CC BY
0тду 343
принсипи шикоят аз нисбати амал (беамалй) ва санадхои огоз намудани парвандаи чиноятй
принцип обжалования действий (бездействия) и актов возбуждения уголовного дела
the principle of appealing again st actions (inaction) and acts of
initiating a criminal case
Кдландарова М.Д.
Kalandarova M.D.
Омузгори калони кафедраи %уцуци суди ва назорати прокурории Донишгоуи давлатии %уцуц, бизнес ва сиёсати
Тоцикистон
Старший преподователь кафедры судебного права и
прокурорского надзора Государственного университета права, бизнеса и политики Таджикистана Senior Lecturer, Department of Judicial Law and Prosecutorial Supervision, State University of Law, Business and Politics of
Tajikistan
Ихтисоси илми: 12.00.09 - мурофиаи чиноятй.
Научная специальность : 12.00.09 - уголовный процесс.
Scientific specialty: 12.0009 - criminal process.
Тацриздиуанда: Рах,матулоев А.Э. - профессори кафедраи хукуки судй ва назорати прокурории Донишгохи давлатии хукук, бизнес ва сиёсати Точикистон, номзади илмхои хукукшиносй.
Рецензент: Рахматулоев А.Э. - профессор кафедры судебного права и прокурорского надзора Государственного университета права, бизнеса и политики Таджикистана, кандидат юридических наук.
Reviewer: Rahmatuloev A.E. - Professor of the Department of Judicial Law and Prosecutorial Supervision of the State University of Law, Business and Politics of Tajikistan, Candidate of Legal Sciences.
Аннотатсия: Макола ба масъалахои таъмини кафолатхои конститутсионии адолати судй оид ба парвандахои чиноятй ва коидахои дар амал татбик шудани онхо бахшида шудааст. Муаллиф ба асос ва тартиби мурофиавии чиноятии хукукй шикоят овардан нисбати амал, беамалй ва санадхои гариконунй кабулкардаи макомоти пешбурди парвандаи чиноятй диккат дода, бо назардошти амалияи татбики принсипхои адолати судй, коидахои чориро оид ба тартиби баррасии шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй нисбати амал, беамалй ва санадхои гайриконунии макомоти пешбурди парвандахои чиноятй мавриди тахлил ва мукоисаи хукукй карор додааст. Тахлили назариявии коидахо ва тартиби баррасии шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй ба муаллиф имконият додааст, ки доир бахсхои назариявй ва муаммохои дар амалияи макомоти пешбурди парвандахои чиноятй чойдошта, фикру андешахои худро пешбарй ва асоснок намояд.
Вожауои калиди: хукук ва озодй, кафолати хукукй, принсип, адолати судй, тафтиши пешакй, тахкик, шикоят, парвандаи чиноятй, махдудият, муфаттиш, прокурор, судя, гумонбар, мухлати мурофиавй.
e-mail:
abdullaeva.m.k@mail.ru
Аннотация: Статья посвящена теоретическим вопросам реализации и обеспечения конституционых принципов правосудия по защите прав и свобод участников уголовного судопроизводства. Анализируя уголовно-процессуальные основания и порядок обжалования участниками уголовного судопроизводства незаконных процессуальных действий и решений органов, осуществляющих производство по уголовному делу, с учетом практики реализации принципа права на обжалование, автор подвергла исследованию сущность, содержание, порядок и способы обжалования процессуальных действий и решений прокурора и органов предварительно расследования, которые могут воспрепятствовать установлению истины по уголовному делу и отожествлению справедливости в уголовном судопроизводстве. В результате теоретического, сравнительно-правового анализа, автору удалось обосновать свои выводы и предложения по имеющимся в литературе и на практике спорным вопросам.
Ключевые слова: права и свободы, правовые гарантии, принцип, правосудие, предварительное следствие, дознание, обжалование, уголовное дело, следователь, прокурор, судя, подозреваемый, процессуальный срок.
Annotation: The article is devoted to theoretical issues of implementation and provision of the constitutional principles of justice for the protection of the rights and freedoms of participants in criminal proceedings. Analyzing the criminal procedural grounds and the procedure for appealing illegal procedural actions and decisions of the bodies conducting criminal proceedings by participants in criminal proceedings, taking into account the practice of implementing the principle of the right to appeal, the author examined the essence, content, procedure and methods of appealing procedural actions and decisions of the prosecutor and bodies of preliminary investigation, which may prevent the establishment of the truth in a criminal case and the identification of justice in criminal proceedings. As a result of a theoretical, comparative legal analysis, the author managed to substantiate his conclusions and proposals on controversial issues available in the literature and in practice.
