Научная статья на тему 'ПРОПОЛИС ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ'

ПРОПОЛИС ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
57
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
прополис / қўлланилиши / ранги / олиниши / таркиби / регенирация / оқсил / озуқа / усиш / ривожланиш / смола / эфир мойлари / ёғлар / минерал тузлар / витаминлар / ферментлар.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Kахраманов Боймахмат Абдиазизович, Босимова Мадина Исоқ Қизи, Эрданова Гўзал Мирулуговна, Мамашарипова Мадинабону Aъзамжон Қизи

Мақолада прополис, унинг олиниши, прополиснинг биологик хусусиятлари. Прополиснинг таркиби, касалликларни даволашда прополиснинг қўлланилиши. Прополиснинг шифобахш хусусиятлари. Прополисдан фойдаланиш усуллари ҳақида малумотлар келтирилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Kахраманов Боймахмат Абдиазизович, Босимова Мадина Исоқ Қизи, Эрданова Гўзал Мирулуговна, Мамашарипова Мадинабону Aъзамжон Қизи

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПРОПОЛИС ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ»

ПРОПОЛИС ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ Кахраманов Боймахмат Абдиазизович, Босимова Мадина Исок кизи, Эрданова Гузал Мирулуговна, Мамашарипова Мадинабону Aъзамжон ^изи https://doi.org/10.5281/zenodo.10874778

Аннотация. Мацолада прополис, унинг олиниши, прополиснинг биологик хусусиятлари. Прополиснинг таркиби, касалликларни даволашда прополиснинг цулланилиши. Прополиснинг шифобахш хусусиятлари. Прополисдан фойдаланиш усуллари %ацида малумотлар келтирилди.

Калит сузлар: прополис, цулланилиши, ранги, олиниши, таркиби, регенирация, оцсил, озуца, усиш, ривожланиш, смола, эфир мойлари, ёглар, минерал тузлар, витаминлар, ферментлар.

Аннотация. В статье описаны биологические свойства прополиса, способы его взятие. Состав праполиса и использование прополиса в лечебных целях. Лечебные свойства прополиса. Даны материалы о способах использования прополиса.

Ключевые слова: прополис, использование, цвет, взятие, состав, регенерация, белок, корм, рост, развитие, смола, эфирные масла, жиры, минеральные соли, витамины, ферменты.

Abstract. In the article cites propolis, its extraction, biological properties ofpropolis. The composition ofpropolis, the use of propolis in the treatment of diseases.The healing properties of propolis. Information about the methods of using propolis.

Keywords: propolis, application, color, extraction, composition, regeniration, protein, feed, development, tar, essential oils, fats, mineral salts, vitamins, enzymes.

1.КИРИШ

Прополис таркибида 18 дан орти; микро ва макро- элементлар хамда ферментлар мавжуд. Прополис елимсимон модда булиб, уядаги асаларилар кирадиган тешикчаларни кичрайтиришда ва ортикча тешикчаларни суваб бекитишда ишлатилади.

1-расм: Прополис ва унинг куриниши.

Инсон саломатиги учун асаларичилик мах,сулотларидан бир катор касалликларни даволашда фойдаланилади. Фармацевтика саноатида прополис (асалари елими) асалари сути, зах,ри, гулчанги асосида ишлаб чикарувчи биопрепаратлари тиббиётда катта ахдмиятга эга.

Асаларичилик мах,сулотларидан бири булган прополисни асаларилар эрта бах,орда эндигина очилаётган дарахт гуллари куртакларидан (тол, терак, кайин, кайрагоч) ва бошка манбаалардаги смоласимон моддалардан йигади. Шу моддалардан прополис х,осил булади.

Прополисдан асаларилар арихонадаги хар хил тиркишларни совук хаво кирмаслиги учун сувашда, хар хил зараркунанда уяга кирмаслиги учун туйнукни 3,5 - 10 мм.гача торайтиришда, она асаларининг тухум куйиши учун ромдаги инчалар ичини ялтирашда, асалари оиласини кучиришда ромларнинг кузгалмаслигида, уя ички деворини дезинфекциялашда лакировка килиш максадида фойдаланилади.

