Научная статья на тему 'БУЮК БРИТАНИЯ ВА ЎЗБЕКИСТОНДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ'

БУЮК БРИТАНИЯ ВА ЎЗБЕКИСТОНДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
181
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
узлуксиз педагогик таълим / тараққиёт тенденциялари / таълимнинг демократлашуви / вариативлик / таълимнинг ахборотлашуви / таълим сифати / академик стандарт / касбий стандарт / таълим маршрутлари / модель / концептуал модель

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — А.Т.Нурманов, У.А.Жабборов

Педагогик таълим тизимида мақсад, структура, мазмун ва ташкилий компонентлар Буюк Британия ва Ўзбекистонда ўқитувчилар тайёрлаш тизимини қиёсий ўрганиш учун асос бўлиб хизмат қилади. Буюк Британия ва Ўзбекистон педагогик таълим тизимини қиёсий ўрганиш жараёнида Европада, жумладан, Буюк Британияда ўқитувчилар тайёрлаш тизимига оид аутентик манбалар, Европа Кенгаши ҳужжатлари, халқаро тадқиқотлар материаллари, Болонья жараёнига оид ҳужжатлар, Англиянинг миллий маърузалари ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президенти қарор ва фармонлари, Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлари асос бўлиб хизмат қилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БУЮК БРИТАНИЯ ВА ЎЗБЕКИСТОНДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ»

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati

1. kun.uz/news/2021/11/06/onlayn-reyting-ozbekiston-eng-iflos-havoga-ega-davlat-bolib-turibdi

2. Bees A.D., Williams I.D. Explaining the differences in household food waste collection and treatment provisions between local authorities in England and Wales. Waste Management. Volume 70, December 2017, Pages 222-235

3. Zhang N., Williams I.D., Kemp S., Smith N.F. Greening academia: Developing sustainable waste management at Higher Education Institutions. Waste Management. Volume 31, Issue 7, July 2011, Pages 1606-1616

4. abcnews.go.com/International/photos-wildlife-roams-planets-human-population-isolates/story?id=70213431

5. eua.eu/downloads/publications/greening%20in%20european%20highe r%20education%20institutions.pdf

6. Fissia S., Romolini A. The path toward a sustainable green university: The case of the University of Florence. Journal of Cleaner Production. Volume 279, 10 January 2021, 123655

7. eua.eu/resources/publications/982:greening-in-european-higher-education-institutions.html

8. Sonettia G., Sarrica M., Norton L.S. Conceptualization of sustainability among students, administrative and teaching staff of a university community: An exploratory study in Italy. Journal of Cleaner Production. Volume 316, 20 September 2021, 128292

9. lex.uz/docs/-4662194

10. Baris K.A., Yasayacak G., Yildiz Y., Ulucan A. Green University and academic performance: An empirical study on UI GreenMetric and World University Rankings. Journal of Cleaner Production. Volume 291, 1 April 2021, 125289

11. t.me/eduuz/753

12. oliygoh.uz/post/oliygohlar-soni

***

БУЮК БРИТАНИЯ ВА УЗБЕКИСТОНДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ

ТАРАВДИЁТИНИНГ ЦИЁСИЙ ТА^ЛИЛИ

Нурманов А.Т., Жабборов У.А.

Аннотация: Педагогик таълим тизимида максад, структура, мазмун ва ташкилий компонентлар Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлаш тизимини киёсий урганиш учун асос булиб хизмат килади. Буюк Британия ва Узбекистан педагогик таълим тизимини киёсий урганиш

жараёнида Европада, жумладан, Буюк Британияда укитувчилар тайёрлаш тизимига оид аутентик манбалар, Европа Кенгаши хужжатлари, халкаро тадкикотлар материаллари, Болонья жараёнига оид хужжатлар, Англиянинг миллий маърузалари хамда Узбекистан Республикаси Президенти карор ва фармонлари, Вазирлар Махкамасининг карорлари ва бошка меъёрий-хукукий хужжатлари асос булиб хизмат килди.

