Научная статья на тему 'Применение статинов у больных с острым коронарным синдромом'

Применение статинов у больных с острым коронарным синдромом Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
101
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
статин / плейотропный эффект / острый коронарный синдром / чрескожные коронарные вмешательства. / statins / pleitropic effects / acute coronary syndrome / percutaneus coronary interventions.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — С. Р. Кенжаев, А. Л. Аляви, М. Л. Кенжаев, Д. А. Алимов, Р. А. Рахимова

Проанализированы результаты последних исследований (ARMYDA, NAPLES II, MIRACL, ARMYDA-ACS, JUPITER, LUNAR) с применением в клинической практике ингибиторов гидроксиметилглутарил-КоА-редуктазы (статинов) у больных с острым коронарным синдромом, в том числе подвергнутых чрескожному коронарному вмешательству. Как показал анализ клинических и экспериментальных исследований, статинотерапия обладает липидоснижающим, противовоспалительным и другими плейотропными эффектами при острых формах ишемической болезни сердца. Кроме того, авторы провели анализ данных изысканий, проведенных в РНЦЭМП, по изучению влияния статинов на оглушенный миокард, реперфузионное повреждение миокарда при остром инфаркте миокарда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — С. Р. Кенжаев, А. Л. Аляви, М. Л. Кенжаев, Д. А. Алимов, Р. А. Рахимова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

USING STATINS IN PATIENTS WITH ACUTE CORONARY SYNDROME

This review article provides results of recent studies (ARMYDA, NAPLES II, MIRACL, ARMYDA‐ACS, JUPITER, LUNAR) with the use of inhibitors of HMG CoA reductase (statins) in patients with acute coronary syndrome and patients undergoing percutaneous coronary intervention. Based on the results of these clinical and experimental studies, lipid‐lowering, anti‐inflammatory and various other pleiotropic effects of statin therapy in acute forms of coronary heart disease have been proved. Also, the authors presented the main results and conclusions on the studies conducted in our center to study the effect of statins on the stunned myocardium, reperfusion injury of the myocardium in acute myocardial infarction.

Текст научной работы на тему «Применение статинов у больных с острым коронарным синдромом»

УДК:616.132.2-008.64-036.11-085

УТКИР КОРОНАР СИНДРОМЛИ БЕМОРЛАРДА СТАТИНЛАРНИ КУЛЛАШ

С.Р. КЕНЖАЕВ, А.Л. АЛЯВИ, М.Л.КЕНЖАЕВ, ДА. АЛИМОВ, Р.А. РАХИМОВА, М.С. МИРМА^СУДОВ Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази

Шарк, мак,олада уткир коронар синдромда, шунингдек тери орк,али коронар амалиётда гидроксиметил-глутарил-КоА-редуктаза ингибиторлари (статинлар)ни к,улланилиши устида утказилган тадк,ик,отлар (ARMYDA, NAPLES II, MIRACL, ARMYDA-ACS, JUPITER, LUNAR) ва мак,олалар умумлаштириб берилган. Ушбу клиник ва экспериментал ишларда статинларнинг юрак ишемик касаллигининг уткир формаларида липид микдорини камайтириш, яллигланишга к,арши ва бошк,а плейотропик таъсирлари к,айд этилган. Шунингдек, статинларнинг миокардиал станнингга таъсири устида муаллифлар томонидан утказилган тадк,ик,отлар натижалари ва хулосалари киритилган.

Калит сузлар: статин; плейотропик таъсир; уткир коронар синдром; тери ор°али коронар амалиёт. USING STATINS IN PATIENTS WITH ACUTE CORONARY SYNDROME

S.R. KENJAEV, A.L. ALYAVI, M.L. KENJAEV, D.A. ALIMOV, R.A. RAKHIMOVA, M.S. MIRMAKSUDOV

Republican scientific center of emergency medicine

This review article provides results of recent studies (ARMYDA, NAPLES II, MIRACL, ARMYDA-ACS, JUPITER, LUNAR) with the use of inhibitors of HMG CoA reductase (statins) in patients with acute coronary syndrome and patients undergoing percutaneous coronary intervention. Based on the results of these clinical and experimental studies, lipid-lowering, anti-inflammatory and various other pleiotropic effects of statin therapy in acute forms of coronary heart disease have been proved. Also, the authors presented the main results and conclusions on the studies conducted in our center to study the effect of statins on the stunned myocardium, reperfusion injury of the myocardium in acute myocardial infarction.

Keywords: statins; pleitropic effects; acute coronary syndrome, percutaneus coronary interventions.

