Научная статья на тему 'ПРАВОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ И СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СУБЪЕКТОВ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В СФЕРЕ ОКАЗАНИЯ МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ В ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАНАХ'

ПРАВОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ И СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СУБЪЕКТОВ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В СФЕРЕ ОКАЗАНИЯ МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ В ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАНАХ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
209
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Review of law sciences
Область наук
Ключевые слова
медицинское обслуживание / предпринимательство / частное здравоохранение / медицинское страхование / законодательство / регулирование. / health care / entrepreneurship / private health care / health insurance / legislation / regulation.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Аскаров Жалолиддин

В статье описаны аспекты оказания медицинских услуг в законодательстве развитых стран, их регулирование, текущее значение, проведен сравнительный анализ деятельности субъектов предпринимательства в сфере оказания медицинских услуг.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Legal regulation and comparative analysis of the activities of business entities in the field of medical services in foreign countries

The article describes the aspects of the provision of medical services in the legislation of developed countries in the health services sector, their regulation, the current significance and activities of entrepreneurship.

Текст научной работы на тему «ПРАВОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ И СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СУБЪЕКТОВ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В СФЕРЕ ОКАЗАНИЯ МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ В ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАНАХ»

UDC: 346 (046)(575.1)

Аскаров Жалолиддин

Тошкент давлат юридик университети "Бизнес хукуки" кафедраси укитувчиси

ХОРИЖИй ДАВЛАТЛАРДА ТИББИй ХИЗМАТЛАР СО^АСИДА ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ ^УЦУЦИЙ ТАРТИБГА СОЛИНИШИ ВА ЦИЁСИЙ-^УЦУЦИЙ ТА^ЛИЛИ

Аннотация. Ушбу мацолада тиббий хизмат курсатишдаривожланган хорижий давлатлар цонун-чилигида тиббий хизматлар, уларни тартибга солиш, бугунги кундаги ащмияти уамда тадбиркорлик фаолияти билан боглиц жиуатлар ёритилган.

Калит сузлар: тиббий хизмат курсатиш, тадбиркорлик, хусусий тиббий хизмат курсатиш, тиббий сугурта, цонунчилик, тартибга солиш.

Аскаров Жалолиддин

преподаватель кафедры «Бизнес-право» Ташкентского государственного юридического университета

ПРАВОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ И СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СУБЪЕКТОВ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В СФЕРЕ ОКАЗАНИЯ МЕДИЦИНСКИХ УСЛУГ В ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАНАХ

Аннотация. В статье описаны аспекты оказания медицинских услуг в законодательстве развитых стран, их регулирование, текущее значение, проведен сравнительный анализ деятельности субъектов предпринимательства в сфере оказания медицинских услуг.

Ключевые слова: медицинское обслуживание, предпринимательство, частное здравоохранение, медицинское страхование, законодательство, регулирование.

Askarov Jaloliddin

Lecturer, Department of Business Law, Tashkent State University of Law

LEGAL REGULATION AND COMPARATIVE ANALYSIS OF THE ACTIVITIES OF BUSINESS ENTITIES IN THE FIELD OF MEDICAL SERVICES IN FOREIGN COUNTRIES

Abstract. The article describes the aspects of the provision of medical services in the legislation of developed countries in the health services sector, their regulation, the current significance and activities of entrepreneurship.

Keywords: health care, entrepreneurship, private health care, health insurance, legislation, regulation.

Тиббий хизматлар курсатиш ва сох,ада тадбиркорлик фаолиятини такомиллаштириш бугунги куннинг долзарб масалаларидан х,исобланиб,

амалга оширилаётган ислохртларда хусусий мулк-нинг дахлсизлиги х,амда тадбиркорлик субъект-лари учун орти^ча сарф-харажатлар, сансалор-

ликлар келиб чикишининг олдини олиш, уларни ташкил этиш тартибини соддалаштириш билан боглик бир канча меъёрий-хукукий хужжатлар-га узгартиш ва кушимчалар киритилди. Бундан ташкари, хусусий мулкдорлар ва тадбиркорлар-нинг конуний манфаатларини химоя килиш, улар-нинг фаолият кафолатларини кучайтириш масала-сини хал этишда хорижий давлатлар тажрибасини урганиш хам мухим ахамият касб этиб, айникса, тиббиёт юкори даражада ривожланаган, ахоли-нинг саломатлиги, она-бола улимининг камлиги, тиббий туризм ривожланиб бораётган давлатлар согликни саклаш тизимларини урганиш орка-ли бир канча ижобий жихатларни олиш мумкин булади.

Германияда согликни саклаш тизими ва унинг хукукий жихатдан тартибга солинишига эътибор берадиган булсак, согликни саклаш тизими турт асосий тамойилга асосланган:

• Мажбурий сугурта: хар бир инсон конуний тиббий сугуртага эга булиши шарт. Давлат томо-нидан белгиланган микдордан кура куп пул топа-диган хар ким уз шахсий сугуртасини танлаши мумкин.

• Сугурта мукофотлари оркали молиялашти-риш: согликни саклаш хизматлари асосан сугур-таланган ходимлар ва уларнинг иш берувчилари томонидан туланган сугурта мукофотлари хисо-бидан копланади.

