Научная статья на тему 'Проблемы и решения при формировании государственной инвестиционной программы'

Проблемы и решения при формировании государственной инвестиционной программы Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
24
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
государство / инвестиции / инвестиционная программа / экспертный контроль / инновационные идеи / экономическая стабильность / развитие. / state / investments / investment program / expert control / innovative ideas / economic stability / development.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Гайратбек Хайдаров

В статье подробно анализируются проблемы и пути их решения при формировании государственных инвестиционных программ. В исследовании обобщена информация о разработке инвестиционной программы страны и экспертизе проектов, реализации принятых по ней решений.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Problems and solutions at forming the state investment program

The article analyzes in detail the problems and ways of solving them in the formation of state investment programs. The study summarizes information on the development of the country’s investment program and the examination of projects, the implementation of decisions made on it.

Текст научной работы на тему «Проблемы и решения при формировании государственной инвестиционной программы»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Problems and solutions at forming the state investment program

Gayratbek HAYDAROV1

Andizhan State University

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received June 2021 Received in revised form 20 June 2021 Accepted 25 July 2021 Available online 25 August 2021

Keywords:

state,

investments, investment program, expert control, innovative ideas, economic stability, development.

The article analyzes in detail the problems and ways of solving them in the formation of state investment programs. The study summarizes information on the development of the country's investment program and the examination of projects, the implementation of decisions made on it.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Давлат инвестиция дастурини шакллантиришдаги муаммолар ва ечимлар

_ АННОТАЦИЯ_

Калит сузлар:

давлат,

инвестициялар, инвестиция дастури, экспертиза назорати, инновацион гоялар, и;тисодий бар;арорлик, тара;к;иёт.

Ма;олада давлат инвестиция дастурини шакллантиришдаги муаммолар ва ечимлар атрофлича тах,лил ;илинган. Тад;и;отда мамлакат инвестиция дастурини ривожлантириш ва лойих,аларни экспертиза назоратидан утказиш, унга доир ;абул ;илинган ;арорлар ижроси буйича маълумотлар умумлаштирилган.

1 Candidate of Historical Sciences, Associate Professor, Andizhan State University, Andizhan, Uzbekistan.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue - 2 № 3 (2021) / ISSN 2181-1415

Проблемы и решения при формировании государственной

Узининг хилма хил узгаришлари билан, дунё ах,лини шошириб куяётган глобал муаммолар узининг турли хил куринишлари билан барчани хайрон ;олдирмо;да. Жахон хамжамиятининг баъзи бир мамлакатларида фан-техника ривожланиб, инновацион гоялар тара;;ий этиб, и;тисодий жихатдан бар;арор тара;;ий этиб келмо;да. Уз урнида, ушбу тара;;ий топган давлатларнинг тара;;иёт йулига назар соладиган булсак, мамлакатларнинг тара;;ий этишида инвестиция лойихаларининг урнини ю;ори эканлигини куриш мумкин. 2016 йил-нинг сентябрь ойидан бошланган демократик узгаришлар, давлатимиз ва жамиятимиз хаётида туб узгаришларни бошлаб берди. Жумладан, жамиятда ахоли фаровонлигини таъминлашда и;тисодий бар;арорликни оширишга алохида ахамият ;аратилди. Бинобарин, давлат и;тисодиётига, хорижий инвестицияларни жалб ;илиш ор;али йирик инфратузилма объектларини хамда корхоналарни куришга, уларни ишга тушириш, ахолининг катта ;исмини доимий иш билан таъминлаш имкониятига эга булинади.

Биро;, мамлакатимизда инвестиция лойихаларини куриб чи;ишда асоссиз туси;ларга йул куйилаётганлигига эътибор ;аратган давлат рахбари Шавкат Мирзиёев маърузаларида, видеоселектор йигилишларида худудларни ривожлан-тириш борасидаги ;илинаётган ишлар билан танишишдаги фикрларидан келиб чи;;ан холда, бу сохада рахбарларнинг ю;ори ра;амлар кетидан ;увиб, инвестицияларни киритиш ва узлаштириш буйича курсаткичларни амалда эмас ;огозда ю;ори курсатишга одатланганлиги, бунинг о;ибатида хокимликлар ва тармо; рахбарлари томонидан зиммаларига олинган вазифани бажаришларида уни молиялаштириш манбаларига кафолат берилмаганлиги туфайли лойиха ташаббус-кори хам ани; булмаган, худудлар [1] ва тармо;лар ривожига тугри келмайдиган натижасиз лойихаларни Инвестиция дастурига киритишга тугри келинган.

