Научная статья на тему 'РАҚОБАТБАРДОШ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ТАКЛИФЛАР'

РАҚОБАТБАРДОШ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ТАКЛИФЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
62
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
педагогик таълим / таълим йўналишлари / малака рамкалари / давлат таълим стандартлари / суҳбат / хорижий тажриба / халқаро тадқиқотлар / кредит модул тизими / ўқув режалар / малака ошириш / мазмун модернизацияси / дастурлар / жадваллар / инновация ва компетенция.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Қўйсинов Одил Алмуротович

Мақолада педагогик кадрларни сифатли тайёрлашдаги мавжуд муаммолар ва ечимлари кўрсатилган. Янги методика асосида таълим жараёнини ташкил этиш бўйича тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РАҚОБАТБАРДОШ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ТАКЛИФЛАР»

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

РАЦОБАТБАРДОШ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ТАКЛИФЛАР ^уйсинов Одил Алмуротович

Халкаро Нордик университети илмий ишлар ва инновациялар буйича проректор, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор https://doi.org/10.5281/zenodo.10155096

Аннотация. Мацолада педагогик кадрларни сифатли тайёрлашдаги мавжуд муаммолар ва ечимлари курсатилган. Янги методика асосида таълим жараёнини ташкил этиш буйича тавсиялар берилган.

Калит сузлар: педагогик таълим, таълим йуналишлари, малакарамкалари, давлат таълим стандартлари, суфат, хорижий тажриба, халцаро тадцицотлар, кредит модул тизими, уцув режалар, малака ошириш, мазмун модернизацияси, дастурлар, жадваллар, инновация ва компетенция.

Аннотация. В статье показаны существующие проблемы и пути их решения в качественной подготовке педагогических кадров. Даны рекомендации по организации учебного процесса на основе новой методики.

Ключевые слова: педагогика, образовательные ориентации, рамки компетенций, государственные образовательные стандарты, беседа, зарубежный опыт, международные исследования, учебные программы, профессиональное развитие, модернизация содержания, программы, расписания, инновации и компетентность.

Abstract. The article shows the existing problems and solutions in the quality training of pedagogical staff. Recommendations are given on the organization of the educational process based on the new methodology.

Keywords: pedagogy, educational orientations, competency frameworks, state education standards, conversation, foreign experience, international studies, curricula, professional development, content modernization, programs, schedules, innovation and competence.

КИРИШ

Мамлакатимизда кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан ислох килишга, шу жумладан, олий таълимда камров ва сифатни оширишга ва олий таълим муаасасаларига академик мустакиллик берилишига хамда нодавлат олий таълим ташкилотлари ташкил этилишига алохида эътибор каратиб келмокда.

Юртимизда олий таълим сохасидаги дастлабки ислохотлар, аввало, камровни ошириш, давлат ва нодавлат институт ва университетларнинг молиявий холатини яхшилаш, профессор-укитувчиларни моддий куллаб-кувватлашга каратилган вазифалар амалга ошрилмокда. Масалан, охирги 3 йилда олий таълим ташкилотлари сони карийиб икки борабарга ошиб талабалар камрови 38 фоизга етказилди.

Мухтарам Президентимиз томонидан таълим сифатини ошириш буйича аник 4 та устувор вазифа белгилаб берилиши хам таълимда амалдаги ислохатларни боскичма-боскич амалга оширилаётганлигидан далолат беради.

Биринчидан - олийгох,ларга бошкарув кенгашларининг ролини ошириш ва кафедралар ваколатларини кенгайтириш. Бундан асосий максад олийгохларни академик ва ташкилий - бошкарув буйича мустакил карор кабул килиш ваколатига эга булиши ва уз навбатида укув режа ва адабиётлари фан дастурларини жорий этиши,

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

профессор-укитувчилар укув юкламасини, йуналишдан келиб чикиб, таълим шаклларини (кундузги, кечки, сиртки, масофавий) белгилашни олийгох, бошкарув кенгашининг узи х,ал килиши белгиланди.

Иккинчидан - таълим бериш жараёнини бозор талабларига мослаштириб, ишлаб чикариш билан узвийлигини таъминлаш ва талабанинг уз устида ишлаши учун мухит хамда шароит яратиш. Олийгохлар талабани укишга кабул килишдан аввал, уларни каерга ишга юборишини, бунинг учун иш берувчилар билан 10 йиллик шартномага эга булишлари кераклиги таъкидланди.

