CC BY
4УДК 343.9:343.3
ПРОЦ1ДЗЕЯННЕ КАРУПЦЫ1 ВА УМОВАХ Л1ЧБАВАЙ РЭАЛЬНАСЩ: ВЫКЛ1К1 I ПЕРСПЕКТЫВЫ
канд. юрыд. навук, дац. Р.М. КЛЮ ЧКО, (Гродненск дзяржауны утверсгтэт Мя Янк Купалы)
М.А. МАЛЧАНАВА (1нстытут заканадауства i параунальнага правазнауства пры Урадзе Расшскай Федэрацьи, Масква)
Разгледжаны асноуныя формы лгчбавай эканомт: тэхналогп блокчэйн i «разумныя кантракты», даюцца характарыстык папулярных здзелак з выкарыстаннем пазначаных тэхналогт. Прааналiзаваны станоучыя i адмоуныя бак выкарыстання лiчбавых тэхналогт у сферы б1знесу, ix уплыу на мiжнародна-прававую астэму. Адзначаецца, што даследаванне магчымасцяу мiжнародна-nрававога рэгулявання у ЕАЭС пытанняураспаусюджвання антыкарупцыйных патрабаванняу на аперацъи з вiртуальнымi валютамi i прадухшення выкарыстання агульнага фтансавага рынку ЕАЭС для неправамерных мэт, у тым лжу для здзяйснення карупцыйных правапарушэнняу, з 'яуляецца наспеушай неабходнасцю.
Ключавыя словы: карупцыя, крыптавалюта, рызыт, цыфравiзацыя, лiчбавая эканомша.
Уводзшы. Глабальная лiчбавая трансфармацыя стварае шырою спектр выкткау (новых магчымасцей i пагроз) для эканомк розных дзяржау, гаспадарчых суб'ектау i грамадзян, а таксама для злачынных супольна-сцей, яшя выкарыстоуваюць в1ртуальныя тэхналогп, крыптавалюты, шшыя магчымасцi лiчбавага асяроддзя для карупцыйных практык. Ва умовах маштабнай «цыфравiзацыi» магчымасць урэгулявання шэрагу грамадсюх адносiн у межах юрысдыкцыi нацыянальнай дзяржавы становiцца вельмi адноснай, таму можна прагназаваць узрастанне ролi мiжнароднага права i новы вiток мiжнароднай стандартызацыi у праве, якая выражаецца ва усталяванш прававых стандартау рэгулявання адносш ва умовах <«лчбавай рэальнасщ».
Аналiз шырокага спектру сучасных крынщ [1-4] паказвае, што сусветная супольнасць знаходзщца у самым пачатку зараджэння глабальнага трэнду па пераводу сусветных, трансграшчных i iншых аперацый у лiчбавы рэжым (лiчбавая эканомiка). Ён будзе суправаджацца не только павелiчэннем хуткасцi камунiкацый i перадачы данных (прапускная здольнасць 1нтэрнэту вырасце у сотнi разоу, пашырыцца зона ахопу) [5], але таксама трансфармацыяй сусветных гаспадарчых сувязей i сусветнай фшансавай сiстэмы. Паказальна, але сёння больш за 20 мшьярдау прылад i машын звязаныя памiж сабой электронна-тэлекамушкацыйным спо-сабам, тады як па прагнозах на 2030 г. iх колькасць павялiчыцца да паутара трыльёна [6].
Так званая цыфравiзацыя (тэрмш «лiчбавай дваццаткi» -Digitalisation [4]) спарадзша бiзнес-мадэлi, якiя iдуць за лопкай гэтага рынку. З'явiлiся своеасаблiвыя «платформы» ^чбавыя платформы) [7] - адна-часова i вiртуальныя, i рэальныя месцы, падобныя гарадскiм кiрмашам. Гэтыя глабальныя рынкi у глабаль-най онлайн-сетцы даюць магчымасць усталёуваць зносшы памiж людзьмi i кампанiям як з суседшх раёнау, так i з процiлеглых канцоу зямлi, абменьвацца таварам^ паслугамi, iнфармацыяй.
Асноуная частка. Ключавым фундаментальным элементам i адным з галоуных фактарау трансфармацьп сусветнай фшансавай сютэмы i сiстэмы сусветных гаспадарчых сувязей стане тэхналопя блокчэйн (Blockchain), а таксама «разумныя кантракты» (Smart Contracts) [8].