Бинобарин, 2012-2017 йиллар оралигида "Узбекэнерго" акционерлик жамияти томонидан умумий ;иймати 3,3 миллиард АЦШ доллари булган 14 та лойиха инвестиция дастурига киритилган. Инвеститциявий лойихалар ма;садга мувофи; эмаслиги учун хукуматнинг ;арорлари асосида тухтатилган. Биро;, лойиха хужжатларини тайёрлашга эса 185 миллион АЦШ доллари хисобида харажат ;илинган.

Инвестиция дастурини ривожлантириш ва лойихаларни экспертиза назоратидан утказишда хам ;атор туси;лар мавжуд. Бу камчиликлар бундан 15 йил олдинги ;абул ;илинган ;арорларда белгилаб куйилган мезон ва тартиб

инвестиционной программы

АННОТАЦИЯ

Ключевые слова:

государство,

инвестиции,

инвестиционная

программа,

экспертный контроль,

инновационные идеи,

экономическая

стабильность,

развитие.

В статье подробно анализируются проблемы и пути их решения при формировании государственных инвестиционных программ. В исследовании обобщена информация о разработке инвестиционной программы страны и экспертизе проектов, реализации принятых по ней решений.

;оидаларга асосланган холда амалга оширилган. Бинобарин, лойиханинг техник и;тисодий негизлари, бизнес лойихаларини ва тендер хужжатлари ишлаб чи;илганидан сунг масъул ташкилотлар томонидан ;айта ва ;айта такрорланиши о;ибатида лойиха экспертизаси белгилаб ;уйилган 15 кун урнига салкам ярим йилга чузилиши холатларига асоссиз равишда йул куйилган. Уз навбатида, инвестиция лойихасининг ;имматлашиши билан бир ;аторда унинг самарадор-лигининг тушиб кетишлигига олиб келди. Жумладан, инвестиция лойихаларини и;тисодий жихатдан мустахкамланган, хамда тугалланган лойихалар асносида ;абул ;илиш даркор. Биро;, олдинги йилларда хужжатлар лойиха инвестиция дастурларига аввал тули; киритиб олиниб сунгра тайёрланган. Бу уз навбатида лойиханинг бошлангич нархи ва тасди;ланган ;иймати уртасида баъзи холларда хаттоки 80 фоизгача тафовутларнинг булишига олиб келди [2]. Бу эса бюджет маблаглари сарфининг сунъий ортиб боришига асос булган.

Утган даврда инвестиция лойихаларини бажаришда камчиликларга йул куйилиши о;ибатида давлат и;тисодиётида бар;арор усиш таъминланмади. Айни;са, инвестиция лойихаларини ани; режа асосида тайёр ;илинмаганлиги, лойихаларни бажаришда чет эл инвесторлари маблагларини ишлаб чи;аришга тугридан-тугри йуналтирилмаслигига сабаб булди. Инвестиция маблагларининг саноатга йуналтирилмаганлиги о;ибатида куплаб саноат корхоналарида техно-логик янгилаш, модернизация юмишларининг амалга оширилмаслигига олиб келди. Корхоналарда модернизация ишларининг амалга оширилмаганлиги улар-нинг банкрот булишлигига сабаб булибгина ;олмай, балки уларни банкрот-ликдан чи;ариш ва согломлаштиришни зиммасига олган тижорат банклари хам зарар курди.

