Научная статья на тему 'Тўғри инновацион сиёсат: ҳудуд иқтисодиётининг пойдевори'

Тўғри инновацион сиёсат: ҳудуд иқтисодиётининг пойдевори Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
326
62
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
илмий­техник салоҳият / инновация / иқтисодий ва ҳуқуқий шарт­шароит / фаол инвестиция сиёсати / диверсификация / экспорт салоҳияти / стратегик ўйинлар / инновацион қарорлар / инновацион усуллар / худудий инновацион сиёсат. / scientific and technical potential / economic and legal condition / active investment policy / diversification / export potential / strategic games / innovation laws / innovative methods / legal innovation policy.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Холбекова Ферузахон Расуловна

Мақолада Ўзбекистон Республикасида олиб борилаётган инновацион сиёсат ва инновациянинг моҳияти ҳамда уни иқтисодиёт тармоқларига киритиш, мамлакат иқтисодиётининг инновацион ривожланиш стратегияси ва модели, инновациялар ва тадбиркорликни мустаҳкамлаш учун бозор механизмларидан самарали фойдаланиш, инновацион сиёсатини тўғри шакллантириш, йўналишини тўғри белгилаб олиш, инновацион стратегиясини тезкор режалаштириш масалалари баён қилинган. шунингдек, хорижий давлатларда қўлланадиган инновацион тажрибалар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE RIGHT INNOVATION POLICY: THE BASIS OF THE TERRITORIAL ECONOMY

There is discussed in the article implementation of the innovation policy in the Republic of Uzbekistan. As well development strategy of innovations and models using the market mechanism to strengthen innovation and entrepreneurship is revealed. The formation of due innovation policy, determining the right direction of the policy, determining operational planning of the innovation strategy is considered. In addition, international experience of innovation injection practice is provided.

Текст научной работы на тему «Тўғри инновацион сиёсат: ҳудуд иқтисодиётининг пойдевори»

Холбекова Ферузахон Расуловна,

Тошкент давлат иктисодиёт университети таянч докторанти

ШРИ ИННОВАЦИОН СИЁСАТ: ЩУД ИКТИСОДИЁТИНИНГ ПОЙДЕВОРИ

УДК: 332.02

ХОЛБЕКОВА Ф.Р. ТУГРИ ИННОВАЦИОН СИЁСАТ: Х,УДУД ИЦТИСОДИЁТИНИНГ ПОЙДЕВОРИ

Маколада Узбекистан Республикасида олиб борилаётган инновацион сиёсат ва инновациянинг мох,ияти х,амда уни иктисодиёт тармокларига киритиш, мамлакат иктисодиётининг инновацион ривожланиш стратегияси ва модели, инновациялар ва тадбиркорликни мустах,камлаш учун бозор механизмларидан самарали фойдаланиш, инновацион сиёсатини т^ри шакллантириш, йуналишини тyFри белгилаб олиш, инновацион стратегиясини тезкор режалаштириш масалалари баён килинган. Шунингдек, хорижий давлатларда кулланадиган инновацион тажрибалар келтирилган.

Таянч иборалар: илмий-техник салох,ият, инновация, иктисодий ва хукукий шарт-шароит, фаол инвестиция сиёсати, диверсификация, экспорт салох,ияти, стратегик уйинлар, инновацион карорлар, инновацион усуллар, худудий инновацион сиёсат.

ХОЛБЕКОВА Ф.Р. ПРАВИЛЬНАЯ ИННОВАЦИОННАЯ ПОЛИТИКА: ФУНДАМЕНТ ТЕРРИТОРИАЛЬНОЙ ЭКОНОМИКИ

В статье раскрывается проводимая в Республике Узбекистан инновационная политика, значение инноваций, а также введение стратегии инновационного развития в секторы экономики и модели, использование рыночного механизма для укрепления инноваций и предпринимательства, формирование правильной инновационной политики, определение правильного направления, определение оперативного планирования стратегической инновации. Кроме того, сделан акцент на практику зарубежной инновационной деятельности.