Калит сузлар: узлуксиз педагогик таълим, тараккиёт тенденциялари, таълимнинг демократлашуви, вариативлик, таълимнинг ахборотлашуви, таълим сифати, академик стандарт, касбий стандарт, таълим маршрутлари, модель, концептуал модель.

COMPARATIVE ANALYSIS OF THE DEVELOPMENT OF PEDAGOGICAL EDUCATION IN THE UNITED KINGDOM AND

UZBEKISTAN

Nurmanov A.T., Jabborov U.A

Abstract: The purpose, structure, content and organizational components of the system of pedagogical education serve as a basis for a comparative study of the system of teacher training in England and Uzbekistan. In the process of comparative study of the British and Uzbek pedagogical education systems in Europe, including the UK, authentic sources on teacher training, Council of Europe documents, international research materials, documents on the Bologna Process, national reports and decrees of the President of the Republic of Uzbekistan, Cabinet decisions and other normative legal acts served as a basis.

Keywords: continuous pedagogical education, development trends, democratization of education, diversity, informatization of education, quality of education, academic standard, professional standard, educational routes, model, conceptual model.

Кириш

Киёсий педагогика сохасида охирги йилларда олиб борилган илмий -тадкикот ишлари (Буюк Британия узлуксиз педагогик таълимининг турли жихатлари акс эттирилган D.Bridges [1], T.Kerry [2], J.Elliot [3] ларнинг илмий асарлари; МДХ, олимлари А.Г.Андреева [4], Д.Сабирова [5], Е.Б.Авазовик-ларнинг [6] тадкикотлари; республикамиз тадкикотчи-олимлари Ф.Ибрагимова [7], Г.Пирмоноваларнинг [8] диссертацион ишлари) алохида ахамият касб этади.

Ушбу тадкикотларга таянган холда Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлаш тизимининг кадриятли ва максадли асосларини таккослаш параметрлари аникланди: жамият ва давлатнинг таълимга, педагог

ва укувчига нисбатан муносабати; давлат таълим сиёсатининг устувор йуналишлари ва принциплари; замонавий таълим ва укитувчилар тайёрлаш максад ва вазифалари; укитувчи шахси ва касбий тайёргарлигига нисбатан куйилган талаблар.

Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлаш тизими таркибини таккослаш параметрлари: педагогик таълим даражалари; укитувчилар тайёрлаш моделлари ва булажак укитувчиларнинг таълим йуналишлари; укитувчилар тайёрловчи таълим муассасалари ва уларга куйилган талаблар; узлуксиз педагогик таълим ва укитувчилар малакасини ошириш.

Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлаш мазмунини таккослаш параметрлари: давлат таълим стандартларининг таълим дастурлари ва натижаларига нисбатан талаблари; укув режа ва фан дастурлари мазмуни.

Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлашнинг ташкилий параметрлари: укув жараёнини ташкил этиш шакл ва методлари; таълим натижаларини бахолаш мезон ва индикаторлари.

Таъкидлаш лозимки, бугунги кунда Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлаш жараёни жахон таълим тараккиёти тенденцияларини акс эттирувчи шароитларда ривожланиб бормокда. Айни пайтда ушбу тенденциялар Буюк Британия ва Узбекистоннинг маданий-тарихий, иктисодий ва таълимий узига хос хусусиятлари билан боFлик равишда турли хил даражаларда юзага чикмокда: таълимнинг демократлашуви, яъни таълимнинг барча учун очиклиги, таълим муассасасини танлаш эркинлиги ва дастурларнинг вариативлиги.

Буюк Британияда педагогика таълим муассасаларини бошкариш ва молиялаштиришда марказлаштириш ва децентрализация, олий таълимнинг мактаблар билан шериклик моделининг жорий килинишида намоён булади.

Узбекистон Республикасида хам охирги йилларда амалга оширилаётган ислохотларда айнан ухшаш тенденциялар кузатилмокда. Олий таълим муассасаларининг академик ва молиявий мустакиллигини таъминлаш, олий таълимнинг ишлаб чикариш корхоналари ва илмий тадкикот институтлари, мактаблар билан узаро манфаатли хамкорлигини йулга куйиш кабиларда уз аксини топади.

