Научная статья на тему 'ОПЫТ АНТИКОРРУПЦИОННЫХ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ГОЛЛАНДИИ И РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ (НА ТАДЖ.)'

ОПЫТ АНТИКОРРУПЦИОННЫХ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ГОЛЛАНДИИ И РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ (НА ТАДЖ.) Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
45
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭКОНОМИЧЕСКОЕ И ЮРИДИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ / КОРРУПЦИЯ / СОЦИАЛЬНОЕ СОПРОТИВЛЕНИЕ / ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ИНТЕРЕС / МИРОВОЗЗРЕНИЕ / ГРАЖДАНСКОЕ ОБЩЕСТВО / СРЕДНИЙ КЛАСС / ТЕНЕВАЯ ЭКОНОМИКА / ПРАВОВЫЕ / ТЕРРИТОРИАЛЬНЫЕ И РЫНОЧНЫЕ ПОЛЯ / ГОСУДАРСТВО / ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬ / НЕЛЕГАЛЬНАЯ ЭКОНОМИКА

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хасанов Ш.К.

В статье рассматривается опыт антикоррупционных деятельностей в Голландии и в других Европейских странах, и на основе обощения их опыта предлагается ряд мер антикоррупционного характера для условий республики. Обосновивается роль социалной среды, повышения общественного сопротивления, а также мировзрения, юридического образования в снижении уровеня коррупции и теневой экономики в стран переходной экономики.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОПЫТ АНТИКОРРУПЦИОННЫХ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ГОЛЛАНДИИ И РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ (НА ТАДЖ.)»

К ВОПРОСУ КАЧЕСТВА ЛОГИСТИЧЕСКОГО СЕРВИСА НА ПАССАЖИРСКОМ ТРАНСПОРТЕ

Ходжаев П.Д.

В статье рассматриваются проблемы оценки качества логистического сервиса на пассажирском транспорте. На основе анализа литературных источников автором предложена методика интегральной оценки качества логистического сервиса пассажирских автотранспортных предприятий, в состав которого входят внешние и внутренние составляющие процесса, позволяющих с достаточной степенью объективности оценить качественный уровень применяемых автотранспортных технологий.

Ключевые слова: качество, пассажирские перевозки, логистический сервис, услуга, регион.

THE ISSUE OF QUALITY OF LOGISTICS SERVICES IN PASSENGER TRANSPORT

Khodjayev P.D.

In the article the problems of evaluation of the quality of logistics services in passenger transport. On the basis of the analysis of literary sources, the author proposed a method of integrated assessment of quality of logistical services passenger transport enterprises, which includes the external and internal components of the process, allowing a sufficient degree of objectivity to assess the quality level of used motor transport technologies.

Key words: quality, passenger transportation, logistic services, service, region.

Сведения об авторе: Ходжаев Парвиз Давронович - кандидат экономических наук, доцент Таджикского государственного университета коммерции, тел.: (+992) 93 8607503.

Information about the author: Khojayev Parviz Davronovich, PhD in economic sciences, associate professor of Tajik State University of Commerce, tel. (+992) 93 8607503

ЧА^ОНБИНИИ зиддикоррупсиони ^олланд дар ташаккули

ИЩИСОД

^асанов Ш. Ц.

Донишкадаи молия ва ицтисоди Тоцикистон

Бахри комёб гаштан ба хадафхои нихоии тарбияи чахонбинии зиддикоррупсионй истифода аз тарзу усулхои таъсиррасон ва хусусияти чорахои мачбуркунии дав-латидошта гайриимкон аст. Зеро бахри комёб гаштан ба дарачаи сифат ва самаранок, хадафу вазифа ва пахлухои судманди он ва пешбурди иктисодиёт дар ин давру замон бевосита такя намудан ба силсилаи санадхои меъёрй-хукукй бо максади ташаккули иктисоди кишвар зарур ва мухим аст.

Дар Ч,умх,урии Точикистон асосхои меъёрй-хукукии густариши чахонбинии зиддикоррупсионй ба давраи муайяни таърихй хос аст, ки ин ба давраи шуравй ва ис-тиклолияти миллии давлатдории мо рост меояд. Санадхои меъёрй-хукукии давраи шуравй хусусияти умумй дошт.