Учинчидан - олийгохлар, илмий салохиятини ошириш, илм фан ва инновацияни ривожлантириш кандай шартларни бажариш кераклиги хам белгилаб берилди.

Туртинчидан - профессор-укитувчилар ва талабалар учун коFOзбозликни камайтириш, сохани ракамлаштириш оркали бюрократия ва коррупцияни кескин кискартирилишига олиб келиниши таъкидланди. МУ^ОКАМА.

Ушбу топширикларни бажариш максадида 20 дан ортик хорижий мамлакат тажрибаларини урганган х,олда Узбекистонда илк бор Миллий квалификация рамкаси хдмда халкаро андозаларга мос равишда янги шакл ва мазмундаги «Профессионал стандарт»лар ишлаб чикилди. Эндиликда олдимизда турган мух,им вазифалардан бири илгор хорижий олий таълим муассасалари стандартларини урганган холда давлат таълим стандартларимизни халкаро стандартларга мослаштириш ва барча олийгохлар укув жараёнларини кредит-модул тизимига тулик утказилиши устувор вазифаларимиздан бири х,исобланади.

Шунингдек, олий таълим сохдсида нодавлат секторнинг улушини ошириш, уларга давлат гранти асосида давлат буюртмасини бажариш имкониятлари очилди. Максадимиз -давлат ва нодавлат уртасида сифатли олий маълумотли кадрлар тайёрлаш буйича соглом ракобат шакллансин, ким талаб даражасидаги кадр тайёрласа шу ташкилотга давлат гранти асосида давлат буюртмалари берилади. Бу дегани, таълим сифатини таъминлай олмаган олий таълим ташкилотлари аста-секин таълим бозордан чикиб кетадилар. Нодавлат олий таълим ташкилотларига 22 та йуналишда талабаларни укитиш учун 500 та давлат гранти ажратилиши ва келгуси йилда хусусий олийгох,ларга давлат буюртмаларини камида 2-3 баравар купайтириш х,ам мух,тарам Президентимиз таълим сохдсига эътибор каратаётганликларини мух,им омилларидан бири деб х,исоблаймиз.

Албатта, ушбу вазифаларни бажариш хдмда таълим сифати ва самарадорлигини таъминлашда "Миллий малакалар рамкаси" кабул килинганлиги хдмда самарали ишлашини таъминлаш максадида таълим сифатини таъминлаш тизимини хам модернизация килиш лозим. Яъни университетларни аккредитациядан утказиш жараёни нафакат давлат стандартлари, балки халкаро стандартларга хам мувофиклаштирилиши керак.

Узбекистон Республикаси Президентининг "2022-2026 йилларда халк таълимини ривожлантириш буйича миллий дастурни тасдиклаш тугрисида"ги 2022-йил 11-майдаги ПФ-134-сон Фармони хамда 2022 йил 21 июндаги "Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети фаолиятини янада такомиллаштиришга доир кушимча чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-290-сонли хамда "Педагогик таълим сифатини ошириш ва педагог кадрлар тайёрловчи олий таълим муассасалари фаолиятини янада ривожлантириш

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

чора-тадбирлари тугрисида"ги 2022-йил 21-июндаги П^-289-сон карорларида белгиланган вазифалар ижроси юзасидан педагог кадрлар тайёрловчи олий таълим муассасаларини тизимли ривожлантириш ва уларда бошкарув фаолиятини такомиллаштириш, илгор хорижий тажрибаларни жорий килган холда замонавий таълим дастурларини ишлаб чикиш, юкори малакали профессионал кадрлар тайёрлашни янги боскичга кутариш, шунингдек, педагогика сохасида таълим, илм-фан ва амалиёт уйгунлигини таъминлаш буйича бир катор ишлар олиб борилмокда. Хусусан,

2022-2023 укув йилидан бошлаб Республикамизнинг барча вилоятларида педагог кадрлар тайёрловчи давлат олий таълим ташкилотлари уз фаолиятини бошлади. Жумладан: 3 та вилоятлар (Хоразм, Наманган, Сирдарё)даги Урганч, Наманган ва Гулистон давлат университетлари педагогика таълим сохасининг бакалавриат таълим йуналишлари ва магистратура мутахассисликлари негизида 3 та янги Урганч, Наманган ва Гулистон давлат педагогика институтлари ташкил этилди;