Таълимнинг инсонпарварлашуви - Буюк Британияда персоналлашган (индивидуал) укитиш концепциясининг ривожланиши, касбий стандартлар талаблари, умумий ва педагогик таълимни ташкил этиш хамда кадриятли максадли асосларида уз ифодасини топади. Узбекистонда ушбу тенденция таълим мазмунини инсонпарварлаштиришда уз ифодасини топади.

Таълимнинг ахборотлашуви - хар икки мамлакатда ахборот олиш имкониятларининг янада кенгайиб бораётганлиги, ахборот-коммуникацион технологияларнинг таълим жараёнига кенг жорий килиниши, укитувчилар тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини оширишнинг масофавий шаклларидан уларнинг амалий педагогик, методик, илмий-педагогик фаолияти сифатини оширишда кенг фойдаланилаётганлигида уз аксини топади.

Таълимнинг глобаллашуви - Буюк Британияда Болония жараёни доирасида педагогик таълимнинг ягона умумевропа таълим маконига интеграциялашувида, ягона академик ва касбий стандартлар асосида укитувчилар тайёрлаш сифатини таъминлашда давлат ролининг кучайишида акс этади. Узбекистонда эса бу тенденция олий таълим муассасаларида таълим сифатини таъминлашда халкаро стандартларга таяниш, таълим жараёнини модул-кредит тизими асосида ташкил этиш, профессор-укитувчилар ва талабалар алмашинувини фаоллаштириш, таълим муассасаларида булажак мутахассисларнинг хорижий тилларни билиш даражасини такомиллаштириш каби вазифаларнинг жадал амалга оширилаётганлигида уз ифодасини топмокда.

Буюк Британия ва Узбекистон Болония жараёни доирасида педагогик кадрлар тайёрлашнинг барча компонентлари буйича умумий хусусиятларга эга.

Укитувчилар тайёрлаш максад ва кадриятларида:

• хар икки мамлакатда таълим давлат сиёсатининг устувор кадриятли йуналиши хисобланади;

• хдр икки мамлакатда фукаролар сифатли таълим олишда тенг имкониятларга эга;

• таълим максадлари ва кадриятлари, шунингдек, укитувчилар таёрлаш хакидаги тасаввурлар ахлокий, демократик, гуманистик FOяларга асосланган булиб, укитуви шахси ва касбий талабларда уз ифодасини топади;

• укитувчилар тайёрлаш жараёнининг кутилаётган натижалари стандартларда булажак укитувчи эгаллаши лозим булган компетенциялар йиFиндиси куринишида кайд этилган.

Укитувичлар тайёрлаш мазмунида:

• хар икки мамлакатда хам укитувчилар тайёрлаш турли хил таълим йуналишлари ва мутахассисликлари буйича амалга оширилади;

• Буюк Британия университетларида укув режалар укув модуллари, кредит бирликлар, ажратилган соат, укитиш боскичлари буйича фанларнинг таксимоти, оралик ва якуний аттестация шакллари, амалиёт, мажбурий ва танлов кисмларидан иборат.

Узбекистон олий таълим муассасаларида хам 2020 йилдан бошлаб кредит-модул тизими асосида укув жараёни жорий этилган булиб, укув режалар мажбурий фанлар ва танлов фанлар, амалиёт ва аттестациялардан иборат. Буюк Британия ва Узбекистон педагогика олий таълим муассасаларида умумий жихатлар асосан шулардан иборат.

Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлашнинг узига хос хусусиятлари куйидагиларда намоён булади

Максад ва кадриятларда:

Узбекистондан фаркли уларок, Буюк Британия педагогик таълим сиёсатида индивидуаллаштирилган ёндашув устуворлик касб этади. Бу уз навбатида укитувчига хар бир укувчининг укув натижаларига алохида эътибор каратиш имкониятини беради. Таълим жараёнида хар бир боланинг индивидуал эхтиёжлари, кобилиятлари ва интилишларини инобатга олиб, укитишнинг турли стратегияларини куллаш талаб этилади.