Ключевые слова: научно-технический потенциал, экономико-правовые условия, активная инвестиционная политика, диверсификация, экспортный потенциал, инновационное законодательство, инновационные методы, правовая инновационная политика.

HOLBEKOVA F.R. THE RIGHT INNOVATION POLICY: THE BASIS OF THE TERRITORIAL ECONOMY

There is discussed in the article implementation of the innovation policy in the Republic of Uzbekistan. As well development strategy of innovations and models using the market mechanism to strengthen innovation and entrepreneurship is revealed. The formation of due innovation policy, determining the right direction of the policy, determining operational planning of the innovation strategy is considered. In addition, international experience of innovation injection practice is provided.

Keywords: scientific and technical potential, economic and legal condition, active investment policy, diversification, export potential, strategic games, innovation laws, innovative methods, legal innovation policy.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 6(126)

Кириш.

Инновацияларнинг пайдо булиши ортида -узок, йиллар давомида амалга оширилган ута машак,к,атли мехнат ётади. Аммо купинча, иннова-цияни яратишдан кура, уни сингдириш ута к,ийин масалага айланади. Президент Шавкат Мирзиёев Узбекистонда инновацияларга «яшил чирок»ни ёкиш максадида, «Узбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигини ташкил этиш туFрисида»ги фармонни имзолади1.

Инновацион фаолият ва инновацион маркетинг тушунчаларининг асосини «инновация» сузи тавсифлайди. Таъкидлаш керакки, бу тушунчага узбек, рус ва хориж адабиётларида хам куплаб таърифлар берилган. «Инновацион фаолият» ата-маси негизида, куриниб турибдики, авваламбор, «инновация» сузи, ушбу суз негизининг узида эса, «новация» сузи ётади. Узбек тили луFатига бу сузлар хорижий тиллардан кириб келган. Чунончи, инглизча «innovation», русчасига «инновация» сузи лугатларда «нововедение», «новаторство» сифатида талкин этилган. Рус тилида берилган талкинга кура, бу суз узбек тилига «янгилик кири-тиш», «янги усул», «киритилган янгилик» каби маъ-ноларда таржима килинган ва изохланган. Узбек тили изохли луFатида «Инновация» атамасига -иктисодиётга техника ва технологияларнинг янги турлари (авлодлари)ни жорий этиш максадида сарфланган маблаFлар тушунчаси сифатида кел-тирилган. [4].

«Инновация» мохиятан мураккаб ва куп киррали масала булиб, бу иктисодчи олимлар ёндашувидаги фарклар билан хам изохланади. Хорижнинг иктисодий адабиётларида «инновация» салохиятли фан - техник тараккиётни янги махсулотлар ва технологиялар куринишида руёбга чикиши сифатида талкин килинади. [3]

Тадк,ик,от мавзусининг долзарблиги. Мил-лий ик,тисодиётнинг инновацион ривожланишини таъминлаш, Давлатнинг инновацион дастурини шакллантириш, энг аввало, инновацион жара-ёнларни бошкариш сохасида давлат сиёсатини амалга ошириш, зарур хажмларда, мак,бул шарт-ларда хорижий инвестицияларни жалб этиш, мукобил лойихаларни танлаб олишнинг амалий

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 29 ноябрдаги «Узбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигини ташкил этиш туFрисида»ги ПФ-5264-сон Фармони ва Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 ноябрдаги «Инновацион ривожланиш вазирлигини фаолиятини ташкил этиш турисида» ПК.-3416-сон Карори.

механизмини шакллантириш, белгиланган давлат устуворликлари асосида энг мухим тармок,ларни куллаб-кувватлаш, минерал хом ашё ресурс-ларини ва кишлок хужалиги мах,сулотларини чукур кайта ишлашни х,амда ишлаб чикаришни жадал ривожлантиришга каратилган инвестиция лойи^аларини к,уллаб-к,увватлаш, инфратузилмани ривожлантириш бугунги куннинг мухим вазифа-ларидан х,исобланади.

