Научная статья на тему 'RAHMON CONTRIBUTION TOWARDS ACHIEVING ENERGY INDEPENDENCE OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN'

RAHMON CONTRIBUTION TOWARDS ACHIEVING ENERGY INDEPENDENCE OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
38
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОБЕСПЕЧЕНИЕ ЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ НЕЗАВИСИМОСТИ / САНГТУДА I / САНГТУДА II / РОГУН / КРУПНЫЕ ГИДРОЭЛЕКТРОСТАНЦИИ / МАЛОМОЩНЫЕ ГЭС

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Хусайнов Ахмаджон

В данной статье автор рассматривает вклад Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона в строительства крупных и малых ГЭС.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВКЛАД ЭМОМАЛИ РАХМОНА В ДОСТИЖЕНИЕ ЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ НЕЗАВИСИМОСТИ РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН

In this article, the authors examine the contribution of the President of the Republic of Tajikistan EmomaliRahmon in the construction of large and small hydroelectric power plants.

Текст научной работы на тему «RAHMON CONTRIBUTION TOWARDS ACHIEVING ENERGY INDEPENDENCE OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN»

НАЦШИ ЭМОМАЛИ РАХМОН ДАР РАСИДАН БА ИСТИКЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКИИ чум^УРИИ ТОЧИКИСТОН

%усайновА.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй

Пешpафти иктисоди миллии x#p як кишваp ба захиpахои бои табий ва саноати пешpафтаи он вобаста аст. Даp айни замон такягохи иктисодии Ч,yмхypии Точикистон энеpгетика ба хисоб меpавад. Ч,yмхypии Точикистон доpои захиpахои бyзypги обию энеpгетикй бyда, даp байни давлатхои ИДМ чои дуюм, даp чахон чои хаштyмpо ишFOл мекyнад. Аз иктидоpи захиpахои ба саpи ахолй - 87,8 хаз. кВт/с. баъд аз Исландия даp чахон чои дуюм, аз pyи захиpахо вобаста ба худуд - 3,62 кВт/с км2 даp як сол даp чахон чои якyмpо ишFOл менамояд [9, с. 179] . Аз 115,6км3 хавзаи Бахpи Аpал 64км3-и он (55,4%) аз Ч,yмхypии Точикистон саpчашма мегиpад, вале ба манфиатхои кишваp танхо 12,52%, ё ин, ки хамагй 14,58км3-и хачми он истифода бypда мешаваду халос.

Аз тамоми захиpахои обй, ки худуди Ч,yмхypииТочикистонpо yбyp мекунанд, факат 10% аз хачми умумй: 15,4% аз хавзаидаpёи Амyдаpё ва 7,8% аз хавзаи даpёи ^p истифода мебаpад.

Пас аз pасидан ба истиклолияти давлатй як силсила мушкилоту монеахои мавчудаи чомеаи навин баpтаpаф гаpдида, тахкypсии давлати сохибихтиёp гузошта шуд. Даp чyмхypй коpхои азими бyнёдкоpивy созандагй ва ислохоти амики иктисодиву ичтимой OFOЗ гаpдид, таъмини истиклолияти энеpгетикй, аз бунбасти коммуникатсионй баpоваpдани кишваp ва таъмини амнияти озyкавоpй ба самтхои асосй ва стpатегии сиёсати давлатй табдил дода шуд.

Пpезиденти кишваp Эмомалй Рахмон даp баpомади худ ба муносибати дахумин солгаpди Ичлосия 16-уми Ш^ои Олй 15-уми ноябpи соли 2002 чунин кайд каpда буд: «Аз ин вазъияти мусоид даp ин давpон баpхе аз мансабдоpон ва pохбаpони муассисаву коpхонахои калони саноатй ба хотиpи ба даст оваpдани пули бедаpдy миён талош баp он доштанд, ки тачхизоту асбобхо, хатто тамоми коpхонахои бyзypги чyмхypиpо тасаppyф намуда, ба давлатхои дигаp фypyшанд. Даp он шабу pyз pохбаpоне низ буданд, ки охиpин имкониятхои кишваp-27 коpхонаи кало^^ин, аз чумла НБО-и Ноpак ва заводи алюминии точило pyйхат каpда, ба хотиpи манфиати ночизи худ накшаи ба давлатхои дигаp фypyхтани онхоpо кашида буданд» [2, с. 723]. Даp солхои истиклолияти давлатй даp кишваp ба тавpи мунтазам ислохоти иктисодй ва дигаpгyнсозихои институтсионалию сохтоpй гyзаpонида шуданд, ки талаботи меъёpхои мyосиpи чахонй бисёp мухим ва хадафнок аpзёбй мешавад.