Узбекистондан фаркли уларок, Буюк Британияда укитувчи тайёрлаш максади унинг иккита стандартга мослиги хисобланади: олий таълимнинг академик стандарти ва касбий стандарти ("малакали укитувчи статуси") хужжатини олиш билан боFлик.

Буюк Британия олий таълим муассасалари мактаблар билан шериклик килишга, уз битирувчиларини ишга жойлаштиришга мажбур, чунки олий таълим муассасаларини молиялаштириш нафакат малакали укитувчи статусини олган битирувчилар сони, балки мактабда камида беш йил ишлаб берганлар сони билан боFлик.

Укитувчилар тайёрлаш структурасида:

Узбекистонда укитувчилар бугунги кунда педагогика университетлари, педагогика институтлари, университетлар таркибидаги педагогика институтлари тизимида тайёрланмокда. Буюк Британияда малакали укитувчиларни тайёрлаш университетларнинг педагогик булимлари, университет макомига эга коллежлар ва институтларда амалга оширилади.

Буюк Британияда укитувчилар тайёрлаш таркибан хилма-хил альтернатив йуналишларда, шунингдек, иш жойида тайёрланади, талабаларнинг индивидуал талаб ва эхтиёжларига тез мослаша оладиган дастурларга эга.

Узбекистондан фаркли равишда, Буюк Британияда педагогика таълим муассасаларининг давлат мактабларида ишлашни хохловчи битирувчилари бир йил давомида стажировка ("лавозимга кириш") уташга мажбурдирлар. Мактабларда устозлик тизими йулга куйилган.

Х,ар бир инглиз укитувчиси хар йили 18 кун (30 соат) дан иборат малака ошириш курсидан утиши шарт.

Укитувчилар тайёрлаш мазмунида:

Буюк Британияда Узбекистондан фаркли равишда, укитувчилар икки хил стандарт талабларига мос булиши талаб этилади: касбий ва академик (олий таълимнинг маълум бир даражасига мос стандарт).

Укитувчиларнинг касбий стандартида:

• укитувчи касбий фаолиятига нисбатан каръерасининг турли боскичларида талаблар белгиланган;

• укитувчи компетенциялари аник мезон ва курсаткичлар асосида белгилаб куйилган;

• куйилган талаблар узаро бир-бири билан чамбарчас боFлик булиб, рефлексия ва талабалар билан тескари алокани назарда тутади;

• таълим муассасалари томонидан амалга ошириладиган укитувчилар тайёрлашнинг ташкилий талаблари белгилаб куйилган;

• укитувчи тайёрлаш жараёни хамкасабалар билан хамкорлик кила олиш ва узини команда аъзоси сифатида хис этишга тайёрлашга; коммуникатив ва эмоционал компетентликка; рефлесия ва хар йили мустакил равишда уз малакасини оширишни режалаштиришга; укувчиларнинг укув фаолияти натижаларини турли хил ёндашувлар асосида бахолашга ва хк. йуналтирилган.

Англия педагогик кадрлар тайёрлаш ва ривожлантириш агентлиги (TDA) томонидан ишлаб чикилган касбий стандарт компетенциявий ёндашув асосида укитувчининг турли хил карьера боскичларида (ёш укитувчи, малакали укитувчи, эксперт укитувчи) хусусиятларини белгилаб беради.

Стандарт 3та узаро боFлик талаблар булимидан иборат:

• касбий сифатлар шаклланганлик даражасига;

• касбий билим ва тушунчалар шаклланганлик даражасига;

• касбий куникмалар шаклланганлик даражасига.

Илмий манбалар тахлили буйича хулоса килиш мумкинки, Англияда укитувчилар тайёрлашнинг мослашувчан даражали тизими мавжуд. Укитувчилар тайёрлаш тизими бир нечта модел ва куплаб таълим маршрутларини уз ичига олади:

1. Параллел (concurrent/undergraduate) - диплом даражаси;

2. Кетма-кет (consecutive/postgraduate) - дипломдан кейинги даража;

3. Иш жойида тайёрлаш (In-Service/ Employment based Training) [9].

