Научная статья на тему 'РАЗВИТИЕ И УКРЕПЛЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОГО ВЗАИМООТНОШЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКИ АФГАНИСТАН'

РАЗВИТИЕ И УКРЕПЛЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОГО ВЗАИМООТНОШЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКИ АФГАНИСТАН Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
143
53
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАДЖИКИСТАН / АФГАНИСТАН / СОТРУДНИЧЕСТВО / ПОЛИТИЧЕСКИЕ СВЯЗИ / РАЗВИТИЕ И УКРЕПЛЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКИХ ВЗАИМООТНОШЕНИИ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Кудратов Комрон Абдунабиевич, Куёш Мухаммадуллах

В статье дается анализ развития политических связей Республики Таджикистан с Исламской Республики Афганистан, также показано его перспективы. Развитие отношений дружбы и сотрудничества с Исламской Республикой Афганистан, являясь одним из приоритетных направлений внешней политики Таджикистана, отвечает национальным интересам страны, содействует обеспечению ее экономического развития, а также мира и безопасности в регионе. В регионе, где обсуждаются актуальные региональные проблемы и перспективы дальнейшего регионального сотрудничества Таджикистан с Афганистаном имеет тесное сотрудничество. Между двумя странами подписано более 60 соглашений и других официальных документов

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE DEVELOPMENT AND STRENGTHENING OF THE POLITICAL RELATIONSHIP OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN WITH THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN

The article analyzes the development of political relations of the Republic of Tajikistan with the Islamic Republic of Afghanistan, also shows its prospects. The development of relations of friendship and cooperation with the Islamic Republic of Afghanistan, as one of the priorities of Tajikistan's foreign policy,meets the national interests of our country, contributes to its economic development,as well as peace and security in the region. In the region, to discuss current regional issues and prospects for further regional cooperation of Tajikistan with Afghanistan has a close cooperation. More than 60 agreements and other official documents have been signed between the two countries.

Текст научной работы на тему «РАЗВИТИЕ И УКРЕПЛЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОГО ВЗАИМООТНОШЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКИ АФГАНИСТАН»

Ключевые слова: архивы, история возникновения, задачи архивов, исторические предпосылки, Советский Союз, центральный государственный архив, Комиссариат внутренных дел, документальный материал, хранение архивов, сеты архивов, Главное архивное управление, положение об архивах.

HISTORICAL BACKGROUND OF THE ARCHIVES OF CENTRAL ASIA AND THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

In this article, the historical prerequisites for the appearance of archives in the territory of Central Asia and Tajikistan are considered, and on the basis of sources, the peculiarities of the appearance and functioning of archives in the ancient, medieval, new and recent period, especially the Soviet era, are examined. It is noted that in the ancient, medieval and early new history, archives existed in different forms. Archives were officially formed in the RSFSR. This later became the basis for the organization and construction of archives in Central Asia, including Tajikistan. The first archives in Tajikistan appeared in the 1920s as Dyushanbinsky and the district Khujandskiye archivosto.In 1939, the Stalinabad, Kulyab, Garmsky, Leninabad and Uratyubinsky archives were created. In 1938-1960 archives were under the jurisdiction of the Ministry of the Interior. In the 60-70s. in the republic there was a centralization of the network of archives. Branches of the Central State Archive were created in the regions and regions of the republic. In the 80s there are some changes in the structure of the main archive management. After Tajikistan gained State independence, the archive service became the successor to the Central Department of Archives of the Tajik SSR. In 1998, the Law "On the National Archive Fund and Archival Institutions" was adopted. According to this law, the National Archives Fund is under state protection and is aimed at ensuring the information, socio-cultural, scientific and other needs of society.

Key words: archives, history, tasks of archives, historical prerequisites, the Soviet Union, the central state archive, the Commissariat of Internal Affairs, documentary material, storage of archives, sets of archives, the Main Archival Administration, regulations on archives.

Сведение об авторах:

Мухидинов СР. - доктор исторических наук, профессор, Славянский университет России и Таджикистана г. Душанбе, ул. М. Турсунзода, 30

Обидов Р.Х — соискатель кафедры исторической народы Таджикского государственного педагогического университета именни С. Айни Тел.:(+992) 93521 9274; E-тай: raja1956@meil.ru

About the autors:

Obidov R.H. - applicant of the Department of Historical Peoples of the Tajik State Pedagogical University named after S. Aini Tel.: (+ 992) 93521 9274; Е^ай: raja1956@meil.ru Muhidinov S.R. - Doctor of Historical Sciences, Professor, Slavic University of Russia and Tajikistan, Dushanbe, st. M. Tursunzoda, 30

ГУСТАРИШ ВА ТАХКИМИ РОВОБИТИ СИЁСИИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН БО ЧУМХУРИИ ИСЛОМИИ АФГОНИСТОН

Кудратов К. А.

Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Куёт М.

Донишго^и Чузцони Чумхурии Исломии Афгонистон

Шурои Олии Чумхурии Точикистон 9 сентябри соли 1991 эъломияи истиклолияти давлатии Точикистонро кабул кард ва Афгонистон аввалин шуда сохибихтиёрии Чумхурии Точикистонро эътироф намуд.