Бахри мубориза ба фасоду ришваситонй бошад, Комитети бехатарии давлатй, Вазорати корхои дохила (Мубориза алайхи торочгарони моликияти сотсиалистй), Прокуратура сахмгузоранд ва якчанд амалхои судмандро дар ин чода ба анчом расонидаанд. Баъзе пахлухои чиноятхои хусусияти корупсиониро Кодекси чиноятй, Кодекс оид ба хукуквайрокунии маъмурй ва г. вобаста ба татбики тадбирхои хатмии чорахои мачбуркунии давлатй дастрас менамуд, ки дар заминаи ин санадхои меъёри-хукукй тарбияи чахонбинии зиддикоррупстонй ба рох монда мешуд.

Вале истиклолияти миллии давлатдоpй ба кабули конyнгyзоpии мyбоpиза бо коppyпсия ва инкишофи минбаъдаи он заминаи объективона гузошт. Чунин икдом аз чониби Иттиходи Давлатхои Мустакил, аз чумла Федеpатсияи Россия, Ч,yмхypии Кдзокистон, ^мх^ии Белоpyссия ва f. дастpас шудааст, ки даp ин самт силсилаи KOнyнхоpо кабул намудаанд.

Вале даp байни силсилаи санадхои меъёpй-хyкyкй таpбияи чахонбинии зиддикоppyпсионй мавкеъ ва манзалати Конститутсияи Ч,yмхypии Точикистон бехам-тост. Зеpо мухтавои методологии пешгиpй ва мyбоpиза бо коppyпсия, хамчунин усулхои гyстаpиши таpбия ва ташаккули чахонбинии зиддикоppyпсионй гаштаю баpгашта даp он таъкид гаpдидааст.

Аз чумла, даp боби 2. Конститутсияи Ч,yмхypии Точикистон хукук ва озодихои табий инсон ва шахpванд ба тавpи pасмй эътиpоф шудааст.

Мутобики Конститутсия:

- даp Точикистон хаp шахс вазифадоp аст, ки Конститутсия ва конyнхоpо pиоя кунад, хукук, озодй, шаъну шаpафи дигаpонpо эхтиpом намояд. Надонистани конун чавобгаpиpо истисно намекунад (моддаи 42.) [1].

Даp хакикат, хамагуна зyхypоти номатлуби зидди чомеа аз кабили конуншиканихои коppyпсионй аз надонистан ва зохиp намудани беэхтиpомй нисбат ба конун саp мезанад. Зеpо сатхи пасти шyyp ва фаpханги хукукй даp содиp намудани чунин киpдоp боис мегаpдад. Даp ин pадиф, ба хайси асосхои меъёpй-хyкyкии мyбоpиза бо коppyпсия ва таpбияи чахонбинии зидди коppyпсионй метавон Фаpмони Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон аз 9 апpели соли 1997 № 691 "Даp боpаи сиёсати хукукй ва таъмини таpбияи хукукии шахpвандони Ч,yмхypии Точикистон" ва каpоpи Х,укумати Ч,yмхypии Точикистон аз 27 августи соли 1997 №883 '№p боpаи баъзе чоpахои бехтаp намудани таpбияи хукукии шахpвандон ва коpхои хукукй даp чyмхypй" ном бypд [2]. Гузашта аз ин, накши таpбияи хукукй хамчун омили мухими пешpафти чомеаи навин, даp таFЙиp ва ташаккули тафаккypи шахс эътиpофи аpзишхои нави хукукй афзалиятнок буда, даp таъpихи кишваpи сохибистиклоли мо хусусан даp ташаккули иктисодиёт мавкеи кофй пайдо каpдааст.

Аз ин лихоз, таpбияи хукукй хамчун воситаи мухими пешгиpй ва pешакан намудани конуншиканихои коppyпсионй, ташаккули чахонбинии зидди коppyпсионй хусусан даp ташаккули иктисод афзалиятнок аст.