Key words: rights and freedoms, legal guarantees, principle, justice, preliminary investigation, inquiry, appeal, criminal case, investigator, prosecutor, judging, suspect, procedural term.
Тартиби ягона ва умумии мукарраркардаи конун оид ба пешбурди парвандахои чиноятй на танхо хукуку ухдадорихои иштирокчиёни
муносибатхои мурофиавй, балки коидахои ичрои амалхои мурофиавй, пайдархамии мархила ва ичрои вазифахо, шакли хатмии расмиёти санадхои мурофиавии чиноятиро дар бар мегирад. Тартиби пешбурди парвандахои чиноятй дар доираи амали принсипхои конститутсионии адолати судй [1, с. 13-14] дар меъёрхои мурофиавии чиноятй пешбинй шудаанд, ки барои суд, макомоти прокуратура, тафтиши пешакй ва тахкик, инчунин барои иштирокчиёни мурофиаи чиноятй хатмй мебошанд. Риоя ё ичро накардани талаботи конун оид ба пешбурди парвандахои чиноятй, сарфи назар аз он ки дар кадом асос рох дода шудааст, ичозат дода намешавад ва боиси чавобгарии мукаррарнамудаи конун гардида, санадхои гайриконунй
кабулшуда беэътибор дониста, бекор карда мешаванд. Чунки хар як холати вайронкунии конун боиси махрум ё махдуд карда шудани хукукхои шахсони дар парванда иштироккунанда, кафолатхои мурофиавй, риоя нашудани расмиёти пешбурди судй ё боиси халалрасонй ба тахкики хамачониба ва холисонаи холатхои парванда, ба баровардани хукми одилонаи судй таъсир мерасонанд ё метавонанд таъсир расонанд [10, с. 226; 5, с. 213-214].
Барои муайян кардан, ошкор ва бартараф кардани хама гуна амалхои беасос ё гайриконунй махдуд кардани хукуку манфиатхои иштирокчиёни мурофиаи чиноятй конун кафолат додааст, ки иштирокчиёни мурофиа, шахрвандон, намояндагони корхона, муассиса ва ташкилотхои ба пешбурди парвандаи чиноятй манфиатдор хукук доранд мутобики тартиб ва мухлатхои мукаррарнамудаи конун аз амали
(беамалии) шахсони масъул ё аз болои дарори суд, судя, прокурор, сардори вохиди тафтишотй, муфаттиш, сардори вохиди тахдид ва тахдидбаранда шикоят кунанд.
Иштирокчиёни мурофиаи судии чиноятй ва дигар шахсоне, ки манфиати онхо халалдор шудааст, ба макомоти давлатй ё шахси мансабдоре, ки барои пешбурди парвандаи чиноятй масъуланд, шикоятро ба тарики хаттй ва шифохй пешниход менамоянд. Ба шикоят маводи иловагиро замима кардан мумкин аст [2, с. 67].
Бо максади холисона хал кардани шикоят, баррасии он ба зиммаи прокурор ва суд вогузор шудааст, лекин ба зиммаи прокурор ва судяе, ки аз амали онхо шикоят кардаанд ва инчунин ба зиммаи шахси мансабдоре, ки дарори шикоятшударо тасдик намудааст, вогузоштани баррасии шикоят манъ аст.
Пешниход шудани шикоят нисбати амал, беамалии макомоти пешбурди парвандаи чиноятй ё санади мурофиавй аз чониби иштирокчиёни мурофии чиноятй дар асл ягон «фочеаи мудхиш» нест [6, с. 123]. Аз хамин сабаб, шахси шикояткунанда набояд бевосита ё бавосита ба хотири химояи «шарафи рутба, идора ё макомот» мавриди таъкиб карор дода шавад, ки бевосита инкор кардани меъёри Конститутсияи ЧТ дониста мешавад. Агар вачххо ва маълумоти дар шикоят овардашуда дар натичаи баррасй тасдики худро наёбад ё норозигии иштирокчии мурофиа иштибох ва ё гайридонунй бошад, донеъ кардани он рад карда мешавад. Дар акси хол, агар вачххо ё маълумоти дар шикоят овардашуда дар натичаи баррасй тасдики худро ёбад, дар натичаи баррасии он камбудй, вайронкунии конун ва ё ихтилофхо саривадт бартараф карда мешаванд, ки барои таъмин ва бардарор карда шудани адолат хеле мухим аст.