Буюк Британияда таълим дастурлари академик стандартлар асосида ишлаб чикилади. Халкаро лойихаларда, масалан, "Европада таълим

тузилмаларини мослаштириш" (Tuning Project) таъкидланишича, "таълим дастурларида талаблар таълим натижалари ва компетенциялар куринишида ифодаланиши" зарур [10].

Таълим натижалари - бу таълим олувчи билиши ва тушуниши керак булган, таълим жараёни якунлангач, бажара олиши мумкин булган якуний натижадир.

Буюк Британияда Болония моделига мос равишда таълим дастурлари олий таълимнинг 3 та боскичида амалга оширилади: биринчи боскич -бакалавриат - параллел модель, иккинчи боскич - магистратура - кетма-кет модель, учинчи боскич - докторантура.

Буюк Британия Олий таълим муассасалари фан дастурлари ва укув режалари Винчестер, Глазго, Лондон университетлари мисолида тахлил килинди.

Биринчи цикл (бакалавриат) укув режалари куйидаги блоклардан ташкил топган.

1. Таълим йуналишига боFлик булган дастурий блок (curriculum course) предметларга укитиш методикасини хам уз ичига олади. Масалан, булажак бошланFич синф укитувчилари мактабда укитилиши керак булган барча фанларни урганадилар.

2.Касбий блок (professional course) уз ичига турли комбинацияларда педагогиканинг умумий асослари, психология, мактаб гигиенаси ва педагогика тарихини урганишни уз ичига олади.

3.Мутахассислик фанлари блоки (specialist subject course).

4.Мактаб амалиёти (school practice) - 4 йиллик дастури буйича 32 хафталик, 2-3 йиллик дастур буйича 24 хафталик.

Тадкикотимиз манфаатларидан келиб чикиб, биз Кембридж, Винчестер ва Глазго университетларида чет тили укитувчилари тайёрлашга мулжаллланган дастурларни тахлил килишга харакат килдик.

Касбий блокнинг асоси модуллари:

тил укитиш назарияси ва амалиёти, укувчиларнинг иккинчи тилни эгаллаш кобилиятлари, чет тилини урганишда адабиёт, тил ва ахборот воситалари, лисоний ва нуткий малакаларни шакллантириш принциплари, чет тили буйича саводхонликни шакллантириш ва хк.

Британия педагогика олий таълим муассасалари дастурлари тахлили асосида куйидаги методлар ва технологиялар кенг кулланилиши аникланди:

лекция (дискуссия элементлари мавжуд интерфаол маърузалар), семинар (презентация, 6-10 кишидан иборат кичик гурухларда тьюторлар

томонидан утказиладиган дебатлар), лойиха, мастер-класс, мустакил укув фаолияти, тадкикот, тьюториал, стажировка, виртуал таълим мухитида назарий ва амалий машFулотлар, ролли уйинлар, турли хил педагогик амалиётлар.

Талабалар университет, университетлараро конференция ва семинар, конкурсларда иштирок этишади.

Британия педагогика таълимининг узига хос жихатларидан бири -университетларда узок йиллар давомида кулланилиб келинаётган тьюторлик тизимидир. Тьюторлик тизимининг максади - талабанинг укув фаолиятини тизимли ва доимий кузатиб бориш, унинг укиши ва хулк-атворини назорат килиш, укитувчи ва талабанинг узаро фаол муносабатларини ташкил этишдан иборат.

Таълим методлари талабаларнинг укув ютукларини назорат килиш ва бахолаш методлари билан узвий боFлик. Англия олий таълим муассасаларида бир неча боскич ва шакллардан иборат бахолашнинг жамFариладиган тизими мавжуд [11].

Назорат-бахолаш методлари сифатида тест, эссе, презентация, хисобот, мавзу буйича адабиётлар тахлили, курс ишлари ва бошкалар кулланилади.