Бткот (Bitcoin - англ. «бп» i «манета») - афiцыйна гэта спецыяльная плацёжная астэма, у якой уладальнiкi так званых бикошау (крыптавалюта) могуць расплачвацца iмi за што заугодна (калi другi бок гатовы прымаць гэтыя бикошы - сёння iснуе некалью такiх бiрж i тысячы магазшау). Пры гэтым у транзакцыях не удзельшчае трэцi бок (напрыклад, банк), а любую здзелку пасля яе здзяйснення шхто не можа аспрэчыць, адмянiць, заблакаваць (банк, падатковыя, судовыя i iншыя дзяржауныя органы), гэта значыць яна незваротная. Сукупная капiталiзацыя рынку бiткоiна ужо па стане на канец красавша 2017 г. перавысша 21,5 мiльярд далярау [9].
Крыптавалюта бггкош пабудавана i функцыянуе на аснове тэхналогii блокчэйн. Блокчэйн уключае два кампаненты: ааметрычную крыптаграфго i размеркавальную сiстэму (Distributed Ledger Technology, DLT).
Галоуныя яе перавап i характарыстыкi заключаюцца у тым, што яна:
- дазваляе ствараць электронныя затсы, якiя не сщраюцца;
- перадаваць «каштоунасць», робячы абнауленне запiсау;
- дае магчымасць аутаматызаваць абнауленне запiсау.
Блокчэйн уяуляе сабой сети, прычым не цэнтралiзаваныя, а дэцэнтралiзаваныя. Больш таго, тэхналогiя дазваляе проста паставщь электронны лiчбавы подтс пад транзакцыяй або iнфармацыяй шшага
тыпу. Пры гэтым атрымлiваем 100%-ю гарантыю доказа, што гэта менавгга вы здзейснiлi тую щ iншую аперацыю, паколькi усе дзеянш фiксуюцца сiстэмай. Гэтая тэхналогiя павшна у перспектыве садзейнiчаць знiжэнню ролi трэцiх бакоу - гарантау здзелак, пасярэдшкау, - якiя сёння удзельшчаюць у здзелказабес-пячэннi. Гэта тычыцца як банкау, так i розных ктарынгавых цэнтрау, паколькi пры выкарыстанш блокчэйна яны больш не спатрэбяцца.
Асобнай увагi заслугоуваюць «разумныя кантракты» - алгарытмы, у якiя закладзены набор умоу, выкананне якiх служыць падставай для здзяйснення здзелкi. Усё гэта ажыццяуляецца на аснове крыптава-люты або блокчэйна. На думку Джэфа Гарзша, аднаго з заснавальшкау i дырэктара блокчэйн-стартапа Б1од, а таксама аднаго з распрацоушчыкау ядра бикоша, «разумныя кантракты» - гэта набор правш, якi кiруе аутаматызаванай сiстэмай, усе бакi якой згодныя прытрымлiвацца гэтага набору правiл. Для яго функцыянавання патрабуецца адпаведная лiчбавае асяроддзе, да якога былi б далучаны усе Удзельнiкi здзелкi. Толью тады закладзеныя у iх алгарытмы дазволяць цалкам аутаматызаваць здзелку. Блокчэйн пра-дастауляе магчымасць выканаць крок праверм таго, што Удзельнiкi здзелю выканалi абавязацельствы «ра-зумнага кантракту» [10].
У адпаведнасцi з Дэкрэтам Прэзщэнта Рэспублiкi Беларусь ад 21.12.2017 № 8 «Аб развiццi лiчбавай эканомiкi» смарт-кантракт - гэта праграмны код, прызначаны для функцыянавання у рэестры блокау тран-закцый (блокчэйне), шшай размеркаванай iнфармацыйнай сiстэме у мэтах аутаматызаванага здзяйснення i (або) выканання здзелак альбо здзяйснення шшых юрыдычна значных дзеянняу. Пры гэтым, варта адзна-чыць, што да прыняцця дэкрэта зварот лiчбавых знакау (токенау) не быу урэгуляваны беларусшм зака-надауствам i, адпаведна, токены не з'яулялiся аб'ектам праваадносiн. Палажэннямi дэкрэта вызначаюцца умовы для укаранення у эканомiку Рэспублiкi Беларусь тэхналогп рэестра блокау транзакцый (блокчэйн), шшыя тэхналогii, заснаваныя на прынцыпах размеркаванасщ, дэцэнтралiзацыi i бяспеш здзяйсняемых з iх выкарыстаннем аперацый, прадастауляюцца льготы i прэферэнцыi Удзельнiкам адносiн, звязаных з ужыван-нем сучасных тэхналогш, вызначаюцца меры, накiраваныя на павышэнне прававой абароненасцi удзельнiкау адносiн, звязаных з ужываннем сучасных фiнансавых тэхналогш.
Паводле апошнiх даследаванняу [10; 11], «разумныя кантракты» у перспектыве ахопяць практычна увесь спектр напрамкау узаемаадносш насельнiцтва i бiзнесу, а таксама дзяржавы. Найбольш цiкавыя i значныя для сусветнай эканомiкi i фшансавай сiстэмы сярод iх наступныя:
- «Л1чбавая Iдэнтычнасць». Гэта юраванне сваiмi уласнымi лiчбавымi iдэнтыфiкацыйнымi данымi праз такiя фактары, як рэпутацыя, даныя i лiчбавыя актывы, звязаныя з iмi.