Жахон согли°ни са°лаш ташкилотининг (ЖССТ) маълумотларига кура, юрак-°он томир касалликлари (ЮК^ТК) бутун дунё мамлакатларида улим ва ногирон-ликнинг асосий сабаблари хисобланади, улар ораси-да БТ сегмент элевацияли миокард инфаркти (БТБМ!) етакчи уринни эгаллайди. ЮКТК даволашдаги куплаб самарали дори препаратларини, ангиопластика ва хирургик даволаш усулларини клиник амалиётга кенг жорий этилиши каби юту°ларга эришилганлигига °арамай, хар йили 17,3 млн инсонни нобуд °илмо°да, айни пайтда бу дунёдаги барча улим сабаблари-нинг 30%ини ташкил этади [7]. Прогноз °илинишича, бу курсаткич 2030 йилда 23,6 миллионгача оша-ди. Жахонда, шу билан бир °аторда Узбекистонда охирги икки ун йилликда юрак-°он томир патология-сидан касалланиш ва улим холатларининг ошиши кузатилмокдо [1]. Америка Юрак Х,амжамияти маълумотларига кура «бир йил ичида бирламчи миокард инфаркти (МИ) билан касалланиш 550000, МИ реци-диви 200000 холатни ташкил этади. БТкМИ беморлар-нинг 15% нобуд булади ва шуларнинг ярмисида улим о°ибати касаллик симптомлари бошланишидан бир соат ичида содир булади» [14].

3-гидрокси-3-метилглутарил-КоА (ГМГ-КоА) ре-дуктаза ингибиторлари, ёки статинлар сунгги икки ун йиллик давомида юрак-°он томир касалликларини да-волашда кенг °улланиб келинмокдо [4, 15]. ГМГ-КоА -редуктаза ферменти гликопротеин хисобланиб, холестерин синтезлаш °обилиятига эга (жигар, ингичка ичак, буйрак усти бези, жинсий безлар) хужайралар-нинг эндоплазматик ретикулумида ани°ланган. У ин-сондаги холестерин биосинтезидаги калит фермент, ГМГ - КоАдан мевалон кислотасини ва бошка изопре-

ноидлар синтезида °атнашувчи ГМГ - КоА редукта-зани °айтар ингибирлаб, гепатоцидларда холестерин синтезининг пасайишига, уларнинг мембранасида паст зичликдаги липопротеинлар (ПЗЛП) рецепторларининг купайишига, ПЗЛП ларнинг гепатоцидлар томонидан кондан °амраб олинишига, ПЗЛП катаболизмини ку-чайишига, шу сабаб умумий холестерин ми°дорининг камайишига олиб келади.

Бир °анча клиник тад°и°отларда статин терапия ёрдамида ПЗЛП микдорининг камайтирилиши юрак-°он томир тизимида юзага келиши мумкин булган клиник огир холатларнинг яхшиланиши билан богли°лиги урганилган, хамда ПЗЛП ми°дорининг камайиш да-ражаси ва клиник холатнинг яхшиланиши уртасида кучли тугри богланиш борлиги ани°ланган [5]. Тери ор°али коронар аралашувлар (ТОКА)да хамда уткир коронар синдромларда (УКС) статин терапиянинг эрта °улланилиши юрак-°он томир тизимида юзага келади-ган асоратларнинг камайишига олиб келиши мумкин [6, 8] хамда сезиларли даражада липидлар ми°дорининг камайиши °айта ишемик холатлардан химоя °илиши мумкин [6, 25].

Хрзирги пайтгача статинларнинг бир °анча исбот-ланган таьсирлари булиб, уларга яллигланишга °арши таъсир, эндотелиал дисфункцияни тугрилаш, оксидатив стрессни камайтириш хамда тромбогеник жавобларни пасайтириш кабилар киради [20]. Гиполипидемик таъ-сирга богли° булмаган ушбу таъсирлар умумлашти-рилиб, «плейотропик таъсирлар» деб аталади. Сунгги ва°тларда ушбу сигнал механизмларнинг узаро бир-бирига богли°лигини урганиш бошланди. Шуларни ино-батга олиб, ушбу ма°олада уткир коронар синдром ва тери ор°али коронар аралашувнинг биринчи хафтасида

статинларнинг антитромботик, яллигланишга °арши ва бош°а плейотропик таъсирлари устида олиб борилган тад°и°отлар *амда ушбу изланишларнинг клиник ама-лиётда °улланилишини куриб чи°амиз.