Аз соли 1997, яъне пас аз пойдоp гаpдидани сулху субот даp кишваp иктисодиёти кишваp py ба таpаккй ниход. Дукумати Ч,Т бо pохбаpии Эмомалй Рахмон баpои инкишофи минбаъдаи кишваp хадафхои стpатегии худ: таъмини истиклолияти энеpгетикй, pахои аз бунбасти коммуникатсионй ва хифзи амнияти озyкавоpиpо муайян намуд, ки таpаккиёти минбаъдаи чyмхypиpо даp баp мегиpифт.

Даp паёми навбатии худ 23 янваpи соли 2015 Пpезиденти кишваp Эмомалй Рахмон таъкид намуд, ки "Тавpе ки боpхо таъкид каpда будам, мо азму талош доpем, ки баpои хаp як сокини мамлакат шаpоити зиндагии шоистаpо мухайё созем ва хамаи накшаву баpномахоямон махз ба хотиpи амалй гаpдонидани хамин хадафи олй кабул ва амалй каpда мешаванд"[5].

^айд намудан ба мавpид аст, ки пас аз ба даст оваpдани истиклолияти давлатй, чyмхypии тозаистиклоламон ба мушкилихои чиддии энеpгетикй py ба py гаpдид ва ин масъала яке аз пpоблемахои асосии давлат ва pохбаpияти Точикистон гаpдид. Даp ин масъала Пpезиденти кишваp Эмомалй Рахмон ёдоваp шуда, чунин гуфта буд: «Истиклолияти энеpгетикии Точикистон ба pyшди саноат, кишоваpзй, тичоpати хypдy миёна таъсиpи бyзypг меpасонад. Яъне вай асоси стpатегии эхёи тамоми сохтоpи ичтимоию иктисодии Точикистонpо даp сатхи сифатан наву технологй ташкил медихад» [б].

Ч,yмхypии Точикистон муносибахои иктисодии хyдpо даp аpсаи байналмилалй даp асоси меъёpхои хамшаpикй ва хамкоpихои мутакобилан судманд татбик менамуд. Махз бо талошхои пайгиpонаи Пpезиденти кишваp Эмомалй Рахмон даp ин pаванд пайваста ба гyстаpиши хамкоpихо бо шаpикони pyшд ва чомеаи чахонй pавона гаpдидаанд, ки

ин даp давpаи истиклолияти давлатй эътибоpи Точикистонpо даp чомеаи чаxонй ба тавpи бесобика баланд баpдошт.

Бо ташаббyс ва дастгиpию нишондоди бевоситаи Пpезиденти кишваp Эмомалй Раxмон Дукумати Точикистон бо ташкилотy созмонxои 6онуФузи байналмилалй(СММ, Бонки Умyмичаxонй, Бонки Рушди Осиёгй, ИДМ, Иттиxоди Авpyпо, Созмони xамкоpии Иктисодй, Созмони xамкоpии Шанхай, CASA-1000, Ш^тномаи Хаpтияи Энеpгетикй, Ташкилоти Умyмичаxонии Савдо, Бонки Исломии Рушд ва Fайpаxо) ва кишваpxои мyтаpаккии чаxон (Эpон, AфFOнистон, Покистон, Диндустон, Хитой, Руссия, Укpаина, Белоpyссия, Геpмания, Aмpико, Тypкия ва Fайpа) мyносибатxои yстyвоpи иктисодй баpкаpоp намуд, ки ощо даp татбики сиёсати ислоxоти иктисодй ва беxдошти сатxи зиндагии аxолй даp кишваp саxмгyзоpй намуданд.

Аз он, ки соxаи энеpгетика даp чyмxypй ба худ мавкеи хоса доpад, бе пешpафт ва pyшди он, ичpои накша ва баpномаxои калощачми ичтимоию иктисодии давлатй имконнопазиp мебошад. Маxз бо xамин максад давлат ва xyкyмати Ч,yмxypии Точикистон тамоми чоpаxои заpypиpо саpивакт андешида, баxpи pасидан ба ин максад онpо ба яке аз самтxои асосии сиёсати давлатй табдил додааст.