- «Каштоуныя паперы». Можна закласщ у алгарытм «разумных кантрактау», напрыклад, аутама-тычную выплату дывiдэндау. У ЗША у штаце Дэлавэр кампанiя 8ушЫот [12] займаецца крыптаграфiч-нымi подпiсамi на блокчэйне для каштоуных папер i карыстаецца падтрымкай урада штата.
- «Фтансаванне гандлёвых здзелак», уключаючы мiжнародныя здзелкi з рознымi таварамi. Аутама-тызацыя рассылання акрэдытывау i шщыяцьи гандлёвых здзелак можа стварыць больш эфектыуную, менш рызыкоуную працэдуру для пакупшкоу, пастаушчыкоу i фiнансавых устаноу.
- «Дэрыватыуны б1знэс». «Разумныя кантракты» у дадзеным сегменце прадстауляюцца найбольш перспектыуным1 для фармалiзацыi правiл правядзення транзакцый з вытворнымi фiнансавымi шструментам^ у тым лiку для аптымiзацыi пазабiржавога сектара (Оуег-ТЬе-СоиШег, ОТС). Гэта дазволщь задаць жорсткiя аутаматызаваныя рамю для правядзення мiжнародных i шшых здзелак, а таксама дазволщь перавесщ iх на платформы з магчымасцю кантролю кантрактау у рэжыме рэальнага часу з высокай ступенню абароненасщ i надзейнасцi. Аднак рэалiзацыя такой тэндзн^и запатрабуе велiзарных працавыдаткау i вялiкага часу, па-колькi дакументазварот пазабiржавога сектара сёння заснаваны на папяровых носьбiтах.
- «Затс фтансавых даных». «Разумныя кантракты» могуць прымяняцца для вядзення бухгалтарскага Улiку прадпрыемства праз размеркаваны рэестр, дакладна i празрыста улiчваючы фшансавыя даныя. Гэта можа рэвалюцыйна спрасцiць аудыт аргашзацып, а таксама забяспечыць так званую падатковую празрыстасць, што стане адным з вырашальных пунктау рэалiзацыi праграмы Арганiзацыi эканамiчнага супрацоУнiцтва i развщця па барацьбе з вынясеннем прыбытку з падаткаабкладання (план БЕР8) [13].
- «1патэка». «Разумныя кантракты» здольныя аутаматызаваць здзелку «пад ключ», г.зн. уключыць у алгарытм кожную дэталь аперацый, у тым лшу плацяжы або канфiскацыю маёмасцi, якая выступала за-беспячэннем здзелкi.
- «Ланцужк паставак». Гэта найбольш рэвалюцыйны пункт укаранення у жыццё «разумных кантрактау». У гэтым выпадку усе вытворча-збытавыя ланцужкi стануць празрыстымi як для уласшкау i акцыянерау, так i для правяраючых iнстанцый. ЕуегМ§ег i 1БМ ужо выкарыстоуваюць блокчэйн у такой якасщ [14; 15].
Аналiз iснуючых даных дазваляе казаць аб беспрэцэдэнтным уздзеяннi развiцця i пашырэння прак-тыкi прымянення тэхналогш блокчэйн i «разумных кантрактау» на сусветную фiнансавую сiстэму i сютэму сусветных гаспадарчых сувязей. А гэта прывядзе да трансфармацыi 1нтэрнэту i стварэння новых форм каштоунасцей, пашырыць склад i колькасць удзельнiкау у астэме адносiн сусветных фiнансау.
Транснацыянальны буйны бiзнэс будзе перараджацца у так званыя лiчбавыя платформы - адбуд-зецца зрошчванне вытворчасщ, сферы паслуг, сацыяльных i тэлекамунiкацыйных сетак. Ужо цяпер, напрыклад, фiнансавы холдынг Б1аекЯоек (актывы пад кiраваннем па стане на канец 2016 г. перавышаюць 4,89 трлн. далярау [16]) мае уласную гандлёвую платформу [17].
«Разумныя кантракты» зробяць жыццё беспрэцэдэнтна зручным, але адначасова «заключаным у нязменлiваю зададзеную сiстэму» (захочаш адхiлiцца ад правшау - будзеш iмгненна пакараны альбо не зможаш гэтага зрабщь зуам), а таксама адвучваючым думаць яе спажыуцоу (а гэта большасць людзей, уключаючы распрацоушчыкау) аб механiзме прылады i узаемадзеяння яе складовых элементау.
