Научная статья на тему 'ГУЛЧАНГИ ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ'

ГУЛЧАНГИ ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
50
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
гулчанги / қўлланилиши / ранги / олиниши / таркиби / перга / оқсил / озуқа / усиш / ривожланиш / мумкатак / мослама / ёғлар / минерал тузлар / витаминлар / ферментлар.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Kахраманов Боймахмат Абдиазизович, Босимова Мадина Исоқ Қизи, Эрданова Гўзал Мирулуговна, Донаев Хусниддин Абдиалимович

Мақолада гулчанги, унинг олиниши, гулчангининг биологик хусусиятлари. Гулчанги таркиби, касалликларни даволашда гулчангининг қўлланилиши. Гулчангнинг шифобахш хусусиятлари. Гулчангидан фойдаланиш усуллари ва перга ҳақида малумотлар келтирилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Kахраманов Боймахмат Абдиазизович, Босимова Мадина Исоқ Қизи, Эрданова Гўзал Мирулуговна, Донаев Хусниддин Абдиалимович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ГУЛЧАНГИ ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ»

ГУЛЧАНГИ ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ Кахраманов Боймахмат Абдиазизович, Босимова Мадина Исок кизи, Эрданова Гузал Мирулуговна, Донаев Хусниддин Абдиалимович https://doi.org/10.5281/zenodo.10874722

Аннотация. Мацолада гулчанги, унинг олиниши, гулчангининг биологик хусусиятлари. Гулчанги таркиби, касалликларни даволашда гулчангининг цулланилиши. Гулчангнинг шифобахш хусусиятлари. Гулчангидан фойдаланиш усуллари ва перга %ацида малумотлар келтирилди.

Калит сузлар: гулчанги, цулланилиши, ранги, олиниши, таркиби, перга, оцсил, озуца, усиш, ривожланиш, мумкатак, мослама, ёглар, минерал тузлар, витаминлар, ферментлар.

Аннотация. В статье описаны взятие пыльцы, ее биологические свойства и состав. Использование пыльцы в лечение разных болезней. Показаны лечебные свайства пыльцы. Способы использования пыльцы и приведены данные о перге.

Ключевые слова: пыльца, использование, цвет, взятие, состав, перга, белок, корм, рост, развитие, воск, жиры, минеральные соле, витамины, ферменты.

Abstract. In the article presents the information on biological properties of pollen, its extraction, pollen composition, application of pollen in the treatment of diseases, healing properties ofpollen as well as the methods of using pollen and perga.

Keywords: pollen, application, color, extraction, composition, Perga, protein, feed, growing, development, waxcage, device, fats, mineral salts, vitamins, enzymes.

1.КИРИШ

Гул чанги асаларилар учун табиий оксилли озука хисобланади. Гулчанги - ёш асалариларнинг усиши ва наслни озиклантириш учун керакли булган оксил ва минерал манбаа хисобланади. Гулчангини асаларилар гулнинг оталик тугунидан териб олиб уни гулшираси билан бироз намлаб ромдаги катакчаларга солиб, шиббалаб устидан асал билан ёпадилар. Бунда унинг ичига хаво кирмайди, бу эса гулчанг жойлашган катакчаларга сут кислотаси хосил киладиган бактерияларнинг ривожланишига олиб келади. Сут кислотаси хосил булгач у гулчангни айнишидан саклайди.

Гулчанги йил мобайнида мум катакчаларда 16С0 хароратда сакланганда сут кислотаси хосил киладиган бактериялар таъсирида унинг узлаштирилиши 2-3% га ошади.

Асаларилар оёгида олиб келаётган гулчанги махсус гулчанг ушлагич мослама билан йигиштириб олинади.

1-расм: Гулчангини тутиб коладиган мослама

Гулчангини куритишда соя ва шабада эсиб турадиган жойда, юпкагина ёйган холда куритиб олинади. ^уритилган гулчанг махсус нам утказмайдиган идишларда, когоз халталарда сакланиши мумкин. ^урук х,олда гулчанг узок вакт мобайнида айнимайди, лекин узлаштирилиши 3-5% га пасаяди. Гулчангни иссик хоналарда саклашда х,ам унинг туйимлилик хусусияти пасаяди. Худди шундай музлатилган гулчанг доначаларининг пустлоги ёрилади, шунинг учун у яхши хдзм булади, лекин бундай гулчанглар яхши сакланмайди ва тезда узининг туйимлилик хусусиятини йукотади.

Гулчанги таркибида 13-60% оксиллар, 25-70% канд, куплаб микдорда глюкоза, фруктоза, кислоталар ёглар, минерал тузлар, турли х,ил витаминлар, ферментлар, гармонлар хамда микро ва макро элементлар мавжуд.