Давлат ва Дукумати Ч,yмxypии Точикистон баxpи истифодаи захиpаxои бои обй-энеpгетикии худ кyшишxои зиёде намудааст. Aгаpчи аз худ намудани захиpаxои обй-энеpгетикии чyмxypй аз солxои 20-30-юми асpи гузашта шypyъ шуда бошад xам, бисёpе аз коpxо даp ин самт пyppа то ба охиp pасонида нашудаанд. Даp давpони Шypавй xам даp чyмxypй як ^TOp НБО-xои хypдy калон сохта ба истифода дода шудаанд. Ба монанди: силсила неpyгоxxои обии Ваpзоб (Ваpзоб-1,2,3), Cаpбанд, Маpказй, Шаpашаpа, ^айpокyм, Ноpак, Б0ЙF03Й. Даp баpобаpи ин сохтмони як k^top НБО-xо нотамом мондаанд ё накшаи сохтмонии онxо бокй монда буду халос. Ба монанди НБО-и РоFyн, Cангтyда-1, Cангтyда-2, Шypоб, Кофаpниxон, Даштичум ва монанди инxо.

Бо максади pасидан ба xадафxои стpатегии худ таъминй истиклолияти энеpгетикй аз бунбасти коммуникатсионй pаxо намудани мамлакат ва xифзи амнияти озyкавоpй халки точик бо саpваpии pоxбаpи окилу донои худ Пpезиденти кишваp Эмомалй Раxмон ба коpxои азими бyнёдкоpивy созандагй шypyъ намуда, даp шаpоити чаxонишавй кyшишxо намуда, ба мyваффакиятxо ноил гаpдида истодаанд. Aмалигаpдонии сиёсати Дукумат ва давлати Ч,yмхypии Точикистон оид ба татбики баpномаxои ислоxоти иктисодй ва такмили сохтоpи идоpаи давлатй, инчунин xамкоpиxои мутакобилан судманд бо чомеаи чаxонй боиси вусъат ёфтани чаpаёни саpмоягyзоpй ба иктисодиёти кишваp, аз чумла соxаи энеpгетика ба чалби бештаpи кyмаки беpyна гаpдидааст.

Даp Паёми худ ^езиденти кишваp Эмомалй Раxмон таъкид каpда буд, ки «Даp баpобаpи ин маpxилаи кунунии pyшди давлати соxибистиклоламон xаp як шахси хyдогоxy худшинос ва меxанпаpастpо водоp месозад, ки баpои созандагиву бyнёдкоpй, xамчyнин ба наслои оянда гузоштани меpоси аpзанда кушишу талош ваpзад» [7]. Дануз даp ибтидои асpи XXI - соли 2000 бо икдоми резидент Эмомалй Раxмон даp pадифи 191 кишваpи чаxон "Эъломияи Дазоpсола"-pо ба имзо pасонид. Даp ин замина Дукумати Точикистон тадбиpxоеpо, ки баёнгаpи yxдадоpиxо баpои таъмини гyстаpиши xамкоpиxои байналмилалй ва ноил гаштан ба Дадафxои Рушди Дазоpсола маxсyб мегаpданд, ба pоx андохт.

Эмомалй Раxмон боpxо таъкид намудааст: "Мусаллам аст, ки истиклолияти комили давлатии мо ба истиклолияти энеpгетикй маpбyт буда, он даp маpкази таваччyxи Дукумати чyмxypй, каpоp гиpифтааст ва аз кисматсозтаpин масъалаи хаёти миллат ва кишваp мебошад". Пpезиденти Ч,yмxypии Точикистон Эмомалй Раxмон 20-уми œrn^pM соли 2010 даp ичлосияи Мачмааи Умумии Созмони МилалиМyттаxид даp шаxpи Ню Йоpк ёдоваp шуд, ки дастёбй ба манбаъxои энеpгия xакки мусаллами давлат ва миллати мост [11, с. 5]. Эмомалй Раxмон даp ин xамоиш аз чомеаи чаxонй даъват ба амал оваpд, ки ба масъалаxои pyшди yстyвоp, чустучуи pоxxои xалли мушкилоти доpои хусусияти даpозмyддат, аз чумла таFЙиpёбии иклим, xифзи гуногуннавъии биологй ва pyшди xамкоpиxо даp соxаи истифодаи обй-энеpгетикй таваччyxи махсус дода шавад.