Уткир коронар синдром патофизиологияси ва арте-риал зарарланишга жавоб реакцияси. Уткир коронар синдром бир °анча клиник ^олатларнинг умумлашти-рилган номи булиб, уларга ST элевацияли миокард инфаркти (STEMI), ST элевациясиз миокард инфарк-ти (NSTEMI) ва ностабил стенокардия киради. Ушбу ^олатлар купинча атеросклеротик пилакчанинг эрозия-си *амда ёрилиши ва унинг натижасида тож томирнинг °исман ёки тулик; окклюзияси о°ибатида юзага келади. Ушбу *олат томирнинг зарарланиш жойида тромбоцит-лар активацияси ва тромб *осил булиши натижасида ривожланади. Х,ужайра адгезияси о°силлари, жумла-дан P-протеин, тромбоцитлар агрегациясига °ушимча равишда ишлаб чи°арилади *амда ушбу о°сил тромбоцитлар келтириб чи°араётган тромбга лейкоцитлар-ни *ам жалб °илинишини таъминлайди. Тромбоцитлар активацияси натижасида серотонин *амда Тромбоксан А2 каби вазоконстрикторлар *осил булади *амда бу *олат *ам уз урнида °он о°имини камайишига олиб келади. Бош°а вазоактив моддалар, экстрацеллюляр ма-трикс *амда ту°има омили *ам ажралиб чи°иши мум-кин[28], эндотелиал зарарланиш эса эндотелиал NO синтаза (ENOS) *амда азот оксиди (NO) ми°дорининг камайишига олиб келади. Буларнинг барчаси эса коронар °он о°имини пасайтиради *амда тромб *осил булишини янада ривожлантиради. Стент урнатилиш ёки ангиопластикада юзага келадиган артериал зарарланишга жавоб тари°асида *ам худди УКС га ухшаш механизмлар, жумладан тезкор тромбоцитлар аккуму-ляцияси ва лейкоцитлар жалб °илиниши ишга тушади.

Тери ор°али коронар аралашувдан олдинги статин терапия. Тромбоздаги эрта статин терапиянинг эффек-тивлигини ба^олашни урганиш учун энг яхши популяция тери ор°али коронар аралашув утказадиган беморлар ^исобланади. Ушбу популяцияда артериал зарарланиш аник; бир режалаштирилган ва°тда (амалиёт ва°тида) юзага келади ва бу эса уз навбатида статин терапиянинг яллигланиш, тромбоз *амда асоратларга таъсири-ни урганиш имконини беради.

ARMYDA (Atorvastatin for Reduction of Myocardial Damage During Angioplasty) тад°и°отчилари бир °анча интервенцион аралашувларда аторвастатиннинг эрта °улланилишини урганишган. Дастлабки ARMYDA тек-ширувида 153 та стабил стенокардияли аввал статин °абул °илмаган беморларда режали тери ор°али коронар аралашувдан 7 кун аввал статин терапия °улланган. Ушбу тад°и°отда клиник ^олатлар урганилмаган, лекин миокардиал некроз далиллари текширилган. Ушбу тек-ширувлар учун °онда креатин фосфакиназанинг (КФК) мушак ва мия фракцияси, тропонин *амда миоглобин ми°дори 8 ва 24 соатдан кейин ^исобланган. Коронар аралашувдан кейинги миокард инфарктининг бирлам-чи ани°ланиш даражаси (КФК-МВ ми°дорини ортиши билан ани°ланган) статин гуру^ида 5% *амда плацебо гуру^да 18% ни ташкил этган (p=0,025). КФК-МВ, тропонин ва миоглобиннинг энг ю°ори даражаси статин гуру^ида плацебо гуру^га нисбатан пастрок; булган (р<0,01)[16]. Ушбу тад°и°отнинг натижаларига асосла-ниб, тад°и°отчилар кейинги тад°и°отда доимий статин °абул °илувчи стабил стенокардияли беморларда статин «юкпама» дозасининг эффективлигини урганишган.

Ушбу 383 беморларда утказилган изланишда, бирламчи улим, МИ ёки кутилмаган реваскуляризация ^олатларда аторвастатиннинг юкпама дозаси билан даволанган беморларда 3.7% кузатилган булса, бу курсаткич плацебо гуру^да 9,4% ни ташкил этган (р=0,037). Шунингдек, биомаркерлар ми°дорининг пасайиши ю°ори дозада статин буюрилган беморларда доимий статин дозасини °абул °илганларга нисбатан купрок; кузатилган [9].

NAPLES II (Novel Approaches for Preventing or Limiting Events) (2005-2008 йиллар) тад°и°отида эса тери ор°али коронар аралашувдан 24 соат аввалги аторвастатиннинг бир марталик дозасининг потенциал фойдаси урганилган. 668 та беморда утказилган текширувларда аралашувга боглик; МИ нинг учраш курсаткичи аторвастатин гуру^ида 9,5% *амда назо-рат гуру^ида 15,8%ни ташкил этган (p=0,014) [5]. Бунда 80 мг аторвастатиннинг бир марталик °абули 44% га хавфнинг камайишига олиб келган. Умуман олганда, тери ор°али коронар аралашувдан олдин статинларнинг °улланилиши аралашувга боглик; булган МИ нинг камайишига олиб келишини урганган ва исботланган 13 та клиник тад°и°отлар утказилган [17].