Номигагина утказилган и;тисодий тахлил лойихалари фойдаланишга ;абул ;илинганидан сунг хам узини о;ламади. Узини о;ламаслигининг асоси хомашёнинг йу;лиги, ишлаб чи;ариш корхонасини эса энергия ва газ таъминоти билан етарли даражада таъминланмаганлиги, ишлаб чи;аришни и;тисодий жихатдан бесамар булишига сабаб булди. Саноатнинг юраги булган энергия махсулотлари билан корхоналарнинг узлуксиз равишда таъминланмаганлиги натижасида хал; учун зарур булган махсулотларни ишлаб чи;ариш мутла;о узлаштирилмади.

Инвеститция лойихаларининг уз ва;тида бажарилмаслиги, унинг ижросини тули; амалга оширилмай кечиктириб келинишига сабаб булди. Лойихаларнинг асоссиз равишда кечикиб дастурдан дастурга утиб келаётганлиги талайгина муаммоларни келтириб чи;арган. Бунга мисол ;илиб, Давлат санитария-эпидемиология назорати марказини лабораториясини олиш мумкин. Жумладан, марказни лаборатория жихозлари билан таъминлаш лойихасининг узи 2015 йил-дан бошланиб, 2016 ва 2017 йилларда хам инвестиция дастурларига такроран киритилганини куришимиз мумкин[3].

Жумладан, Президентнинг 2017 йил 18 декабрдаги "Узбекистон Республикасининг ривожланиш давлат дастурларини шакллантириш ва молия-лаштиришнинг янги тартибини жорий этиш тугрисида" ги ПЦ-3437-сон ;арори [4] ю;оридаги келтирилган тахлиллардан келиб чи;ан холда ;абул ;илинди. Царорга мувофи;, тармо; ва худудий лойихаларни амалга оширишнинг мутла;о янги тартиби йулга ;уйилмо;да. Узбекистонни жадал ривожлантиришда, аввало инсонларнинг ижтимоий турмушини яхшилашга ;аратилган давлат дастурининг узвий равишда бажарилишининг уч бос;ичда амалга оширилиши асосий вазифа сифатида белгилаб олинди.

Илк бос;ичда давлатни ривожлантириш концепциясини ишлаб чи;иш, хамда тасди;лаш. Уз навбатида Концепция тармо;ларини, худудий ва ма;садли ривож-лантиришнинг ижтимоий-и;тисодий йуналишларини руёбга чи;ариш буйича стратегик вазифаларни уз ичига ;амраган хужжат булади.

Иккинчи бос;ичда Ривожланиш концепцияси негизида ма;сади ва манбалари ани; булган 3 йиллик, яъни 2019-2021 йилга мулжалланган лойихалар портфели яратилади. Яратилган лойихалар асосида Инвестициялар буйича давлат ;умитаси, хамда билвосита ало;адор булган вазирликлар билан келишилган холда, Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Лойиха бош;аруви миллий агентлигида экспертизадан утказилади. Х,ар ;айси лойихани бажариш буйича ани; булган та;вимий режа ишлаб чи;илади.

Сунгги бос;ичда тасди;ланган 3 йиллик лойиха портфели негизида Ривожланиш давлат дастурини ишлаб чи;иш ва тасди;лаш назарда тутилган [5]. Уз навбатида, Ривожланиш давлат дастурларига фа;атгина дастурнинг техник-и;тисодий замири ва лойиха-смета хужжатлари ани; булган лойихаларигина киради.

Ривожланиш давлат дастурини амалда бажаришда асосан давлат харид-ларини олиб боришни тугри йулга ;уйиш, давлат харидларида шахсий тармо; имкониятларини купайтириш асосий ахамиятга эга. Шу боисдан давлат харидларида купро; таш;и инвесторлар билан хамоханг равишда махаллий ахолининг ишбилармон ;атламлари иштирокини купайтириш, дастур доирасидаги хужжат-ларни такомиллаштириш буйича комплекс экспертизани утказишнинг яхлит тизимини яратади. Яхлит тизимни шаклланишида Президент томонидан 2018 йил 8 январда ;арор ;абул ;илинди. Яъни, "Узбекистон Республикасининг давлат харидларини амалга ошириш, давлат дастури доирасидаги хужжатларни шакллан-тириш ва амалга ошириш буйича комплекс экспертизанинг самарали тизимини ташкил ;илиш тугрисида"ги ПЦ-3464-сон ;арори сохага доир булган хужжат хисобланади. Царорга кура, лойиха бош;аруви миллий агентлиги хузурида Лойихалар ва импорт шартномаларни комплекс экспертиза ;илиш маркази мавжуд, булиб ушбу марказда инвестиция лойихаларни татби; этишда, хамда татби; этилган лойихаларни тендер куригидан утказиш, хамда импорт шартномаларини тузиш ва уни тасди;дан утказиш хам марказда экспертизадан утказилади [6].