• Бирдамлик тамойили: немис согликни саклаш тизимида, конуний тиббий сугурталан-ган шахслар касалликка чалинганларида тиббий ёрдам харажатларининг индивидуал хавфларини биргаликда амалга оширадилар.

• Уз-узини бошкариш тамойили: Германияда алохида тиббий хизматларни ташкил этиш ва молиялаштириш согликни саклаш тизимидаги узини узи бошкариш органларининг масъулия-тидир. Булар шифокорлар ва тиш шифокорлари, психотерапевтлар, касалхоналар, сугуртачилар ва сугурталанган шахслардан ташкил топган аъзолар. Федерал Умумий Кумита конуний тиббий сугурта тизимидаги узини узи бошкаришнинг энг юкори шакли хисобланади [1]. Тиббий хиз-матларга нисбатан бундай ёндашувнинг катъий амалга оширилиши Германиаяда бугунги согликни саклаш тизимининг жуда катта тарихий аха-мияти, ривожланиш тенденциялари билан бог-ликдир. Бунга асосий сабаблардан бири XIX аср-

нинг охирида Отто фон Бисмаркнинг ижтимоий сиёсати оркали ижтимоий сугурта турлари стан-дартлаштириганлиги булиб, 1883 йилда тиббий сугурта кулланилди. Унинг асосий максади касал-лик холатларида, асосан саноат ва бошка ишлаб чикариш ишларида фаолият юритувчи ишчилар учун сугуртани таъминлаш эди. Ушбу ислохотлар натижасида нафакат ишчилар соглиги, балки ахо-лининг сифатли ва ишончли тиббий хизматлардан фойдаланишига хам туртки булди. Мазкур жа-раён натижасида тиббий хизматлар сохасида фа-олият юритувчи дастлабки хусусий шифокорлар, шунингдек, пуллик тиббий муассасалар, сугурта компаниялари вужудга келди. Шунингдек, сугур-таланган шахсга бепул тиббий даволаниш ва дори-дармонлар, шунингдек, касаллик имтиёзлари ва дафн этиш учун ёрдам берилди. Уша пайтда ахо-лининг тахминан 10 фоизи тиббий сугуртага эга эди, хозирги вактда Германияда деярли 100 фоиз-га якин шахслар тиббий сугуртага эга булиб, сугурта компаниялари ва тиббий хизматлар кур-сатувчи шифохоналар уртасида мустахкам алока урнатилган.

Фикримизча, согликни саклаш тизимига нисбатан бундай ёндашувнинг шаклланганлиги, бир томондан хукукий жихатдан тартибга со-линганлик булса, иккинчи томондан эса иктисо-диётнинг ривонланиши хам ахоли даромадлари, сугурталаш тизимининг ишлаб кетиши хамда узи-ни-узи бошкариш тизимининг самарали ишлаши натижаси десак адашмаган буламиз.

Бундан ташкари, Германияда согликни саклаш тизимини бошкариш жихатидан ёнда-шилганда Федерал Согликни саклаш вазирлиги федерал даражада сиёсатни ишлаб чикиш учун масъул орган хисобланади [2]. Унинг вазифалари согликни саклаш тизимида фаолият юритувчилар учун конунларни ишлаб чикиш ва маъмурий кур-сатмалар тайёрлашдан иборат. Согликни саклаш вазирлиги саломатликнинг юкори даражали ма-салалари билан шугулланади. Федерал Умумий Кумита хам согликни саклаш сифатини таъминлаш учун масъулдир. Ушбу ролда бошкалар като-ри - Согликни саклаш ва сифатни яхшилаш института хам уз урнига эга. Институт даволаниш ва диагностика жараёнлари билан боглик булган фойда ва хавфларни бахолайди. Танланган мавзу-лар буйича мавжуд илмий маълумотларни тахлил килиш оркали буни амалга оширади. Кейинчалик

согликни саклаш масалалари буйича карорларни ^абул килишда натижалар эътиборга олинади [3].

Согликни саклаш ходимлари, муассасалар ва уюшмалар куйидагилардир:

• Согликни сугурталовчилар: конуний тиббий сугурталовчилар тиббий сугуртани таъминлаши ва тиббий ёрдам олишлари шарт. Бу куплаб турли муассаса ва ташкилотлар, шу жумладан сугурта шифокорлари ва тиш шифокорлари ассоциацияла-ри, шунингдек шифокорлар, шифохона ва дорихо-на уюшмалари билан тузилган шартномалар асо-сида амалга оширилади. Конуний тиббий сугурта жамгармалари миллий ассоциацияси барча кону-ний сугурталовчиларнинг федерал даражадаги бирлашмаси хисобланади. Унинг фаолияти конун билан тартибга солинади ва у турли сугурталовчиларнинг манфаатларини ифодалайди.

• Германия касалхоналар федерацияси диний ташкилотлар, нотижорат ташкилотлари ва бошка хусусий хомийлигидаги касалхоналарни бошка-радиган марказий ва минтакавий бирлашмалар-дир.