Цiкавы вопыт розных дзяржау у сферы прававога рэгулявання вiртуальнай валюты, дзякуючы якому можна вылучыць суб'ектау, што усталявалi прававы рэжым рэгулявання лiчбавай валюты або аперацый з ёю, сярод яюх асобна вызначаны краiны, якiя мусяць усталяваць статус лiчбавых валют i пашырыць воб-ласць iх прымянення у бягучым годзе; дзяржавы i тэрыторыi, дзе прававы статус лiчбавых валют зака-надауча выразна не вызначаны, але маюцца палажэннi, якiя тычацца устанаулення фiнансавага кантролю над iмi; дзяржавы i тэрыторыi, якiя не рэгулююць або забараняюць аперацыi з крыптавалютай, у тым лiку пад пагрозай крымiнальнага пакарання.
У Рэспублiке Беларусь у адпаведнасщ з Дэкрэтам Прэзщэнта Рэспублiкi Беларусь ад 21.12.2017 № 8 «Аб развщщ лiчбавай эканомш» уладальнiк лiчбавага знака (токена) з'яуляецца суб'ектам гра-мадзянскага права, якому лiчбавы знак (токен) належыць на праве уласнасщ або на шшым рэчавым праве, а крыптавалюта вызначаецца як бiткоiн, iншы лiчбавы знак (токен), ям выкарыстоуваецца у мiжнародным абароце у якасцi унiверсальнага сродку абмену. Юрыдычныя асобы маюць права валодаць токенамi i з улшам асаблiвасцей, устаноуленых сапраудным Дэкрэтам, здзяйсняць наступныя аперацыi: праз рэзiдэнта Парку высоюх тэхналогiй, якi ажыццяуляе адпаведны вiд дзейнасцi, ствараць i размяшчаць уласныя токены у Рэспублiцы Беларусь i за мяжой; захоуваць токены у вiртуальных кашальках; праз апе-ратарау крыптаплатформ, аператарау абмену крыптавалют, iншых рэзiдэнтау Парку высокiх тэхналогш, якiя ажыццяуляюць адпаведны вiд дзейнасщ, набываць, адчужаць токены, здзяйсняць з iмi iншыя здзелкi (аперацыi). Да прыняцця Дэкрэта № 8 зварот лiчбавых знакау (токенау) не было урэгулявана зака-надауствам i, адпаведна, яны не з'яулялiся аб'ектам праваадносш.
Лiчбавая эканомiка вядома ж нясе у сабе мноства пераваг як для радавога спажыуца (спажывец можа атрымаць неабходныя яму паслугi або тавар амаль iмгненна, без чакання дастаую тавару або ака-зання паслуп у матэрыяльным выглядзе, а таксама больш нiзкiя цэны на прадукцыю), так i для дзяржауных i бiзнес-структур. Дзякуючы укараненню лiчбавых тэхналогiй стане магчымым, у тым л^, развiццё тэле-медыцыны, анлайн-навучання, беспшотнага транспарту, сiстэм «разумны дом»; яно забяспечыць празры-стасць юравання бiзнесам i дзяржавай на уах узроунях.
Але акрамя карыснасцi лiчбавая эканомiка нясе з сабой i вщавочныя выклiкi i пагрозы, яюя наупрост звязаныя з яе асаблiвасцямi. Так, пашырэнне спектру i iндывiдуалiзацыя лiчбавых паслуг вядуць да таго, што кантроль у галiне лiчбавых сэрвiсау знiжаецца, а магчымасцi для махлярства, а таксама для здзяйснення з iх выкарыстаннем iншых злачынствау павялiчваюцца. Так, у сучасных умовах працэсы цыфравiзацыi эканомiкi ствараюць новыя магчымасцi для злачынных супольнасцяу, яюя выкарыстоуваюць вiртуальныя тэхналогii, крыптавалюты, шшыя магчымасцi лiчбавага асяроддзя для карупцыйных практык.
Сучасныя вiртуальныя тэхналогii банкаускай дзейнасцi дазваляюць змянiць сiстэму ажыццяулення незаконных транзакцый, павысiць iх анашмнасць, у вынiку назiраецца колькасны рост крымшальнай ак-тыунасцi. Адным са сродкау дасягнення супрацьпрауных мэт можа з'яуляцца i крыптавалюта. Нярэдка яна становщца iнструментам замаху на бяспеку асоб, якiя выкарыстоуваюць яе для рэалiзацыi сваiх законных iнтарэсау прававымi спосабамi [18]. Дадзеная практыка прад'яуляе новыя патрабаваннi да права i прававога рэгулявання, у тым л^ у сферы процiдзеяння злачыннасщ.