Бо pоxбаpй ва дастгиpиxои доимию бевоситаи Эмомалй Раxмон баpои pаxой ёфтан аз бyxpони энеpгетикй даp самтxои гуногун коpxои сохтмони сypъат гиpифтанд. Ин коp бо дастгиpй ва маблаFгyзоpии ташкилоту мyассисаxои байналхалкй, неpyгоxи Ваpзоб ва неpyгоxи ^айpоккyм, ки тачxизотxои он даp муддати дypy даpоз фаpсyда шуда буданд, таpмимy тачдид гаpдонида шуданд. Инчунин 3 агpегати неpyгоxи Ноpак

^ам мухточ ба навсозии чиддй буда, бо ёрй ва дастгирии мутахассисони Украина таъмир ва азнавсозй карда шуданд. Дар баробари ин навбати аввали ТЭЦ-и Душанбе ба истифода дода шуд, ки хам ахолиро бо кувваи барк ва хам кисмати шахри Душанберо бо оби гарм таъмин менамояд.

Неругохи баркй обии «Помир-1» аввалин неругохи барки обие мебошад, ки баъди ноил шудан ба Истиклолияти давлатй дар кишвар сохта ба истифодабарй дода шуд. Соли 1995 навбати якуми НБО-и «Помир-1» бо иктидори истехсолии 14 мегават ба истифода дода шуд.

Албатта аввалин неругох барои бо кувваи барк таъмин кардани эхтиёчоти маркази вилояти Бадахшон ва нохияхои атроф он нокифоягй мекард. Дар вохурии худ сарвари давлат Эмомалй Рахмон бо фаъолони ВАБК соли 1998 кайд кард, ки бо вучуди мушкилоти азими иктисодй барои пеш аз мухлат сохта, ба истифода додани ин иншооти хаётан мухим мусоидат хохад намуд. Сохтмон ва ба истифода додани НБО «Помир-1», ки мушкилии баркро дар ВМКБ бартараф мегардонад, маркази вилоят ва нохияхои гирду атрофи онро бо кувваи барк таъмин мекунад, ин заминаи аввалине махсуб меёбад дар рохи расидани ВМКБ ба истиклолияти энергетикй. Президенти кишвар Эмомалй Рахмон бахри ичрои ваъдаи додаи худ ба мардуми ВМКБ дар Паёми навбатии худ ба ин масъала диккати чиддй зохир намуд.

12 январи соли 2011 НБО-и Помир-1 бо иктидори пурраи 28 МВт ба истифода дода шуд. Ёдовар бояд шуд, ки дар таърихи 5 феврали соли 2007 дар НБО-и «Помир-1» садама бавукуъ пайваст, ки дар натичаи он тамоми тачхизотхои неругох зери об монда, истифодабарии минбаъдаи неругох номумкин гардид. Дар давоми солхои 2002- 2005 дар ВМКБ баркарорсозй ва таъмири НБО-и «Намангут» зеристгоххои 35 кВ Бизмич, Ч,омй, Навобод, Поршинев, Хоруг ва Бунй, хатхои хавоии баркии 35 кВ «Помир 1-Хоруг» ва «Поршинев - Бунй», НБО-хои Хоруг ва Ванч ба анчом расонда шуданд.

Дар натичаи хамкорихои судманд бо ФР бо сармояи 598 миллион доллари амрикой 21-апрели соли 2005 бунёди неругохи азими «Сангтуда-1» бо иктидори 670 МВт шуруъ гардида,31 - июли соли 2009 пурра мавриди бахрабардорй карор гирифт.Ин ягона неругохи бузурге буд, ки пас аз пошхурии ИЧ,ШС дар чумхурихои собики он сохта ба истифода дода шуд.

20-уми феврали соли 2006 бо сармояи муштараки Эрону Точикистон хишти аввалини неругохи «Сангтуда-2» бо иктидори 220 МВт гузошта шуда, соли 2013 ба истифода дода шуд, ки соле 1 миллиард кВт/с кувваи барк истехсол мекунад.