Вокеан, даpки заpypии пешгиpй аз хама гуна зyхypоти номатлуби зидди чомеаи инсонй аз кабили rappyroM, гyстаpиш ва таквият бахшидан ба ташаккули чахонбинии зиддикоppyпсионй даp ичpои Фаpмони Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон, Ч,аноби Олй мyхтаpам Эмомалй Рахмон аз 21 июли соли 1999 «Даp боpаи чоpахои иловагй оид ба пypзyp каpдани мyбоpиза баp зидди чинояткоpй даp сохаи иктисод ва коppyпсия» даpч гаpдидааст. Гузашта аз ин, накши Фаpмони мазкyp даp инкишофи минбаъдаи санадхои меъёpй-хyкyкй ва таквият бахшидан ба коp ва мyкаммалгаpдонии pаванди фаъолияти макомотхои мyбоpиза бо коppyпсия назаppас аст. Зеpо Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон, Ч,аноби Олй, мyхтаpам Эмомалй Рахмон каpиб даp хаp сyханpонии худ бевосита ба масъалаи конуншиканихои аз кабили rappyroM ва таpзy усулхои мyбоpиза бо он дахл мекунад. Гуфтахои чаноби Олй «Итоат ба конун бояд ба одати хаp шахванд табдил ёбад»,-мохияти миллии пешгиpй ва мyбоpизаи беамон бypдан бо коppyпсияpо аpзёбй менамояд. Даp ин pадиф, ба хайси асосхои пиёда намудани таpзy усулхои коpи таpбиявй ва мyбоpиза бо коppyпсия «Стpатегияи мyбоpиза бо коppyпсия даp Ч,yмхypии Точикистон баpои солхои 2008-2012» ки 26 янваpи соли 2008 интишоp гаштааст. Даp катоpи амалй намудани пpинсип ва хадафхои сиёсати зиддикоpyпсионии давлат даp ин хуччат такмили усул ва тахияи чоpахои комплексии ташкилию хукукй, ичтимоию иктисодй ва таpбиявй, ки ба пешгиpии самаpанок ва мyассиp ошкоp ва баpтаpаф каpдани коppyпсия, ташкили мyбоpизаи судманди он даp сатхи баланди касби аpзёбй шудааст. Кдблан, «Стpатегияи мyбоpиза бо rappyroM даp Ч,yмхypии Точикистон баpои солхои 2008-2012» хамчун яке аз бахшхои чyдонопазиpи «Баpномаи давлатии мyбоpиза бо чинояткоpй даp Ч,yмхypии

Точикистон барои солхои 2008-2015» махсуб аст. Бояд тазаккур дод,ки «Стратегияи мубориза бо коррупсия дар Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2008-2012» аз 2 Фасл ва 5 боб иборат аст.

Дар Стратегия мачмуи тадбирхо ва чорабинихо дар бахши мубориза бо коррупсия бо назардошти иштироки доираи субъектон баррасй шудааст [3].

Зимнан бояд кайд кард,ки дар Ч,умхурии Точикистон санади мушаххаси хукукй, ки алайхи мубориза бо куррупсия ва дар ин росто дуруст ба рох мондани тарбияи чахонбинии зиддикоррупсионй ба тасвиб расидааст, ки баъзе лахзахои онро дар боло зикр намудем ва ин К|онуниЧ,умхурии Точикистон «Дар бораи мубориза бар зидди коррупсия» мебошад, ки онро хамчун намунаи санади хукукии мубориза бо коррупсия метавон номид.

Мувофики м. 1 КонуниЧумхурии Точикистон «Дар бораи Агентии назорати давлатии молиявй ва мубориза бо коррупсияи Чумхурии Точикистон»: «Агентии назорати давлатии молиявй ва мубориза бо коррупсияи Чумхурии Точикистон макомоти ваколатдори назорати давлатии молиявй ва хифзи хукук буда, назорати давлатии молиявиро оид ба истифодаи самарабахши маблагхои давлатй ва молу мулки давлатй барои таъмини амнияти иктисодии давлат, бо рохи огохсозй, пешгирй, ошкорсозй, рафъи хукуквайронкунихои коррупсионй, фошнамой, тахкик ва тафтишоти пешакии чиноятхои коррупсионй,иктисодии хусусияти коррупсионидошта ва чиноятхои ба андоз алокаманд, инчунин дигар вазифахоеро, ки хамин Конун ва дигар санадхои меъёрии хукукии Чумхурии Точикистон пешбинй кардаанд, ичро менамояд» [4].