Прокурор ё судя дар чараёни баррасии шикоят вазифадоранд, ки вачххои дар шикоят овардашударо хамачониба санчанд, хангоми зарурат маводи иловагй талаб намоянд ва бо хохиши аризадиханда вобаста ба амал ва
дарори аз он шикоятшуда аз вай тавзехот гиранд.
Албатта, ин доидахо барои саривадт ва хамачониба халли донунии худро ёфтани арзу шикояти иштирокчиёни пешбурди парвандаи чиноятй хеле мусоидат мекунанд, лекин амалияи тафтишотию судй нишон медихад, ки такмил дода шудани ин доидахо аз манфиат холй нестанд. Масалан, муаллифон Рахматулоев А.Э.,
Кдландарова М.Д., дисми 1 м. 124 Кодекси мурофиавии чиноятии Чумхурии Точикистон (минбаъд - КМЧ ЧТ)-ро тахлил намуда дайд мекунанд, ки агар шикоят аз чониби прокурор, прокурори болой донеъ нашуда бошад ва ё дар мухлати муайянкардаи донун (се шабонаруз) хал нашуда бошад, иштирокчиёни мурофиа худуд доранд дар бораи рад кардани дабули шикоят ё рад кардани донеъ кардани он ба суд шикоят кунад. Бо шикоят ба суди махалли чойгиршавии мадомоти прокуратура дар давоми як мох аз рузи гирифтани огохиномаи прокурор дар бораи рад намудани донеъ гардонии он ё аз рузи гузаштани мухлати як мохи баъди додани шикоят, ба шарте, ки ба он чавоб нарасида бошад, арз кардан мумкин аст. Лекин, мухлати дар дисми 2 м. 124 КМЧ ЧТ пешбинй шуда ба саривадт бардарор шудани худуду манфиатхои масалан, шахси бо гумони содир кардани чиноят дастгиршуда, бинобар дар мухлати 72 соат дар тавдифгохи нигохдории муваддатй чойгир карда шудани у мусоидат ва мувофидат хам намекунад. Андешаи муаллифонро дастгирй карда гуфтан мумкин аст, ки шикоят бояд аз болои дарори прокурор на ба суди махалли чойгиршавии мадомоти прокуратура, балки ба суди мархилаи болой ирсол гардад, то ки холисона баррасй ёфтани шикояти гумонбаршуда таъмин карда шавад [7, с. 99].
Мударрар шудани тартиб ва дар давоми дах шабонаруз баррасй ёфтани шикояти гайридонунй дастгиршуда ва дар тавдифгохи муваддатй
нигохдошташуда, маънои маротибаи дигар беасос махдуд шудани худуди уро
оид ба баркарор кардани хукуку манфиатхо нишон медихад. Ба андешаи мо, бахри саривакт баркарор шудани хукуку озодии беасос ё гайриконунй махдудшуда, шикоят бояд на дертар аз сешабонаруз аз лахзаи гирифтани он баррасй гардад, ки то ки ин масъала ахаммияти хукукй ва ичтимоии худро гум накунад. Дар холатхои истисно, агар барои санчиши шикоят зарурати талаб карда гирифтани маводи иловагй ё андешидани чорахои дигар пеш ояд, шикоят бояд дар мухлати на дер аз хафт шабонаруз баррасй гардад ва дар ин бора шахси шикояткарда ва манфиатдор огох карда шаванд.
Еайр аз ин, мукаррароти конун ба такмил ниёз дорад, чунки к. 1 м. 124 КМЧ ЧТ имконияти иштирокчиёни мурофиаро, аз чумла шахси бо гумони содир кардани чиноят дастгиршударо танхо бо шикоят овардан ба суд «дар бораи рад кардани кабули аризаашон оид ба чиноят ё вайрон кардани конун хангоми огоз, боздоштан ё катъ кардани парвандаи чиноятй» махдуд кардааст. Аз ин талаботи конун бармеояд, ки амал, бамалии дигар ё санадхои дигари гайриконунй кабул кардаи макомоти тахкик, тафтишот ва прокуратура (ба гайр аз кабули ариза оид ба чиноят ё вайрон кардани конун хангоми огоз, боздоштан ё катъ кардани парвандаи чиноятй), инчунин нисбати шахси бо гумони содир кардани чиноят дастгиршуда аз доираи масъалахое, ки мавзуи шикоят хорич шудаанд, ки бе асос аст [8, с. 106]. Еайр аз ин, ба андешаи мо, ин коида ба м. 23 КМЧ Ч,Т ва моддахои 19 ва 30 Конститутсияи Чумхурии Точикистон мухолиф аст.