• Шифокор, стоматолог, психотерапевт ва фар-мацевтлар кумиталари (Чамберс): барча шифо-корлар, тиш шифокорлари, психотерапевчилар ва фармацевтлар давлат кумитасининг аъзолари булиши керак. Ушбу кумиталар уз аъзоларининг профессионал мажбуриятларини назорат килиш ва радиациявий химоя килиш тугрисидаги Ни-зомга риоя килиши учун масъулдир. Улар, шунинг-дек, профессионал сертификатлашни ва тиббий курикдан утишни назорат килади, шикоятларни куриб чикади ва хал килади.

• Жамоат согликни саклаш хизмати инсонлар-ни касалликлардан химоя килиш учун масъулдир. Худудий согликни саклаш бошкармалари комму-нал бинолардаги гигиенани тартибга солиш, ин-фекциялардан химоялаш ва улар таркалишининг олдини олиш буйича фаолият юритадилар. Ма-салан, психологик муаммолари булган одамлар учун маслахат ва ёрдам берадилар.

• Дорихона уюшмалари дори-дармонларни ет-казиб бериш, шунингдек, дори-дармонлар тугри-сида ахборот ва маслахат беришдан иборат. Дори воситаларининг мавжудлигини таъминлаш учун фармацевтика уюшмалари Миллий тиббий сугурта жамгармалари миллий ассоциацияси ва сугурталовчилар билан шартнома тузадилар. Инсонлар касал булса ёки бошка касалликларга дуч келган

булса, одатда оилавий шифокори билан куриша-ди. Германияда умумий амалиёт шифокорлари, интернистлар ва педиатрлар оилавий шифокорлар хисобланади. Ушбу шифокорлар сизни муайян тиббий муаммолар учун - терининг мутахассиси (дерматолог) ёки аёлнинг согликни саклаш мутахассиси (гинеколог) каби тугри мутахассисга му-рожаат килиши мумкин. Бундан ташкари, маълум сертификатга эга булмаган мутахассисларга хам бориш мумкин.

Согликни саклаш тизимини тартибга солишда "Согликни саклашни ислох килиш тугрисида"ги (1989 йил), Ижтимоий хукуклар кодекси (1994, 2001, 2003 йиллар), "Согликни саклаш тизими тугрисида"ги, (1992 йил), "Фармацевтика бозо-рини ислох килиш тугрисида'ги конунлар [181 б. 4] мавжуд булиб, ушбу конун хужжатлари-нинг мазмунидан шуни куриш мумкинки, дав-лат согликни сакалш тизими ва унинг фаолияти мукаммал даражада тартибга солинган. Хусусий тиббий хизмат курсатиш сохаси Германия конун-чилигида умумий норматив-хукукий хужжатлар, айникса, Германия тадбиркорлик муносабатла-рининг тартибга солинишида асос хисобланган хамда XVIII аср охирларида кабул килинган кодекс (Das allgemeine Landreckt) билан боглик. Дастлаб Пруссия кироллиги бошчилигида маз-кур хужжат кабул килинади. Хозирги вактда эса 1897 йилги савдо конунлари туплами холида тад-биркорлик муносабатлари тартибга солинган бу-либ, унда тадбиркорлар, тижоратчилар, уларнинг савдо вакиллари-комиссионерлар, воситачилар ва савдо муомаласининг бошка иштирокчилари каби махсус нормалар белгиланган. Шунингдек, савдо конунлари тупламининг нормалари фука-ролик-хукукий муносабатларга караганда устун хукукка эга булиб, уларнинг узаро нисбати факат-гина савдо конунларида мавжуд булмаган нор-маларни умумий тарзда фукаролик нормаларига мурожаат килган холда тартибга солишни англа-тади. Демак, Германия савдо конунлари туплами ва Фукаролик конунлари бир-бирини такрорла-майдиган муносабатларни тартибга солиб, тад-биркорлик муносабатларида фукаролик-хукукий нормалари кушимча норматив манба вазифасини утайди. Мазкур тартиб-коидалардан келиб чикил-ганда хусусий тиббий хизматлар курсатишда хам дастлаб, тадбиркор сифатида уз фаолиятини шакллантириши Германия конунчилиги буйича

мустахкамлаб куйилган. Тиббий хизматларнинг лицензияланишини хисобга олганда эса Германия конунчилигига кура Федерал Согликни саклаш вазирлиги томонидан лицензиялар берилиб, хусу-сий тиббий врачлик амалиётини хам олиб борили-ши мумкин булади [124 б. 5].