Инчунин, дар хамин чо омадааст, ки «Агентй дар фаъолияти худ танхо ба Президенти Чумхурии Точикистон тобеъ ва хисоботдиханда буда, ба Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон оид ба натичахои тафтишу санчишхои молиявй хисобот пешниход менамояд». Бояд тазаккур дод, ки коррупсия дар чабхахои гуногуни хаёти ичтимой рух медихад. Аз ин лихоз, бахри аз байн бурдани ин падидаи номатлуби чомеа сохтори кудратй лозим аст, ки максад ва хадафхои таъсисёбии он бо мухайё сохтани заминаи хукукии миллию байналмилалй усулхои пешгирй ва мубориза бо коррупсия рост ояд. Яъне чунин сохтор бояд бевосита бо мубориза бо коррупсия сарукор дошта бошад. Хдмин тавр хам шуд, бо мурури замон соли 2006 ислохоти макомоти давлатй дар Чумхурии Точикистон баргузор гардид. Ин ислохот ба давраи нав ва васеи мубориза бо коррупсия дар кишварамон боис шуд. Аз ин чо, ки тибки конун макомоти Агентй хамчун хомии мубориза бо коррупсия номбар шудааст ва бахри пиёда намудани хадафхои хеш дар таъмини амнияти кишвар, раванди низоми демократия, таквият бахшидан ба густариши муносибатхои иктисодй ва бозоргонй дар ин замина мусоидат намудан ба устувор ва пойдоргардии конуният ва амалисозии сиёсати давлатй дар сохаи мубориза бо коррупсия бояд фаъолияти хешро пеш барад.

Аз ин лихоз Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи Агентии назорати давлатии молиявй ва мубориза бо коррупсияи Чумхурии Точикистон» сарчашмаи мухими ба рох мондан ва пиёда намудани тарбияи чахонбинии зиддикоррупсионй ном бурда мешавад.

Дар устуворгардй ва таквият бахшидан ба фаъолияти минбаъдаи Агентй метавон Фармони Президенти Ч,умхурии Точикистон«Дар бораи тасдики Низомномаи адои хизмат дар вохидхои хифзи хукук Агентии Назорати давлатии молиявй ва мубориза бо коррупсияи Ч,умхурии Точикистон» аз 13 майи соли 2007 ва Карори Х,укумати Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи натичахои тафтишу санчишхои Агентии назорати давлатии моливй ва мубориза бо коррупсияи Ч,умхурии Точикистон оид ба вазъи истифодабарии заминхо дар шахру нохияхои чумхурй» аз 30 ноябри соли 2007 ва дигар санадхои меъёрй-хукукй, ки мо дар бобхои поёнй баррасй намудаем, накши мухим бозидаанд [5].

Коррупсия хамчун зухуроти номатлуби чомеа мавриди омузиш ва тахлили сохаи мустакили хукук (хукуки чиной, гражданй, маъмурй, мехнатй) карор дода мешавад.

Кайд кардан ба маврид аст, ки раванди мубориза бо коррупсия ва андешидани чорахои мушаххас чун зарурати беэътино намудани кабили унсури номатлуби чомеа ва

аз маънии зиндагй беpyн намудани он даp силсилаи конyнгyзоpихои кишваpамон зи^ гаштааст.

Инчунин дигаp санадхои меъёpй-хyкyкиpо номбаp намудан ба мавpид аст, ки хамчун саpчашмаи мyбоpиза бо rappyro^ эътибоpи хоса доpанд. Дамин таpик, гуфтан ба мавpид аст, ки саpчашмахои мyбоpиза бо коppyпсия, аз мачм7и санадхои меъёpй-хукукй ибоpат буда, хамчун воситаи ташкил ва таъмини чаpаёни пешгиpй ва мyбоpиза бо коppyпсия мавpиди истифода каpоp дода мешавад.