Уткир коронар синдромда статинларни эрта °ул-лашнинг клиник а^амияти. УКС беморларда эрта статин терапияни урганган биринчи клиник тад°и°от MIRACL (Myocardial Ischemia Reduction with Aggressive Cholesterol Lowering) тад°и°оти [25] ^исобланади. MIRACL тад°и°отида 3086 та °атнашувчилар рандоми-зирланган ва касалликнинг 1-4 кунида аторвастатиннинг ю°ори дозаси (80мг) ни °уллашни плацебога солишти-рилиб урганилган. Касалликдан кейинги 16 *афта ичи-да бирламчи улим, °айта МИ *амда °айта симптоматик миокард ишемияси белгилари аторвастатин гуру^ида 14,8% *амда плацебо гуру^ида 17,4% ни ташкил °илган (relative risk [RR], 0.84; 95% confidence interval[CI], 0,700,999; P=0,048). MIRACL тад°и°оти статиннинг УКС да клиник а^амиятини курсатиб берган ва бу натижаларга холестерол микдорининг камайтирилиши билан эри-шилган.

Уткир ^олатлардаги статин терапиянинг эффекти ARMYDA-ACS (Atorvastatin for Reduction of Myocardial Damage during Angioplasty) тад°и°отида урганилган. MIRACL сингари бу тад°и°отда *ам аторвастатиннинг ю°ори дозаси (80мг) камрок; булган 171 бемордан ибо-рат популяцияда урганилган. Статин терапия хуруж белгилари бошланиши биланок;, аралашувдан 12 соатдан куп булмаган ва°тда бошланган. Ушбу тад°и°отда, юрак билан боглик; катта ишемик клиник ^олатлар (MACE - major acute coronary events) аторвастатин °абул °илган гуру^да 5%, плацебо гуру^ида 17% беморда кузатилган булиб, бу ^олатларнинг асосий °исми аралашувга боглик; булган МИ булган. КФК-МВ ва Тропонин-I сингари миокард некрози биомаркер-лари ми°дорининг сезиларли пасайиши аторвастатин гуру^ида кузатилган булиб, ушбу *олат тери ор°али коронар аралашув утказилаётган УКС беморларда аторвастатиннинг клиник самарасини курсатиб берган [18].

Статинларнинг тромбоцитлар ва тромбознинг био-маркерларига эрта таъсири.Уткир коронар синдром ва тери ор°али коронар аралашувга боглик; огир клиник асоратлар тромбоз натижасида келиб чи°ади. Субклиник ва микроваскуляр тромбозлар купинча фа°атгина юрак биомаркерлари ёрдамида ани°ланади ва ушбу *олатга эрта статин терапиянинг °улланилиши унинг клиник самарасини ортишига олиб келади. Тери ор°али

коронар аралашувдан кейинги хамда уткир коронар синдромда артериал тромбоз келиб чи°ишининг асо-сий механизмларидан бири тромбоцитлар активацияси хисобланади. Эрта статин терапиянинг °улланилиши тромбоцитлар депозициясини камайтириб, томир за-рарланиши хамда тромбоксан А2 ишлаб чи°арилиши хамда гранула секрециясини 30% га камайтириши ани°ланган [13]. Бундан таш°ари статинлар аспирин-нинг тромбоцитлар аггрегацияси ингибициясини янада кучайтириши ани°ланган [12].

Статинларнинг тромбоцитлар активциясига °ис°а муддатли in vivo таъсири урганилган илк тад°и°отлар-дан бири 30 та гиперхолестеролемик ва 20 та ёши ва жинси деярли бир хил булган волонтёрларда утказилган. Ушбу тад°и°отда Sanguigni ва бош°алар [24] усма некрози омили синфига мансуб тромбоцит активацияси ва тромбин хосил булишини намо-ён этувчи CD40 текширишган. 30 та гиперхолестеролемик беморларда (ПЗЛП-С = 186± 13 мг/дл) CD40 ва протромбин F1+2 фрагментининг микдори °олган 20 та соглом беморларга (ПЗЛП-С = 112±13 мг/дл) нис-батан сезиларли равишда баланд булган. Гиперхоле-стеринемик беморларда эрувчан CD40L (3CD40L) нинг уртача микдори 4,3 нг/мл, F1+2 фрагментининг микдори 2 нМ булган хамда соглом беморларда мое равишда 2,2 нг/мл ва 1,3 нМ булган. Кейинчалик коллаген-инду-цирланган тромбоцитлар активациясида, тромбоцитлар юзасидаги CD40L микдори гиперхолестеринемик беморларда нисбатан баландрок; ортган (43,9 шартли бирлик [ШБ] ва 30,1 шартли бирлик). Кейинчалик, гиперхолестеринемик беморлар рандомизирланган ва пархез хамда асторвастатин (10мг/сут, n=15) гурухларга ажратилган ва 3 кунлик даводан сунг, аторвастатин гурухидаги беморларда CD40L (46.3 ШБ дан 32,2 ШБ), 3CD40L (4,1 нг/мл дан 3,0 нг/мл га) хамда F1+2 фрагмента (2,0 нМ дан 1,4 нМ га) микдори камайганлиги ани°ланган. Солиштириш учун, фа°атгина пархез билан даволанган беморларда ушбу курсаткичлар 3 кун-дан сунг хам микдори деярли узгармаган. Ушбу иккала гурухнинг °онидаги липид спектрида узгаришлар деярли кузатилмаган.