Гушт ва тухумга нисбатан гулчангда аминокислоталар микдори 5-7 маротаба купдир. Олинган гулчанг 600 С хароратда 2 соат мабойнида леофил аппаратида куритилади ва истеъмолга жунатилади.

2-расм: Гулчангининг умумий куриниши.

Гулчанги узининг оксил таркиби билан, донли экинлар уругидан анча устун туради. Масалан сули, арпа донида 11% оксил булса, унинг гулчангида 40%, ёнгокнинг магзида 11,6% оксил булса, унинг гулчангида эса 30% оксил борлиги аникланган.

Гулчанги жуда куплаб витаминларга ва организмни устирувчи гормонларга бой булиб, улар витаминли - минералли озука манбаи булиб х,исобланади.

Гулчанги булмаса асаларилар наслини устира олмайди, мум ишлаб чикармайди, уларнинг нормал-хдёти фаолияти тухтаб колади. Гулчанги асаларининг асосан оксилли озукаси булиб уни асал билан кориштириб перга тайёрлайди ва мумкатакчаларга жойлаштиради. Гулчангини асаларилар консервациялаштиради, акс х,олда у тезда бузилиши мумкин. Шундан сунг перга х,осил булиб, у таркибига кура гулчангидан анча устун туради.

3-расм: Перга ва унинг мумкатакларда умумий куриниши.

Асаларилар пергадан кишда озикланиш ва гумбакларни озиклантиришда фойдаланадилар. Тиббиётда ундан ошкозон-ичак, жигар касалликларини, анемия хамда кон босими булган беморларни даволашда кулланилади.

Гулчанги усимликларнинг эркаклик тукималари х,исобланиб, унда "Е" витамини купрок булади. Бундан ташкари В1,В2, Вз, В5, Вб, Н, С, Р ва А дармондорилари мавжуд.

Х,ар хил усимликларнинг гулчанги узининг химиявий таркиби билан фарк килади. Гулчангининг сифатига караб асалари оилалари кучли ёки кучсиз ривожланади.

11.ГУЛЧАНГИНИНГ БИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ.

Куп йиллардан бери гулчангининг инсон организмига биологик таъсирини олимлар урганиб келмокда. Уларнинг аниклашича гулчанги инсон организмининг усишини тезлаштиради. Шунинг учун гулчанг билан бокилган асалари личинкалари киска вакт ичида 2500 баробар катталашади. Гулчанг инсон организмидаги эндокрин безларининг функцияларига яхши таъсир килади, ичакнинг фаолиятини яхшилайди. Оргнанизмнинг умумий холатини мустахкамлайди, вазнни тезда тиклайди, асабларни тинчлантиради.

Гулчанги юрак - кон томир тизими, моддалар алмашинувига фойдали таъсир курсатиб кон таркибидаги эритроцит ва лейкоцитларнинг микдорини яхшилайди, гемоглабинни купайтиради, бу эса гулчангни анемияда кулланишида яхши самара беради.

Гулчанги жигар фаолиятини яхшилаб фермент ва аминокислоталарнинг бузилган алмашинувини тиклайди.

Гулчанг зарарли микробларни йукотишда, организмнинг фойдали микроорганизмларга катта ёрдам беради. Организмнинг антибиотик фаолиятини яхшилайди. Антибиотик курсаткичлар буйича маккажухори гулчанги кучли х,исобланади. Маккажухори гулчангини кул билан туплаш мумкин. Усимлик кийгос гуллаган паллада маккажухори поясини охисталик билан эгиб, бирорта мато устига руваклардаги гулчанглари кокилади ва у туплаб олинади.

Микробларга карши курашда асосан (ичак, дизентерия таёкчалари ва х,.к.) кучли таъсир килувчи гулчанг - бу тол дарахтидан йигилган гулчанглари х,исобланади.

Гулчангининг аллергик хусусиятларини олимлар томонидан урганилмокда, чунки бир хил усимликлар гулчанги поллиноз-аллергик касаллигини пайдо булишига сабаб булади.

Гулчангининг организмда ёгнинг алмашинувини нормаллаштиради, холестерин ва триглицеридлар микдорини пасайтиради. Шунинг учун гулчанги атеросклероз касаллигини даволашда тавсия этилади.

Гулчангнинг кариётган организмда модда алмашинуви жараёнларини тиклаб уни тезлаштиради. Шунинг учун хам усимлик гулчанги - ёшлик элексири деб бежиз айтишмаган.

Гулчанги спортчиларнинг сарф килган энергиясини тиклашда кенг кулланилади. Шунингдек инсоннинг жисмоний ва аклий иш кобилиятини яхшилашда гулчангини табиий холда ёки асал билан аралашма тайёрлаб истеъмол килиш тавсия килинади.