Конyнгyзоpии сохаи ^ppyro^ хусусияти мачм7й доpад. Яъне асосхои хукукии коppyпсия даp тамоми сохахои хукук ва конyнгyзоpихои чоpй аpзёбй гаpдидааст. Вале Низомномахои зиёде хастанд, ки даp татбики сиёсати зиддикоppyпсионии давлат ва даp ин замина гyстаpиш бахшидан ба чахонбинии иктисодию зиддикоppyпсионии шахpвандон накши хоса мебозанд.

Катъи назаp аз ин, кисми таpкибии низоми хукукии коppyпсияpо санадхои байналмиллалие, ки Точикистон эътиpоф каpдааст, ташкил медихад. Феълан санадхои байналмиллалии мyбоpиза бо коppyпсия ба сифати манбаъхои мухими таpбияи чахонбинии иктисодию зиддикоppyпсионии шахpвандон хисобида мешавад.

Даp доиpаи ин асосхои вокеъии даp давлат бахpи пешpафт ва ташаккули иктисодиёт pавоншyда, мукоисаи онpо бо дигаp давлатхо ба максад хисобидан такозои замон аст.

Чахонбинии зиддикоppyпсионй даp пешгиpии чиноятхои иктисодй чанбахои ташкилию махакии мутааллики низоми муташаккили максадноки маъpифатию иктисодиpо пешбинй менамояд.

Аслан чахонбинии зиддикоppyпсионй бо максади пешгиpи аз хама гуна амалхои номатлуб ва ба хотиpи ошкоp намудани амалхои номатлуби иктисоди пасипаpдавй даp хама сохтоpхои давлатию чамъияти ибоpат мебошад.

Чахонбинии зиддикоppyпсионй даp асоси ташаккули маъpифати иктисодию хукукй гyстаpиш меёбад.

Ба хотиpе, ки маколаи мазкyp ба мамолики хоpичи кишваp Долланд вобаста аст боиси нигаpони менамоем.

Долланд яке аз давлатхои пешpафтаи дунё ба шyмоp меpавад. Чун дигаp давлатхо мyбоpиза бо коppyпсия хамчун сиёсати мухим ва чиддии давлатдоpй пос дошта шудааст.

Дукумати Долланд бо максади пешгиpй ва мyбоpиза бо rappyro^ як силсила тадбиpхое андешидааст, ки аз pyи хаpактеp онхо ба усулхои маъмypй-хyкyкии мyбоpиза бо ин падидаи номатлуб хос аст. Яъне пypзyp намудани санксияхои кодекси чиноятй нисбат ба амалхои коppyпсионии хизматчиёни давлатй як самти мyбоpиза бо коppyпсияpо даp ин давлат афзалиятнок намуд [6].

Аслан, чоpй намудани ин усулхо сабаб дошт. Яъне таи солхои охиp даp мамлакат аз чониби баъзе ходимони сиёсй ва чамъиятй даст задан ба pишваю pишваситонй авч мегиpад, ки ин хам бошад аз хисоби yстyвоp намудани макоми хеш даp идоpахои давлатй ва истифодаи он ба манфиати гypyххои муташаккили чиноятпеша пиндошта мешуд.

Аз ин лихоз, бо максади пешгиpй ва мyбоpиза бо коppyпсия даp системаи хизмати давлатй силсилаи тадбиpхо андешида шудаанд.

Аз чумла, ба хизмати бехатаpии давлатй ваколатхо оид ба санчиши баъзе аз номзадхо ба депутатии паpламенти мамлакат, ки онхо бо таpики пинхонй бо гypyхи чиноята^они муташаккил хамкоpй доштан, вогyзоp гашт.

Бояд тазаккyp дод, ки бо акидаи хукукшиносони кишваpхои чахон халли масоили пешгиpй ва мyбоpиза бо rappyroM бо ин ё он таpзи мусоидат каpдан ба истифодаи шакл ва усулхои мyбоpиза бо чинояткоpй аз чумла, муайян каpдани назоpати махсуси ичтимой -хукукй нисбат ба манбахои даpомад ва фаъолияти молиявй-иктисодии шахсони гyмонбаp даp коppyпсия маънидод мегаpдад. Даp асл бошад, назоpати ичтимой-хукукй хамчун як таpзи мyбоpиза бо фасодкоpй даp хамохангсозии фаъолияти идоpахои давлатй,