Статин терапиянинг CD40L га таьсири Пигнател-ли ва хаммуаллифлар томонидан утказилган иккинчи тад°и°отда урганилган булиб, унда Урта Ер пархезида булган инсонларда Розувастатин таъсири урганилган. Гиперхолестеринемик беморларга розувастатиннинг бир марталик дозаси берилгандан 2 ва 24 соатдан сунг °он намуналари олинган. Фа°атгина пархез билан даволанган беморлар тромбоцит активацияси хамда CD40L микдорида узгаришлар 2 ва 24 соатдан кейин кузатилмаган, розувустатин гурухида эса розу-вустатиннинг бир марталик дозаси берилгандан 2 соат утгач, тромбоцитлар мобилизация™ 30% га хамда тром-боцитар CD40L микдори 36% га камайган. Ушбу иккала курсаткич хам даволашнинг 24 соатида янада камайган.

Статин терапиянинг тромбин хосил булишида °атнашувчи моддалар ва маркерларига таъсири ха°ида хам изланишлар эълон °илинган. Undas ва хаммуаллифлар тромбин хосил булишини in vivo холатида сим-вастатин (40мг) °абул °илган беморлар терисини кесиш ёрдамида хосил °илинган жарохатларда урганишган. Симвастатининг 3 кун °улланилиши тромбин хосил булишининг секинлашишига (бошлангич микдори 0,258 нмоль/л/с, 3 кундан кейин 0,175 нмоль/л/с) ва Va фак-тори микдорининг камайишига олиб келган [30]. Atalar ва хаммуаллифлар томонидан утказилган тад°и°отда

уткир коронар синдром юзага чи°ишида 6 соат ичида ю°ори дозада флувастатин (S0 мг) °улланилиши Протеин С нинг эрувчан эндотелиал рецептори (endothelial protein C receptor [EPCR]) микдорининг камайишига олиб келган, бу эса уз навбатида тромбин активация-сининг пасайишидан далолат беради [3]. Xa омилини °айтар ингибирлайдиган эркин ту°има фактори хара-кати ингибитори (free tissue factor pathway inhibitor [ftFPI]) микдори хам иккала гурухда пасайган булиб, бу курсаткич флувастатин гурухида баланд булган (450% флувастатин гурухида ва 155% плацебо гурухда). Ушбу ингибиторларнинг т^ридан-т^ри таъсири хамда рецепторларга булган таъсири °он ивиш тизимининг каскад компонентларининг фаоллигини пасайтиради. Баъзи далилларга кура, УКС нинг биринчи хафтасида аторвастатиннинг 10 мг дозаси антитромбин III [29], V омил ва °он Виллебрандомили микдорини камайтир-ган хамда ушбу натижалар бош°а олимлар томонидан хам тасди°ланган [27]. Ушбу тад°и°отларнинг барчаси, УКС утказган гиперхолестеролемик беморларда °он ивиш каскадининг биомаркерлари микдорини пасайи-шини исботлаган.

Статинларнинг веноз тромбозга таъсири. Анти-тромботик таъсири ёрдамида статин терапия веноз тромбоэмболиялар (упка эмболизми ва чу°ур вена тромбози) келиб чи°иш частотасини камайтириши мумкин. JUPITER тад°и°отида С реактив о°сил ми°дори ортган хамда паст зичликдаги липопротеинлар ми°дори нормал булган беморлар рандомизирланган ва розувастатин (кунига 20 мг) берилган. К^айта текширув натижа-сида розувастатин гурухида веноз тромбоэмболиялар учраш частотаси камлиги ани°ланган [22]. JUPITER тад°и°отидаги 17S02 та бемордан 94 тасида уртача 1,9 йилда веноз тромбоэмболиялар ривожланган булиб, ундан 60 таси розувустатин гурухида ва 34 таси эса плацебо гурухида булган (p=0,007) [10]. Веноз тром-боэмболиялардаги статинларнинг уткир холатлардаги таъсири ха°ида хеч °андай маълумотлар булмаса-да, JUPITER тад°и°отларидаги тромб эриши хамда °айта тромботик холатларнинг камайиши уткир холатлардаги таъсири борлигини таъкидлайди [23].