У цэлым сучасныя тэарэтыка-прававыя i прыкладныя даследаваннi пацвярджаюць меркаванне тых замежных навукоуцау, якя мяркуюць, што «лчбавую будучыню» дэтэрмiнуе стварэнне крос-галшовых (прашзваючых, скраз-ных) прававых шстытутау, такх, напрыклад, як прававы рэжым крыптавалют [19]. Крыптавалюты - толью адзш прыклад, але пры гэтым вельмi паказальны. Яны не ствараюцца i не кантралююцца дзяржавамi, таим чынам, могуць быць лёгка выкарыстаны для незаконных мэт. Гэты феномен не трапляе пад вызначэнне валюты, у сувязi з чым ён не апасродкаваны валютным заканадауствам. У вынку для крыптавалют i шшых падобных iнструментау, якя спа-раджаюцца прапэсамi цыфраызацш, патрабуецца канструяваць новыя, навукова абгрунтаваныя прававыя шсты-туты, першапачаткова закладваючы патрабаваннi антыкарупцыйнай наюраванасщ [20].
Можна з высокай ступенню верагоднасщ прагназаваць, што азначанныя тэндэнцып i праблемы прававога рэгулявання будуць пагаршацца па меры развщця i распаусюджвання фiнансавых i рэгулюючых тэхналогiй [21]. Замежны вопыт прававога рэгулявання фшансавых i рэгулюючых тэхналогш вельмi розны: ад устанаулення тэрытарыяльных межау функцыянавання фiнансавых сэрвiсау у Кгга i Вялшабры-танii да прызнання плацежных уласцiвасцей крыптавалют у Японп [22]. На еуразiйскай прасторы актыуна робяцца крокi па шляху прававога рэгулявання фшансавых i рэгулюючых тэхналогш. Так, цыфравiзацыя
з'яуляецца адным з прыярытэтау эканамiчнай палггыю Рэспублiкi Беларусь [23; 24], Расшскай Федэрацыи [25], Рэспублш Казахстан [26].
Укараненне памiж дзяржаунымi структурамi дакументаабароту у лiчбавых формах будзе спрыяць павышэнню празрыстасцi адмшютрацыйных працэдур, мiнiмiзацыi карупцыйных рызык пры iх ажыццяуленш. У 2018 г. у Расшскай Федэрацьи падрыхтаваны праект Федэральнага закона «Аб лiчбавых фшансавых актывах»[27], мэтай якога з'яуляецца урэгуляванне выкарыстання лiчбавых фшансавых акты-вау у Расii, а таксама правоу i абавязкау па смарт-кантрактах.
Пры рэалiзацыi мер, накiраваных на фармiраванне лiчбавай эканомiкi, развiццё iнфармацыйнага грамадства, варта улiчваць магчымыя рызыкi, яюя могуць паустаць пры нарошчваннi тэмпау цыфравiза-цыi. Адзiн з iх - сыход асобы дзяржслужачага у вiртуальную рэальнасць. У сiстэме застаюцца логiны, паролi i коды. У вышку карупцыянер можа карыстацца матэрыяльнымi выгодамi ананiмна, не раскрыва-ючы сваёй асобы. Выявiць яго i пакараць уяуляецца дастаткова складаным працэсам. 1ншая рызыка -здзяйсненне карупцыйных дзеянняу з выкарыстаннем крыптавалют. Мшютэрства працы i сацыяльнай абароны Расшскай Федэрацып паведамiла, што чыноунiкам дазволена не паказваць крыптавалюты у даведках аб даходах [28]. Гэта павышае верагоднасць узшкнення карупцыйных злачынствау. Адсутнасць належнага прававога рэ-гулявання грамадсюх адносiн, звязанага з iх выкарыстаннем, непазбежна пацягне як рызыю шкоды ш-тарэсам грамадзян, бiзнесу, дзяржавы, так i знiжэнне эфектыунасцi выкарыстання традыцыйных метадау процiдзеяння карупцыi [29].
З мэтай мiнiмiзацыi названых рызык i пераадолення негатыунага эфекту ад узмацнення юнуючых тэндэнцый уяуляецца мэтазгодным паставiць пытанне аб сiстэматызацыi нарматыуных прававых актау у галiне прощдзеяння карупцыi [30], актывiзаваць працу па запауненш прабелау у заканадаустве з улшам тэндэнцыi цыфравiзацыi, перанесцi акцэнт у нарматыуным прававым рэгуляваннi грамадсюх адносiн у галiне процiдзеяння карупцыи на выкарыстанне гнуткiх iнструментау (падзаконных актау), якiя за-бяспечваюць аператыунасць рэгулятарнага уздзеяння i заканадаучую эканомю. Свайго роду «лiчбавая прышчэпка» будзе зроблена грамадзянскай, працоунай, адмiнiстрацыйнай, крымшальнай i шматлiкiм iншым галiнам права, а таксама нарматыуным комплексам, яюя рэгулююць грамадскiя адносiны у розных сферах, у тым лiку i у сферы процiдзеяння карупцыi.