Тиббий хизматлар курсатишнинг юкорида даражада ташкил этилганлиги хамда согликни саклаш тизимининг дунё тан олган даражада ривожланганлигини Хиндистон мисолида хам куриш мумкин. Хозирда куплаб хорижликлар, айникса, Якин Шарк, Африка, Покистон ва Банг-ладешдан комплекс педиатрик кардиожаррохлик ёки жигар трансплантацияси учун уз мамлакат-ларида бажарилмайдиган операциялар учун тиб-бий туризм оркали Хиндистонга хусусий тиббий ёрдам учун келади. Буюк Британияда операция килиш учун махсус харажатлар 10 000 фунт (14 560 доллар АКШ доллари) ёки бир неча ой ку-тиш керак булган вазиятда Хиндистонда худди шу операция 1700 еврони ташкил этади ва шу са-бабли хам ушбу давлат тиббиётининг хар томон-лама ривожланганлиги мамлакат иктидоий сало-хиятида катта таъсир курсатади [6]. Хиндистонда хусусий согликни саклаш сохасидаги усиш натижасида ЯИМнинг атиги 0,9 % кисми соглик-ни саклаш тизимига сарфланмокда. Бу курсаткич буйича Хиндистон дунёда Бурунди, Мянма, Покистон, Судан ва Камбоджа давлатларидан кейин олтинчи уринда турибди. Ушбу нисбат 1991 йил-да неолиберал иктисодий ислохотлар бошланган пайтда 1,3%ни ташкил килган. Бирок хозирда хам Хиндистонда согликни саклаш учун килин-ган харажатларнинг 9% иш берувчилардан, 5-10% сугурта бадалларидан, 82% фукароларнинг шах-сий бадалларидан шакллантирилади. Натижада беморларнинг 40%и касалхоналарда даволаниш учун уз мол-мулкларини сотишади ёки карзга пул олишади. Буларнинг окибатида камбагаллик даражаси усиб боради [7]. Хусусий тиббий ёрдам курсатувчилар томонидан кераксиз диагностик текширувлар ва жаррохлик тартиб-коидалари-ни амалга ошириши мумкинлигига карамасдан Хиндистонда согликни саклаш сохасини ривож-лантириш учун хусусий сектор танланди. Чунки давлат дори-дармон билан таъминлашга кодир эмас, шунинг учун беморлар хусусий дуконларга ва лабораторияларга мурожаат килишга мажбур булишади [8]. "Transparency International" компа-

нияси томонидан утказилган суровларга кура, ху-кумат шифохоналарида даволанаётган беморлар-нинг 30% даволаниш, амбулатория тайинлашлари ва тоза тушакка эга булиш учун пора бериш ёки таъсир утказиш зарурлигини, акс холда уларни олиш имкони юклигини айтиб утганлар [9]. Хин-дистондаги мавжуд вазиятга эътибор берилганда, бу ерда ахолининг ижтимоий-иктисодий ахволи, яшаш тарзи хамда дунё ахолисига нисбатан куп-лиги жихатидан хам муаммолар, камчиликлар мавжудлигини шу сабабли давлат тиббий хизма-тига нисбатан хусусий тиббий хизматлар тизими-нинг юкори даражада ривожланганлигини эъти-роф этиш мумкин.

Фикримизча, Хиндистонда хусусий тиббий хизматлар сифатининг юкорилиги, айникса, му-тахассисларнинг салохияти хамда ушбу сохада илмий-тадкикотларнинг хам кенг куламли чукур олиб борилаётганлигини билдиради.

Хиндистонда давлат мустакиликка эришган сунг хусусий согликни саклаш сохасига куплаб имтиёзлар жорий килинди. Буларга мисол учун:

• дори-дармон ва юкори технологияли тиббий асбоб-ускуналарни импорт килиш учун соликлар ва божлардан озод килинди;

• хусусий секторга субсидиялар ажратилди;

• хусусий шифохоналар ва кариялар уйларини ташкил этган шифокорлар учун имтиёзлар берил-ди [10].

Имтиёзларнинг берилиши хусусий тиббий хизматлар курсатиш сохасининг ривожига катта хисса кушиб, англо-саксон хукук оиласига асос-ланган конунчиликнинг Хиндистон бошкарувида-ги самарасини курсатди. Бундай тарздаги ривож-ланиш тенденцияси ва имтиёзларни бериш жа-раёни миллий конунчилик тизимида хам амалга оширилиб, Узбекистан Республикаси Президен-тининг 2017 йил 1 апрелдаги "Согликни саклаш сохасида хусусий секторни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПК^-2863-сон Ка-рори [11] асосида амалга оширилмокда.

Бундан ташкари, Хиндистонда тиббий хизмат-ларнинг махсус сохалари ривожланаётганлигини хисобга олиб, бир канча конун хужжатлари хам кабул килинди. Буларга мисол килиб, "Хиндистон тиббий кенгаши тугрисида" (1956 йил), "Хиндистон тиббий даражаси тугрисида" (1916 йил), "Хиндистон хамширалар кенгаши тугрисида" (1947 йил), "Дехли хамширалар кенгаши тугриси-

да" (1997 йил), "Стоматологлар тугрисида" (1948 йил), "Перенатал диагностик ускуналар бошка-риш коидалари тугрисида" (2002 йил), "Эпиде-мик касалликлар тугрисида" (1897 йил), "Инсон аъзолари трансплантацияси тугрисида" (1994 йил), "Хомиладорликнинг тиббий тугатилиши тугрисида" (1971), "Дори ва косметика воситала-ри тугрисида" ги конунлар [12] кабул килинди.