Республика рахбари тавсиялари билан эксперимент тари;асида Тошкент шахри, Тошкент ва Самарканд вилоятларида лойихаларни синовдан утказиш кузланган. Бинобарин, ю;орида санаб утилган худудларда энергия тежамкор, булган курилиш ва енгил конструкцияли материаллардан фойдаланган холда лойихани бажариш ор;али, лойиха ;ийматини 20-30 фоизга таннархини туширишга эга булинади. Лойихалардан ортириб ;олдирилган маблаглар тула-лигича лойиха амалга ошган худудларда шахар ва туманлар хисобида ;олади хамда худуднинг ижтимоий ва ободонлаштириш ишларини хал ;илишга йуналтирилади. Жойларда ишлаб чи;ариш лойихаларини амалга оширишдан тежаб ;олинган маблаглар хисобидан аввало саноатда зарур булган, энергетика тармо;ларидаги узилишларни камайтиришга эришилиб, уз навбатида, инвестиция лойихаларини руёбга чи;аришда лойихани и;тисодий манбайи ва техник жихатидан асосланган холда лойихани амалга оширувчи институтларнинг урнига алохида ахамиятни ;аратиш лозим булади.

Science

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue - 2 № 3 (2021) / ISSN 2181-1415

Бирок;, хозирда килинаётган лойиха ишини амалга ошириш коидалари утган асрнинг 60-70-йилларида татби; этилган булиб, замонавий талабларга мутла;о тугри келмайди. Х,озирда мамлакатимизда узининг фаолиятини олиб бораётган лойиха институтлари томонидан шу кунгача хорижий давлатлар маслахатчиларни ча;ирган холда хамкорликда бирорта лойиха институти яратилмаган. Лойихалаш вазифасининг хаддан зиёд марказлашуви худудларда бозор талабларидан келиб чи;ан холда лойихалаштириш ишларини бажаришга йул куймай келмокда.

Х,озирда лойихалаштириш ташкилотларининг энг мух,им машгулоти ва ма;сади бажарилаётган лойиха кийматини баланд ;илиб курсатиб, ю;ори булган фоиз ставкаларида фойдаланиш булиб колганлиги ушбу йуналишда коррупциявий холатларни хам жадаллашувига сабаб булди. Эндиликда лойихаларни тайёрлашда, унинг кимматини ошириш ма;садида лойихалар ишини чузиш, хамда узи буларчилика йул куймаслик максадида, "Узинжиниринг" лойихалаштириш ташкилоти иктисодиётнинг базавий тармокларини лойихалаштирганидек, колган хужалик уюшмаларида хам худди ана шундай юкори малака ва куникмага эга булган мутахассисларни узида жамлаган лойиха институтлари булиши даркор.

Лойиха ишида нархнинг асоссиз оширилиб борилишининг омили, лойихани бажаришда катнашаётган гурухларга туланадиган ойлик харажатларининг лойиха-нинг умумий кийматидан олинишидадир. Гурухлар томонидан лойихани канчалик кеч ишга туширилса, шунчалик куп манфаатдор булиш мумкин. Бундай йул тутиш эса, лойиха таннархининг сунъий оширилишига олиб келади. Лойиха нархини сунъий ошиб кетишига йул куймасликда аввало лойихалаштириш ишини маромига етказиш, соглом ракобатни шакллантиришда лойиха институтлари сонини купайтириш, курилиш-лойиха хужжатларини тайёрлаш ва экспертиза килишнинг мутлако янгича шаклини яратиш буйича инновация дастурини амалиётда куллаш лозим.