Прымаючы пад увагу, што ва умовах маштабнай цыфравiзацыi магчымасць урэгулявання шэрагу гра-мадскiх адносiн у межах юрысдыкцып нацыянальнай дзяржавы становiцца вельмi адноснай, можна прагназаваць узрастанне ролi мiжнароднага права i новы вггок мiжнароднай стандартызацыi у праве, выяуле-най ва усталяваннi прававых стандартау рэгулявання адносiн у <шчбавай рэальнасщ», яшя будуць пасля-доуна iмплементавацца у заканадауства нацыянальных дзяржау [31]. Асобныя дасягненнi у гэтай частцы, вядома ж, маюцца, напрыклад, у дачыненш антыкарупцыйных стандартау [32].
Неабходна прызнаць, што глабальная лiчбавая трансфармацыя стварае шырокi спектр выклiкау для Еуразшскага эканамiчнага саюза (далей - ЕАЭС), эканомш дзяржау-членау, iх гаспадарчых суб'ектау i грамадзян. У рашэнш Вышэйшага Еуразiйскага эканамiчнага савета ад 11 кастрычшка 2017 № 12 «Аб асноуных напрамках рэалiзацыi лiчбавага парадку Еуразiйскага эканамiчнага саюза да 2025 года» пазна-чаны таюя пагрозы як, напрыклад, абясцэньванне традыцыйных актывау дзяржау-членау i гаспадарчых суб'ектау дзяржау-членау, яюя не прайшлi лiчбавыя пераутварэннi i трансфармацыю [33].
Дзяржавы-члены у сваiх стратэгiях i праграмах развiцця эканомiк ужо вырашаюць шэраг задач па выпрацоуцы адказу выклшам лiчбавай трансфармацыi эканомiкi. Аднак штэграцыйны фактар забеспя-чэння дадатковай устойлiвасцi i магчымасцей для маштабавання эканомш дзяржау-членау у адказ на гла-бальныя выклiкi лiчбавай трансфармацыi задзейшчаны не у дастатковай ступенi.
Прававое забеспячэнне прощдзеяння карупцыи ва умовах развщця лiчбавай эканомiкi у Расшскай Федэрацыи i Рэспублiке Беларусь [34] плануецца ажыццяуляць шляхам удасканалення прававога рэгулявання, стварэння мехашзму прававога рэгулявання новых грамадсмх адносiн, гармашзацыи заканадауства дзяржау-удзельнiц ЕАЭС.
Адсутнасць узгодненай палиыю дзяржау-членау у лiчбавай сферы можа стаць перашкодай для дасягнення сшэргетычных эфектау у развiццi лiчбавай эканомiкi дзяржау-членау i лiчбавай прасторы ЕАЭС. Пачынаць варта з вызначэння прыроды новых лiчбавых сутнасцей, яюя ужываюцца у фiнансавай сферы, у прававым вымярэнш, а таксама з устанаулення прававых рэжымау новых шавацыйных фшанса-вых тэхналогiй (блокчэйн, крыптавалюты) i фармiравання адзiнага фiнансавага рынку ЕАЭС.
Даследаванне магчымасцей мiжнародна-прававога рэгулявання у ЕАЭС пытанняу распаусюдж-вання антыкарупцыйных патрабаванняу на аперацыi з вiртуальнымi валютамi i прадухiлення выкарыстання фармiруючага агульнага фiнансавага рынку ЕАЭС для неправамерных мэт, з'яуляецца неабходна-сцю сённяшняга дня.
Заключэнне. Такiм чынам, лiчбавая рэальнасць, якая iмклiва змяняе мадэль развiцця грамадскiх адносiн i iх прававое рэгуляванне, прад'яуляе новыя патрабаванш да заканадауства, якое накiравана на барацьбу з карупцыяй. Дзяржава i права сутыкнулiся з новымi выклiкамi злачыннасцi. На парадку дня
распрацоука адэкватных i своечасовых комплексных мер у адказ. Патрабуецца не толью i не отолью змя-ненне крымiнальнага заканадауства, колькi комплексная карэкцыя заканадауства з улшам сучасных гра-мадскiх трансфармацый. Сёння бясспрэчным застаецца толькi адно - у названых працэсах заканадауцу i правапрымяняльнiку неабходна прайсцi складаны, часам супярэчлiвы, шлях да стану адносна устомвага узгодненага прававога рэгулявання i выразнай прававой рэгламентацыi лiчбавай эканомiкi.
Л1ТАРАТУРА
1. Financial Stability Board [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://www.fsb.org. - Дата доступа:26.09.2019.
2. Bank for International Settlements [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://www.bis.org/index.htm. - Дата доступа: 26.09.2019.
3. McKinsey Global Institute [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://www.mckinsey.com. - Дата до-ступа:26.09.2019.