Ушбу конун хужжатлари бевосита ва билвоси-та хусусий тиббий хизмат курсатиш фаолиятини тартибга солиб, энг асосий хужжат сифатида "Ком-паниялар тугрисида'ги конун асосида хар бир тадбиркорлик субъектининг ташкилий-хукукий шакли бизнес юритишда зарурий харакатларни амалга ошириш механизми мустахкамлаб бе-рилган. Тахминан 20 йил олдин хусусий сектор факатгина амалиётчилар, кичик касалхоналар ва кариялар уйларидан иборат эди. Куплаб хизматлар, мисол учун, хайрия жамгармалари ва диний ташкилотлар томонидан бошкариладиган касал-хоналар намунали сифатга эга эди. Тиббиёт соха-си технологиялар асосида янада кучайганлиги сабабли кичик ташкилотлар хусусий согликни саклаш сохасида ракобатлашишга кодир булмай колди. Дори-дармон ва ахборот технологиялари компаниялари каби катта корпорациялар ва бой тадбиркорлар пул топиш максадида тиббий ёрдам курсатишни бошладилар. Чунки ушбу шифохона-ларни аник тартибга солиш ва стандартлаштириш тартиблари мавжуд эмас. Уларнинг муваффакия-ти факатгина фойда ва хорижий инвестициялар оркали маблаг туплаш кобилияти билан бахола-нади. Бундай тизим махаллий ахоли учун куплаб муаммоларни келтириб чикараётган булишига карамай, хукумат шундай фикр билдирди: "Икки-ламчи ва учинчи секторда ички согликни саклаш муассасалари томонидан таккосланадиган икти-содий афзалликларга эришиш учун сиёсат чет эллик беморлар билан хизматларни туловга жалб килишни рагбатлантиради".

Фикримизча, Хиндистон томонидан берилган имтиёзлар уз самарасини берганлигини куриш мумкин.

Хиндистоннинг хусусий согликни саклаш сектори бир неча ажойиб натижаларга эришди, аммо бу давлат секторининг харажатларига караб амалга оширилди. Хозирги кунда хукумат олди-да турган асосий вазифалардан бири согликни саклашга сарфланадиган давлат харажатларини

купайтириш хисобланади. Хукуматнинг умумий минимал дастурига кура ЯИМнинг 2-3%ни сог-ликни саклашга каратилиши белгиланган. Хин-дистон конунчилигидаги ижобий жихатлардан яна бири шуки, тиббий хизматлар курсатиш соха-сида давлат хусусий шериклиги муносабатлари-нинг урнатилганлиги булса, иккинчи томондан тиббий туризмни ривожлантириш учун етарлича шарт-шароитнинг мавжудлиги хисобланади [14]. Ушбу икки соха дорасида Хиндистон хукумати томонидан унинг хар бир худудий бирликлари доирасида худудий давлат дастурлари, тадбиркорлик субъектларининг уз даструлари мавжуд.

Европа давлатларидан бири хисобланган Шве-цияда хам согликни саклаш тизими дунёдаги энг яхши тизимлардан бири булиб, даволаш натижа-ларининг юкорилиги буйича олди давлатлардан хисобланади. Жумладан, мамлакат буйлаб 1 400 дан зиёд дорихоналар, 80 якин касалхона мавжуд булиб, тез ёрдам хизматининг уртача нархи 38 АКЩ долларига тенг булса, шифокор кабулининг уртача нархи эса 25 АКЩ долларига тенг [15].

Швецияда универсал согликни саклаш тизими йулга куйилган булиб, барча фукароларга давлат томонидан тиббий хизмат курсатиш ва согликни саклаш самарадорлигини яхшилаш максадида маълум микдордаги молиявий имтиёзлар такдим этиш кузда тутилган. Жумладан, барча фукаро-лар, шунингдек, эмигрантлар давлат томонидан молиялаштирилган согликни саклаш хизматла-ридан фойдаланишлари мумкин. Шу билан бирга мамлакатда тиббиёт сохасидаги кушимча хизмат-лардан фойдаланувчилар учун хусусий касалхо-налар фаолият курсатади. Универсал согликни саклаш тизимидан фойдаланиш учун фукаролар биринчи навбатда Швецияда яшаш учун гувох-номага эга булишлари, худудий тиббий хизмат курсатиш марказларидан руйхатдан утишлари ва солик туловчининг идентификацион ракамига эга булишлари керак.

Давлат согликни саклаш тизими марказлаш-маган булиб, махаллий хокимият органлари уз ху-дудларида курсатиладиган тиббий хизматга узла-ри масъул хисобланадилар ва махаллий согликни саклаш тизимлари махаллий хокимият бюджети-дан ва махаллий солик тушумларидан шакллан-тирилади. Хукумат томонидан эса дори воситала-ри билан таъминлаш хамда оналик ва болаликни мухофаза килиш масалалари молиялаштирилади.

Швецияда оналик ва болаликни химоя килиш яхши йулга куйилган булиб, тугиш жараёнидаги улим нисбати 3/1000 та болага ва 4/100 000 она-га тенг. Шошилинч тиббий ёрдам доимий фаолият курсатади ва барча фукаролар, шу жумладан тиббий сугуртаси мавжуд булмаган шахслар хам, туристлар хам фойдаланишлари мумкин. Шу-нингдек, Швецияда кун давомида ишлайдиган, шошилинч булмаган тиббий ёрдам билан боглик масалалр буйича телефон оркали маслахатлар бе-риш йулга куйилган [16].