Соли 2014 маркази барку гармидихии "Душанбе - 2" бо иктидори 220 мегаватт ба кор дароварда шуда, сохтмони навбати дуюми он огоз гардид, ки соли 2017 бо дар назардошти навбати аввал бо иктидори 400 мегаватт ба истифода дода мешавад.

Рогун, яке аз сохтмонхои асосии гидроэнергетикй бахри расидан ба истиклолияти энергетикй махсуб меёбад. Баъди берун кардани Ч,СК «РусАл» аз созишнома оид ба бунёди НБО -и «Рогун» масъалаи анчоми сохтмони он характери байнидавлатй, сиёсй ва хатто глобали ба худ касб намуд. Феълан дар масъалаи ачоми сохтумони НБО -и «Рогун» алалхусус муковимати шадиди Дукумати Ч,умхурии Узбакистон мушохида гардид. «НБО -и «Рогун» сарчашмаи энергияи арзон ва аз лихози экологй тоза буда, талаботи Точикистон ва Афгонистону Покистонро конеъ гардонида метавонад. Ин холат варианти нафъоваре барои кулли Осиёи Марказй мебошад, ки ба таври чиддй ба энергия эхтиёч дорад [4]. "Дамгироии бештар амики истифодабарии стратеги захирахои об дар пояи обанборхои мушаххас ва обёрикунии катрави сабабхои таксимоти беадолатона ва истифодабарии захирахои бузурги обхои Осиёи Марказиро бартараф намуда, барои ояндаи водии Фаргона ягон хел тахдид пеш намеоварад" гуфтааст вакили Парлумони Аврупо Страун Стивенсон. Махз бо талошхои пайгирона ва мурочиат ба созмонхои гуногуни байналхалкй ва минтакавй, Эмомалй Рахмон тавонист ба сохтмони НБО -и Рогун аз тарафи Бонки умумичахонй (МВФ) ичозатнома гирад.

Проблемаи мухими дигар дар ин самт он буд, ки пас аз фурупошии низоми энергетикии ягонаи Осиёи Марказй дар Шимоли чумхурй норасоии шадиди неруи барк эхсос гардид.Бо дастгирии бевоситаи сарвари давлат Эмомалй Рахмон бо сохтмони хатти интиколи неруи барки баландшиддати 500 кВ «Чднуб-Шимол», ки масофаи беш аз 300 километрро дар бар мегирад, 16-сентябри соли 2006 бо харчи 281.3 миллион доллари ИМА дар хамкорй бо Ч,ХЧ огоз гардида, октябри соли2009 пурра мавриди истифодабарй карор гирифт. Бо ба истифода дода шудани хати интиколи неруи барки

баландшиддати 500 кВ «Чднуб-Шимол» маpдyми вилояти СyFд то андозае бошад хам бо энеpгияи худй таъмин гашт.

Бо бунёди хатти интиколи неpyи баpки 220 кВ «Лолазоp-Хатлон» низоми энеpгетикии ягонаи чyмхypй даp холи шаклгиpии комил каpоp гиpифт.

Дамзамон Ч,yмхypии Точикистон даp татбики лоихаи САSА-1000 бо давлатхои k^f^^to^ АфFOнистон ва Покистон иштиpок доpад, ки мутобики он бояд хатти 500 кВт-и интиколи неpyи баpк ба масофаи 970 км аз i^pFro^TO^ Точикистон ба АфFOнистонy Покистон кашида шавад.

^езиденти кишваp баpои pасидан ба хадафхои стpатегии худ, аз чумла истиклолияти энеpгетикй тамоми тадбиpхои заpypиpо андешида, даp паёмхои хаpсолаи худ онpо яке аз масъалахои асосй ва маpказй аpзёбй мекунад.