Гулчанг ошкозон ичак йуллари фаолиятини нормаллаштиради, иштахани очади. Шунинг учун табиий гулчангидан доимо истеъмол килиб туриш максадга мувофикдир. Бу билан бирга озгин инсонлар семиради, ич кетиш, энтероколит ва ичак дисбактериози тузалади.

Гулчангнинг шифобахш хусусиятлари. Гулчанги биологик фаол махсулот сифатида тиббиёт, чорвачилик, ветеринария, косметика, кулинария сохаларида кенг кулланилиб келмокда.

Гулчанг истеъмол килиш беморлар соглигини яхшилаши билан бирга кайфиятни хам кутаради. Гулчанг жисмоний мехнат лайокатини оширади, буйракнинг токсин моддалар билан захарланишида кувватлантирувчи таъсир курсатади, шунинг билан бирга кон айланишини меъёрлаштириб, иммунитетни мустахкамлайди. Инсон танасининг жисмоний, кимёвий, рухий омиллар таъсирига карши тураолиш кобилиятини янада ривожлантириб, экологик ифлосланиш, рухий зурикишга бардошли килади.

Бу жараёнда тананинг умумий холати яхшиланиб, шамоллашга оид хасталикларга чидамлилиги ортади. Гулчанг болаларда иштаха йуклигида, кон камлиги анемияда, усишнинг секинлашуви хамда тиш чикишининг кечикиши, стоматитда кабул килинади.

Гулчанг таркибидаги ферментлар ошкозонда шира ажралишини муътадиллаштиради. Бундан ташкари гулчанг ичакларнинг патоген флора хасталигида кучли таъсир курсатади.

Гулчанг кам конлик, кабзият, гипертония хасталиги, неврозлар, артрит, асаб ва эндокрин тизимлар фаолияти бузилиши, кулунж, гастрит, ошкозон ости бези фаолиятининг сустлашуви, ишемия, буйрак шамоллаши ва бир катор шу каби хасталикларни даволашда ишлатилади.

Гулчанг цандай истеъмол цилинади. Гулчанг инсон организми учун зарарсиз хисобланади, аммо уни кунига 80 граммдан ортик истеъмол килиб булмайди. Гулчангнинг бир кунлик кабул меъёри 20-30 граммни ташкил этади. Гулчанг билан муолажа килишнинг усуллари турличадир.

1. Гулчанги табиий донадор шаклида истеъмол килинади ёки аввалдан хавончада туйиб олинади. Таникли Франсуз апитерапевти А.Кайяс гулчангни овкатдан 15-20 дакика олдин кабул килинишни тавсия этади. Гулчангни обдан чайнаб, оз микдорда сув билан ичилади. Яна уни асал, мураббога аралаштириш хам мумкин. Муолажа муддати 1-1,5 ой давом этади. Сунг бир ойдан кам булмаган муддатга танаффус килиш керак.

2. Овкатдан олдин бир чой кошик донадор гулчангини огизга солинади, сунгра тулик эриб кетгунча кутилади. Бунинг учун 2 дакика вакт кетади. Бунда гулчанг таркибидаги моддалар тугридан тугри конга сурилади. Шу тарзда кунига уч махалдан 30 кун давомида гулчанги истемол килинади.

Катта ёшдаги одам учун 20 грамм гулчанг етарли хисобланади, аммо, шароитга караб, жисмоний зурикиш куп булганда, яхши овкатланмаганда, кувватсизликда кундузги

микдорни 30 граммгача купайтириш мумкин. Болаларга кунига 10-15 граммдан ичириш мумкин, 12 ёшдан катта болалар катта ёшлилар билан бир хил дозада истеъмол килса булаверади.

3. Гулчангнинг шифобахшлилик хусусиятини асал билан 1:1 ёки 1:2 микдорда омухта килиб ошириш мумкин.

Гулчанг, одатда, тарозида тортилмайди, чамаланади. Х,ажмнинг огирликка тахминий нисбати эса куйидагича: 1 чой кошик - 5 гр, 1 чой кошик усти билан тулдирилганда - 8 гр; 1 ош кошиги - 15 гр, 1 ош кошик усти билан тулдирилганда - 24 гр. тош босади.

Гулчангининг даволовчи - профилактик хусусияти кучли экани боис, у тиббиётда узининг муносиб урнини эгаллади. Чунки хозирда, мана шу ажойиб муъжизавий гулчанги негизида янги дори-дармонлар ва услублар яратиш борасида илмий изланишлар олиб борилмокда.

III. ХУЛОСА

Гулчанги асаларилар учун кимматли оксилли ва углеводли озука хисобланади. Асаларилар, айникса, бахор пайтида оилани устириш даврида гулчангни куп сарфлайдилар. Унинг бахорда такчиллиги асалари оилаларининг купайишини тухтатиб куяди. Бир йилда бир асалари оиласи 20-30 кг гулчанг истеъмол килади. Гулчанги тиббиётда юрак, ошкозон-ичак, буйрак, жигар ва кам-конлик касалликларини даволашда ишлатилиши билан кимматли хусусиятларга эга хисобланади.