Прополис узининг сув утказмаслиги хусусияти билан асалари кутиси очик завода хар кандай ёмгир ва корда хам уя ичига намликни утказмайди. Асаларихур зараркунандалар уя ичига кириб колгудек булса, уни асаларилар чакиб улдиради, уядан чикариб ташлашга кучи етмаса унинг бутун танасини прополис билан балзамлаб ташлайди, бунда улик зараркунанда куп йиллар сасимайди.

Асалари уясидаги бактериоцидлик мухитни саклаб туриш учун 20 - 30 гр.прополис кифоядир. Агар прополисни бактериоцидлик хусусиятларининг таъсири хавога учиб кетса, асаларилар уя деворларини кайтадан балзамлаб куяди.

Прополис яшил, гохида саргимтир - яшил рангда булиб, хаво исиганда юмшок ва совук пайтда эса котган холатга киради. Уткир хидли, аччик тахир таъмга эга. 70С0 ли этил спиртида, сирка ва навшатир спиртларида тулик эрийди. Сувда эримайди.

Прополиснинг таркиби хар хил булади. У асаларилар яшаётган жойнинг географик жойлашишига, усадиган усимлик турларига ва бошка омилларга боглик. Умуман олганда у 50 - 55% прополис смоласи ва балзамидан, 8 - 10% хушбуй эфир мойларидан, 30% гача прополиссимон мумдан ва 5% гача гулчангларидан иборат. Прополисланган мум таркибида оз микдорда прополис смоласи ва эфир мойлари булади. Шунинг учун ундан асал хиди эмас, прополисга мансуб хид анкиб туради. Шунинг учун уни асал хидидан осонгина ажратиш мумкин. Узбекистон шароитида хар бир асалари оиласидан тогли худудларда 100 - 270 гр.гача ва пахтачилик худудларида эса 60 - 150 гр.гача прополис олиш мумкин.

II. ПРОПОЛИСНИНГ БИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ.

Прополис узига хос биологик хусусиятларга эга. Прополис микробларга карши курашда, сил, тиф, салмонеллёз ва бошка касалликларни кузгатувчиларга кучли таъсир курсатади. Прополис стрептомицин ва тетрациклинлар таъсирини кучайтиради. Прополис инсон организмнинг иммунологик активлигини оширади.

Прополис бир хужайрали хайвонларга (трихомонидлар), замбуругларга (трихофития, эпидормофатия, кондиза) таъсир килади. Регенерация ва устириш функциясини кучайтиради, хужайраларни купайтиради.

Прополис эфирдаги экстракти усма тукималарига карши таъсир курсатади. Яллигланиш касалликларини олдини олади. Прополис таркибидаги флавоноидлар кон томирларини мустахкамлайди. Прополис радиацияга ва ренген нурларига карши табиий препаратдир, у иммунитетни кучайтиради ва чидамлилигигини оширади. Захарланишга карши препарат сифатида таъсир килади. Сарик касалини даволашда ижобий ёрдам беради.

Прополисни витаминлар ва физиологик эритмалар билан кулланилганда терининг утказувчанлик кобилиятини кучайтиради. Прополис огрик колдириш хусусиятига эга. Капилярларни мустахкамлайди, кузни коронгуликка яхширок урганишини, йиринглашни даволайди, кон окишига карши таъсир килади, организмда холестеринни пасайтиради.

Янги ва эски инфекцияланган, секин тузалувчи куйган жой ва яраларни даволашда прополисдан фойдаланиш жуда тез самара беради. Куйган ярага прополиснинг 15 % ли мазини докани 3-4 катлам килиб, устига босилади. Боглов ярага ёпишиб колмайди ва уни

1-2 кундан сунг алмаштириш мумкин. Бу муолажа яра битишига кумаклашади, лимфа ва кон айланишни яхшилашда ва огрик колдиришга таъсир этади.

Сурункали варрикоз яраларни (томирлар ярасини) даволашда прополиснинг 15-20 % ли мазидан боглашда фойдаланилади. Боглов хар 2 кунда янгиланиб турилади.