Бундан ташкари, Швеция согликни саклаш тизимининг узига хос жихати шундан иборатки, унда конунчилик ривожланиш тенденцияларига мос равишда хам давлат, хам хусусий секторда бирдек хукукий муносабатларни тартибга солади. Бунинг асосий сабабларида бири Швецияда сог-ликни саклаш тизими давлат ва хусусий тиббий хизмат курсатиш тармокларига булиниб, улар-нинг иккиси хам графлик, махаллий ва муниципал хокимият органлари томонидан тартибга со-линади. Хусусий тиббий хизматларнинг шакллари эса 2 хил булиб, улар:

1) Хусусий тиббий клиникалар томонидан тиббий хизматларни графлик, махаллий ва муниципал хокимият органлари билан шартномалар тузган холда курсатишлари. Тузилган шартнома-ларнинг нархлари давлат ва хусусий тиббий кли-никаларда бир хил.

2) Хусусий тиббий клиникалар томонидан тиббий хизматларни Миллий согликни саклаш хизматлари билан шартномалар тузмаган хол-да курсатишлари. Бунда курсатилган хизматлар нархлари давлат согликни саклаш тизими муасса-саларидан фарк килади [17].

Шундай булса-да, бугунги Швецияда соглик-ни саклаш тизимининг ривожланиши дастлабки давлат тиббиёт муассасаларининг ривожлантири-лиши хамда кейинги боскичларда хусусий тиббий муассасаларда хам бунинг натижасини куриш мумкин. 1980 йиллардан бошлаб Швецияда тиббий хизматларга булган эхтиёжнинг ортиши, хам-шираларга туланадиган ойлик иш хакларининг етарли даражада эмаслиги хамда давлат бюджети-дан сарфланадиган маблаглар микдорининг ортиб бориши, хусусий тиббий хизматлар хажмининг ортишига ва уларга нисбатан имкониятлар бериш-га сабаб булди. Бундан ташкари, ушбу жараёнлар-нинг кучайиши натижасида давлат тиббиёт муас-

сасалари хусусийлаштирилди ва тадбиркорлик субъектлари томонидан сотиб олдин. Швеция конунчилигига келганда эса "Соглик ва тиббий хиз-мат тугрисида'ги, "Согликни саклаш ва тиббий хизматларда профессионал фаолият тугрисида"-ги, "Беморнинг касалликлар тарихи тугрисида"ги конун [18] хужжатлари асосида тиббий хизматлар курсатиш фаолияти тартибга солиниб, тадбиркор-лик субъектларининг давлат руйхатидан утиши ва уз фаолият турларини танлашлари асосида амалга оширилади.

Швеция касалхоналарида хизмат курсатиш да-ражаси юкори булиб, агар фукаро универсал тиб-бий хизматдан фойдаланиш хукукига эга булса, у мамлакат худудидаги барча давлат касалхоналар-да тиббий хизматдан фойдаланишлари мумкин. Кандай касалхона булишидан катий назар конун буйича касалхоналарда бир кун туриш нархи 12,5 АКШ долларидан ошмаслиги белгиланган.

Мамлакатда хусусий касалхоналар хам мавжуд булиб, улар сугурта компаниялари томонидан молиялаштирилади ва мустакил хисобланадилар. Согликни саклаш сугуртаси хамда хусусий кли-никаларда тиббий ёрдам олиш нисбатан киммат хисобланса-да, аксарият фукаролар ва эмигрант-лар вактларини тежаш учун хусусий клиникалар-га мурожаат килишади. Шифокор куригига ёзи-лиш ёки унга мурожаат килиш учун аввало махал-лий согликни саклаш марказига ташриф буюриш ва уз танловига кура шифокор куригига ёзилиш мумкин. Агар мурожаат килувчи шахс универсал тиббий хизмат курсатиш тизими фойдаланувчиси булса, узи танлаган шифокорнинг хам шу тизимга уланганлигини текшириб куриши лозим, чунки мазкур тизимда бемор томонидан амалга ошири-лиши керак булган туловлар куриниб туради.

Жумладан, мамлакатдаги барча дорихоналар умумий тизимга уланган ва универсал тизимдан фойдаланувчи беморнинг касаллик варакаси тул-дирилиши билан у барча дорихоналарда акс этади. Шунингдек давлат беморлар томонидан тиббий хизматдан фойдаланганлик учун туланиши керак булган туловлар микдори 200 АКШ долларидан ошмаслиги белгилаб куйилган. Демак, Швеция конунчилигида тиббий хизматлар курсатиш учун мавжуд эхтиёж, давлат ва хусусий тиббиёт муассалалари уртасидаги соглом ракобат мухит остида шаклланиб, бугунги юкори натижаларга эришмокда. Колаверса, Швецияда давлат хусу-

сий шериклиги асосида тадбиркорлик субъект-лари ва давлат уртасида катта лойихалар, давлат дастурлари амалга оширилмокда. Шу сабабли хам тиббиёт сохасида давлат хусусий шериклиги муносабатларини куллаш, унинг хукукий асосла-рини амалиётга жорий этиш оркали ушбу сохани янада ривожлантириш мумкин.