ташкилотхои чамъиятй, шахсони мансабдоpи ваколатдоp оид ба назоpат ва санчиши фаъолияти шахpвандони алохида ва шахсони хукукй даp ошкоp каpдани амалхои коppyпсионй зохиp мегаpдад. Ба ваколатхои субъекти назоpатй-ичтимой даp давpаи муайян, яъне то кабули каpоpи суд мустакиман андешидани чоpахои мушаххас нисбати шахси назоpатшаванда вогyзоp шуда буд. Муваккатан аз коp дyp каpдани шахси гyмонбаp даp коppyпсия, махдуд ё махpyм каpдан аз фаъолияти муайян, хамчунин нисбат ба хисоби бонки y татбик намудани монеахо амсоли тадбиpхои андешидаи назоpати ичтимой-хукукй шyмоpида мешавад ва бо ин усул pохандозии таpбия хамчун воситаи гyстаpиши чахонбинии зиддикоppyпсионй ба хисоб меpавад.

Усули ичтимой-хукукии мyбоpиза бо rappyro^ аслан даp ИМА ва Чопон мавкеъ ва манзилати хоса пайдо намудааст. Даp Чопон тибки конун шахсоне, ки даp чиноятхои муташаккил ва rappyro^ шаpиканд ё бачавобгаpии чиноятй муттахам гаштаанд, ба кайди махсус гиpифта мешаванд.

Одатан ин икдом аз баppасии маълумот ба ахли чомеа мебошад, ки ин худ як усули ботамкини хукукй даp чоpй намудани назоpат аз болои шахси муайян ва манбахои даpомади он, инчунин истифодаи тадбиpхои хукукмахдудкунанда, ки даp содиp намудани конуншиканихо монеа мегаpдад, ибоpат аст. Конуни гаpдонидани воситахои хаpочоте, ки таpики содиp намудани чиноят ба даст оваpда шудаанд, аз чумла даp шакли гиpифтани поpа ва f.

Даp ИМА соли 1991 Конуни федеpалй даp боpаи назоpати чиноятхои муташаккил ба тасвиб pасидааст. Ибоpаи «Фаъолияти pэкетоpй» ба сифати мафхуми асосй даp ин Конун истифода гаpдидааст, ки он даp баpобаpи гиpифтан ва додани поpа ба доиpаи васеи хyкyквайpонкyнихое, ки ба чиноятхои муташаккил алокаманд (pишваситонй, баъзе намудхои каллобй, машFyл гаштан ба бозихои саpгаpмй (азаpтй) ё кимоpбозй, тибки накша пешбypдани амалиётхои Fайpиконyнйва f.) хос дониста шудааст.

Мyбоpиза ба фаъолияти pэкетоpй аз чониби макомоти судй ва Жюpии калон пеш бypда мешавад. Жюpии калон даp доиpаи штат ё хавзаи алохида таъсис гашта, шакли коpи он аслан чаласа мебошад, ки даp он масъалахои мушаххас, яъне ба фаъолияти pэкетй машFyл гаштани ашхоси алохида мавpиди баppасй ва мухокима каpоp дода мешавад.

Даp холати мавчуд будани асосхо баpои оFоз намудани паpвандаи чиной Жюpии калон паpвандаpо ба суд иpсол менамояд.

Ва то кабули каpоpи суд Жюpии калон нисбати амалхои гyмонбаp мачмyи махдудиятхои хyкyкиpо, ки конун мyкаppаp намудааст татбик менамояд. Баpои pиоя накаpдани ин махдудият конун чаpимаpо ба маблаFи то 20 х. долл. ё ба мyхлати 20 сол аз озодй махpyм, хамчунин татбики якчояи ин чазохоpо пешбинй намудааст.