Илмий муаммони цуйилиши. Республика-мизда амалга оширилаётган иктисодий сиёсат-лар натижасида хом ашё захиралари экспортидан тайёр мах,сулотлар экспортига утилиши инновацион ривожланиш билан боFликдир. Мамлакат ик,тисодиётининг инновацион ривожланиш стра-тегияси ва модели, инновациялар ва тадбиркор-ликни муста^камлаш учун бозор механизмлари-дан самарали фойдаланиш, инновацион сиёсатини туFри шакллантириш, йуналишини туFри белгилаб олиш, инновацион стратегиясини тезкор режа-лаштириш масалаларини х,ал килиш.

Тадцицот мацсади. Хозирги кунда жах,он мик,ёсида инновацион фаолият доирасида, туFри инновацион сиёсатни шакллантириш мазмун-мох,иятига турлича ёндашувлар мавжуд булиб, корхоналарнинг имкониятларини х,исобга оли-ган х,олда инновацион сиёсатни юритишга ва уни амалга оширишга каратилган омилларни тадбик этиш талаб этилмокда. Шу боисдан х,ам х,удуд иктисодиётининг пойдевори х,исобланган инновацион фаолият услублари ишлаб чикиш тадкикотнинг асосий максади х,исобланади.

Илмий мо^ияти. Инновацияларни иктисодий усишнинг мух,им омилига айлантиришни таъ-минлайдиган иктисодий ва хукукий шарт-шароитларни яратиш. Инновациялар ва тадбир-корликни мустахкамлаш учун бозор механизмла-ридан юк,ори даражада фойдаланиш, мулкчилик шаклидан к,атъий назар, барча хужалик юритувчи субъектлар учун тенг имтиёзлар яратиш.

Кулланилган методология. Тадк,ик,от ишида иктисодий тахлилнинг киёслаш, тизимли ёндашув, танланма кузатув, мантикий ёндашув каби услу-бларидан самарали фойдаланилди.

Тадкикотнинг асосий натижалари. Бутун жахон иктисодчи олимлари «инновация» атамасига таъриф беришда, турлича ёндашувларни амалга оширишган. Улар «инновация»га бир - биридан фаркли равишда инновацияларни яратиш, ривожланиш каби таърифлар билан

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 6(126)

бойитганлар. Масалан, биринчи ёндашув тараф-дорларидан бири Х.Бернет: «Инновация - яра-тиладиган янгилик, хар кандай Fоя, фаолият ёки моддий натижа» булиши мумкин деган маънода таъриф берган булса, П.Ф. Друкер «Инновацияни

- бизнеснинг янги бир тури» деб кайд этган. Иккинчи ёндашув олимлари биринчи ёндашув олимларидан фаркли равишда асосий эътиборни ишлаб чикаришга каратишган. Умуман олганда, жахоннинг кузга куринган иктисодчи олимлари «инновация»га таърифларни турлича бериб, бир

- бирларини фикрини тулдириб боришган. Масалан, Я.Кук ва П.Майерслар «инновация - Fоянинг пайдо булишидан унинг тайёр махсулотга айла-ниб, бозор истеъмолига чикгунга кадар булган бутун жараён» деб таъриф беришган. [7]

М.Додгсоннинг таъкидлашича «инновация -у узига илмий, технологик, ташкилий ва молия-вий фаолиятни мужассам этган холда тижоратга янги (ёки такомиллашган) махсулот, ёки янги (ёки такомиллашган) ишлаб чикариш жараёнини, ёки янги (ёки такомиллашган) ускунани таклиф этиш-дир». [6]

Инновацион назарияни асосий ривожланиш боскичи В.Зомбрат, В.Митчерхил, й.Шумпетер тадкикотларига т^ри келган. Инновациялар наза-риясини шаклланиши ва ривожланишига, даст-лаб, австриялик иктисодчи олим й.Шумпетернинг хиссаси катта. У инновацион конъюнктура сил-жишлари манбаларини тахлил килиш натижасида, ишлаб чикаришнинг янги омилларини ажратди ва уларга куйидагиларни киритди:

- янги хусусиятларга эга махсулотни ишлаб чикариш;

- янги илмий кашфиёт ёки тижоратлаштириш усулига асосланган ишлаб чикариш услубини жорий этиш;