Бу йуналишда ишларни тугри йулга куйиб олишда аввало карз, кредит ва грант маблагларини олишни жорий этиш хамда ушбу маблаглардан тугри фойдаланиш лозим. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги Халкаро молия институтлари, ташкилотлари ва донор мамлакатлар билан хамкорлик килиш [7] хамда мухим стратегик ахамиятга эга булган инвестиция лойихаларини амалиётда куллаш буйича идоралараро кенгаш томонидан бажариб келинган. Инвестиция лойихаларини амалга ошириш тизимининг вертикаллашиб кетиши бевосита сохага тааллукли булган давлат органлари фаолиятида ташаббускорликни тушириб юборди, ортикча расмиятчиликнинг булишлиги кушимча сарф харажатларни келтириб чикарган.

Инвестиция лойихаларини иктисодиёт тармогига олиб киришда ортикча тусикларга йул куймаслик, сарф харажатларни асоссиз ортиб кетишлигини олдини олишда Президентимиз томонидан 2017 йилнинг 20 декабрида кабул килинган "Халкаро ва хорижий молия институтлари билан хамкорликнинг самарадорлигини янада ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карорида давлатнинг бошкарув органлари, халкаро ва хорижнинг етакчи молия институтлари билан хамкорлик килиш буйича ваколатлари аник курсатиб куйилди. Царордан барча даражадаги хокимликларнинг ушбу давлат органлари билан хамкорликда фаолият олиб боришлиги назарда тутилган [8].

Иш фаолиятининг ушбу тарзда ташкил этилиши, энг аввало Инвестиция дастури сингари Ривожланиш давлат дастурига хам аник бажарилмаган, моддий асоси ва лойиха ташаббускори аник курсатилмаган, факатгина когозда имзоланган

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Бойе1у and тпоуайопБ ¡ББие - 2 № 3 (2021) / ¡ББЫ 2181-1415

келишув сифатида ;олиб кетаётган лойихаларни татби; этиш амалиётида такрорлашларга йул ;уйган ва ундан манфаатдор булган тегишли рахбарларнинг ;онун олдидаги жавобгарлигини ошириш даркор. Жумладан, бюджет ва инвестиция маблагларидан о;илона фойдаланган холда унинг молиялавий база-ларини купайтиришда, соли; имтиёзларини бериш, соли; тизимини ислох этиш масаласида амалга оширилаётган ишларнинг самарасини жадал ошириш ор;али сохада коррупция холатига йул ;уймасликка эътибор ;аратилиб, келгусида инвестиция лойихаларини амалиётда ;уллашда мух,им ахамият касб этади.

Узбекистон и;тисодий бар;арорлигини мустахкамлаш ва бозор и;тисодиёти шароитида ра;обатни таъминлашда, фу;ароларни доимий равишда иш билан таъминлашда, и;тисодиётимизнинг асосий тармоги булган хорижий сармояларни купро; олиб киришни даврни узи талаб этмо;да. Хозирги кун талабидан келиб чи;ан холда 2021-2023 йилларда инвестиция лойихаларини амалиётда ;уллашда мухим булган дастурни ;абул ;илишга эхтиёж тугилди.

Дастурни амалга оширишда 928,3 трлн. сум ми;доридаги марказий ва номарказий инвестицияларни, шундан 37,5 млрд АЦШ доллари ми;доридаги чет эл сармояларни узлаштирилишини кузда тутган 2021-2023 йиллар давомида капитал ;уйилмаларни узлаштириш ор;али 226 та ишлаб чи;ариш ;увватлари ва 34 мингта иш урнини шакллантиришни кузловчи 2021 йилнинг узида катта ишлаб чи;ариш объектларини ва ;увватларини ишга солиш буйича ани; дастур тайёрланди [9].