Самти дигаpи сиёсати энеpгетикии Дукумати Ч,yмхypии Точикистонpо сохтмони неpyгоххои хypд ташкил медихад. Даp асоси каpоpи хукумати Ч,yмхypии Точикистон тахти №73 аз 2 февpали соли 2009 «Даp боpаи Баpномаи даpозмyддати бунёди силсилаи неpyгоххои хypди баpкй даp давpаи солхои 2009-2020» ва дастypy сyпоpишхои Саpваpи давлат даp якчогй бо вазоpатy идоpахои дахлдоp ва саpмоягyзоpони ватаниву хоpичй даp самти ба сохтмони НБО-хои хypд имpyзхо низ коpхо бо сypъат идома доpад. "Доло даp нохияхои чyмхypй 305 неpyгоххои хypд ва 2 432 тачхизоти баpкдихандаи офтобй [l, с. lS ] мавpиди истифода ^pOp доpанд.

Даp баpобаpи ин Дукумати Ч,Т кушиш баp он доpад, ки аз воситахои дигаpи алтеpнативй, ки кувваи баpк истехсол менамоянд, ба монанди ангишт, нафт, газ, энеpгияи офтоб, шамол истифода намояд ва даp ин pох коpхои зиёдеpо низ ба анчом pасонида истодааст. Кофтуков ва аз худ намудани конхои нафт, газ ва дигаp саpватхои зеpизаминии вобаста ба он даp саpосаpи чyмхypй идома дошта, шиpкатхои ватанию хоpичй даp ин самт чалб каpда шудаанд.

Чи тавpе, ки даp боло зикp намудем, Точикистон доpои захиpахои бойи оби табий мебошад, ки он сол то сол нуфузи чyмхypиpо даp сатхи байналмилалй баланд баpдошта, таваччухи давлату ташкилот, шиpкатхо ва саpмоягyзоpони бyзypги хоpичиpо ба ин кишваpи офтобию бихиштосо хаpчи бештаpy бехтаp ба худ чалб менамояд.

"Дануз академик А.Е.Феpсман, ки ба экспедидсияи соли 1932 pохбаpй мекаpд, чунин гуфта буд: «^rap даp мачмуъ минтакахои гуногуни Осиёи MrërapO, ки мо медонем, бигиpем, на замин, балки об боигаpии баъзе аз ин минтакахоpо муайян мекунад. Ва махз об ва фаpовонии он боигаpии асосй ва аввалиндаpачаи Точикистон, хамчун саpчашмаи асосии энеpгия махсуб ёфта, даp pохи истифодабаpии комплексии он диккати чиддш^ додан лозим меояд» [l0, с. 9-l0].

Тазаккyp бояд дод, ки даp сypати пyppа аз худ намудани тамоми захиpахои обй ва сохта ба истифода додани гидpоэлектpостансияхо Точикистон метавонад даp давоми сол аз 527 то 600 млpд. кВт. соат неpyи баpк истехсол намояд. Аммо то ба имpyз аз pyи шиддати умумии муайян намудаи гидpоэлектpостансияхо, ки 4070 МВт-pO ташкил медиханд, танхо 5%-и ин иктидоpхо истифода мегаpдандy халос [ll, с. 22].

Неpyи баpк даp системаи энеpгетикй асосан аз хисоби неpyгоххои баpки обй -98% ва бокимонда аз хисоби неpyгохи баpки хаpоpатй -2% истехсол каpда мешавад, ки ин нишондихандаи истехсолии неpyи баpк аз захиpахои обй ва сyзишвоpии воpидоти вобаста буда, даp давоми 5 соли охиp ба хисоби миёна 16,5 млpд. кВт. соатpо ташкил медихад. Даp солхои 2000-2006 ноpасогии кувваи баpк даp мавсими тиpамохy зимистон ба 4-4,5 млpд. кВт, соат баpобаp буда, даp чyмхypй махдудияти истифодабаpии неpyи баpк чоpй каpда шуда буд ва то хол идома доpад [3, с. l2-l3].

Бо хама мушкилихои иктисодию ичтимой, молиявй васиёсии мамлакат нигох накаpда, давлат ва хукумати Ч,yмхypии Точикистон бо саpваpии Пpезиденти кишваp Эмомалй Рахмон аз pyзхои аввали ба даст оваpдани истиклолияти давлатй талош баp он доpанд, ки хаpчи тезтаp ва зyдтаp чyмхypй ва ахолии онpо аз ин пpоблемаи мушкил pахонанд. Бо хамин максад ва бахpи ба танзим даpоваpдани сохаи сyзишвоpию -энеpгетикй даp чyмхypй ва pиояи меъёpхои хукуки байналхалкй даp сохаи энеpгетика як катоp конунхо, санадхои меъёpй ва хукукй, баpнома ва консепсияхо тахия ва кабул каpда шуданд.