Чипконни даволашда тоза прополис кулча шаклида килиниб чипкон устига куйилади ва уни лейкопластир билан ёпиштирилади. Чипкон етилиб, юмшок холга келиб, ичидан йиринг чика бошламагунча олинмайди.

Тери касалликларида эса прополисни асал билан аралашмасини кулча холидагини илитиб куйилади. ^ул, оёк ва эмизикли оналарнинг кукрагидаги ёрилган жойларидаги чакаларни даволашда прополис мазининг 10-15 % лиси боглам холида куйилади.

Экзема грибок (кутир) замбуругини, чипкон, карбункулни даволашда прополис мазининг 20 % лигини, тери усмасини (рак-саратон) даволашда 30-40 % лигидан фойдаланилди.

Тери туберкулёзини (сил) даволашда, прополиснинг 30-50 % ли мазидан уч ой мобайнида куллаш лозим. Соч тукилишида бошнинг сочли кисмига прополиснинг 30 % ли мазини хар куни суртиб, енгил укалаш зарур. Бу мазни куллашда прополис экстрактининг спиртли холатида фойдаланмок лозим.

Упканинг туберкулёзи (сили) касаллигида прополисли сувни овкатдан бир соат олдин, бир ош кошикдан, кунига турт махал ичилади. Даволаш муддати 5-10 ой булади. Х,ар икки ойда бир марта, икки хафталик танаффус килинади.

Артериал босимни пасайтириш ва конда холестирин микдорини озайтириш учун прополиснинг 30 % ли спиртли эритмасини ичиб туриш тавсия этилади.

Бронхиал астма, нафас йулларининг шамоллашида суринкали бронхитни даволашда, прополиснинг спиртли аралашмасининг ^ кисм шафтоли мойи, хамда 1/3 микдордаги дистерланган сув билан аралашмасининг иссик буги билан ингилясия килинади. Икки ой уткач, муолажани такрорлаш лозим.

Тугри ичакларнинг ёрилиши ва бовасил (геморой) ни даволаш учун прополисли шамча ёки прополиснинг 20 % ли мазидан кунига 2-3 марта куйилади. Муолажа давомида иссик ванна кабул килиш тавсия этилади. Даволаш муддати 15-20 кундан иборат.

Ошкозон яраси касаллигини даволашда прополисни икки хил дори формасида, яъни спиртли эритмаси ва прополис мойидан фойдаланиш мумкин. Прополис эритмасини кабул килгандан 4-5 кун уткач, одатда огриклар озаяди. 10-12 кундан сунг эса, умуман йуколади.

Шуни таъкидлаш лозимки, прополисни даволаш максадларида фойдаланишда, албатта, шифокор маслахати талаб этилади. Прополисни кабул килиш ва куллаш хамда курсатмаларига амал килмаслик, касалликнинг кучайишига олиб келиши мумкин.

Прополис узок вакт сакланса таркибидаги оксидлар ва туйинмаган бирикмаларнинг микдори камайиб кетади. Шунинг учун прополисни йигиштириб олгандан сунг уни тозалаб фармацевтика заводларига дори - дармон тайёрлаш учун юбориш максадга мувофикдир.

Шунингдек уй шароитида саклаш учун уни 200 гр. хажмда, шариксимон думалок холатида, пергамент когозида ураб, салкин ва коронги хоналарда хамда усти ёпик идишларда саклаш тавсия этилади.

III. ХУЛОСА

Прополис тукималарни регенирация жараёнини тезлаштиришда, куйгандан кейинги чандикларни кичрайтиришда огрикни колдиришда, ёгларни консервация килишда,

эндокрин безлар фаолиятини тиклашда, замбуруглар, бактериялар ва вирусларни

улдиришда, терини ултра бинафша нурлардан х,имоя килишда касалликларини даволашда

ишлатилиши билан кимматли хусусиятларга эга х,исобланади.

REFERENCES

1. Кахраманов Б.А., Сафарова Ф.Э., Исамухамедов С.Ш., Донаев Х.А., Эргашев Х.Б. -Асаларичилик асослари. Тошкент, 2021.-Б 78-97.

2. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh, Kuldasheva F.H, Doniyrov S.T, Rakhimjanova N.Z. Breeding indicators of Carniolan (Apis mellifera carnica Pollm) and Carpathy (Apis mellifera carpatica) honey bees // E3S Web of Conferences 244, 02008 (2021) TPACEE-2021. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202128403018 - P. 1-8.

3. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh, Safarova F.E., Donaev Kh.A., Mamadov F.Q. Morphological features of the Carniolan (Apis mellifera carnica Pollm) and Carpathian (Apis mellifera carpatica) breeds of honey bees // E3S Web of Conferences 284, 03018 (2021) TPACEE-2021. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202128403018 - Р. 1-7.

4. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh., Orifjonov.J.R., Raimdjanova N.Z. Continuous and terms of work performed in artifikal mother bees// Prospects for the introduction of innovative tehnologies in the development of agriculture.2021.05.07.https://jornals.escience.uz/index.php/conferences/issue/view/31,

5. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh., Donayev Kh.A. "Effective methods of bee pest control" E3S Web of Conferences 381, 01012 (2023) AQUACULTURE 2022. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202338101012. P. 1-8.

6. Kaxramanov B.A., Amirov A.I., Bosimova M.I. "Chemical Composition of Beekeeping Products, Use in Medicine and Importance in National Economy" Texas Journal of Agriculture and Biological Sciences. ISSN NO: 2771-8840 https://zienjournals.com Date of Publication: 17-04-2023.

7. Zokirjonova Ch.B., Kaxramanov B.A. "Oziqlantirish turlari, asalari oilasi mahsuldorligini oshirishdagi ahamiyati" Journal of Advanced Research and Stability Volume: 03 Issue: 02 | fab - 2023 ISSN: 2181-2608. www.sciencebox.uz

8. Kakhramanov B.A., Akmalkhanov T.Sh., Soatov U.R. "Influence of bee family care on honey productivity in hives of different constructions" E3S Web of Conferences 381, 01009 (2023) AQUACULTURE-2022. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202338101009 - P. 1-6.

9. Kaxраманов Б.А., Орифжонов Ж.Р. "Озиклантириш усулларини асалари оиласи мах,сулдорлигини оширишдаги ахдмияти" Ж. "Узбекистон аграр фани хабарномаси" Тошкент-2022 й.№6/2. (6) махсус сон. б.-78-80.Nurmatovbaxtiyor868@gmail.com

10. Orifjonov J.R., Kakhramanov B.A., Isamuxamedov S.Sh., Raximjanova N.Z., Chuleui Jung "The effects of hives structure on the establishment and productivity of carpathian honey bee (apis mellifera carpatia) in Uzbekistan". The 39 th Congress and international Symposium of Apicultural Society of Korea. Andong-2023.https://www.andong.ak.kr, RNAI:agroRNA@genolution 1.com, Sales@genolution 1.com - P. 27-34.

11. Minheyeok Kwon, Kakhramanov B.A., Chuleui Jung, Eui-Joon Kil. "Investigation of honey bee viruses in Uzbekistan using high throughput sequencing". The 39 th Congress and international Symposium of Apicultural Society of Korea. Andong-2023.

https://www.andong.ak.kr, www.genolution.co.kr, RNAI:agroRNA@genolution 1.com, Sales@genolution 1.com - P. 67-70.

12. Kaxраманов Б.А. "Морфометрические особенности пчел Краинской и Карпатской пород в Узбекистане" Ж. Пчеловодство №6, 2023 год, 62-64 стр beejournal @ gmail. com

13. Тураев О.С., Kaxраманов Б.А. "Асалариларнинг заракунандалари, касалликлари ва уларга карши кураш чоралари". Дарслик LESSON PRESS.MCHJ. Тошкент 2023 йил, 368 бет.

14. Кахраманов Б.А., Исамухамедов С.Ш., Орифжонов Ж.Р., Рахимжонова Н.З. "Краина (Apis mellifera carnica Pollm) ва Карпат (Apis mellifera carpatica) асалари зотларидан суньий усулда она асалари етиштириш курсаткичлари". "Чорвачилик ва наслчилик иши". Тошкент-2021 й.№6. б.-45-48. chorvador@list.ru.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.