- саноатнинг бирор-бир тармоFида так-дим этилмаган, янги савдо бозорларини узлаштириш;

- хом ашёнинг янги манбасидан фойдала-ниш;

- ишлаб чикаришни тегишли тарзда кайта таш-кил этилишини амалга ошириш, монополликни таъминлаш. [2]

Биринчи бор йозеф Шумпетеронинг асарла-рида «иктисодий инновация» тушунчаси пайдо булди. Унинг фикрича инновациянинг асосий хусу-сияти шундаки, инноватор (ижрочи) уни амалиётга жорий килиш билан боFлик1 жараёндан кушимча бойлик олади. Шунинг учун хар кандай янгилик

амалиётга ижбоий кулланмагунча ва фойда кел-тирмагунча инновация хисобланмайди. [8]

Бизнинг фикримизча агар, бирор ишлаб чикариш иктисодиётга ижобий таъсир курсатса, ахолининг ижтимоий хаётида катта ахамиятга эга булса, ушбу ишлаб чикаришни технологик томон-дан ривожлантириб бориш хам инновациядир.

Инновацион сиёсат куйидаги асосий тамойил-лар асосида шакллантириб борилади:

- мамлакат иктисодиётининг инновацион ривожланиш стратегияси ва моделини устувор вазифа деб эътироф этиш;

- илмий-техник салохиятини самарали ривож-лантириш ва ундан фойдаланиш хамда уни ик,тисодий сиёсат максадларига мувофик равишда ислох килиш;

- махсулот ишлаб чикарувчилар ва инвестор-лар манфаатларини оптималлаштириш, интеллектуал мулкни даромад манбаи сифатида тан олиниши;

- худудий ахолининг мехнат куникмаси ва менталитетини инобатга олиш.

«2017-2021 йилларда Узбекистан Республи-касини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича харакатлар стратегиясининг «Таркибий узгартиришларни чукурлаштириш, миллий иктисодиётнинг етакчи тармокларини модернизация ва диверсификация килиш хисобига унинг ракобатбардошлигини ошириш»1 устувор йуналишида: - «Ишлаб чикаришни модернизация килиш, техник ва технологик жихатдан янгилаш, ишлаб чикариш, транспорт-коммуникация ва ижтимоий инфратузилма лойихаларини амалга оширишга каратилган фаол инвестиция сиёса-тини олиб бориш, юкори технологияли кайта ишлаш тармокларини, энг аввало, махаллий хомашё ресурсларини чукур кайта ишлаш асосида юкори кушимча кийматли тайёр махсулот ишлаб чикаришни жадал ривожлантиришга каратилган сифат жихатидан янги боскичга утказиш оркали саноатни янада модернизация ва диверсификация килиш, принципиал жихатдан янги махсулот ва технология турларини узлаштириш, шу асосда ички ва ташки бозорларда миллий товарлар-нинг ракобатбардошлигини таъминлаш»га эътибор каратилган. Шу билан биргаликда махаллийлаштиришни раFбатлан-тириш, ишлаб

1 Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил

7 февралдаги «Узбекистан Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида»ги ПФ-4947-сон фармони.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 6(126)

чикаришга энергия тежайдиган технологияларни кенг жорий этиш, иктисодиёт тармокларида мехнат унумдорлигини ошириш, фаолият курсатаётган эркин иктисодий зоналар, техно-парклар ва кичик саноат зоналари самарадор-лигини ошириш, янгиларини ташкил этиш,туризм индустриясини жадал ривожлантириш,экспорт фаолиятини либераллаштириш ва соддалашти-риш, йул-транспорт инфратузилмасини янада ривожлантириш, иктисодиёт, ижтимоий соха, бошкарув тизимига ахборот-коммуникация тех-нологияларини жорий этиш каби вазифаларни инобатга олган. Ушбу ислохотларни амалга ошириш инновацион ёндашув ва карашларни худудий урганишларни талаб килади.

Агар юкорида келтириб утилган Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг устувор йуналиши буйича харакатлар стратегиясини тахлил киладиган булсак, инновацион сиёсат-нинг асосий тамойили хисобланган мамлакат иктисодиётининг инновацион ривожланиш сра-тегияси ва модели мухтарам юртбошимиз Шавкат Мирзиёев томонидан белгилаб берилган.