Давлат и;тисодиётини бар;арор ривожланишида аввало хар томонлама пухта уйланган, ани; режага асосланган йил дастурининг ;абул ;илиниши, аввало хориж сармояларини олиб киришда мухим ахамият касб этиб, бу эса и;тисодиёти-мизнинг асоси булган инвестицияларни ;абул ;илишда хам самара беради. Биро;, инвестиция лойхаларини амалга оширишнинг ута марказлашиб бораётганлиги, худудларда инвестиция лойихаларини амалиётга татби; этишда бир талай ;ийинчиликларни келтириб чи;армо;да. Худудларга кириб келувчи инвестиция о;имини жадаллаштиришда ;уйидаги вазифаларни амалга оширилса ма;садга мувофи; булар эди:

• инвестиция лойихасини тайёрлашда худуд имкониятларини тули; инобат-га олиш ва лойихани шу асосда тайёрлаш;

• инвестиция лойихаларини амалга оширишда бевосита ва билвосита ало;адор булган вазирлик хамда идораларда лойиха ишларини амалга оширишда бюрократик туси;ларга йул ;уймаслик;

• лойихалаш институтларининг фаолиятини марказдагина эмас, балки худудларда хам фаол булишлигини таъминлаш;

• инвесторларни ани; режа асосида худудларга олиб кириш ва худудда тайёрланадиган ва мавжуд булган хомашё ресурсларини тули; инобатга олишдир.

И;тисодиётимизнинг бар;арорлаштиришда худудларда саноат зоналарини ташкил этиш, мавжуд корхоналарни модернизация ;илишда инвестициявий лойихаларни амалиётга татби; этиш мухим ахамиятга эга булиб, усиб келаётган ёшларга муносиб шарт-шароитларни яратишда, ва;тинчалик ишсиз фу;ароларни иш билан таъминлашда инвестиция лойихаларини амалга ошириш бугуннинг кечиктириб булмас масаласи хисобланади.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue - 2 № 3 (2021) / ISSN 2181-1415

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Мирзиёев Ш.М. Барчамиз хамжихат булиб, оёгимиз ердан узилмасдан мехнат цилсак, Фаргонада албатта натижа булади // "Халц сузи", 2021 йил 6 февраль. № 27.

2. Узбекистон Республикасининг ривожланиш давлат дастурларини шакллантириш ва молиялаштириш буйича жорий этилган янги тартиб асосида ишларни ташкил этиш масалалари // https://president.uz/uz/lists/view/1426.

3. Узбекистон Республикасининг ривожланиш давлат дастурларини шакллан-тириш ва молиялаштириш буйича жорий этилган янги тартиб асосида ишларни ташкил этиш масалалари. / / https://www.uzavtoyul.uz/cy/post/investitsiya-dasturlarim-shakllantirish-va-moliyalashtirishning-yangi-tartibi-muhokama-qilindi.html.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасининг ривожланиш давлат дастурларини шакллантириш ва молиялаштиришнинг янги тартибини жорий этиш тугрисида" 2017 йил 18 декабрдаги ПЦ-3437-сон царори // https://lex.uz/docs/3585505?ONDATE=28.12.2018%2001.

5. Узбекистон Республикасининг ривожланиш давлат дастурларини шакллан-тириш ва молиялаштириш буйича жорий этилган янги тартиб асосида ишларни ташкил этиш масалалари. / / https://www.uzavtoyul.uz/cy/post/investitsiya-dasturlarini-shakllantirish-va-moliyalashtirishning-yangi-tartibi-muhokama-qilindi.html.

6. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасининг ривожланиш давлат дастурларини шакллантириш ва руёбга чицариш, давлат харидларини амалга ошириш доирасида хужжатларни комплекс экспертиза цилишнинг самарали тизимини яратиш тугрисида". // https://lex.uz/docs/3491620.

7. Мирзиёев Ш.М. Наманган ицтисодиётини жадал ривожлантириш буйича вазифалар белгиланди. // "Халц сузи" 2021 йил 20 феврал № 37.

8. Узбекистон Республикаси Президентининг "Халцаро ва хорижий молия институтлари билан хамкорликнинг самарадорлигини янада ошириш чора-тадбирлари тугрисида" 2017 йил 20 декабрдаги ПЦ-3439сонли царори https://lex.uz/docs/3823326.

9. Узбекистон Республикаси Президентининг. Узбекистон Республикасининг 2021-2023 йилларга мужалланган инвестиция дастурини амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПЦ-4937-сон царори. // https://lex.uz/docs/5189872.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.