Бахолаш структураси жорий (formftive), якуний (summative) хамда амалий фаолиятни жорий ва якуний бахолаш элементларидан иборат.

Лондон университетида бирламчи бахолашдан (initial assessment) хам фойдаланилади. Жорий бахолашнинг асосий шакли сифатида "шакллантирувчи" (formative) технологиядан фойдаланилади.

Портфолио, укув модуллари буйича эссе, ёзма ва OFзаки топширикларни бажариш, презентациялар тайёрлаш кабилар хам жорий бахолашда кенг кулланилади. Британия таълим дастурларининг вариативлиги укув натижаларини бахолаш шаклларини талабалар томонидан танлаш имкониятини беради.

Британия олий педагогик таълимининг яна бир узига хос жихатларидан бири битирувчиларга тулик курсни тугатгач, тьютор томонидан "укитувчилик карьерасига кириш ва ривожлантириш" (Career entry and development profile) тавсифнома ва якуний аттестация туFрисидаги хужжат (Final assessment form) берилади. Бу битирувчига мактабда синов йилига (Induction) киришишига рухсат беради.

Шундай килиб, XXI асрда Англия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлаш тизимида етакчи тенденциялар куйидагилардан иборат.

Х,ар икки мамлакатда укитувчилар тайёрлашнинг кадриятли асосларидан бири компетенциявий ёндашув булиб, бу уз навбатида стандартлар структурасини белгилаб беради. Англия олий таълимининг

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

академик стандартлари умумий талаблар, йуналишлар, хар бир йуналиш буйича таълим мазмуни ва даражасига нисбатан давлат талаблари, олий таълимнинг малакалари туFрисидаги маълумотларни уз ичига олади. Буюк Британияда 1998 йилдан бошлаб укитувчилар тайёрлаш сохасида касбий стандартлар жорий этилган [12].

Узбекистонда педагогика олий таълим муассасаларида ягона стандарт, ДТС ва малака талаблари мавжуд булиб, педагогик таълимнинг касбий стандартини ишлаб чикиш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан биридир.

Буюк Британия, жумладан, Англияда укитувчиларга узлуксиз касбий ривожлантириш учун узига хос шарт-шароитлар яратилган. Асосий максад укитувчиларнинг индивидуал эхтиёжларига мос булиш хамда уларнинг касбий фаолияти сифатини оширишдир. Британия укитувчилар тайёрлаш тизимида булажак мутахассисларнинг умумий саводхонлигига алохида ахамият берилади. Шунинг учун Узбекистон таълим тизимидан фаркли равишда, Англия педагогика таълим муассасалари битирувчилари 2001 йилдан бошлаб математика, инглиз тили ва ахборот технологияларидан тестдан утадилар.

Расм 1. Узбекистон ва Англия педагогик таълим тизимининг умумий ва узига хос

хусусиятлари

Хулоса

Амалга оширилган киёсий тахлил натижасида Буюк Британия ва Узбекистонда укитувчилар тайёрлашни ташкил этиш, ушбу соха тузилмаси,

мазмуни хамда максад ва кадриятларида умумий ва хусусий жихатлар аникланди (1-расм). Натижада Узбекистон ва Буюк Британияда педагогик таълим тизимининг концептуал модели ишлаб чикилди. Бу эса уз навбатида республикамизда укитувчилар тайёрлаш борасида мавжуд муаммоларни илFор хорижий тажрибалар, жумладан, Буюк британия узлуксиз педагогик таълими сифатини ошириш борасидаги инновациялар асосида хал этиш имкониятини беради.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Bridges D. The Secondary School Curriculum: Theory into Practice: An evaluation of an extended school-based in-service programme at City of Ely College, Cambridge, Mimeo Text. / D. Bridges Cambridge: Homerton College, 1981.

2. Kerry T. Distance education for teaching project, South Bank University and Westminster College [Text] /T.Kerry et al. - Oxford: (under negotiation), 1992.