Тарафи дигари масъала - мухим аст, ки иштироки судяе, ки шикояти гумонбаршударо баррасй кардааст, дар вакти мохиятан баррасй кардани парвандаи чиноятй, агар мавзуи шикоят бо хамин парвандаи чиноятй алокамандй дошта бошад, аз соли 2021 истисно карда шудааст [3, с. 1]. Бинобар ин, аз чониби судя баррасй шудани ариза ва шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй, аз чумла шахси бо гумони содир кардани
чиноят дастгиршуда нисбати амал ё санадхои гайриконунй ва беасоси мурофиавии прокурор ва ё макомоти пешбурди парвандаи чиноятй, дар м. 62 КМЧ, Ч,Т ба сифати холате, ки иштироки такрории судяро дар баррасии парвандаи чиноятй истисно мекунанд, пешбинй карда шавад. Дар айни замон, к. 4 м. 124 КМЧ ЧТ низ ба тагйирот ниёз дорад, ки дар матни он бояд, коидаи «... карори рад кардани огоз, боздоштан ё ин ки катъ намудани парвандаи чиноятй» ихтисор карда шавад, ки беасос махдуд шудани мавзуи шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятиро бартараф мекунад. Тибки м. 23 КМЧ ЧТ тамоми амалхои (ё беамалй) мурофиавии гайриконунй ичрошуда ё санадхои беасос ва гайриконунй кабулшуда метавонанд мавзуи шикояти иштирокчиёни мурофиавии чиноятй бошанд ва татбики меъёрхои дигар набояд ба талаботи ин принсипи адолати судй мухолиф бошанд.
Хдмин тарик, имконияти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй оид ба шикоят нисбати амал, беамалй ва санадхои мурофиавии чиноятй на танхо кафолати химояи хукуку манфиати онхо, балки яке аз принсипхои
конститутсионии адолати судй мебошад, ки ба риоя гаштани тартиби
мукарраркардаи конун оиди ба татбики чорахои мачбурй, ичрои амалхои мурофиавй, саривакт ичро шудани вазифахои мурофиаи чиноятй, барои пурра, хамачониба ва холисона мукаррар кардани холатхои содир шудани чиноят ва нихоят риоя, ичро ва амалй гаштани хукуку озодихои инсон ва шахрванд шароити мусоид фарохам меорад.
Аз чониби дигар, шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй барои саривакт ошкор ва бартараф карда шудани вайроншавии конун, баркарор кардани хукукхои вайроншуда; конунй, асоснок ва одилона хал гаштани масъалахои мурофиавй ёрй мерасонад; масъулиятшиносии кормандони
ваколатдори давлатиро то дарачае баланд мебардорад; яке аз имкониятхои вокеии иштироки намояндагони ахли чамъиятро дар ба амалбарории адолати
судй оиди парвандахои чиноятй таъмин менамояд. Шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй барои дар амал дуруст татбид гаштани чорахои мачбурии мурофиавй, риояи хадди махдудшавии худуду озодй, ва дар интихо ба амалишавии меъёрхои мурофиавй ва моддй мусоидат менамояд.
Фахмонидани худуду ухдадорихои иштирокчиёни мурофиаи чиноятй, ба зиммаи шахси ваколатдор, ки протоколи амалхои ичрошудаи мурофиавиро тартиб медиханд, вогузор мешавад. Кайду мустахкам шудани чараён, пайдархамй, мазмун ва натичахои амалхои мурофиавй ва инъикоси халли масъалахои мурофиавй дар сандадхои дахлдори (дар шакли мударраркардаи донун) мурофиавии чиноятй - яке аз талаботхои шакли мурофиавй мебошад, дайд мекунанд муаллифон А.Э. Рахматулоев, К.Т. Мухторов, Н.М. Каххоров [9, с. 30].