4. G20 Digital (Germany Presidency) [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://www.de.digital/DIGITAL/Navigation/EN/Home/home.html. - Дата доступа:26.09.2019.
5. Big data: The next frontier for innovation, competition, and productivity [Электронный ресурс] / James Manyika, Michael Chui // McKinsey & Company. - 2011. - Режим доступа: http://www.mckinsey.com/business-functions/digital-mckin-sey/our-insights/big-data-the-next-frontier-for-innovation. . - Дата доступа:26.09.2019.
6. Global. Innovative. Fair. We are creating a digital future [Электронный ресурс] // Federal Ministry for Economic Affairs and Energy for the G20 Digital Ministers Meeting. - Режим доступа: http://tower-libertas.ru/wp-content/up-loads/2017/04/global-innovative-fair.pdf. - Дата доступа: 26.09.2019.
7. White Paper on Digital Platforms. Digital regulatory policy for growth, innovation, competition and participation [Электронный ресурс] // Federal Ministry for Economic Affairs and. - Режим доступа: https://www.de.digi-tal/DIGITAL/Redaktion/EN/Publikation/white-paper.pdf?_blob=publicationFile&v=4. - Дата доступа: 26.09.2019.
8. Смирнов Ф.А., Трансформация мировой финансовой системы: блокчейн, «умные контракты» и внебиржевые де-ривативы / Ф.А. Смирнова // Аудитор. - 2017. - № 6. - С. 49 - 54.
9. CryptoCurrency Market Capitalizations [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://coinmarketcap.com. - Дата до-ступа:26.09.2019.
10. Блокчейн в 2017 году: год умных контрактов [Электронный ресурс] // WEBHT.RU. - 2017. - Режим доступа: http://tower-libertas.ru/world/blokcheyn-v-2017-godu-god-umnyih-kontraktov. - Дата доступа: 26.09.2019.
11. Smart Contracts: 12 Use Cases for Business & Beyond. A Technology, Legal & Regulatory Introduction [Электронный ресурс] // Smart Contracts Alliance, Deloitte, Chamber of Digital Commerce. - 2016. - Режим доступа: http://digital-chamber.org/assets/smart-contracts-12-use-cases-for-business-and-beyond.pdf. - Дата доступа: 26.09.2019.
12. Symbiont [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://symbiont.io. - Дата доступа: 26.09.2019.
13. Base erosion and profit shifting (BEPS) [Электронный ресурс] // OECD. - Режим доступа: http://www.oecd.org/tax/beps/. - Дата доступа: 26.09.2019.
14. Everledger [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://www.everledger.io. - Дата доступа: 26.09.2019.
15. Облако IBM для когнитивного бизнеса [Электронный ресурс] // IBM Developer. - Режим доступа: https://www.ibm.com/cognitive/ru-ru/outthink/cloud/index.html. - Дата доступа: 26.09.2019.
16. BlackRock Worldwide Leader in Asset and Risk Management [Электронный ресурс] // BlackRock. - 2016. - Режим доступа: https://www.blackrock.com/corporate/en-pt/literature/whitepaper/viewpoint-blackrock-worldwide-leader-in-asset-management.pdf. - Дата доступа: 26.09.2019.
17. The rise of BlackRock, The Economist[Электронный ресурс] // The Economist Newspaper. - 2013. - Режим доступа: http://www.economist.com/news/leaders/21591174-25-years-blackrock-has-become-worlds-biggest-investor-its-domi-nance-problem. - Дата доступа: 26.09.2019.
18. Singh K., The New Wild West: Preventing Money Laundering in the Bitcoin / K. Singh // Northwestern Journal of Technology and Intellectual Property. - 2015. - Vol. 13, № 1. - P. 327-344.
19. Mandjee T., Bitcoin, its Legal Classification and its Regulatory Framework / T. Mandjee // Journal of Business & Securities Law. - 2016. - Vol. 15, iss. 2. - Р. 158-211.
20. Krohn-Grimberghe A. Practical Aspects of the Bitcoin System [Электронный ресурс] / A. Krohn-Grimberghe, C. Sorge // The Computing Research Repository. - 2013. - Режим доступа: http://cryptome.org/2013/09/bitcoin-practical-as-pects.pdf. - Дата доступа: 26.09.2019.
21. Хабриева, Т.Я. Противодействие легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма в условиях цифровизации экономики: стратегические задачи и правовые решения / Т. Я. Ха-биева // Всероссийский криминологический журнал. - 2018. - Т. 12, № 4. - C. 459-467.
22. Pohjanpalo K. Bitcoin Judged Commodity in Finland After Failing Money Test [Электронный ресурс] / K. Pohjanpalo // Bloomberg. - 2014. - Режим доступа: https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-01-19/bitcoin-becomes-commodityin-finland-after-failing-currency-test. - Дата доступа: 26.09.2019.