5 та вилоятлар (Самарканд, Андижон, Бухоро, Сурхондарё, ^ашкадарё)даги университетлар хузуридаги Педагогика институтлари негизидаги 5 та давлат педагогика институтлари (Андижон, Бухоро, Термиз, Шахрисабз ва Узбекистон-Финляндия педагогика институтлари) ташкил этилди;

2 та вилоятлар (Тошкент, Жиззах)даги педагогика институтлари негизидаги 2 та давлат педагогика университетлари (Чирчщ ва Жиззах давлат педагогика университетлари) ташкил этилди;

Шунингдек, нодавлат олий таълим ташкилотларидан хам барча педагогик таълим йуналишларида кадрлар тайёрлаш йулга куйилган. Жумладан Халкаро Нордик университетида бакалавр даражасини берувчи «Мактабгача таълим», «Бошлангич таълим», «Мусика таълими», «Психология (амалий психология)», "Хорижий тиллар", "Махсус педагогика" ва "Компьютер инженеринг" таълим йуналишлари хамда магистрлик даражасини берувчи «Педагогика ва психология», «Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (бошлангич таълим)», «Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (мактабгача таълим)» ва «Таълим муассасалари бошкаруви» мутахассисликлари хамда 13.00.02 Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси ихтисосликлари буйича педагогик кадрлар тайёрлаш хамда илмий таткикотчиларни шакллантириш йулга куйилган. Ушбу педагогик кадрларни ракобатбордош кадрлар сифатида тайёрлаш максадида Финландиянинг Хельсинки ва Юваскула педагогика университетлари, Карелия амалий фанлар университети хамда Швециянинг Содерторн университетлари тажрибаларини урганган холда таълим жараёни ташкил этилмокда.

Халкаро Нордик университетида фин моделини жорий этиш максадида укишга кабул килиш, таълим жараёнида топширикларни бажариш хамда якуний имтихонлар топшириш жараёнларига янги методикалар жорий этилмокда. Жумладан университет магистратура мутахассисликларига кабул жараёнига таълим ва тарбия тамойилларини теран англаган, педагогик кобиляти ривожланган, таълим олувчиларга мотивация бера оладиган хамда укитувчи касбига лаёкатли кадрларни саралаш максадида фин методикаси асосида 5 боскичли интервьюлар олиш бекатлари (5 mini bus stop) шаклида кириш имтихонлари ташкил этилди. Бу жараёнда талабгорларнинг фанлардан олинган билим даражалари буйича натижаларига караб икки гурухга ажратилади. Биринчи гурух юкори балл олганлар тугридан-тугри сухбатга кириши мумкин. Иккинчи гурух паст балл олганлар

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

фанлардан махсус имтихон топширганларидан сунг сухбатга киришлари мумкин. Сухбат жараёни кичик 5 боскичли интервьюлар олиш бекатлари (5 mini bus stop) шаклида ташкил этилади. Х,ар бир талабгор хар бир бекатда 5 дакика савол-жавоб килинади. Жами 25 дакикада бир талабгор тулик утиб булади. Хар бир бекатда олинган баллар умумлаштирилади ва 100 ballda хисобланади. Утказиш мазмуни: 5 бекатга айнан талабгорнинг педагогик компетенциясини аниклашга каратилган киска савол жавобли интервьюлар ташкил этилади.

Таълим бериш жараёнида хар бир фандан берилган топширикларнинг кичик гурухлар ташкил килган холда бажаришларини таъминлаш буйича топшириклар мажмуаси шакллантирилган.

Yakuniy imtihonlar ham talaba bajargan ijodiy ish himoyasi ko'rinishida taqdim etiladi.

Кадрлар салохияти ислохотларининг самарадорлиги ва муваффакиятини белгилаб берувчи мухим омиллардан биридир. Тошкентдаги Халкаро Нордик университети таълим тизими учун юкори билимли укитувчилар ва таълим тизими учун бошкарув кадрларини илгор хориж укув дастурлари ёрдамида тайёрлайди. Университет мамлакатимиз таълим тизимида сифатни ошишига уз хиссасини кушибгина колмай, иктисодиётимиз учун жахон юкори стандартлари асосида турли йуналишлар буйича кадрлар тайёрлайди хамда келажакда йирик таълим ва илмий изланишлар марказига айланади.

Педагог кадрлар тайёрлашда хорижий тажрибани урганиш хамда татбик этиш хам мухим омил хисобланади. Шу максадда халкаро Нордик университети фин таълим ташкилотлари билан педагогик стажировкалар ташкил килмокда.