Инновацион сиёсатини туFри шакллантириш кийин жараён булиб, унинг куйидаги уч асосий жихати мавжуд:

1. Инновацион сиёсат йуналишини туFри белгилаб олиш.

Ушбу боскичда, келажакда юзага келиши мумкин булган бозор муносабати холатларини тахлил килиш ва истикболдаги максадларни тахмин килиш вазифаси хисобланади. Бу ерда кийинчилик, худуд инновацион сиёсатини ишлаб чикарувчилар хаёт тажрибасига купрок таянишга туFри келади. Шундан сунг, улар келажакда мукобил максадларга эришиш фикрларни шакллантиришлари керак. Бу ерда карор кабул килишнинг асосий усули - инновация сиёсати йуналишини туFри танлаш усулдир.

2. Инновацияни режалаштириш стратегияси.

Ушбу боскичда аввалги боскичда танланган

максадларга эришишнинг мукобил усуллари ва воситаларини ишлаб чикиш зарур. Кейин, таккослаш ва бахо бериш оркали барча керак-сиз вариантлардан воз кечилиб, якуний стратегия ишлаб чик,илади. Ушбу стратегияда инновацияни излаш ва ривожланишнинг умумий йуналиши, инновация максадларига эришиш йуллари, шунингдек унинг техник-иктисодий асослари тасвирланади. Шунингдек, стратегик режалашти-

ришнинг якуний натижаси бевосита инновацион лойихани яратишдир.

3. Инновацияни режалаштиришнинг тезкор-лиги.

Бу ерда инновацион лойиха алохида боскичларга булинади. Олинган боскичларнинг бир кисми сифатида, инновацион сиёсатни ишлаб чикарувчилар ишлаб чикилган страте-гияни амалга оширишга каратилган алохида тадбирларни режалаштириши керак. Хар бир вазифани маълум бошлаш ва тугатиш санасини, ижрочилар сонини, керакли ресурслар микдори ва бошкаларни аниклаб олиши керак. Тезкор (операцион) режалаштириш натижасида инновацияни амалга ошириш буйича батафсил изчил харакат режаси белгилаб олинади1.

Инновацион сиёсат йуналишини туFри белгилаб олишнинг куйидаги бир неча усуллари мав-жуд:

1. Сценарий ёзиш усули.

Ушбу усулнинг максади инновацияни амалга ошириш буйича батафсил режани тайёрлаб олиш-дан иборат. Аслида, сценарий келажакда иннова-цияларга эга булган мантикий ва мукобил вази-ятнинг ифодасидир. Дастлаб, жараёнларнинг келажакдаги ривожланиш сценарийсини тузиш ва унинг ок,ибатида юзага келиши мумкин булган окибатларини аниклаш учун жамоа танлаб олинади. Кейинчалик, корхона томонидан келажакдаги вазиятни аник,лаш ва тахлил килишда ёрдам берадиган махсус саволлар яратилади. Уйин тар-тиб ва коидалари асосида уйинчиларнинг турли харакатларини ёзадиган сценарий яратиш мумкин. Келажакда юзага келадиган вазиятни тахлил килиш, уларга эришиш учун максадларни аниклаш туFри инновацион сиёсатни ишлаб чикишга имкон беради. Ушбу усулнинг афзаллиги шундаки, инновацион сиёсатнинг ривожланиши билан шуFулланувчи мутахассис келажакда бозорда юзага келиши мумкин булган вазиятни урганади ва у билан боFлик боскичларга осонлик билан эришилиши мумкин булган вазиятларни аниклаш имконияти яратилади2.

2. Дельфи усули.

Дельфи усули бу - келгусидаги вокеаларни башорат килиш усули булиб, унда инновацион

1 Васильева Л.Н., Муравьева Е.А.. Методы управления инновационной деятельностью. Учебное пособие- М.: КНОРУС, 2005. - 320 с.

