Научная статья на тему 'РАВАНД, МОҲИЯТ ВА ЗАРУРИЯТИ САНОАТИКУНОНИИ ИКШВАР ДАР МАРҲИЛАИ РУШДИ ИҚТИСОДИИ МУОСИР'

РАВАНД, МОҲИЯТ ВА ЗАРУРИЯТИ САНОАТИКУНОНИИ ИКШВАР ДАР МАРҲИЛАИ РУШДИ ИҚТИСОДИИ МУОСИР Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
3
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
раванди саноатикунонӣ / моҳияти саноатикунонӣ / истеҳсолот / соҳаи хизматрасонӣ / истеҳсоли мол / истиқлолияти иқтисодӣ / соҳибкорӣ / корхонаҳои истеҳсолӣ.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Худоёрова Умедахан Достмуродовна, Шукуров Джовидон Рамазонович

Дар мақолаи мазкур муаллифон раванди саноатикунонии мамлакатро бо пешрафти суръатноки илмӣ-техникӣ, амнияти озуқаворӣ, инчунин рушди босуръати соҳаҳои энергетика ва металлургия нишон додаанд. Ба назари муаллифон моҳияти саноатикунонӣ -–ин бахши дуюмдараҷаи истеҳсолот (истеҳсоли молҳо аз ашёи хом) мебошад, ки бартарии назаррасро нисбат ба бахши аввалияи бартарӣ (кишоварзӣ, истихроҷи захираҳо) ба даст меорад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РАВАНД, МОҲИЯТ ВА ЗАРУРИЯТИ САНОАТИКУНОНИИ ИКШВАР ДАР МАРҲИЛАИ РУШДИ ИҚТИСОДИИ МУОСИР»

УДК: 636

РАВАНД, МО^ИЯТ ВА ЗАРУРИЯТИ САНОАТИКУНОНИИ ИКШВАР ДАР МАРХДЛАИ РУШДИ ЩТИСОДИИ МУОСИР

ХУДОЁРОВА УМЕДАХАН ДОСТМУРОДОВНА ШУКУРОВ ДЖОВИДОН РАМАЗОНОВИЧ

Донишгох,и давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав

Аннотатсия. Дар мацолаи мазкур муаллифон раванди саноатикунонии мамлакатро бо пешрафти суръатноки илми-техники, амнияти озуцавори, инчунин рушди босуръати соуауои энергетика ва металлургия нишон додаанд. Ба назари муаллифон моуияти саноатикунони —ин бахши дуюмдарацаи истеусолот (истеусоли молуо аз ашёи хом) мебошад, ки бартарии назаррасро нисбат ба бахши аввалияи бартари (кишоварзй, истихроци захирауо) ба даст меорад.

Калидвожахр: раванди саноатикунони, моуияти саноатикунони, истеусолот, соуаи хизматрасонй, истеусоли мол, истицлолияти ицтисоди, соуибкори, корхонауои истеусоли

ПРОЦЕСС, СУЩНОСТЬ И НЕОБХОДИМОСТЬ ПРОМЫШЛЕННОСТИ СТРАНЫ НА ЭТАПЕ ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ

Аннотация. В данной статье авторы показали процесс индустриализации страны с быстрым научно-техническим прогрессом, продовольственной безопасностью, а также бурным развитием энергетической и металлургической промышленности. По мнению авторов, сутью индустриализации является вторичный сектор производства (производство товаров из сырья), имеющий существенное преимущество перед первичным сектором (сельское хозяйство, добыча ресурсов).

Ключевые слова: процесс индустриализации, сущность индустриализации, производство, сфера услуг, производство товаров, экономическая независимость, предпринимательство, производственные предприятия.

PROCESS, ESSENCE AND NECESSITY OF THE COUNTRY'S INDUSTRY AT THE STAGE OF ECONOMIC DEVELOPMENT

Annotation. In this article, the authors showed the process of industrialization of the country with rapid scientific and technological progress, food security, as well as the rapid development of the energy and metallurgical industries. According to the authors, the essence of industrialization is the secondary sector of production (production of goods from raw materials), which has a significant advantage over the primary sector (agriculture, resource extraction).