Статинларнинг яллиFлaнишгa эрта таъсири. Бир °анча тад°и°отлар статинларнинг бир неча хафта ёки йиллар °абул °илиниши яллиFлaнишни камайтиришини исботлаган. Ю°орида айтилган JUPITER тад°и°отида С- реактив о°сил ми°дори ортган хамда паст зичликдаги липопротеинлар ми°дори нормал булган беморлар текширилган [22]. Кайта текширувларда эса розувустатин °абул °илган беморларда иккала модданинг хам ми°дори камайгани ани°ланган. Sposita ва хаммуаллифлар [26] статинларнинг миокард инфарктидан кейинги 24 соат ичида дозага бoFли° холда С реактив о°сил ми°дорини камайтиришини ани°лашган. Ушбу тад°и°отда беморлар 5 та гурухга булинган: статин °абул °илмаган, хамда 20 мг/сут, 40 мг/сут, S0 мг/сут °абул °илган беморлар хамда S0 мг/сут дозани 4S соатдан кейин бошлаган гурух. Барча гурухдаги беморлар 6oi±maHFH4 дозани 7 кун давомида °абул °илишган хамда 7-кундан 20 мг/сут симвастатинга утказилган. Даволашнинг иккинчи кунида статин °абул °илиниш эрта бошланган гурухларда статин °абул °илмаган ва кеч бошланган гурухларга нисбатан С реактив о°сил ми°дори купрок; пасайган. Статинларнинг С реактив о°сил ми°дорига дозага бoFли° таъсири ани°лаган булиб, С реактив о°силнинг нисбатан паст микдори ста-тиннинг ю°ориро° дозалари билан эришилган [21].

Уткир коронар синдромда статинларнинг липидлар ми°дорига таъсири. LUNAR (Limiting Undertreatment of lipids in ACS with rosuvustatin) тад°и°отида эса 825 та ка-саллик белгилари намоён булишидан максимум 48 соат утган беморлар танлаб олинган ва рандомизирланиб, беморлар 3 та гуру^га ажратилган. Гуру^ларга 20 мг ро-зувустатин, 40 мг розувустатин ва 80 мг аторвастатин 12 *афта давомида берилган *амда 2,6 ва 12 *афтада беморлар °айта текширилган. Бунда 40 мг розувастатин гуру^ида паст зичликдаги липопротеидлар микдорининг камайиши аторвастатин гуру^ига нисбатан ю°ори булган (46,8% ва 42,7%; p=0,02) ва 20 мг розувстатин гуру^и *амда аторвастатин гуру^ларида бу курсаткич деярли бир хил булган. Ю°ори зичликдаги липопротеидлар микдорини ортиш даражаси *ам 40 мг розувустатин °улланган беморларда баландрок; булган [19].

Статинларнинг миокард реперфузион шикастлани-ши ва миокардиал станнингга таъсири. Хрзирги КУН~ да жа^онда олимлар томонидан статинларнинг уткир миокард инфарктида миокардиал станнинг ва чап °оринча систолик функциясига таъсирини урганишга катта эътибор °аратилмо°да. Жумладан, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказида Аляви А.Л., Кенжаев С.Р. ва ^аммуаллифлар томонидан утказилган тад°и°отда 164 та ST сегмент кутарилган уткир коронар синдромли, миокард реперфузия-си амалга оширилган беморда касалликнинг уткир пайтида аторвастатинни минимал ва ю°ори дозада °уллашнинг миокардиал карахтлашувига (станнингга) таъсири урганилган. Беморлар 2 гуру^га булиниб, би-ринчи гуру^га 20 мг/сут, иккинчи гуру^га 80 мг/сут аторвастатин касалликнинг илк кунидан °улланган. Миокардиал станнинг со^аларини ани°лаш учун беморлар а^воли стабиллаштирилгандан сунг оз дозадаги добу-таминли стресс-эхокардиография амалга оширилган. Оз дозадаги добутаминли стресс-эхокардиография натижаларига кура 80 мг аторвастатин гуру^ида чап °оринчанинг 4,2<0,16 сегментда °ис°арувчанлик орт-ган. Бу курсаткич 20 мглигуру^да 3,88<0,14 булган. ST элевацияли уткир коронар синдромда аторвастатинни ю°ори дозада °улланилиши реперфузион шикастла-ниш ва некроз шаклланиши ^олатларини камайтириб, ушбу зоналарда миокард °айтар дисфункциясини (ка-рахтлашган миокард, станнинг) юзага келишига имко-ният яратган [2]

Европа кардиологлар жамиятининг 2017 йилда чоп этган ST сегмент элевацияли миокард инфарктли бе-морларни олиб бориш буйича йури°номасида, уткир коронар синдром утказган беморларда °ондаги ПЗЛП нинг ма°садли ми°дори <1,8ммоль/л (70мг/дл) ёки бошлангич микдори 1,8-3,5 ммоль/д булган та°дирда, унинг 50% ми°доридан камайтириш тавсия этилган. Бундан таш°ари, беморларни УКС дан кейинги 4-6 *аф-тада ма°садли микдорга эришилганини ани°лаш учун °айта °ондаги липопротеидлар микдорини ани°лаш тавсия этилади [11]