2 Васильева Л.Н., Муравьева Е.А.. Методы управления инновационной деятельностью. Учебное пособие- М.: КНОРУС, 2005. - 320 с.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 6(126)

сиёсатни ишлаб чикишда иштирок этувчилар уз фикрларини урганиш учун анкета суровномалари ёрдамида бошка экспертларнинг фикрларини якка тартибда урганиб чикади. Бундай холатда мутахассис экспертларни зарур ахборот билан таъминлаш ва гурух аъзолари уртасида бево-сита алока алмашинишига йул куйилмайди. Бу психологик омилларнинг таъсирини йук килади: очикчасига гаплашмаслик, шахсий адоватлар, айрим кишиларнинг фикрларини эътиборга олиш ва бошк,алар. Анкета суровлари бир неча турдан фойдаланган холда утказилади, суров натижалари инновацион сиёсатни ишлаб чикишда иштирок этувчиларга юборилади ва уларда илгари эъти-борсиз булган вазиятларни хисобга олишга имкон тугулади. Маълум бир даврдан кейин хар бир иштирокчига анкета суровлари буйича кушимча саволлар такдим этилади ва уларнинг дастлабки бахолашларидаги фарк урганиб чикилади. Нати-жада, инновацион сиёсатни ишлаб чикишда иштирок этувчилар килган башоратларни тан олиш ёки туFрилашга имконият пайдо булади.

Сунгра мутахассисларнинг умумий фикрлари асосида келажакни башоратларини тасвирлай-диган сценарий ишлаб чикилади. Сценарийнинг натижаси - асосий максадни шакллантирувчи «максад дарахти» деб аталадиган мустакил тизимни яратишга хизмат килади. «Максад дарахти» ни яратиш нафакат режа максадларининг сифат жихатидан мувофиклаштирилган ва сифатли булишини таъминлайди балки, уларнинг мухимлигини бироз микдор томонидан хам бахолаш имконини беради1.

Хорижий ривожланган давлатлар инновацион фаолиятни амалга оширишда илмий тадкикот ишларига катта хажмда инвестиция киритиб келмокда, масалан Германия ялпи ички махсулотининг 2,7 фоизини, АК.Ш 2,8 фойизини, Япония 3,5 фоизини, Россия 1,04 фоизини илмий - тадкикот ишларига йуналтирган [9].

Сингапур собик, бош вазири Ли Куан Ю шундай фикрни билдиради. «Купчилик мендан Сингапур-нинг ривожлангани хакида сураб, шундай савол беришади: «Кандай килиб улкан давлатдан ажра-либ чикиб, миттигина худуд билан ривожланган давлатга айландинглар? Бу «муъжиза»ни кандай амалга оширдингиз?» Уларга жавобан шундай дедим: «Мен Сингапурда муъжиза яратмадим.

1 Васильева Л.Н., Муравьева Е.А.. Методы управления инновационной деятельностью. Учебное пособие- М.: КНОРУС, 2005. - 320 с.

Мен факат Ватаним олдидаги бурчимни бажар-дим, холос. Давлат бюджетининг купрок, кисмини таълимга йуналтирдим [10].

Ли Куан Юнинг фикрларидан куриниб туриб-дики, интеллектуал мулк инновацион фаолиятни-нинг асосини ташкил этади.

Юкоридагилардан келиб чикиб, инновацион сиёсатнинг ташкилий жихатдан куйидаги икки турга ажратиш мумкин:

1. Худудий инновацион сиёсат.

2. Хужалик юритувчи субъект инновацион сиёсати.

Худудий инновацион сиёсат билан хужалик юритувчи субъект инновацион сиёсатининг фарки шундаки, худудий инновацион сиёсат, макро-даражада намоён булиб, уни шакллантиришда «Дедукция» усулига, хужалик юритувчи субъект инновацион сиёсати, микродаражада намоён булиб, уни шакллантиришда «Индукция» усулига таянамиз. Лекин, инновацион сиёсатни ишлаб чикишда алохида-алохида худудни хам хужалик юритувчи субъектни хам узига хос хусусиятлари ва жихатлари хисобга олиниши керак.