Keywords: the process of industrialization, the essence of industrialization, production, service sector, production of goods, economic independence, entrepreneurship, manufacturing enterprises.

Саноатикунонй, ин раванди гузариши босуръат аз чомеаи анъанавй (аграрй) ба чомеаи саноатй мебошад. Ин раванд бо пешрафти босуръати илмй-техникй, амнияти озукаворй, инчунин рушди босуръати сох,ах,ои энергетика ва металлургия хдмрох, мешавад. Мох,ияти саноатикунонй -ин бахши дуюмдарачаи истех,солот (истеусоли молх,о аз ашёи хом) мебошад, ки бартарии назаррасро нисбат ба бахши аввалияи бартарй (кишоварзй, истихрочи захирах,о) ба даст меорад. Дар илми иктисодии муосир таснифоте амал мекунад, ки мох,ияти саноатикунонй мувофики иктисодиёт ба бахшх,ои ибтидой (кишоварзй, истихрочи захирах,о), дуюмдарача (истеусоли мол аз ашеи хоми истихрочшуда) ва сеюм (сохди хизматрасонй) чудо мешавад.

Мохияти саноатикунонй дар он аст, ки бахши дуюмдарачаи иктисодиёт нисбат ба бахши аввалия ба таври назаррас бартарй пайдо мекунад. Дар ин холат, он ба зудтар чамъ кардани сармояи барои сармоягузорй мувофик мусоидат мекунад, яъне ба рушди босуръати иктисодиёт оварда мерасонад. Ч,олиб он аст, ки дар аксари холатх,о, саноатикунонй аввал дар саноати сабук сурат мегирифт. Ин аз он сабаб аст, ки дар сохахои саноати сабук барои ба рох мондани истехсолот кушиши камтар лозим аст. Илова бар ин, аз хисоби гардиши зуд чамъоварй ва сармоягузории маблагхои пулй хеле зудтар сурат мегирад. Дар оянда,

вакте ки сармояи кофй чамъ мешавад, интиколи он аз саноати сабук ба саноати вазнин огоз меёбад. Х,амин тарик, суръати умумии саноатикунонй аз андозаи сармояи чамъшуда ва сатхи мавчудаи рушди техникии кишвар, инчунин аз иктидори бозор вобаста аст. Аз ин ру, кишвархое, ки саноатикунонии онхо каблан огоз ёфта буд, бартарии назаррас доранд.

Саноатикунонй метавонад хамчун раванди глобалй, ки дар тамоми давлатхои руйи чахон аз охири асри XVIII то аввали асри XX сурат гирифтааст, баррасй карда шавад. Аммо бештар инкилобхои алохидаи саноатиро дар назар доранд, ки дар кишвархои гуногун гуногун рух додаанд. Дар хамаи кишвархо саноатикунонй дар замонхои гуногун ва бо суръати гуногун сурат мегирифт, мувофикан шиддати равандхои хамрохии он низ гуногун буд. Бо вучуди ин, дар хама чо интиколи назарраси кувваи корй аз кишоварзй ба истехсолоти саноатй ба назар мерасид, ки ба тагйироти такрибан якхела дар сохти ичтимоию иктисодии кишвархо оварда мерасонд.

Вазифахои асосии саноатикунонй - ин бартараф кардани акибмонии иктисодй ва техникй, рушди саноат ва ба даст овардани бартарии он аз бахши аграрй, ба даст овардани истиклолияти иктисодй, ки ба муковимат ба чудошавии байналмилалй имкон медихад (аз чумла, вазифа гузошта шуд, ки истихроч ва истехсоли хамаи намудхои мавчудаи захирахоро дар каламрави худ таъмин намояд) ва нихоят баланд бардоштани самаранокии бахши аграрй аз хисоби коллективикунонй ва татбики хамачонибаи усулхои муосири истехсоли махсулоти кишоварзй ба хисоб меравад.