Ю°орида келтирилган адабиётлар та^лилларини ^исобга олган *олда, ST элевацияли уткир коронар синдромли беморларда, статинларни эрта катта дозада °уллаш яллигланишга °арши, антитромботик, плейотропик таъсирлари туфайли касалликнинг клиник кечиши ва о°ибатларига ижобий таъсирлари сабабли даволаш натижаларини яхшилайди. Крлаверса, статинларни эрта тож томирлардаги аралашувлардан олдин °улланилиши уларнинг самарадорлигини ошириб, асо-ратларнинг камайишига олиб келади.

АДАБИЁТЛАР

1. Курбанова Р.Д. Клинические протоколы диагностики и лечения сердечно-сосудистых заболеваний. Ташкент 2014.

2. Alyavi A.L., Kenjaev S.et al. Influence of high dose atorvastatin on myocardial stunning in acute myocardial infarction. Atherosclerosis 2017; 263: e245.

3. Atalar E., Coskun S., Haznedaroglu I.C.et al. Immediate effects offluvastain on circulating soluble endothelial protein C and free tissue factor pathway inhibitor in acute coronary syndromes. CardiovascDrugs Ther 2005; 19(3): 177-81.

4. Baigent C., Keech A., Kearney P.M.et al. Efficacy and safety of cholesterol-lowering treatment: prospective metaanalysis of data from 90,056 participants in 14 randomised trials of statins. Lancet2005; 366(9493): 1267-78.

5. Briguori C., Visconti G., Focaccio A.et al. Novel approaches for preventing or limiting events (Naples) II trial: impact of a single high loading dose of atorvastatin on per procedural myocardial infarction.J Amer Coll Cardiol 2009; 54(23): 2157-63.

6. Cannon C.P., Braunwald E., McCabe C.H. et al. Intensive versusmoderate lipid lowering with statins after acute coronary syndromes.New Engl J Med 2004; 350(15): 1495-504.

7. Cardiovascular diseases // WHO Fact sheet №317. Updated 2017 May.

8. de Lemos J.A., Blazing M.A., Wiviott S.D.et al. Early intensive vs.a delayed conservative simvastatin strategy in patients with acutecoronary syndromes: phase Z of the A to Z trial. JAMA 2004;292(11): 1307-16.

9. Di Sciascio G., Patti G., Pasceri V. et al. Efficacy of atorvastatin reload in patients on chronicstatin therapy undergoing percutaneous coronary intervention: resultsof the ARMYDA-RECAPTURE (Atorvastatin for Reductionof Myocardial Damage During Angioplasty) Randomized Trial. JAmer Coll Cardiol 2009; 54(6): 558-65.

10. Glynn R.J., Danielson E., Fonseca F.A etal. A randomized trial of rosuvastatin in the prevention of venous thromboembolism. New Engl J Med 2009; 360(18): 1851-61.

11. Ibanez B., James S., Agewall S. et al. 2017 ESC Guidelines for the management of acute myocardial infarction in patients presenting with ST-segment elevation: The Task Force for the management of acute myocardial infarction in patients presenting with ST-segment elevation of the European Society of Cardiology (ESC). Europ Heart J. 2018;39(2):119-77.

12. Luzak B., Rywaniak J., Stanczyk L., Watala C. Pravastatin and simvastatinimproves acetylsalicylic acid-mediated in vitrobloodplatelet inhibition. Europ Clin Invest 2012; 42(8): 864-72.

13. Moscardo A., Valles J., Latorre A. et al. Reductionof platelet cytosolic phospholipase A2 activity by atorvastatin andsimvastatin: biochemical regulatory mechanisms. Thromb Res2013; 131(4): e154-9.

14. Mozaffarian D., Benjamin E.J., Go A.S. et al. Heart disease and stroke statistics - 2016 update: a report from the American Heart Association. Circulation 2016;133:e38-e60.

15. O'Gara P.T., Kushner F.G., Ascheim D.D.et al. 2013 ACCF/AHAguideline for the management of ST-elevation myocardial infarction:a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines/ Circulation 2013; 127(4): e362-425.

16. Pasceri V., Patti G., Nusca A. et al. Randomized trial of atorvastatin for reduction of myocardial damage during coronary intervention: results from the ARMYDA(Atorvastatin for Reduction of myocardial Damage during Angioplasty)study. Circulation 2004; 110(6): 674-8.

17. Patti G., Cannon C.P., Murphy S.A.et al. Clinical benefit of statinpretreatment in patients undergoing percutaneous coronary interventions collaborative patient-level meta-analysis of 13 randomized studies. Circulation 2011; 123(15): 1622-32.