3. Elliott J. What have we learned from action research in school-based evaluation? Text. / J. Elliott // Paper delivered to Conference on School-based Evaluation in Lillehammer, Norway, 1992.

4. Андреева Г.А. Модернизация системы высшего педагогического образования в Англии (70-90-е гг. XX в.): Монография- М.: ИТОП РАО, 2002. -227 с.

5. Сабирова Д.Р. Обеспечение качества непрерывного педагогического образования в Великобритании (вторая половина XX в.). Дисс. ...докт. пед. наук. Казань,2008. - 474 с.

6. Абазовик Е.В. Подготовка учителей в Великобритании и России в условиях Болонского процесса: диссертация ... кандидата педагогических наук: Санкт-Петербург, 2010. - 204 с.

7. Ибрагимова Ф.Х. Формирование у будущих учителей английского языка интереса к культуре Англии как фактор профессионального совершенствования. - Т.: «Fan va texnologiya», 2014. - 208 с.

8. Пирманова Г.Н. Англия бадиий меросини урганиш талабаларнинг инглиз тилига кизикишини ошириш воситаси сифатида (PhD) Авторефрат Дис. ... пед. фан. ном. - Т: Самарканд давлат университети, 2018.

9. Шардлоу С. Совершенствование практического обучения студентов в области социальной работы: (Великобритания) [Текст] / С. Шардлоу, М. Доул // Магистр. - 1994. - № 6. - С. 54-58.

10. Nurmanov A.T., Mustafakulov A.A. Managing the Quality of Training of Pedagogical Personnel's on the Basis of TQM - (Total Quality Management)// International Journal of Psychosocial Rehabilitation, Vol. 24, Issue 05, 2020. -P.3759-3770.

11. Гаргай В. Б. Развитие системы повышения квалификации учителей в Великобритании (конец XIX - конец XX вв.): дисс... д-ра пед. наук: Новосибирск, 2006 - 446 с.

12. Nurmanov A.T., Turgunov Y.I. On the possibilities of using modern information and communication technologies in improving// Science-and-world.-2020.-№-7-(83).-P.52-54.

HIGHER EDUCATION IN NEW UZBEKISTAN AT IMPORTANT

STAGES OF REFORM: ACHIEVEMENTS, CHALLENGES AND

SOLUTIONS

Kayumova K.N., Tolipov F.S., Siyaeva G. A.

Abstract: The education system has its significant role in the socioeconomic development of any country. Because the role of education is important in educating young people who are spiritually mature, independent-minded, loyal to their homeland, have a strong life position, increase their place in the life of the state and society. Therefore, in the developed countries of the world, as in all areas, special attention is paid to the education of young people, raising their level of knowledge, mental and spiritual education. In this regard, consistent reforms are being carried out in the new Uzbekistan.

Uzbekistan, as a state in Central Asia, has its own place and potential. The country is home to more than 130 nationalities and 16 different religious denominations. Uzbekistan, which broke away from the former Soviet Union in 1991, has set its own path of independent development over the past 30 years. It has made great strides in all areas, and the state has followed and developed an alternative path of its own development. The last 5 years have gone down in history as a new era of Uzbekistan, where systemic reforms and innovations have been carried out in all areas. At the same time, the achievements and solutions to the problems in the field of higher education are also noteworthy.

Keywords: New Uzbekistan, higher education, reform, achievement, problem, university, institute, branch, foreign, decree, decision, student, strategy, ministry.

ВЫСШЕЕ ОБРАЗОВАНИЕ В НОВОМ УЗБЕКИСТАНЕ НА ВАЖНЫХ ЭТАПАХ РЕФОРМ: ДОСТИЖЕНИЯ, ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ

Каюмова К.Н., Толипов Ф.С., Сияева Г. А.

Аннотация: Система образования играет важную роль в социально-экономическом развитии любой страны, потому что роль образования важна в воспитании духовно зрелых, самостоятельных, преданных своей Родине молодых людей, обладающих сильной жизненной позицией. В развитых

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.