Хулоса, барои амалй намудани саноатикунонии босуръат дар мамлакат бояд новобаста аз хусусиятхои этникй ва дигар хусусиятхо, бунёди корхонахои нави истехсолй, ба кор андохтани корхонахои аз фаъолият бозмонда, афзоиши босуръати воситахои истехсолот, ташкили чойхои корй, пайдоиши шумораи зиёди коргарони баландихтисос, чамъоварии сармоя ва сармоягузорй ба рушд ба рох монда шавад.

Айни хол саноатчиён кушиш ба харч дода истодаанд, ки хачми махсулотхои содиротии воридотивазкунандаро зиёд зиёд намуда, корхонахои нави саноатй бунёд намоянд. Дар Точикистон барои рушди истехсоли молу махсулоти баландсифати саноатй, афзоиш додани содирот ва пайдо кардани мавкеи сазовор дар бозори чахонии молу хизматрасонй имкониятхои зиёд мавчуд аст. Аз ин лихоз, ворид намудан ва истифодаи васеи технологияхои муосири иноватсионй, баланд бардоштани сатхи касбияти сохибкорон ва кобилияти идоракунии онхо, чорй намудани усулхои муосири менечменти сифат ва омодасозии кадрхо омилхои асосии ноил шудан ба ин хадаф ба хисоб меравад. [1]

Чуноне, ки аз Паёми Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон бармеояд, аз чониби сохибкорони кишвар беш аз 2 хазор корхонаву коргоххои истехсолй бо 21 хазор чойи корй, 1380 иншооти сохаи маориф, 1213 муассисаи тандурустй, 11,5 хазор километр рох ва 461 пул бунёду азнавсозй карда шудааст. Танхо дар соли 2023 сохибкорони мамлакат 715 корхонаи нави истехсолй бо 5 хазор чойи корй сохта, ба истифода супоридаанд.[ 3]

Х,амин тарик, саноатикунонии босуръат равандест барои сохтани иктисоди пуркувват ва зуд аз чомеаи анъанавии аграрй ба чомеаи муосири саноатй гузаштан. Онро дар сатххои гуногун метавон баррасй кард: хам хамчун раванди глобалй, ки дар саросари чахон аз охири асри XVIII ба амал омадааст ва хам хамчун гузариши махаллии хар як кишвар ба саноати муосир аз истехсолоти кухна. Дар чараёни саноатикунонй на танхо иктисодиёт, балки чомеа

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

низ тагйир меёбад. Одамон на танхо афзоиши даромадро ба даст меоранд, балки барои ичрои худ имкониятхои хеле калонтар низ ба даст меоранд. Ба натичахои мусбати саноатикунонй чунин натичахоро дохил кардан мумкин аст: кам кардани акибмонии иктисодй ва техникй, ноил шудан ба истиклолияти иктисодй, рушди бузурги саноат, пайдоиши сохахои нави саноат ва таъсиси мачмааи пуркудрати харбй-саноатй.

1. Акимов С.М.. Сафаров А. Саноатикунонй-омили асосии баланд бардоштани иктисодиёти миллй// Паёми ДДБ ба номи Носири Хусрав. Силсилаи илмхои гуманитарй ва иктисодй. Бохтар, 2021. - №1/3 (89). ISSN 2663-5534.-С. 225-228

2. Комилов С.Ч.. Низомова Т.Д. Иктисоди корхона.-Душанбе: Диловар-ДДМТ,2001.

3. Паёми Президенти Чумхурии Точикистон дар бораи самтхои асосии сиёсати дохилб ва хоричии чумхурй:-Душанбе,. 28 декабри соли 2023.

4. Холназаров МД., ^одиров А., Ашуров М. Самтхои асосии дастгирй ва хавасмандгардонии рушди фаъолияти сохибкорй дар Чумхурии Точикистон/ Донишгохи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав..-С. 175-177.

5. И.С. Ашуров. Экономическая безопасность. Душанбе. «Эр-граф» -2012.

АДАБИЕТИ ИСТИФОДАШУДА:

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.