Баъд аз ба даст овардани истиклолият Чумхурии Точикистон дар катори баркарор намудани равобити хоричии худ бо кишвархои хамсоя ба Чумхурии Исломии Афгонистон таваччухи хоса намуд. Чумхурии Исломии Афгонистон яке аз кишвархои хамчавори дорои сархади 1400 км бо Чумхурии Точикистон мебошад. Аз тарфи дигар Чумхурии Исломии Афгонистон кишвари бо мо хамзабон, хаммазхаб ва дорои умумиятхои ягонаи таърихй ва фархангй мебошад. Дар даврони собик Иттиходи Шуравй, миёни Чумхурии Шуравии Точикистон ва Афгонистон робитахои илмию фархангй ва адабй чараён доштанд. Дар шароити навин Чумхурии Точикистонро мебоист ин равобитро бо Чумхурии Исломии Афгонистон бо назардошти вокеияти муосири геополитикй тачдид намояд ва мустакиман бо Афгонистон дар тамоми сохахо равобитро баркарор намояд.

Муносиба^ои дипломатй миëни 4yHxypMH Точикистон ва 4yHxypMH Исломии AфFOнистон 15 июли соли 1992 баpкаpоp гаштанд. Аз он вакт то ба имpyз бeш аз 60 каpоpдоди байнидавлатй, байниxyкyматй ва байниидоpавй ба имзо pасидаанд, ки онxо баpои гyстаpиши xамкоpиxои байни ду кишваp заминаи шаpтномавй-xyкyкиpо мyxайë соxтаанд.

Моxи июли соли 1992 баъди баpкаpоp шудани мyносибатxои дипломатй миëни Чyмxypии Точикистон ва Чyмxypии Исломии AфFOнистон xайати xyкyмати Точикистон бо саpдоpии ичpокyнандаи вазифаи pаиси Шypои Олии Чyмxypии Точикистон А. Искандаpов ба Кобул ташpифи pасмй оваpд [5, с.244]. 15 июл xайати вакилон бо пpeзидeнти Чyмxypии Исломии AфFOнистон Бypxониддин Раббонй, вазиpи мудофиа Axмадшоx Масъуд, саpвазиp Aбдyлсабyp Фаpид ва .n^rap шаxсони воломакоми AфFOнистон воxypданд. Даp натичаxои воxypй каpоpдод оиди даp муддати як моx таъсис додани комиссияxо оид ба xамкоpиxо даp соxаи иктисодй, илмй, тexникй ва фаpxангй ба имзо pасид ва вазиpони коpxои xоpичй ба xyччатx,ои зepин имзо гузоштанд:

а) Мувофикатнома «Оид ба баpкаpоp каpдани муносиба^ои дипломатй миëни Чyмxypии Точикистон ва Чyмxypии Исломии AфFOнистон»;

б) Мувофикатнома «Оид ба xамкоpй миëни Вазоpати коpxои xоpичии Чyмxypии Точикистон ва Вазоpати коpxои xоpичии Чyмxypии Исломии AфFOнистон».

Муносиба^ои дустй ва xамкоpй миëни Чyмxypии Точикистон ва Чyмxypии Исломии AфFOнистон, ки чавобгyи манфиа^ои миллй даp таъмини pyшди бeмайлони иктисоди кишваp, сyлxy субот ва амнияти минтака мeбошанд, якe аз сам'щои афзалиятноки сиëсати xоpичии Чyмxypии Точикистон ба шyмоp мepаванд.

Даp он айëм авзои сиëсии xам Точикистон ва xам AфFOнистон муташаннич буд. Новобаста аз мушкилоти вазъи доxилй xyкyмати Бypxонид,дин Раббонй даp pафти мyнокишаxои сиëсй мeкyшид, ки мдани таpафxои даpгиpи точикон кинаву дyшманиpо дyp соxта, onxopo ба xам наздик ва ба муколама ташвик созад. Тачpибаи талxи муковимати xаpбии AфFOнистон собит мeсоxт, ки чанг pоxи xалли масъала шст ва аз ин мeбоист, ки сабак баpдошт.

Аз оxиpи моxи августи соли 1993 бо ташаббуси Пeшвои миллат, саpваpи давлати точикон Эмомалй Раxмон алокаxои ЧТ бо ЧИА даp даpачаxои гуногун нисбатан зич ва гyстаpиш ëфтанд ва 19 дeкабpи соли 1993 сафаpи pасмии пpeзидeнти ЧyMxypии Исломии AфFOнистон Бypxониддин Раббонй ба ЧТ сypат гиpифт. Ин наxyстин боздиди pоxбаpи давлати xоpичй ба Чyмxypии Точикистони соxибистиклол буд [5, с.244].