Хорижий стажировкаларни ташкил этиш учун хукуматимиз томонидан жуда катта имкониятлар берилган. Жумладан:

Узбекистон Республикаси Президентининг 2022-йил 21-июндаги "Педагогик таълим сифатини ошириш ва педагог кадрлар тайёрловчи олий таълим муассасалари фаолиятини янада ривожлантириш чора-тадбирлари т^рисида"ги П^-289-сон ^арорига (2-банд е-хатбоши) мувофик хар йили педагог кадрлар тайёрловчи олий таълим муассасалари ихтисослик кафедраларининг камида 5 фоиз профессор-укитувчиларини ушбу муассасаларнинг бюджетдан ташкари жамгармалари хисобидан хорижий давлатларга танлов асосида малака ошириш ва стажировкага юбориш чораларини куриш вазифаси топширилган.

Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг 28.02.2023 йилдаги ПФ-27-сонли "2022 — 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегиясини «Инсонга эътибор ва сифатли таълим йили»да амалга оширишга оид давлат дастури тугрисида"ги Фармонининг 46-максад 167 бандида "Олий таълим муассасаларида илгор хорижий тажрибалардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ва профессор-укитувчиларни хорижий давлатларда малака ошириш ва стажировка уташ учун юбориш" вазифалари юклатилган.

Маълумки, Узбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 6-ноябрдаги П^-4884-сон "Таълим-тарбия тизимини янада такомиллаштиришга оид кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ^арори

3-бандида Финляндиянинг таълим сохасидаги тажрибасини, шу жумладан укув дастурлари, дарсликлари, укитиш методикалари ва педагог кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

малакасини ошириш тизимини хорижга хизмат сафарини ташкил этган холда урганиб чикиш ва бу жараёнларни мувофиклаштириш кузда тутилган.

Юкоридаги топшириклар ижросини таъминлаш максадида 2023 йил Финландиянинг Хельсинки, Юваскула, Карелия, ва ЖАМК амалий фанлар ва педагогика институтлари билан хамда Швециянинг Содерторн университети билан хамкорликда стажировка дастури (Финландия ва Швеция таълим тизимида укув максадлари, педагогик жараённи ташкил этиш механизмлари, таълимда бахолаш, олий таълимда укув меъёрий хужжатлар, таълим стандартлари, малака талаблари, укув режа, фан дастурлари, узлуксиз таълимда узвийлик, кредит модул тизими ва мустакил таълим, таълимда ракамлаштириш, укитиш методикаси ва интерактив методларни куллаш каби долзарб мавзулар урганилиши режалаштирилган) ишлаб чикилган.

Малака ошириш курсларида мамлакатимиздаги 15 та олий таълим муассасаларининг ва умумий урта мактаб укитувчиларидан карийиб 100 нафар рахбарият ходимлари хамда профессор-укитувчилар иштирок этишди.

Хозирда малака ошириш курси давомида олинган тажрибаларини узлуксиз таълим тизимида сифат ва самардорликни кутариш буйича татбик этиб боришмокда. Жумладан биргина Жиззах давлат педагогика университети укитувчиси Санобар Кенжаева хозирда укувчиларга математика фанидан фин модели асосида таълим бериш методикасини такомиллаштириш буйича семинарлар ва форумлар ташкил килган холда юкори натижаларга эришмокда.

Жумладан: Янги методикаларни жорий этишдан олдин албатта хозирги ислохатлар ва янгиликларнинг татбик этилишини теран англаш лозим. Утган укув йилида республиканинг барча ОТМлари кредит-модуль тизимига утди ва ОТМларда ECTS кредит-модуль тизими жорий этилди. "Олий таълим йуналишлари ва мутахассисликлари Классификатори"га мувофик 25 та таълим сохаси таълим стандартлари, 261 та бакалавриат таълим йуналишлари ва 559 та магистратура мутахассисликларининг малака талаблари, укув режалари ва фан дастурлари (силлабуслари) ишлаб чикилди. Бакалавриат таълим йуналишларининг укув режаларида Гуманитар ва табиий-илмий фанлар 25-30, Умумкасбий фанлар 35-50, Ихтисослик фанлари 15-25, ^ушимча фанлар 4-6 фоизни ташкил этган булса, кредит-модуль тизимига асосланган укув жараёнида мажбурий фанлар блоки 50-60 фоизни, танлов фанлар блоки 40-50 фоизни ташкил этади.