Аз назаp бояд дyp нагузошт, ки сол то сол шyмоpаи коpхонахои хypдy бyзypги саноатй, иншоотхои зиёди фаpхангй, маишй, мактабу литсейхо, донишкадаю донишгоххо, манзилу истикоматгоххо, шyмоpаи ахолй ва Fайpахо даp чyмхypй зиёд

шудаистодааст ва хар кадоме аз инхо талаботро бо неруи барк боз хам зиёдтар такозо менамояд. Чи тавре, ки Президенти кишвар Эмомалй Рахмон дар Паёми навбатии худ 23 январи соли 2015 таъкид ва ёдрас намуд, ки «Дар давраи истиклолият шумораи ахолии кишвар беш аз 65 фоиз афзоиш ёфта, садхо хазор оилахои нав ба вучуд омаданд, садхо хазор манзили истикоматии нав бунёд шуданд. Факат дар давоми солхои 20132014 2 миллиону 100 хазор метрии мураббаъ манзил сохта, ба истифода дода шудааст. Илова бар ин, дар ин давра 17320 корхонаву коргоххои нави истехсоли ва хизматрасонй ба кор огоз кардаанд, ки ин хама истехсоли неруи барки иловагиро такозо дорад.Масалан, танхо барои истифодабарандагони телефонхои мобилй кариб 22 миллион киловатт - соат барк зарураст» [8] .

Дамин тарик, Дукумати Ч,умхурии Точикистон бевосита бо саъю кушиши Президенти мамлакат Эмомалй Рахмон талош бахри он доранд, ки харчи тезтар норасоии неруи барк аз байн бардошта шуда, истиклолияти энергетикии мамлакат таъмин гардад ва бахри содир кардани неруи барки иловагй ба хорич заминаи мусоид фарохам ояд.

Адабиёт:

1. Абдуфаттох Шарифзода, Заробиддин ^осимй. Фархундапай. - Душанбе, 2014.

2. Гоибов F. Таърихи Хатлон аз огоз то имруз.- Душанбе: Дониш, 2006.

3. Неру // Нашри махсус. - 2006. - август. - С. 12-13.

4. Одинаев Д. 50 асос барои бунёди НБО -и «Рогун» // Садои Мардум. - 2012. - 10 январ

5. Паёми Президенти Ч,умхурии Точикистон // Адабиёт ва санъат. - 2015. - 29 январ.

6. Паёми Президенти Ч,умхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон // Садои мардум. - 2010. - 27 апрел.

7. Паёми Президенти Ч,умх,урии Точикистон Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон // Ч,умхурият. - 2011. - 21 апрел.

8. Паёми Президенти Ч,умхурииТочикистон //Адабиёт ва санъат. - 2015. - 29 январ.

9. Петров Г. Гидроэнергетические ресурсы Таджикистана // ЦА и Кавказ. - 2003. - № 3 (27). -С. 179-182.

10. Проблемы Таджикистана. Том.1. - Ленинград. 1933.

11. Самараи истиклолият. - Душанбе, 2012.

ВКЛАД ЭМОМАЛИ РАХМОНА В ДОСТИЖЕНИЕ ЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ НЕЗАВИСИМОСТИ РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН

В данной статье автор рассматривает вклад Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона в строительства крупных и малых ГЭС.

Ключевые слова: обеспечение энергетической независимости, Сангтуда I, Сангтуда II, Рогун, крупные гидроэлектростанции, маломощные ГЭС.

RAHMON CONTRIBUTION TOWARDS ACHIEVING ENERGY INDEPENDENCE OF THE

REPUBLIC OF TAJIKISTAN In this article, the authors examine the contribution of the President of the Republic of Tajikistan EmomaliRahmon in the construction of large and small hydroelectric power plants.

Keywords: achieving energy independence, Sangtuda I, Sangtuda II, Rogun, large hydro, low-power hydroelectric.

Сведения об авторе: Хусайнов Ахмаджон, кандидат политических наук, доцент кафедры всеобщей истории Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: hus.ahmad12@yandex.ru

About author: Husainov Ahmadjon, PhD in Political Sciences, Associate Professor, Department of General History, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.