Тибки ин конун шахсе, ки аз фаъолияти pэкетоpй бевосита ё бавосита даpомад ба даст оваpдааст ва истифодаи минбаъдаи он катъиян манъ гаpдидааст. Аз чумла:

-бо максади ба даст оваpдани коpхона, таъсис ва таъмини пешбypди фаъолияти он; - ё иштиpок даp савдои беpyна ва савдои байни штатхо;

-тавассути маблаFхои pэкетоpй монеа сохтан ба чаpаёни савдои давлатй ва f. Инчунин аз хисоби фоидаи pэкетоpй додани кpедит-каpз, бастани шаpтномахои фоидаоваp ё дигаp амалиёти хочагиpо конуни мазкyp катъиян манъ намудааст. Аз хама мухимаш, баpои вайpон намудани коидаи мyкаppаp намудани ин конун андешидани чоpахои хусусияти хукукмахдудкунанда пешбинй шудааст. Яъне баpои вайpон каpдани мyкаppаpоти манъгаштаи чазои чиноятй то 25 хазоp долл. ё ба мyхлати то 20 сол ба махбас кашидан, хамчунин татбики чазои чиноятй аз pyи интихоб ё хаpдy якчоя мyкаp-pаp гаpдидааст. Ашхосе, ки чунин фаъолиятpо касб намудааст, ихтиёpан бояд хамаи даpомадхои Fайpиконyнии ба дастоваpдаашpо ба хисоби давлат гyзаpонад. Даp сypати истодагаpй ё саpкашй намудан амволи ин ашхос ба хабс гиpифта шуда, окибат бо каpоpи суд мyсодиpа каpда мешавад.

Ин хама тадбиpхо бахpи пешгиpй ва мyбоpиза бо rappyro^ аз чониби давлатхои хоpича даp шакли конун ба тасвиб pасидааст.

Аз ин лихоз, бахри пешравй ва инкишофи минбаъдаи кишвари сохибистиклол мо бояд тамоми тадбирхоро чустучу намоем, ки ба рафъи ин падидаи номатлуб дар чомеа боис гардад ва дар ин чода ривочу равнаки ёфтани чахонбинии зидди коррупсионй тавассути тарбияи хукукй бо истифода аз меъёрхои ичтимоию иктисодй мавзуи мухим дар ин давру замон бокй хохад монд.

Адабиёт:

1. Конститутсияи Ч,умхурии Точикистон. - Душанбе, 2003.-С.37-55.

2. Фармони Президенти Ч,умхурии Точикистон "Дар бораи сиёсати хукукй ва таъмини тарбияи хукукии шахрвандони Ч,умхурии Точикистон" аз 9 апрели соли 1997; Кдрори Дукумати Ч,умхурии Точикистон "Дар бораи баъзе чорахои бехтар намудани тарбияи хукукии шахрвандон ва корхои хукукй дар чумхурй" аз 27 августи соли 1997.

3. Стратегияи мубориза бо коррупсия дар Ч,умхурии Точикистон барои солхои 20082012. -С.11.

4. Куракин А.В. Предупреждение и пресечение коррупции в зарубежных государствах, на примере США, Канады, ФРГ, франции, Испания, Португалии ... А.В.Куракин. Право и политика -2002. -№6

5. Иванов А.М. Уголовное законодательство зарубежныхстран о преступлениях в сфере экономической деятельности // Экономическая преступность и коррупция. -М., Научно-исследовательский институт укрепления законности и правопорядка при Ген. прокуратуре РФ. 2003.

6. Кузнецов А.Ю. Российское и зарубежное законодательство о мерах противодействия коррупции/ Кузнецов А.Ю. и др. - Владивосток, Изд-во ДВГАЭУ, 1999.

ОПЫТ АНТИКОРРУПЦИОННЫХ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ГОЛЛАНДИИ И

РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ.

Хасанов Ш.К.

В статье рассматривается опыт антикоррупционных деятельностей в Голландии и в других Европейских странах, и на основе обощения их опыта предлагается ряд мер антикоррупционного характера для условий республики. Обосновивается роль социалной среды, повышения общественного сопротивления, а также мировзрения, юридического образования в снижении уровеня коррупции и теневой экономики в стран переходной экономики.

Ключевые слова: экономическое и юридическое образование, коррупция, социальное сопротивление, экономический интерес, мировоззрение, гражданское общество, средний класс, теневая экономика, экономика преступления, правовые, территориальные и рыночные поля, государство, монополист, предприниматель, нелегальная экономика, коррупционное поведение.