Саpваpи давлати AфFOнистон Бypxонид,дин Раббонй бо мyxтаpам Эмомали Раxмон -Раиси Шypои Олии ЧТ мулокот намуда аз pyи масоли гyстаpиши pавобити дучониба ва вазъи сиëсии xаpдy кишваp, масъалаи бозгашти гypeзагон, низоxои саpxадй ва f. гуфтушуниди судманд доиp намуд. Гуфтушунид бо имзои санаддои зepин "Аддномаи дусти ва xамкоpй миëни Чyмxypии Точикистон ва Давлати Исломии Афгонистон", "Созишнома оид ба xамкоpй даp соxаи фаpxанг, илм ва маоpиф миëни Чyмxypии Точикистон ва Давлати Исломии AфFOнистон", "Созишнома оид ба содиpоти газ аз Давлати Исломии AфFOнистон ба Чyмxypии Точикистон" анчом ëфт [б, с.74].

Моxи майи соли 1995 Пpeзидeнти ЧТ мyxтаpам Эмомалй Раxмон бо сафаpи pасмй ба пойтаxти Давлати Исломии AфFOнистон ш. Кобул ташpиф оваpд. Аз pyйи акидаи К^. Искандаpов ин pyйдод даp инкишофи муносиба^ои точику афFOнxо ва x^Œra пpоблeмаxои ба танзим даpоваpдани казияxои гypeзагон ва мyстаxкам намудани саpxадxои давлатии миëни ду давлат во^аи фаpоxбаxш ба шyмоp мepафт [5, с.245].

17-19 майи соли 1995 даp ш. Кобул бо икдоми пpeзидeнти ДИА Б.Раббонй воxypии Э. Раxмон бо pоxбаpи m"mxo,n^ мyxолифини точик С.А. Нypй баpпо гашт. Даp изxоpоти якчояи ощо оид ба xалли пpоблeмаxои асосии мамлакат катъи иxтилофот ва xотима додан ба чанги шаxpвандй даp Точикистон, баpгаpдондани гypeзаxо ва муътадил намудани вазъи чyмxypй сyxан мepафт [13, с.150-151].

Солxои 1995-1996 xаpакати "Толибон" даp AфFOнистон васeъ доман паxн каpда, кисми зиëди мамлакат ва пойтаxти мамлакат шаxpи Кобyлpо ба тасаppyфи xyд даpоваpд. Вазъияти сиëсии AфFOнистон ба тадpич ташаннуч ëфт ва ташаннучии вазъият даp AфFOнистон ба нафъи Чyмxypии Точикистон набуд. 5 апpeли соли 1997 Пpeзидeнти Чyмxypии Точикистон пeшниxод намуд, ки бо ташаббуси СММ фоpyми ба танзим даpоваpдани вазъи бyxpонии AфFOнистон гyзаpонида шавад. Ин FOяpо y даp Дyшанбe xангоми баpомади xyд даp мачлиси машваpатии pоxбаpони вазоpатx,ои коpxои xоpичии кишваpxои Осдаи Маpказй ва Фeдepатсияи Россия тешнш.од намуда буд [4, с.58].

Баъд аз xаводиси 11 сeнтябpи соли 2001 ва OFOЗи амалиëти зиддитeppоpистй даp AфFOнистон, бо чонибдоpии чомeаи чаxонй Хукумати мувакатии AфFOнистон бо саpдоpии

Хомид Каpзай таъсис ëфт. 22 дeкабpи соли 2001 даp Кобул маpосими саpи коp омадани Хукумати мувакатии AфFOнистон доиp гаpдид ва даp таъpиxи pyшди мyносибатxои Точикистону AфFOнистон давpаи нав OFOЗ мeгаpдад, ки он ба муносиботи дучонибаи мутакобилан судманди Чyмxypии Точикистон ва AфFOнистон pобита доpад.

6 августи соли 2002 даp шаxpи Кобул маpосими ба имзо pасидани Шаpтнома байни вазоpатxои алокаи ду кишваp даp боpаи xамкоpй даp соxаи почта ва тeлeкоммyникатсия баpгyзоp шуд. Тибки шаpтномаи имзошуда чониби Точикистон омузиши коpмандони соxаи алокаи AфFOнистонpо ба ^да гиpифт.

Бо максади инкишоф ва таxкими мyносибатxои дучониба бо даъвати Вазиpи нак^дати AфFOнистон 5-7 августи соли 2002 xайати Чyмxypии Точикистон бо саpваpии вазиpи нак^дати кишваp аз Чyмxypии AфFOнистон боздиди коpй ба амал оваpд. Даp чаpаëни мулоко'що, ки даp ощо вазиpи коpxои чамъиятии AфFOнистон низ шиpкат дошт, чонибxо мавкeъи xyдpо оид ба баъзe масоили мyносибатxои дучониба муайян намуда байни Вазоpати наклдати Чyмxypии Точикистон ва Вазоpати наклдати AфFOнистон инчунин байни Вазоpати наклдати Чyмxypии Точикистон ва Вазоpати коpxои чамъиятии AфFOнистон ду ëддошти тафоxyм ба имзо pасид.