Кредит-модуль тизимининг алохида хусусиятларидан бири уртача узлаштириш курсаткичи (GPA (Grade Point Average))нинг кулланилиши булиб, кадрлар истеъмолчилари томонидан битирувчиларнинг билими, мутахассисликни узлаштириш даражасини бахолашга имкон бериши билан бир каторда келгусида укишни давом эттириш, илмий фаолият билан шугулланиш учун хам асосий меъзон булиб хизмат килади.

Кредит-модуль тизими академик мобилликни таъминлаб, хорижий олий таълим муассасаларида даврий укиши буйича узлаштирган кредитларни тан олинишига ва республика олий таълимининг хорижий ОТМлар билан интеграциясини таъминлайди.

ОТМлар укув дастурларида мувозанат ва меъёр пайдо булди, укув жараёнининг шаффофлиги, укув дастурларини иктисодиёт, мехнат бозори ва талаблар эхтиёжлари асосида шакллантириш, дарсларнинг сифатини яхшиланишига ва талабаларнинг мустакил укув дастурига эга булиш имконияти пайдо булди.

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

Таълим сифатини таъминлаш жараёнларини электрон таълим бошкарув тизими оркали назорат килиш йулга куйилди.

Таълим сифатини таъминлаш жараёнига талабаларни кенг жалб этиш хамда талабаларнинг мустакил таълим олиш фаолиятини ривожлантириш ишлари амалга оширилди.

Олий таълим муассасалари махсус сиртки (сиртки) ва кечки булимлари тугрисида низом ишлаб чикилди хамда тасдикланди.

Ёшларнинг ишлаб чикаришдан ажралмаган холда олий маълумот эгалллашларига имконият яратилди.

Мазкур максадда 75 та олий таълим муассасаларида сиртки, 21 та олий таълим муассасаларида кечки таълим шаклларида кадрлар тайёрлаш йулга куйилди.

Янги технологиялар асосида доимий узгарувчан иктисодиёт тармоклари ва сохаларининг эхтиёжлари асосида сунгги йилларда бакалавриатда 134 та таълим йуналишлари, магистратурада 147 та мутахассисликлар янгидан ташкил этилди.

Кадрлар буюртмачилари таклифлари асосида олий таълим йуналишлари ва мутахассисликлари классификаторига замонавий таълим йуналишлари хамда магистратура мутахассисликлари киритилди.

Хорижий олий таълим муассасалари билан хамкорликда икки томонлама дипломлар бериш кузда тутилган кушма таълим дастурлари жорий этилди.

Хорижий фукароларни Узбекистон Республикаси таълим муассасаларига укишга кабул килиш ва укитиш тартиби тугрисидаги низом такомиллаштирилди.

Юкоридаги натижаларга эришилишида ва куйидаги вазифаларни амалга оширишда бир канча сохадаги мавжуд муаммолар ва камчиликлар кузга ташланади. Жумладан:

1. Ёшларнинг олий маълумот олишга булган эхтиёжларини инобатга олиб, уларга укишга кириш учун самарали тайёргарлик куриш буйича кумаклашиш, шунингдек касбга йуналтириш ва селекция ишларини янада самарали ташкил этишни кузда тутган тизим яратилмаган.

2. Давлат олий таълим муассасаларининг академик ва ташкилий бошкарув фаолиятида кенгашларининг ваколатлари кенгайтирилмаганлиги сабабли таълимни сифатли ва уз вактида (шу жумладан, талаб даражасида) ташкил этишда муаммолар келиб чикмокда.

3. Талабалар амалиётларини ташкил этишда корхона ва ташкилотлар томонидан етарлича шароитлар яратиб берилмаганлиги сабабли амалиётларни сифатли ташкил этишда муаммолар юзага келмокда.

4. Олий таълим сохасида соглом ракобат мухитини шакллантириш, олий таълим билан камраб олиш даражасини ошириш максадида республикамиз худудларида нодавлат олий таълим муассасалари фаолиятини ташкил этишда муаммолар сакланиб колмокда.

5. Олий таълим муассасалари ахборот-ресурс марказларининг ягона электрон базасини яратиш ва укув адабиётларини фойдаланувчиларга тезкор етказиш тизимини такомиллаштириш зарурияти мавжуд.