Дар чунин холат, як дисми худудхо, ки табиати мурофиавй надоранд, мумкин аст аз ахамияти худудй холй набошанд, ки бинобар иштирок дар мурофиаи чиноятй махдуд шудани онхо дар санадхои мурофиавй нишон дода намешаванд. Масалан, иштироки гумонбаршудаи дастгиршуда дар муносибатхои худудии оилавй ва ахдхои худудии гражданй ё аз тарафи гумонбаршуда харидорй намудани озудаворй, инчунин маводи мавриди ниёз ва дигар молхои саноатй ва гайрахо, ки бо низом ва тартиботи дохилии тавдифгохи нигохдории муваддатй алодаманд аст. Хусусияти кутохмуддат доштани дастгир кардани мурофиавии чиноятй аз гумонбаршуда донистани хамаи доидахои имконпазирро, ки хатто табиати мурофиавй надошта бошад хам, талаб мекунад, зеро механизми татбиди чорахои мачбурии мурофиавй ба арзи вучуд кардани махдудиятхои ба ин низом вобаста, алодаманд мебошад.
Гумонбаршуда шикоят пешниход карда, беасос будани гумонбариро нисбаташ инкор ё рад мекунад, махдудкунии худуду озодихои худро беасос медонад. Бо рохи пешниходи шикоят мумкин аст ба он мусоидат
намояд, ки гумон ё тахминхои гумонбарй бартараф шаванд, шахсони водеан чиноятсодиркарда муайян карда шуда, шахси бегунох ба чавобгарии чиноятй кашида нашавад. Лекин, чунин имконият он гох амалй мешавад, ки агар барои татбиди худудхои гумонбаршуда ё иштирокчиёни дигари мурофиа ягон монеа эчод карда нашавад.
З.Х,. Искандаров бамаврид дайд мекунад, ки функсияи химоя аз давраи тафтишоти пешакй то пешниходи айб ин фаъолияти мурофиавии гумонбаршуда ва химоятгари у, ки барои рад кардани гумонбарй, дарёфти холатхое, ки гумонбариро истисно менамояд, чавобгарии уро сабук мекунад ва инчунин худудхои шахсй ва молумулкии уро хифз мекунад, иборат мебошад [4, с. 105-112].
Бинобар холатхои тахлилшуда пешниход менамоем:
1) Конун мухлати махдуд карда шудани озодии шахсро, инчунин мухлати ичрои амалхоеро, ки хангоми дастгир кардан амалй мешаванд, бо соат мударрар кардааст. Бинобар ин, дар м. 123 КМЧ ЧТ пешбинй карда шавад, ки прокурор вазифадор аст, ки шикояти гумонбаршуда ва ё химоятгари уро дар бораи гайридонунй ва ё беасос ба сифати гумонбаршуда дастгир шудан дар давоми се соат аз лахзаи гирифтани шикоят баррасй кунад. Дар холатхои истисно, агар барои санчиши шикоят зарурати талаб карда гирифтани маводи иловагй ё андешидани чорахои дигар пеш ояд, мумкин аст, ки шикоят дар мухлати то хашт соат баррасй гардад ва дар ин бора шахси шикояткарда ва шахсони манфиатдор огох карда шаванд.
2) Дар м.124 КМЧ мавзуи шикоят «бо рад кардани дабули ариза оид ба чиноят ё вайрон кардани донун хангоми огоз, боздоштан ё датъ кардани парвандаи чиноятй» махдуд карда шуда, кафолати баррасии судии шикояти шахси дастгиршуда ва иштирокчиёни мурофиаи чиноятй дар канор мондааст, ки мухолифи принсипхои адолати судй аст (м. 23 КМЧ ЧТ). Бинобар ин, дар м.124 КМЧ пешбинй карда шавад, ки агар
шикояти ва иштирокчиёни мурофиаи чиноятй, аз чумла гумонбаршуда аз чониби прокурор, прокурори болой конеъ нашуда бошад ва ё дар мухлати муайянкардаи Кодекси мазкур хал нашуда бошад, онхо хукук доранд дар бораи рад кардани конеъ кардани шикоят оид вайрон кардани конун хангоми дастгир кардан ва ё низоми нигохдории тавкифгохи муваккатй ба суд шикоят кунад.