Муносиба^о байни ЧyMxypии Точикистон ва AфFOнистон шypyъ аз OFOЗи ин pавобит даp мачмyъ, мавзyи амниятиpо даp баp мeгиpифтанд. ^айд каpдан ба мавpид аст, ки даp ин давpа накши Точикистон даp ба танзим даpоваpдани низои AфFOнистон pyшд мeнамояд, ки мyxимтаpини он таъмини амнияти дастачамъй ва мyбоpизаи мyштаpак ба мукобили тeppоpизми байналмилалй ва саpчашмаxои молии он ба шyмоp мepавад. Бояд зикp каpда шавад, ки ба xамин xотиp бо даpназаpдошти ба миëн омадани вазъияти нав даp AфFOнистон ва заpypати муносиботи чадид ва даp са'щи сифатан баланд даp pавобити Чyмxypии Точикистон бо AфFOнистон, 26 ноябpи соли 2001 фаpмони Пpeзидeнти Чyмxypии Точикистон даp мавpиди ифтитоxи Сафоpати Чyмxypии Точикистон даp AфFOнистон ба имзо мepасад.

Масъалаи pyшди мyносибатxои Точикистону AфFOнистон, инчунин даp pафти сафаpи Пeшвои миллат, Пpeзидeнти ЧТ Эмомалй Раxмон ба ЧИА 27-28 апpeли соли 2005 м^окима шуданд. Аз pyи натичаxои воxypй бeш аз 10 шаpтнома ва аxдномаxои байнидавлатву байниxyкyматй, доиp ба соxаи энepгeтика ва чиноя^ои муташакили фаpомиллй ва Fайpа ба имзо pасиданд, ки мyxимтаpини ин xyччатxо «Шаpтнома оид ба дустй, xамкоpй ва мyносибатxои нeки xамсоягй миëни ЧТ ва ЧИА» ба x^o6 мepафт, ки зминаи бyнëди xамкоpиxои даpозмyддатpо баpои оянда даp байни xаp ду мамлакат гузоштанд.

Созишномаxои номбypда ва иpодаи сиëсии pаxбаpони xаp ду кишваpи дуст боиси он гаштанд, ки новобаста аз вазъияти xeлe мypаккаби ичтимоию сиëсй ва иктисодй даp ин кишваp даp манотики саpxадии байни давлатx,о 3 нуктаи тичоpати байнисаpxадй таъсис дода шуд ва яю аз нишонаxои бexтаpини мyносибатxои дyстона миëни давла^о ба xисоб мepаванд.

Аз чумлаи сам'щои афзалиятноки xамкоpиxои дучониба байни кишваpxо, xамкоpй даp соxаи гидpоэнepгeтика мeбошад. Бояд тазаккyp дод, ки даp гузашта бинобаp набудани суботи сиëсй ва амният даp ин кишваp ин самти афзалиятнок ба кадрт заpypй pyшд накаpда буд.

Даp санаи 21 апpeли соли 2006 даp шаxpи Дyшанбe созишнома даp pобита ба xамкоpиxо байни Вазоpати энepгeтикаи Чyмxypии Точикистон ва Вазоpати энepгeтика ва заxиpаxои оби Чyмxypии Исломии AфFOнистон ба имзо pасид. Даp асоси ин Созишнома чонибxо ба тафоxyм pасиданд, ки кишваpи AфFOнистон шypyъ аз оxиpи соли 2008, баъди ба истифода дода шудани НОБ Сангтуда-1, Сангтуда -2, ва РоFyн, аз таpики каламpави xyд мeтавонад ба кишваpxои сeюм нepyи баpкpо ба микдоpи 1000 до 1200 мeговатт интикол джад.

Бо даpназаpдошти он ки соxаи гидpоэнepгeтика якe аз соxаxои м^им ва заpypй баpои xама кишваpxо ба шyмоp мepавад ва даp ин боpа санадаои зиëдe ба имзо pасидаанд, ки на тащо аxамияти дучониба балки бисëpчанба доpанд. Баpои мисол мeтавон аз соxтмони нepyгоxи РоFyн ном бypд, ки он мeтавонад баpои pyшдy нуму ва гyстаpиши xамкоpиxои бисëpчониба байни ЧyMxypии Точикистон, AфFOнистон, Покистон, Хиндустон, Иpон ва дигаp кишваpxо мусоидат намояд.

Даp pафти сафаpи навбатии пpeзидeнти Чyмxypии Точикистон Эмомалй Раxмон ба ЧИА 25 - 26 октябpи соли 2010 ба муайян каpдани pоxxои pyшди xамкоpиxои минтакавй ва дучонибаи тичоpатй - иктисодй, аз чумла ватеъ каpдани алокаxои тичоpативy истexсолй бо pоxи ташкили бозоpxо ва минтакаxои озоди иктисодии наздисаpxадй диккати калон дода шуд. Масъалаxои pyшди элeктpоэнepгeтика, xамкоpиxои накл^та, коммуникатсионй, аз чумла ба воситаи xyдyди AфFOнистон пайваст намудани pоxxои автомобилию pоxxои оxан ва xатxои интиколи баpкй Чyмxypии Точикистон бо Эpон, Покистон ва Тypкманистон м^окима шуданд. Даp ин воxypй шаш xyччати нав ба имзо pасиданд, ки мyxимтаpини онxо ^аpоpдод «Оид ба xамкоpй даp соxаи pyшд ва идоpакyнии саpчашмаxои обй даp даpëxои Панч ва Аму»,

«Оид ба тичорат», «Оид ба хамкорй дар шхаи туризм», инчунин ду мeмоpaндyм, «Оид ба хамкорй дар шхаи эшргетика», «Оид ба хамдигарфахмй миëни Aгeнтии cтaндapтизaтcия, мeтpология ва cepi^^aTCM ва нозироти caвдои назди хукумати Чумхурии Точикистон ва Дeпapтaмeнтии миллии cтaндapтизaтcияи Чумхурии Иcломии AфFOниcтон рашд» [12].