6. Урта махсус таълим тизими (Олий таълим муассасалари тасарруфидаги академик лицейлар)да фаолият юритаётган ёш педагог-укитувчиларнинг малакасини хамда уларнинг илмий салохиятини оширишга етарли даражада эътибор каратилмаган.

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

7. Республика олий таълим муассасаларида илмий салохият курсаткичи пастлигича колмокда. Х,озирги кунда республика олий таълим муассасаларида илмий салохият курсаткичи 38 фоизни ташкил этади. Халкаро амалиётда хориждаги нуфузли олий таълим муассасаларининг илмий салохияти 70-80 фоизни ташкил этади.

8. Республика олий таълим муассасаларининг халкаро тан олиниши ва дунё университетлари рейтингида эгаллаган урни пастлигича колмокда. 2021 йил учун QS рейтинг компаниясининг Шаркий Европа ва Марказий Осиё давлатлари университетлари (QS Emerging Europe and Central Asia University Rankings 2021) рейтингида биринчи маротаба Узбекистоннинг 4 та олий таълим муассасаси 2023 йилда эса 14 олий таълим муассасаси факат минтакавий рейтингдан жой олишди.

9. Республика олий таълим муассасаларида профессор-укитувчиларнинг нашр фаоллиги курсаткичи паст даражада колмокда. Халкаро тан олинган "Scopus", "Web of Science" каби илмий-техник маълумотлар базаларида индексланган илмий журналларда чоп этилган маколалар сони 2563 тани ташкил этади ва бу курсаткич 2017 йилга нисбатан икки баробарга ошди. Бирок, ушбу чоп этилган маколалар сони республикадаги илмий даражали кадрлар сонига нисбата паст ва бу эса уз навбатида олий таълим муассасаларини халкаро рейтингларга киришига тускинлик килмокда.

10. Олий таълим муассасалари илмий-тадкикот лабораторияларини замонавий жихозлашда асосан хорижда ишлаб чикарилган жихозлар билан таъминлаш жараёнида мураккаб тартиб юзага келмокда. Шунингдек, 15 та олий таълим муассасасида 39 та илмий лаборатория мавжуд. Бирок, олий таълим муассасаларини замонавий илмий лабораториялар билан жихозланиш даражаси етарли эмас, халкаро стандартларга жавоб берадиган илмий лаборатория ускуналарининг салмоги атиги 10 фоизни ташкил этади, шу билан бирга илмий лабораториялар материаллар билан етарлича таъминланмайди.

11. Олий таълим муассасалари педагог ходимларини ишга кабул килиш тизимининг шаффоф ва очик механизми яратилмаган.

12. Олий таълим тизимида масофавий электрон укитиш шаклини жорий этиш буйича тегишли тартиб ва мезонларни белгиловчи норматив-хукукий хужжатларнинг мавжуд эмаслиги.

13. Республика олий таълим муассасаларининг фаолиятларини халкаролаштириш, жумладан уларнинг халкаро таълим майдонида танилиши жараёни суст давом этмокда.

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР:

1. Педагогика олий таълим муассасаларининг халк таълими ва мактабгача таълим бошкармалари билан таълим мазмуни узлуксизлиги ва узвийлигини таъминлаш максадида узаро х,амкорлигини янада кучайтириш.

2. Миллий малака рамкалари ва кадрлар буюртмачилари талаб ва эхтиёжларини хисобга олган холда ишлаб чикилган касб стандартлари асосида тайёрланган педагогика олий таълим муассасаларининг таълим дастурларини мувофиклаштириш максадида Педагогик-укув Кенгашини ташкил килиш.

3. Педагогика олий таълим муассасаларининг истикболли режаларини такомиллаштириш, илмий салохиятни ошириш, таълим сифатига эришиш, профессор-укитувчилар малакасини ошириш, хорижий стажировкаларни ташкил этиш хамда белгиланган вазифалар ижросини таъминлашни назоратга олиш.

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB

CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

4. Таълим дастурлари мазмунига халкаро бахолаш дастурлари (PISA, PIRLS, TIMSS, TALIS) талабларини хамда топширикларини сингдириш, педагогик амалиёт жараёнлари самарадорлигини ошириш, меъёрий хужжатларни талаб даражасида тайёрлаш учун Педагогик-укув Кенгаши хузурида укув-методик ишчи гурухларни шакллантириш.