23. Об утверждении Государственной программы развития цифровой экономики и информационного общества на 20162020 годы [Электронный ресурс] : постановление Совета Министров Респ. Беларусь, от 23 марта 2016 г., № 235 // КонсультантПлюс. Беларусь / ООО «ЮрСпектр», Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. - Минск, 2019.
24. О развитии цифровой экономики [Электронный ресурс] : Декрет Президента Респ. Беларусь, 21 дек. 2017 г., № 8 // КонсультантПлюс. Беларусь / ООО «ЮрСпектр», Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. - Минск, 2019.
25. О национальных целях и стратегических задачах развития Российской Федерации на период до 2024 года : Указ Президента РФ, 07 мая 2018, № 204 // Собрание законодательства РФ. - 2018. - № 20. - С. 2817.
26. Об утверждении Государственной программы «Цифровой Казахстан» [Электронный ресурс] : постановление Правительства Республики Казахстан, 12 дек. 2017 г., № 827 // ИС «Параграф». - Режим доступа: https://online.zakon.kz/document/?doc_id=37168057#pos=5;-155. - Дата доступа: 26.09.2019.
27. О цифровых финансовых активах [Электронный ресурс] : Проект Федерального закона № 419059-7 : в ред., принятой ГД ФС РФ в I чтении 22 мая 2018 г. // КонсультантПлюс. Россия / ЗАО «Консультант Плюс». - М., 2019.
28. Юдина, П. Чиновники смогут брать взятки криптовалютами [Электронный ресурс] / П. Юдина // АО Бизнес Ньюс Медиа. - 2018. - Режим доступа: https://www.vedomosti.ru/management/articles/2018/01/24/748769-chinovniki-vzyatki-kriptovalyutami. - Дата доступа: 26.09.2019.
29. Молчанова, М.А. Меры по предупреждению коррупции в организациях: основные направления и перспективы развития / М.А. Молчанова // Безопасность бизнеса. - 2018. - № 6. - С. 44-49.
30. Ключко, Р.М. Перспектывы узаемадзеяння камерцыйных аргашзацый з праваахоyнымi органамi у сферы папярэджання карупцьи у Расшскай Федэрацьи i Рэспублщы Беларусь / Р.М. Ключко, М.А. Малчанава // Весшк Гродзенскага дзяржаунага ушверЫтэта iмя Яню Купалы. Сер. 4. Правазнауства. - 2018. - Т. 8, № 5. - С. 57-67.
31. Молчанова, М.А. Международные антикоррупционные стандарты в транснациональных компаниях: основные векторы развития / М.А. Молчанова // Международное уголовное право и международная юстиция. - 2018. -№ 6. - С. 27-32.
32. Хабриева, Т.Я. Право в условиях цифровой реальности / Т.Я. Хабриева, Н.Н. Черногор // Журнал российского права. - 2018. - № 1. - С. 85-102.
33. Об Основных направлениях реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года : Решение Высшего Евразийского экономического совета, 11 окт. 2017, № 12 // Евразийская экономическая комиссия. - Режим доступа: http://www.eurasiancommission.org/ru/act/dmi/workgroup/Documents/%D0%9E%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B 2%D0%BD%D1%8B%D0%B5%20%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82% D1%8B/%D0%A0%D0%B5%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D0%92%D0%95%D0%AD%D0 %A 1 %20%E2%84%9612_%D0%9E%D 1%81 %D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D 1 %8B%D0%B5%20%D0% BD%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D1%80% D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8%20%D1%86%D0%B8%D1% 84%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82% D0%BA%D0%B8%20%D0%95%D0%90%D0%AD%D0%A1.pdf. - Дата доступа: 26.09.2019.
34. Ключко, Р.М., Мiжнародныя антыкарупцыйныя стандарты як рэгулятар дзейнасщ транснацыянальных карпара-цый / Р.М. Ключко, М.А. Малчанава // Весшк Гродзенскага дзяржаунага ушвератэта iмя Яню Купалы. Сер. 4. Правазнауства. - 2018. - Т. 8. № 6. - С. 51-61.
Пастуту 02.10.2019
COUNTERING CORRUPTION IN DIGITAL REALITY: CHALLENGES AND PROSPECTS
R. KLYUCHKO, M. MOLCHANOVA
The main forms of the digital economy are considered: blockchain technologies and "smart contracts", and the characteristics of popular transactions using these technologies are given. The article analyzes the positive and negative aspects of the use of digital technologies in business, their impact on the international legal system. It is noted that the study of the possibilities of international legal regulation in the EEU, the issue of extending anti-corruption requirements to operations with virtual currencies and preventing the use of the common financial market of the EEU for illegal purposes, including for committing corruption offenses, is an urgent need.
Keywords: corruption, cryptocurrency, risks, digitalization, Digital economy.