26 октябри шли 2010 пpeзидeнтхо Э. Рахмон ва X. Карзай дар мapоcими pacмии ифтитохи caфоpaтxонaи Чумхурии Точикистон дар Чумхурии Ишомии AфFOниcтон ширкат варзиданд.

21 октябри cоли 2013 caфapи pacмии пpeзидeнти Чумхурии Иcломии AфFOниcтон X. Карзай ба Точикистон cypaт гирифт, ки ин оxиpин caфapи X. Карзай ба хaйcи пpeзидeнти Чумхурии Иcломии AфFOниcтон ба Точикистон буд. Чорабинихо оид ба амалжозии лоихахои минтакавй, cоxтмони рохи охани Точикиcтон - AфFOниcтон - Туркманистон, xaти интиколи баркии CASA - 1000 аз ^иргазистону Точикиcтон ба AфFOниcтонy Покиcтон мухокима шуд.

CASA - 1000 ин лоиха интиколи барки точику киpFизpо ба Покистон, ба воcитaи AфFOниcтон пeшбинй кардааст ва талаботи ин ду давлатро пурра бо барк таъмин мeкyнaд. Aз руйи акидаи коpшиноcи британй Ширин Дкинф иктидорй ин xaт аз руйи ахамият ба xairc гази Тypкмaниcтон - AфFOниcтон - Покистон - Хиндустон дар як дарача карор дорад [1].

Рушди муношбатхои байнихамдигарй миëни Точикиcтон ва AфFOниcтон дар cохaи энepгeтикa ба Точикистон имкон мeдихaд capчaшмaи доимй ва дарозмуддати даромадро аз ^д^роти кувваи барк cохиб гардад. Лмалжозии лоихаи CASA - 1000 накши AфFOниcтонpо хамчун кишвари интиколдихандаи (транзит) барк боло бурда гашомадхои рушди иктиcодии онро таъмин мecозaд.

Дар воxypии 21 октябри cоли 2013 оид ба рушди тичорат мдани ин ду давлат изхори каноатмандй бaëн гардида кайд кардашуд, ки дар тули 8-10 cоли oxHp хачми гардиши мол миëни ду давлат бeш аз 100 маротиба афзуда, AфFOниcтон дар миëни шарикони тичоратии Чумхурии Точикиcтон чойи панчумро ишFOл нaмyдaacт [3].

Дар интикоботи пpeзидeнтии Чумхурии Иcломии AфFOниcтон ки шли 2014 баргузор гардид доктор Мухаммад Дшраф Faнй Дхмадзай FOлибият ба дacт овард ва аз чониби Пpeзидeнти Чумхурии Точикиcтон, Шшвои миллат мухтарам Эмомалй Рахмон ба Ражчумхури тозaинтиxоби Чумхурии Иcломии AфFOниcтон доктор Мухаммад Дшраф Faнй Дхмадзай баркияи шодбошй фиpиcтодa шуд ва дар он кайд карда мeшyд, ки муношбатх,ои тaъpиxaн дустонаи ду кишвари хамнажоду хамзабон ва хамфархангу хамдини мо гycтapиши матлуб ëбaнд ва хамкорихои cyдмaнд бо can^ талоши муштарак ба caтхи шфатан нав ворид гарданд [2].

Haxyd™ ташрифи Рaиcчyмхypи Чумхурии Иcломии AфFOниcтон Мухаммад Дшpaф Faнй ба Точикистон бо caфapи pacмй дар мохи ноябри cоли 2016 баргузор гардид.

Дар ин caфapи pacмй, барраши мacоили вобacтa ба рушди муношботи дустона ва хамкории мутакобилан cyдбaxш нaxycт дар мулокоти xоcaи мухтарам Эмомалй Рахмон ва Мухаммад Aшpaф Faнй OFOЗ ëфтa, cипac дар музокироти вaceъ бо иштироки хайатхои pacмии Чумхурии Точикиcтон ва Чумхурии Ишомии AфFOниcтон идома ëфт[11].

Мулокот, ки дар фазои дустию хамдигарфахмй чapaëн гирифт, Acоcгyзоpи cyлхy вахдати миллй мухтарам Эмомалй Рахмон иброз доштааст, ки чониби Точикистон хaмeшa xохони тахкими амну отоиш дар AфFOниcтон ва пeшpaфти ичтимоиву иктиcодии он мeбошaд ва ба ин манзур аз барномаи cyлхи Хукумати вахдати миллии AфFOниcтон истикбол мeнaмояд [11].