3) Бо максади баррасй холисонаи шикояти гумонбаршуда дар бораи амал ё санадхои беасос ва гайриконунй, бояд дар конун пешбинй гардад, ки шикояти ва иштирокчиёни мурофиаи чиноятй, аз чумла гумонбаршуда аз болои карори прокурор дар бораи рад кардани конеъ кардани шикоят на дар суди махалли чойгиршавии макомоти прокуратура, балки дар суди мархилаи болой дар давоми на дертар аз 24 соат аз лахзаи гирифтани огохиномаи прокурор дар бораи рад намудани конеъгардонии шикоят баррасй гардад.
4) Ба м. 124 КМЧ ЧТ меъёре, илова карда шавад, ки мутобики он судя дар бораи конунй ва асоснок будани амал, беамалй ва карори тахкикбаранда, муфаттиш, прокурорро вобаста ба дастгир кардан дар мухлати на кам аз 3 соати аз лахзаи ба суд пешниход шудани аризаи шикоятй ё то ба охир расидани мухлати дастгиркунй дар мачлиси судй мавриди баррасй карор дихад.
5) Судя аризаи шикоятиро мавриди баррасй карор дода, бояд вокеан хабардор кардани гумонбаршударо бо низом ва тартиботи дохилии тавкифгохи нигохдории муваккатй дар шакли хаттй бо имзояш аз маъмурияти чойи нигохдории муваккатии дастгиршуда талаб намояд. Нусхаи хабарнома ба суд пешниход шуда, ба маводди судй хамрох карда шавад.
6) Дар холати ба суд пешниход накардани маводхои зарурй ва аризаи шикоятии дастгиршуда ва ё химоятгари у дар бобати санчиши конунй ва асоснок будани дастгир кардан, судя бояд дар мачлиси судй дар бораи катъ ё манъ
карда шудани татбики чораи мачбуркунй карор кабул намуда, шахси дастгиршударо аз тавкифгохи
нигохдории муваккатй озод намояд. Асоси бекор кардани карори судя аз тарафи суди болой, минбаъд беасос ва ё беадолатона будани карори судяро, ки шикояти гумонбаршударо баррасй кардааст, тасдик мекунад.
7) Тибки м. 30 Конститутсияи Чумхурии Точикистон сензураи давлатй ва таъкиб барои танкид манъ аст. Аз ин лихоз, дар м. 20 ^онуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи тартиб ва шароити дар хабс нигох доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда" пешбинй карда шавад, ки таклиф ва арзу шикояти гумонбаршуда, айбдоршаванда, ки ба дигар макомоти хокимияти давлатй, ташкилотхои чамъиятй, инчунин химоятгар ирсол гардидаанд аз тарафи маъмурияти чойхои нигохдории муваккатй, чойи дар хабс нигох доштан баррасй шуда, вобаста ба мансубият на дертар аз 24 соат аз лахзаи супоридани онхо фиристода шаванд.
Таъмини хакикии риоя ва ичрои принсипи конститутсионии
дахлнопазирии шахс дар пешбурди мурофиаи чиноятй хамон вакт имконпазир мегардад, ки низоми кафолати хукукй ва манфиатхои конунии шахсони дар мурофиа иштироккунанда, аз чумла шахси бо гумони содир кардани чиноят дастгиршуда аз руи меъёрхои хукукии миллй ва санадхои
байналмилалй марбут ба ин масъалахо, катъиян риоя карда шавад.
Ахаммияти коидахои мурофиавии баррасии шикояти иштирокчиёни мурофиаи чиноятй дар он ифода меёбад, ки мазмуни онхо пешбурди парвандахои чиноятиро хамчун низоми муайяни танзимёфтаи амалхо, бо тартиби катъиян муайян, умумихатмй, мураттаб, ягона ва пай дар хам инъикос мекунанд, ки аз вазифа ва хадафи мурофиаи чиноятй бармеоянд, ки дар интихо бояд ба амалбарории адолати судиро оид ба парвандаи чиноятй таъмин намоянд.
Адабиёти истифодашуда
1. Конститутсияи Чумдурии Точикистон. аз 6-уми ноябри соли 1994 (бо тагйиру иловадо аз 26-уми сентябри соли 1999, 22-юми июни соли 2003 ва 22-юми майи соли 2016). - Душанбе: Ганч, 2016. - 135 с.