Тиббий хизматлар сохаси тадбиркорлик фао-лиятининг тартибга солинишида чет эл давлатла-ри конунчилигини урганиш ва улардан бой тажри-ба туплаган холда миллий конунчиликка куллаш бугунги кунда хукук ижодкорлигида катта самара бермокда. Мазкур фаолиятни конунчилигимизда хам мустахкамлаб куйилганлигини куриш мум-кин. Яъни халкаро хужжатларнинг ва чет эл мам-лакатлари конун хужжатларининг, Узбекистан Республикаси конун хужжатларининг тегишли коидалари, Узбекистон Республикаси шароити-да тегишли халкаро тажриба кулланилишининг макбуллиги тугрисидаги асосли таклифлар кет-ма-кет тартибда курсатилган тахлилий киёсий жадвалнинг конун лойихаларини тайёрлашда такдим этилаётганлиги хусусий тиббий хизмат-лар курсатиш фаолиятига оид конун хужжатлари-ни урганиш нечоглик мухим эканлигидан далолат беради.

МДХ давлатлари томонидан кабул килинаёт-ган тадбиркорлик фаолиятини тартибга солувчи норматив-хукукий хужжатларга тухталиб утил-ганда шуни таъкидлаш жоизки, норматив-хукукий хужжатлар тизими ва ундаги кетма-кетлик мил-лий конунчилигимиз билан ухшаш шаклда ко-нунчиликда мустахкамланган. Россия Федерация-си конунчилигига эътибор берилса, Федерация Конституциясидан сунг конунлар ва конун ости хужжатлар тиббий хизматлар курсатиш сохасини тартибга солишда мухим манба хисобланади. Ай-никса, тадбиркорлик субъектлари томонидан тиббий хизматлар курсатиш ва улар фаолиятини тар-тибга солишда Россия Федерацияси Конституция-си, "Россия Федерациясида фукаролар соглигини саклаш асослари тугрисида", "Фаолиятнинг ай-рим турларини лицензиялаш тугрисида", "Россия Федерациясида мажбурий тиббий сугурталаш тугрисида", "Истеъмолчилар хукукларини химоя килиш тугрисида"ги конунлар [19], Россия Феде-рацияси Фукаролик кодекси, Россия Федерацияси Хукуматининг "Тиббиёт муассасаларида ахолига пулли тиббий хизматлар курсатиш тугрисидаги

Йурикномани тасдиклаш хакида"ги карори, "Тиббий фаолиятни лицензиялаш тартиби тугрисидаги Низмони тасдиклаш хакида"ги карорлари [20] мухим ахамиятга эга. Шунингдек, Ю.В. Данилоч-кина [21], И.Г. Галь [22] уз илмий ишларида ушбу конун хужжатларидан фойдаланишган хамда уларни асосий тартибга солувчи манбалар деб эътироф этишган. Пулли тиббий хизматлар кур-сатишда энг асосий конун хужжатлари 1996 йил 13 январда Россия Федерацияси Хукуматининг "Тиббиёт муассасаларида ахолига пулли тиббий хизматлар курсатиш тугрисидаги Йурикномани тасдиклаш хакида"ги № 27-сон карори ва "Истеъмолчилар хукукларини химоя килиш тугриси-да"ги федерал конун [23] хисобланиб, ушбу хуж-жатлар пулли тиббий хизматларнинг тури, сони хамда уларнинг давлат муассасаларида амалга ошириш билан боглик муносабатларни белгилаб беради. Мазкур конун ости хужжатининг тартиб-га солиш предмети факат давлат тиббиёт муас-саларида амалга ошириладиган пулли хизматлар тоифасини миллий конунчилимизда Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 8 июндаги 264-сон карорига 1-Илова "Республика ихтисослаштирилган тиббиёт марказла-ри томонидан ташхис куйиш ва даволаш сифати стандартларига риоя килган холда ахолига пулли асосда юкори малакали ихтисослаштирилган тиббий ёрдам курсатиш Коидалари [24] билан ухшаш булиб, мазкур хужжат давлат муассасаларида пулли тиббий хизматлар курсатиш билан боглик муносабатларни тартибга солади. Тадкикот пред-метидан келиб чикадиган булсак, тадбиркорлик субъектларининг тиббий хизматлар курсатиш сохасидаги фаолияти Россия Федерациясида юко-ридаги Федерация карори билан эмас, балки бош-ка бир катор конун хужжатлари билан тартибга солинади. Тиббий хизматлар курсатиш учун даст-лаб Россия Федерацияда тадбиркорлик субъекти сифатида давлат руйхатидан утиш лозим ва бу-нинг учун "Юридик шахслар ва якка тартибда-ги тадбиркорларни давлат руйхатидан утказиш тугрисида [25]"ги конунга мурожаат килиш зарур булади. Тадбиркор давлат руйхатидан утганидан сунг у томонидан тиббий хизматлар сохаси учун алохида лицензия олиш талаб этилади, чунки тиббий хизматлар курсатиш Россия Федерацияси-нинг "Фаолиятнинг айрим турларини лицензия-лаш тугрисида'ги конуни ва у асосида кабул ки-

линган "Тиббий фаолиятни лицензиялаш тартиби тугрисидаги Низмони тасдиклаш хакида"ги [26] карорига кура белгилаб куйилган. Россия Федера-цияси "Тиббий фаолиятни лицензиялаш тартиби тугрисида'ги Низомга кура лицензияланадиган фаолият учун масъул булган давлат органлари:

- Согликни саклаш ва ижтимоий ривожланиш сохасида назорат буйича федерал хизмати;

- Россия Федерацияси Согликни саклаш ва ижтимоий ривожланиш вазирлиги.