Зимни мулокот иттилоъ дода шуд, ки дар шли 2G13 хачми мубодилаи мол байни кишвархо бeш аз 17G миллион долларро ташкил дод, ки ин нокифоя acт [1G].

Чоннок кардани фаъолияти Комиccияи муштараки хамкории иктжодй, тичоратй, тexникй ва фархангй зарур шумурда шуд, зepо ин омил мeтaвонaд, боиcи рушди робитахо дар тохахои хaëтaн мухими тичорат ва бaxшхои мyxтaлифи иктжод, хамчунин густариши хамкории гуманитариву фархангй барои хар ду кишвар гардад.

Таквияти хамкории дучониба дар apcaхои мубориза бо тeppоpизм, ифротгарой, кочоки маводи мyxaддиp, чиноятхои муташаккили фаромиллй ва дигар тахдиду xaтapхои замони мyоcиp аз мавзуъхои мухими cyхбaт буд.

nac аз анчоми мулокот аз руи натичахои воxypй, мухтарам Эмомалй Рахмон ва доктор Мухаммад Aшpaф Farn "Эъломияи муштараки Чумхурии Точикиcтон ва Чумхурии Ишомии AфFOниcтон дар бораи густариш ва тахкими мyноcибaтхои дучониба"-ро имзо карданд. Инчунин дар хузури Сарони кишвархо Созишнома байни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Ишомии AфFOниcтон оид ба истирдод ба имзо рашд [14].

Соли 2G16 дар доираи иштирок дар чaлacaи Шурои capora давлатхои аъзои Созмони хамкории Шатай дар шахри Тошканд Acоcгyзоpи cyлхy Вахдати миллй-Пeшвои милллат, Пpeзидeнти Чумхурии Точикиcтон мухтарам Эмомалй Рахмон бо Радочумхури Чумхурии

Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Ганй мулокот карда, мачмуъи васеи масоили хамкории Точикистону Афгонистонро баррасй намуданд.

Дар огози сух,бат Президенти мамлакат мухтарам Эмомалй Рахмон аз имкони дидору мулокот изхори хушнудй карда, таъкид дошт, "мо чонибдори таквияти бештари низоми навини сиёсй ва таъмини субот ва амният дар Афгонистони бародар мебошем ва онро гарави амнияти пойдор дар Точикистон ва кулли минтака медонем" [8].

Чонибхо аз густариши муносибатх,ои дустонаву судманди бисёрчониба, ки мархила ба мархила мазмуни амиктарро касб менамоянд, изгори каноатмандй карданд.

Дар охир изхори умед карда шуд, ки ду кишвари ба хам хамсояву бародар бар асари талошхои муштарак дар рохи рушду такомули муносибатх,ои дустй ба дастовардхои назаррас ноил хоханд гашт.

Дар соли 2017 дар Точикистон мулокоти Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, мухтарам Эмомалй Рахмон бо Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Ганй баргузор гардид.

Дар мулокот, ки бо иштироки хайатхои расмии Точикистон ва Афгонистон баргузор гардид вазъ ва дурнамои муносибатхои байнидавлатй дар сохахои мавриди таваччух баррасй шуд.

Боздиди навбатии Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон ба Чумхурии Точикистон кадами устувору боварибахш дар рохи густариш ва таквияти равобити нек ва дустии таърихии мардумони Точикистону Афгонистон арзёбй гардид.

Дар мулокот, ки дар фазои дустй ва хамдигарфахмии комил баргузор гашт масъалахои вобаста ба хамкорихои минбаъдаи Точикистон ва Афгонистон, дар сохахои иктисоду тичорат, сармоягузории мустаким, инфрасохтори энергетикй, роххои накдиёт ва охан, инчунин истифодаи имкониятхои муштараку минтакавии транзитй мавриди баррасй карор дода шуд.

Чонибхо хамчунин барои хамдастии минбаъда дар рохи таъмини амнияту суботи сартосарй дар Афгонистон, мубориза бар зидди чинояту чинояткорй, терроризму ифротгарой, кочоки маводи мухаддир ва тахкими сархади байнидавлатй табодули афкор намуданд.

Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Ганй ба Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон барои талошхои пайваста дар рохи ба эътидол овардани вазъи сиёсию низомии Афгонистон, дастгирии ин кишвар дар сатхи минтака ва чахон арзи силосу миннатдорй карда, таъкид дошт, ки чониби Афгонистон дар чавоб ба ин таваччух ва дастгирихои чониби Точикистон пайваста талош хохад кард, ки сатху сифати хамкорихои байнидавлатй ба таври доимй чавобгу ба манфиатхои миллии харду давлат бошад [9].

Дар санаи 9 июни соли 2018 дар шахри Чиндаои Чумхурии Мардумии Чин дар хошияи Чаласаи Шурои сарони давлатхои аъзои Созмони Х,амкории Шанхай Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон бо Президенти Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Ганй мулокот карданд.

Сарвари давлат мухтарам Эмомалй Рахмон дар огози сухбат иброз доштанд, ки мо таъмини сулху суботро дар Афгонистон омили амнияти кишвари худ ва тамоми минтака медонем.