Хулоса ва таклифлар

Инновацион сиёсатни олиб боришда, корхона фаолиятини мустахкамлашда фикримизча, худуд ва хужалик юритувчи субъектлар инновацион сиёсатига куйида келтирилган тартибда таъриф бериш мумкин.

Худудий инновацион сиёсат - хукумат томонидан к,абул к,илинган хукукий-меъёрий, ижтимоий-сиёсий хужжатлар (к,онун ва к,онун ости хужжат-лар) асосида айнан ушбу худуднинг узига хос жихатлари, шарт-шароити, мах,аллий ахоли мехнат куникмаси ва менталитети, географик жойлаши-шидан келиб чик,иб, инновацига оид к,арорларни кабул килинишидир.

Хужалик юритувчи субъектнинг инновацион сиёсати - микродаражада намоён булиб, хукумат томонидан кабул килинган хукукий-меъёрий, ижтимоий-сиёсий хужжатлар (конун ва конун ости хужжатлар) асосида хужалик юритувчи субъектнинг узига хос ишлаб ичк,ариш технологияси ва юк,ори даражада даромад келтиришини хисобга олган холда инновацига оид карорларни кабул килинишидир.

Худудий инновацион сиёсатни олиб боришда куйидаги омилларга эътибор берилиши керакли-гини такидлаб утмокчимиз:

1. Худуднинг географик жойлашган жойи ва табиий ресурслари.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 6(126)

2. Худуднинг ик,тисодий салохияти ва ишлаб чик,ариш кучларининг жойлашиши.

3. Махаллий ахолининг келиб чикиш тарихи ва менталитети.

4. Махаллий ахолининг ишлаб чик,ариш мада-нияти ва куникмаси.

5. Илмий тадкикотга яратилган мухит.

6. Худуднинг маъмурий-бошкарув тизими томонидан олиб борилаётган ижтимоий-ик,ти-содий сиёсат.

Фикримизча, хужалик юритувчи субъект инно-вацион сиёсатини олиб боришда куйидаги омил-ларга эътибор берилиши керак:

1. Илмий-техник салохият.

2. Моддий-техник таъминот базаси.

3. Фаолият тури ва мулкчилик шакли.

4. Туловга кодирлик даражаси.

5. Бошкарув тизимини шакллантириш даражаси.

Шунингдек, ишлаб чик,илган инновацион сиё-сатни амалиётга куллаб, ижобий натижага эри-шишда турли раFбатлантирувчи механизмлардан фойдаланиш мак,садга мувофик, булади. Масалан, инновацион фаолиятни амалга оширишда илмий тадк,ик,от тизимига солик, имтиёзларини куллаш, илмий-техник фаолиятни субсидиялаштириш, илмий-техник махсулот яратувчи ва истеъмолчи-ларини узок муддатли имтиёзли кредитлар билан таъминлаш, илм-фан ходимларининг мехнатини раFбатлантириб бориш, ёш илмий ходимларни куллаб-кувватлаш.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистан Респуб-ликасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида»ги ПФ-4947-сон фармони.

2. Камилжанов Б.И. Инновациявий менежмент услубларини такомиллаштириш. - Т.: «Фан», 2007. -172-б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. йулдошев Н.К,., Мирсаидова Ш.А., Голдман й.Д. Инновацион менежмент. Дарслик. - Т.: ТДИУ, 2011. -6-б.

4. Каххоров А.Ж.. «Ик,тисодиёт ва инновацион технологиялар» илмий электрон журнали, 2015 йил, №6, ноябрь-декабрь, www.iqtisodiyot.uz

5. Васильева Л.Н., Муравьева Е.А.. Методы управления инновационной деятельностью. Учебное пособие. - М.: «КНОРУС», 2005.

6. Dodgson M. The management of technological innovation: An international and strategic approach. - Oxford University Press, 2000.

7. Cooke Ian, Mayers P. Introduction to Innovation and Technology Transfer Boston: Artech House, Inc., 1996.

8. The Theory of Economic Development (1934). https://dic.academic.ru

9. Расходы на НИОКР (в % от ВВП). Данные Всемирного банка за 2008 год.

10. www.сentralаsia.com

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 6(126)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.