18. Patti G., Pasceri V., Colonna G.et al. Atorvastatin pretreatmentimproves outcomes in patients with acute coronary syndromes un degrading early percutaneous coronary intervention: results of theARMYDA-ACS randomized trial. J Amer Coll Cardiol 2007; 49(12):1272-8.

19. Pitt B., Loscalzo J., Monyak J. et al. Comparison of Lipid-Modifying Efficacy of Rosuvastatin Versus Atorvastatin in Patients With Acute Coronary Syndrome (from the LUNAR Study). Amer J Cardiol 2012; 109 (9): 1239-46.

20. Ray K.K., Cannon C.P. The potential relevance of the multiple lipid independent (pleiotropic) effects of statins in the management ofacute coronary syndromes. J Amer Coll Cardiol 2005; 46(8): 1425-33.

21. Rezaie-Majd A., Prager G.W., Bucek R.A. et al. Simvastatin reduces the expression of adhesion molecules in circulating monocytes from hypercholesterolemic patients. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2003; 23(3): 397-403.

22. Ridker P.M., Danielson E., Fonseca F.A. et al. Reduction in C-reactive protein and LDL cholesterol

and cardiovascular event rates after initiation of rosuvastatin: a prospective study of the JUPITER trial. Lancet 2009; 373(9670): 1175-82.

23. Rodriguez A.L., Wojcik B.M., Wrobleski S.K. et al. Statins, inflammation and deep vein thrombosis: a systematic review. J Thromb Thrombolysis 2012; 33(4): 371-82.

24. Sanguigni V., Pignatelli .P, Lenti L.et al. Short-term treatmentwithatorvastatin reduces plateletCD40 ligand and thrombin generationin hypercholesterolemic patients. Circulation 2005; 111(4): 412-9.

25. Schwartz G.G., Olsson A.G., Ezekowitz M.D.et al. Effects of atorvastatinon early recurrent ischemic events in acute coronary syndromes:the MIRACL study: a randomized controlled trial. JAMA2001; 285(13): 1711-8.

26. Sposito A.C., Santos S.N., de Faria E.C. et al. Timing and dose of statin therapy define its impact on inflammatory and endothelial responses during myocardial infarction. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2011; 31(5): 1240-6.

27. Stefanadi E., Tousoulis D., Antoniades C. et al. Early initiation of low-dose atorvastatin treatment after an acute ST-elevated myocardial infarction, decreases inflammatory process and prevents endothelial injury and activation. Int J Cardiol 2009; 133.(2): 266-8.

28.Theroux P., Fuster V. Acute coronary syndromes: unstable anginaand non-Q-wave myocardial infarction. Circulation 1998; 97(12):1195-206.

29. Tousoulis D., Bosinakou E., Kotsopoulou M. et al. Effects of early administration of atorvastatin treatmenton thrombotic process in normocholesterolemic patients withunstable angina. Int J Cardiol 2006; 106(3): 333-7.

30. Undas A., Celinska-Lowenhoff M., Brummel-Ziedins K.E. et al. Simvastatin given for 3 days can inhibit thrombin generation and activation of factor V and enhance factorVa inactivation in hypercholesterolemic patients. ArteriosclerThromb Vasc Biol 2005; 25(7): 1524-5.

ПРИМЕНЕНИЕ СТАТИНОВ У БОЛЬНЫХ С ОСТРЫМ КОРОНАРНЫМ СИНДРОМОМ С.Р. Кенжаев, А.Л. Аляви, М.Л. Кенжаев, Д.А. Алимов, Р.А. Рахимова, М.С. Мирма°судов Республиканский научный центр экстренной медицинской помощи

Проанализированы результаты последних исследований (ARMYDA, NAPLES II, MIRACL, ARMYDA-ACS, JUPITER, LUNAR) с применением в клинической практике ингибиторов гидроксиметилглутарил-КоА-редуктазы (статинов) у больных с острым коронарным синдромом, в том числе подвергнутых чрескожному коронарному вмешательству. Как показал анализ клинических и экспериментальных исследований, статинотерапия обладает липидоснижающим, противовоспалительным и другими плейотропными эффектами при острых формах ишемической болезни сердца. Кроме того, авторы провели анализ данных изысканий, проведенных в РНЦЭМП, по изучению влияния статинов на оглушенный миокард, реперфузионное повреждение миокарда при остром инфаркте миокарда.

Ключевые слова: статин, плейотропный эффект, острый коронарный синдром, чрескожные коронарные вмешательства.

Контакты: Кенжаев Сирожиддин Рашидович доктор философии по медицинским наукам (PhD), м.н.с. отделения кардиотерапевтической реанимации Тел:+998901753857 Е-mail: doctorsirojiddin@gmail.com

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.