Президенти мамлакат хамкории зич ва пайвастаи хадамоти амниятии Точикистону Афгонистонро дар самти муборизаи муштарак бо терроризм, ифротгарой ва кочоки гайриконунии маводи нашъаовар, инчунин пурзур кардани хифзи сархадоти давлатии Точикистон, зарур шумурданд [7].

Чонибхо зимни мулокоти судманд инчунин масъалаи тахкими муносибатхои дустонаи Точикистону Афгонистонро дар сохахои тичорату иктисод, маориф, таълим ва фарханг, баррасй карданд.

Дар баробари густариш ва тахкими ровобити сиёсй ва хамкорихои мутакобилаи судманд сохахои мухталифи дигар, ба мисли маориф ва фарханг низ рушду нуму ёфтаанд.

Бо таваччух ба вокеахои Афгонистон ва чи гунагии вазъи минбаъдаи он, густариш ва тахкими ровобити сиёсй, хамкорихои мутакобилаи судманд, рохбурди иктисоди бемарз, эчоди манотики муттахид вазифаи асосии харду кишвар аст. Хдмгироии сиёсй, фархангй ва иктисодй заминаест, ки дар он пояи таъомули манофеъи ЧТ ВА ЧИА гузошта шудааст. Гирех хурдани манофеи ЧТ бо ЧИА , кафили сулх ва суботи на танхо Точикистон ва Афгонистон балки минтака аст. Х,ар гуна бартаричуйи вайронкунандаи сулх ва суботи минтакавй мебошад.

Дар анчом кайд намудан лозим аст, рушди муносибатхои дустй ва хамкорй бо Чумхурии Исломии Афгонистон, хамчун яке аз самтхои афзалиятноки сиёсати хоричии Точикистон

чавобгуи манфиатхои миллии кишвар буда рушди иктисодии кишвар, инчунин сулх ва амниятро дар минтака таъмин месозад.

Рушди минбаъдаи муносибатхо миёни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Исломии Афгонистон аз бисёр чихат аз вазъи сиёсии ин кишвар вобастагии зиёд дорад. Мо чунин мешуморем, ки кумак ба эхёи иктисодй ва рушди ичтимоии Афгонистон бехтарин рохи истикрори сулху субот дар ин кишвар ва таъмини амният дар минтака мебошад. Чуноне ки дар ин бора Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон кайд намудаанд - «... мо таъмини сулху суботро дар Афгонистон омили амнияти кишвари худ ва тамоми минтака медонем».

АДАБИЁТ

1. Shirin Akiner. Regional Initiatives to Promote Stability and Development in Afghanistan. «Himalayan and Central Asian studies». 15. nov. 1-2 (2011)

2. Баркияи шодбоши ба Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Fани // Хадамоти матбуоти Президенти Точикистон. URL: http://president.tj/node/11690 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

3. Встречи и переговоры высшего уровня Таджикистана и Афганистана // Сайт пресс службы Президента Республики Таджикистана. URL: http://prezident.tj/ru/node/5459 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

4. Зафар Саидов. Актуаланые аспекты внешне политического механизма и международной деятельности Республики Таджикистан. Душанбе., 2010. 310 с.

5. Искандаров К. Взаимоотношения Республики Таджикистан с Исламским государством Афганистан / К. Искандаров // Материалы научно-практической конференции «Место Таджикистана в новом международном порядке». - Душанбе, 1997. - С. 243-247.

6. Кудратов К.А. Влияние афганского конфликта на национальную безопасность Республики Таджикистан (1991-2014 гг.): дис. ... канд. исторических, наук / Кудратов К.А. - Душанбе, 2015. 216 с.

7. Мулокот бо Президенти Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Fанй // Хадамоти матбуоти Президенти Точикистон. URL: http://president.tj/node/17733 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

8. Мулокот бо Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Fанй // Хадамоти матбуоти Президенти Точикистон. http://www.president.tj/node/12241 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

9. Мулокот бо Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Fанй // URL: http://www.president.tj/node/15727 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

10. Мулокоту музокироти сатхи олии Точикистону Афгонистон // Муассисаи давлатии телевизиони «Синамо» 2018. URL: http://www.sinamo.tv/?q=node/214 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

11. Огози сафари расмии Раисчумхури Чумхурии Исломии Афгонистон Мухаммад Ашраф Fанй ба Точикистон // Муассисаи давлатии телевизиони «Синамо» 2018. URL: http://www.sinamo.tv/?q=node/213 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

12. Официальный визит в Исламскую Республику Афганистан // Сайт пресс службы Президента Республики Таджикистана. URL: http://prezident.tj/ru/node/2327 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

13. Совместное заявление Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмонова и председателя Движения исламского возрождения Таджикистана С.А. Нури. Кабул, от 19 мая 1995 г. // Дорога мира (Документы межтаджикских переговоров). Душанбе, 1997. 250 с.

14. Эъломияи муштараки Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Исломии Афгонистон дар бораи густариш ва тахкими муносибатхои дучониба // Хадамоти матбуоти Президенти Точикистон. URL: http://president.tj/node/11690 (санаи истифодабарй: 20/09/2018).

