republic of Belarus). E-mail: ivanov_ee@msu.by

nacmyniy 31.08.2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.