REFERENCES

1. Кахраманов Б.А., Сафарова Ф.Э., Исамухамедов С.Ш., Донаев Х.А., Эргашев Х.Б. -Асаларичилик асослари. Тошкент, 2021.-Б 78-97.

2. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh, Kuldasheva F.H, Doniyrov S.T, Rakhimjanova N.Z. Breeding indicators of Carniolan (Apis mellifera carnica Pollm) and Carpathy (Apis mellifera carpatica) honey bees // E3S Web of Conferences 244, 02008 (2021) TPACEE-2021. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202128403018 - P. 1-8.

3. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh, Safarova F.E., Donaev Kh.A., Mamadov F.Q. Morphological features of the Carniolan (Apis mellifera carnica Pollm) and Carpathian (Apis mellifera carpatica) breeds of honey bees // E3S Web of Conferences 284, 03018 (2021) TPACEE-2021. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202128403018 - Р. 1-7.

4. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh., Orifjonov.J.R., RaimdjanovaN.Z. Continuous and terms of work performed in artifikal mother bees // Prospects for the introduction of innovative tehnologies in the development of agriculture.2021.05.07.https://jornals.escience.uz/index.php/conferences/issue/view/31.

5. Kakhramanov B.A., Isamukhamedov S.Sh., Donayev Kh.A. "Effective methods of bee pest control" E3S Web of Conferences 381, 01012 (2023) AQUACULTURE 2022. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202338101012. P. 1-8.

6. Kaxramanov B.A., Amirov A.I., Bosimova M.I. "Chemical Composition of Beekeeping Products, Use in Medicine and Importance in National Economy" Texas Journal of Agriculture and Biological Sciences. ISSN NO: 2771-8840 https://zienjournals.com Date of Publication: 17-04-2023.

7. Zokirjonova Ch.B., Kaxramanov B.A. "Oziqlantirish turlari, asalari oilasi mahsuldorligini oshirishdagi ahamiyati" Journal of Advanced Research and Stability Volume: 03 Issue: 02 | fab - 2023 ISSN: 2181-2608. www.sciencebox.uz

8. Kakhramanov B.A., Akmalkhanov T.Sh., Soatov U.R. "Influence of bee family care on honey productivity in hives of different constructions" E3S Web of Conferences 381, 01009 (2023) AQUACULTURE-2022. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202338101009 - P. 1-6.

9. KaxpaMaHOB Б.А., Орифжонов Ж.Р. "Озиклантириш усулларини асалари оиласи мах,сулдорлигини оширишдаги ахдмияти" Ж. "Узбекистан аграр фани хабарномаси" Тошкент-2022 й.№6/2. (6) махсус сон. 6.-78-80. Nurmatovbaxtiyor868@gmail.com

10. Orifjonov J.R., Kakhramanov B.A., Isamuxamedov S.Sh., Raximjanova N.Z., Chuleui Jung "The effects of hives structure on the establishment and productivity of carpathian honey bee (apis mellifera carpatia) in Uzbekistan". The 39 th Congress and international Symposium of Apicultural Society of Korea. Andong-2023.https://www.andong.ak.kr, RNAI:agroRNA@genolution 1.com, Sales@genolution 1.com - P. 27-34.

11. Minheyeok Kwon, Kakhramanov B.A., Chuleui Jung, Eui-Joon Kil. "Investigation of honey bee viruses in Uzbekistan using high throughput sequencing". The 39 th Congress and international Symposium of Apicultural Society of Korea. Andong-2023. https://www.andong.ak.kr, www.genolution.co.kr, RNAI:agroRNA@genolution 1.com, Sales@genolution 1.com - P. 67-70.

12. Kaxраманов Б.А. "Морфометрические особенности пчел Краинской и Карпатской пород в Узбекистане" Ж. Пчеловодство №6, 2023 год, 62-64 стр beejournal @ gmail. com

13. Тураев О.С., Кхраманов Б.А. "Асалариларнинг заракунандалари, касалликлари ва уларга карши кураш чоралари". Дарслик LESSON PRESS.MCHJ. Тошкент 2023 йил, 368 бет.

14. Кхраманов Б.А., Исамухамедов С.Ш., Орифжонов Ж.Р., Рахимжонова Н.З. "Краина (Apis mellifera carnica Pollm) ва Карпат (Apis mellifera carpatica) асалари зотларидан суньий усулда она асалари етиштириш курсаткичлари". "Чорвачилик ва наслчилик иши". Тошкент-2021 й.№6. б.-45-48. chorvador@list.ru.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.