2. Кодекси мурофиавии чиноятии Чумдурии Точикистон аз 3-юми декабри с. 2009, № 564 Ахбори Мачлиси Олии Чумдурии Точикистон. ^онундои ЧТ аз 04.07.2020, № 1696, аз 04.07.2020, № 1702, аз 29.01.2021, № 1755.
3. ^онуни Чумдурии Точикистон "Дар бораи ворид намудани тагйиру иловадо ба Кодекси мурофиавии чиноятии Чумдурии Точикистон // Ахбори Мачлиси Олии Чумдурии Точикистон аз 20.04.2021, № 1777.
4. Искандаров, З.Х. Обжалование защитником действий дознавателя, следователя и прокурора / З.Х. Искандаров // Государство и право. - Душанбе. - 1996. - № 1. - С. 105-112.
5. Радмон, Ю.А. Назорати прокурорй: китоби дарсй / Ю.А. Радмон. - Душанбе: Ирфон, 2019. - 390 с.
6. Радматулоев, А.Э. Мурофиаи чиноятй: китоби дарсй / А.Э. Радматулоев. - Хучанд: Хуросон, 2016. - 632 с.
7. Радматулоев, А.Э., ^аландарова, М.Д. Принсипдои адолати судй оид ба парвандадои чиноятй - кафолати таъмини адолати ичтимой / А.Э. Радматулоев, М.Д. ^аландарова. - Хучанд: Меъроч, 2012. - 128 с.
8. Радматулоев А.Э. Мурофиаи чиноятй: китоби дарсй. Нашри 2. / А.Э. Радматулоев. -Хучанд: Хуросон, 2019. - 664 с.
9. Радматулоев, А.Э., Мухторов, К.Т., Кдддоров, Н.М. Амалишавии меъёрдои дукукй ва танзими муносибатдои мурофиавии чиноятй / А.Э. Радматулоев, К.Т. Мухторов, Н.М. ^аддоров. -Хучанд: Хуросон, - 2019, - 290 с.
10. Юлдошев, Р.Р. Мурофиаи чиноятй: китоби дарсй / Р.Р. Юлдошев. - Душанбе: ЭР-граф, 2018. - 556 с.
References
1. Constitution of the Republic of Tajikistan. from November 6, 1994 (with amendments from September 26, 1999, June 22, 2003 and May 22, 2016). - Dushanbe: Ganj, 2016. - 135 p.
2. The Criminal Procedure Code of the Republic of Tajikistan dated December 3. 2009, No. 564 News of the Supreme Assembly of the Republic of Tajikistan. Laws of the Republic of Tajikistan dated
04.07.2020, No. 1696, dated 04.07.2020, No. 1702, dated 29.01.2021, No. 1755.
3. The Law of the Republic of Tajikistan "On Amendments to the Criminal Procedure Code of the Republic of Tajikistan // News of the Supreme Assembly of the Republic of Tajikistan dated
20.04.2021, No. 1777.
4. Iskandarov, Z.Kh. Appeal by the defender of the actions of the interrogating officer, investigator and prosecutor / Z.Kh. Iskandarov // State and Law. - Dushanbe. - 1996. - No. 1. - Р. 105112.
5. Rahman, Yu.A. Prosecutor's control: a textbook / Yu.A. Rahman. - Dushanbe: Irfan, 2019. -
390 p.
6. Rakhmatuloev, A.E. Criminal procedure: textbook / A.E. Rahmatuloev. - Khujand: Khorasan, 2016. - 632 p.
7. Rakhmatuloev, A.E., Qalandarova, M.D. Principles of justice in criminal cases - guarantee of social justice / A.E. Rakhmatuloev, M.D. Qalandarova. - Khujand: Meraj, 2012. - 128 p.
8. Rahmatuloev A.E. Criminal procedure: textbook. Edition 2. / A.E. Rahmatuloev. - Khujand: Khorasan, 2019. - 664 p.
9. Rakhmatuloev, A.E., Mukhtorov, K.T., Kakhorov, N.M. Implementation of legal norms and regulation of criminal procedural relations / A.E. Rakhmatuloev, K.T. Mukhtorov, N.M. Kahkharov. -Khujand: Khorasan, - 2019, - 290 p.
10. Yuldoshev, R.R. Criminal procedure: textbook / R.R. Yuldoshev. - Dushanbe: ER-graf, 2018. - 556 p.