5. Таълим йуналишларининг барча таълим дастурларига хозирги замон талабларидан келиб чикиб таълимнинг халкаро стандартлари ва халкаро бахолаш дастурлари талабларига ва илгор хорижий тажрибаларни эътиборга олиб узгартиришлар киритиш.

6. "4+2" тартибида амалиёт олиб борилишини ташкил этишда амалиёт дастурларини такомиллаштириш, таълим ташкилотлари билан хамкорликда укитувчиларнинг методик кунларини хисобга олган холда талабаларни таълим муассасаларига бириктирилиши хамда бунинг узлуксиз назоратини олиб бориш буйича электрон тизим жорий этиш чораларини куриш.

7. Педагогика олий таълим муассасаларида Физика ва астрономия, Кимё, Технологик таълим, Биология таълим йуналишлари учун укув режаларга мос жихозлари билан таъминланган лаборатория хоналари моддий техник базасини бойитиш, мавжуд булмаганларини тез фурсатларда лаборатория жихозлари билан таъминлаш чораларини куриш.

8. Кредит-модул тизимида тахсил олаётган талабаларнинг мустакил таълим олишларини самарали ташкил этиш максадида таълим платформаларини яратиш хамда такомиллаштириш чораларини куриш. Бунда платформа контентларини таълим дастурлари асосида тайёрланган мажмуалар ва дидактик ресурслар билан бойитиш, инновацион таълим технологияларини татбиги хамда назорат тизимлари тулик ва сифатли ишлашини таъминлашга эътибор бериш лозим.

9. Педагогика олий таълим ташкилотларининг ахборот ресурс марказини замонавий ва янги укув адабиётлари билан бойитиш чораларини куриш хамда хорижий таълим муассасалари билан хамкорлик алокаларини урнатиш ва ривожлантириш чораларини куриш. Бунда хорижий талабалар салмогини ошириш хамда укув адабиётларини хорижий мутахассислар билин хаммуаллифликда яратиш масалаларини хал килиш.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 6 ноябрдаги "Таълим-тарбия тизимини янада такомиллаштиришга оид кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги П^-4884-сон карори;

2. Куйсинов О.А., Муслимов Н.А., Уразова М.Б. Формирование профессиональной компетенции будущих учителей посредством применения веб-квест технологии «Научное обозрение: гуманитарные исследования» научный журнал, Москва, Россия, 2014 год. №3. Волгоград. Россия. 2015 год.

3. Куйсинов О.А., Уразова М.Б. О сущности и роли проектировочной деятельности в профессиональном развитии учителя. SCIENCE AND WORLD. International scientific journal. № 5 (21), 2015, Vol.II. Наука и мир. Международный научный журнал, № 5(21),2015, Том 2. Импакт фактор журнала «Наука и мир» - 0,325 (Global Impact Factor 2013, Australia)

"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 22 - noyabr, 2023-yil

4. Kuysinov O.A. Some Aspects of Modular Educational Technologies Forming Professional Competence of Future Teachers Eastern European Scientific Journal. - Germany, 2018. №4. P.251-257.

5. Kuysinov O.A. Developing Professional-Pedagogical Creativity of Future Professional Education Teachers based on Competencial Approach. Eastern European Scientific Journal. -Germany, 2018. №4. P.257-263.

6. Kuysinov O.A. Improving the methodologies of raising the effectiveness of continuous education on the basis of ensuring content consistency. «Actual problems of modern science, education and training» Electronic Journal. July, 2021-7/1. ISSN 2181-9750. KHOREZMSCIENCEUZ. P. 4-8

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7. Kuysinov O.A., Abduraimov Sh.S., Mamatov D.N., Zaripov Z.R., Abduraimova G. Stages of Inter-Integration in Ensuring the Quality of Training and Employment of personnel. «INTERNATIONAL JOURNAL OF SPECIAL EDUCATION» Scopus Journal. Vol.37, №.2, 2022. ISSN 0827-33-83. http://internationaljournalofspecialeducation.com P. 338-348

8. Kuysinov O.A., Nosirov A., Abduraimov Sh., Sodikova A., Kutlimuratov K., Mamajonova K. New Uzbekistan - The value of Membership in the Continuous Education System. «INTERNATIONAL JOURNAL OF SPECIAL EDUCATION» Scopus Journal. https://www.internationaljournalofspecialeducation.com/submission/index.php/ijse/article/ view/515 ISSN No:0827-3383 VOLUME 37, №3. - 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.