РАЗВИТИЕ И УКРЕПЛЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОГО ВЗАИМООТНОШЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКИ АФГАНИСТАН

В статье дается анализ развития политических связей Республики Таджикистан с Исламской Республики Афганистан, также показано его перспективы.

Развитие отношений дружбы и сотрудничества с Исламской Республикой Афганистан, являясь одним из приоритетных направлений внешней политики Таджикистана, отвечает национальным интересам страны, содействует обеспечению ее экономического развития, а также мира и безопасности в регионе. В регионе, где обсуждаются актуальные региональные проблемы и перспективы дальнейшего регионального сотрудничества Таджикистан с Афганистаном имеет тесное сотрудничество. Между двумя странами подписано более 60 соглашений и других официальных документов.

Ключевые слова: Таджикистан, Афганистан, сотрудничество, политические связи, развитие и укрепление политических взаимоотношении.

THE DEVELOPMENT AND STRENGTHENING OF THE POLITICAL RELATIONSHIP OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN WITH THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN

The article analyzes the development of political relations of the Republic of Tajikistan with the Islamic Republic of Afghanistan, also shows its prospects.

The development of relations offriendship and cooperation with the Islamic Republic ofAfghanistan, as one of the priorities of Tajikistan's foreign policy,meets the national interests of our country, contributes to its economic development,as well as peace and security in the region. In the region, to discuss current regional issues and prospects for further regional cooperation of Tajikistan with Afghanistan has a close cooperation. More than 60 agreements and other official documents have been signed between the two countries.

Keywords: Tajikistan, Afghanistan, cooperation, political relations, development and strengthening of political relations.

Сведения об авторах:

Кудратов Комрон Абдунабиевич - кандидат исторических наук, заместитель начальника управления науки и инноваций Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, Эльктронная почта komron.kudratov@gemail.com. Тел: (+992) 935282862

Куёш Мухаммадуллах - ассистент кафедры истории Джузджанского Университета Исламской Республики Аафганистан

About authors:

Kudratov Komron Abdunabievich - candidate of historical sciences Deputy Head of the Department of Science and Innovation, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, E- mail komron.kudratov@gemail.com. Phone: (+992) 935282862 Kuyosh Muhammadullah - assistant of Department of History Jowzjan University of the Islamic Republic of Aafganistan

ВАЗЪИ СИЁСИИ АФГОНИСТОН ДАР СОЛХОИ 90-УМИ АСРИ XX ВА ТАЪСИРИ

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ОН БА ДАВЛАТХ,ОИ МИНТАКА

Искандаров Ц.

Академияи миллии илмхри Тоцикистон Абдусаматов Б.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни

Вазъи Афгонистон дар охири асри XX на танхо хусусияти умуми миллй ва минтакавй, балки инчунин чахониро пайдо намуд. Воккеаи 26-уми сентябри соли 1996 дар Афгонистон аз тарафи дастахои мусаллахи харакати «Толибон» забт шудани пойтахти давлат шахри Кобул дар тамоми чахон пахн шуд.

Бо максади дуруст баррасй намудани масъалаи мазкур мебояд ба раванди ба сари хокимият омадани мучохидин дар Афгонистон ва чанги шахрвандии он нигохе андозем.

Баъд аз ихрочи артиши Шуравй аз хоки Афгонистон, дар соли 1989 чанг дар ин давлат хотима наёфт, он миёни куввахои хукуматй бо рохбарии президент Мухаммад Начибулло ва дастахои мусаллахи мухолифин- мучохиддин, ки аз чониби ИМА, Покистон ва дигар давлатхо сармоягузорй мешуданд, идома ёфт. Аз руи баъзе маълумотхо баъди аз Афгонистон ихроч шудани артиши Шуравй хукумати АфFOнистон ба микдори зиёд силоххои нави хозиразамон ва техникаи харбй ба маблага 7 млн доларро сохиб шуд. Холо он ки дар ин давра Покистон ва ИМА тарафи мухолифро ба микдори 500 млн доллар дар хар сол ба силоху техникаи чангй таъмин мекард [8, с.43].

11 сентябри соли 1991 хангоми сафари котиби давлатии ИМА Ч,. Бейкер ба Москва миёни ИМА ва Иттиходи Шуравй шартномаи дучониба имзо шуд, ки тибки ин шартнома харду чониб ухдадор шуданд, ки аз 1-уми январи соли 1992 фаъолиятхои хешро дар АфFOнистон катъ менамояд.

Баъди катъ гаштани кумаки Шуравй ба мардуми афгон ва хукумати расмй ин хукумат заиф шуд ва идораи он мушкил гардид. Аз хамин сабаб 18-уми марти соли 1992 Мухаммад Начибулло аз мансаби президентй ба истефоъ рафт.

24-уми апрели хамон сол дар Пешовар пешвоёни ахзоби мухолифони афFOн СибFатулло Мучаддадиро рохбари Шурои мучохидин интихоб карда, ба муддати ду мох ваколатхои сарварии давлат ба у вогузор шуд. 27-уми апрел дастахои низомии мухолифини мусаллах ба

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.