ANTICORRUPTION WORLD OUTLOOK OF HOLLAND IN DEVELOPING OF THE ECONOMY

Hasanov Sh. Q.

The article examines the experience of the anticorruption action in Hollandand other European countries and on basis of enrichment of their experience some anticorruption measures are offered, which are typical for our republic. The role of the sensible social environment, increasingsocial opposition and also world outlook, legal education in decreasing the level of corruption and shadow economy in the countries with transitional economy.

Key words: economic and legal education, corruption, social opposition, economic interest, world outlook, civil society, middle class, shadow economy, economy offence, legal, territorial, market areas, state, monopolist, entrepreneur, illegal economy, corruption conduct.

Сведения об авторе: Хасанов Шарифхуджа Казиевич - кандидат юридических наук, доцент кафедры экономической теории Института финансов и экономики Таджикистана, тел'.: (+992) 918 258989.

Information about the author: Hasanov Sharifkhuja Kozievich, PhD in economical science, associate professor of Economy theory chair in Institute of Finance and Economy of Tajikistan, tel. (+992) 918 258989.

Ч,АНБАХ,ОИ ЗИДДИКОРРУПСИОНИ ОЛМОН ДАР ПЕШГИРИИ ИЦТИСОДИ ПАСИПАРДАВИ

^асанов Ш. К., Гафуров F.C.

Донишкадаи молия ва ицтисоди Тоцикистон

Асосан чиноятхои коррупсионй дар мачмуъ чиноятхои оммавии суикасдонаеро меноманд, ки эхтироми хизмати давлатй ё макомоти идоракунии махаллй, хизмат дар ташкилотхои тичоратй ва сохторхои гайритичоратй ва f., дар натичаи гайриконунй гирифтани неъматхои моддй ё бартариятхо аз чониби ашхоси ваколатдори хизмати давлатй ва макоми идоракунии махаллй ё ташкилоти тичоратй ва Fайритичоратй коми-лан халалдор мегардад, фахмида мешавад.

Аз ин ру хусусиятхои чиноятхои коррупсионй, шахсияти коррупсионер, нихонии чиноятхои коррупсиониро мавриди тахлил ва омузиш карор додан аз фоиди холи набуда он пеш аз хама аз пешгирии иктисодиёти зерипардагй иборат аст.

Чднбахои муосири зиддикоррупсионй дар пешгирии чиноятхои иктисодй чанба-хои ташкилию махакии мутааллики низоми муташаккили максадноки маърифатию иктисодиро пешбинй менамояд.

Усулхои чахонбинии зиддикоррупсионй дар асоси ташаккули маърифати иктисодию хукукй густариш меёбад.

Асосан чанбахои зиддикоррупсионй бо максади пешгири аз хама гуна амалхои номатлуб ва ба хотири ошкор намудани амалхои номатлуби иктисоди пасипардавй дар хама сохторхои давлатию чамъияти иборат мебошад.

Рочеъ ба маколаи мазкур ба мамолики хоричи кишвар Олмон вобастагй дорад боиси тахлил карор хохем дод.

Тачриба гувохи он аст, ки тарзу усулхои мубориза бо коррупсия дар Олмон нисбат ба дигар давлатхо бехтар ба рох монда шудааст. Аз ин чо, усули аз хама афзалиятнок ва муносибтари мубориза бо коррупсия дар Олмон муайян намудани самтхое мебошад, ки дар он чо:

- мавчуд будани хатари коррупсия;

- ташкили манбахои иттилооти оид ба шахсони чисмонй ва хукукй дар бонки марказй;

- фош кардани амали хизматчиёни давлатй дар гирифтани пора, ки минбаъд бо номи нав ё дигар усулхои номатлуби пинхонй фармоиши давлатиро ба чо меоранд;

- татбик намудани ротатсияи кадрхои идоракунй;

- таъсиси подразделенияи дохилии назоратй оид ба фаъолияти хайати кормандони маъмурй.

Ба ин нигох накарда дар Олмон коррупсия чой дорад. Сентябри соли 1996 дар Берлин конференсия доир ба мавзуи мубориза бо коррупсия баргузор гашт. Аз руи

117

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.