Ушбу давлат органлари тиббий фаолиятни ли-цензиялаш ва назорат килиш фаолиятини амалга оширади. Россия Федерациясида тадбиркорлик субъектларининг тиббий хизматлар курсатиш буйича лицензия олишлари узида бир неча шарт-лар ва боскичлар борлиги билан ажралиб туради. Россия Федерациясининг "Фаолиятнинг айрим турларини лицензиялаш тугрисида"ги [27] ко-нунининг 12-моддаси 46-бандига биноан тиб-бий фаолият лицензияланиши керак. 2012 йил 16 апрелда Россия Федерацияси Хукуматининг № 291-сон карори ва унга илова Низомга муво-фик: Федерация худудида лицензиялар тиббиёт ва бошка муассасаларга, шу жумладан якка тар-тибдаги тадбиркорларга берилиши белгиланган булиб, факатгина Низом "Сколково" иннова-цион марказида мавжуд булган хусусий тиббиёт ва бошка муассасаларга нисбатан тадбик этил-маслиги белгиланган [28]. Узбекистон конун-чилиги буйича тиббий фаолият учун лицензия-лар бериш Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 21 июнда "Тиббий фа-олиятни лицензиялаш тартибини янада такомил-лаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги [29] ВМК-405-сонкароригаилованизомбилантартибга солиниб, тиббий лицензиялар бериш давлат ва но-давлат ташкилотларга берилади. Мазкур тартибга эътибор берилганда якка тартибдаги тадбиркор-лик субъектларига тиббий хизматлар берилиши ёки берилмаслиги, шунингдек, тадбиркорлик фао-лияти билан шугулланувчи ташклий-хукукий бирликдаги субъектлар масаласи четдан колган, фикримизча.

Россия Федерациясида тиббий хизматлар учун лицензиялар бериш тиббий фаолият йуна-лишлари буйича, яъни низом билан тасдикланган тиббий фаолият ихтисосликлари руйхатига муво-фик ишларни (хизматларни), бирламчи тиббий-профилактика муассасаларида, ихтисослашти-

рилган (шу жумладан, юкори технологияли), тез ёрдам (тезкор ихтисослаштирилган), паллиатив тиббий ёрдам курсатиш, санатория-курортда даволаниш вактида тиббий ёрдам курсатиш, тиббий текширувлар, тиббий куриклар ва санитария-эпидемияга карши курашиш тиббий ёрдами, трансплантация (органларни кучириб утказиш), органлар ва (ёки) тукималар, донорлик ва кон (ёки) унинг таркибий кисмларининг тиббий мак-садларда фойдаланилиши учун берилади хамда лицензиялар бериш Россия Федерацияси Соглик-ни саклаш ва ижтимоий ривожланиш вазирлиги томонидан амалга оширилади. Демак, тиббий ихтисосликларга караб лицензиялар бериш ама-лиёти ва бу буйича махсус ваколатли давлат ор-гани Россия Федерацияси Согликни саклаш ва ижтимоий ривожланиш вазирлиги хисобланиб, факатгина фаркли равишда тиббий фаолиятда ли-цензияларнинг амалиётда тугри максадларда фой-даланилаётганлиги, конун бузилишлари, уларда санитария коидаларига риоя этилиши устидан миллий конунчилигимизда Узбекистон Республи-каси Согликни саклаш вазирлиги ваколатли орган хисобланади.

Россияда тиббий лицензиялар олиш учун та-лаблар бир канча булиб, улар:

лицензия даъвогарига тегишли булган бино-лар, иншоотлар ва муассасаларнинг мавжудлиги;

тиббий ихтисослиги буйича узи томонидан танлаган ишлар (хизматлар)ни бажариш учун за-рур булган ва белгиланган талабларга жавоб бериш учун мавжуд мулки ёки конунга кура тегиш-ли булган бошка хукуклари мавжудлиги;

белгиланган тартибда руйхатдан утказиш ва танланган ихтисосликлар буйича эълон килинган ишлар (хизматлар) бажариш учун зарур булган хамда ариза берувчига эгалик хукукига мувофик тегишли булган тиббий махсулотлар (жихозлар, аппаратлар, асбоблар) мавжудлиги; шунингдек, тиббиёт муассаларида: тиббий муассасанинг бошлиги булган тиббий муассасаларда рахбарнинг уринбосарлари тиббий фаолиятни амалга ошириш учун жавобгар шахс сифатида булиши, олий ва юкори малака тоифа-сига эгалиги, согликни саклаш хизмати мутахас-сиснинг гувохномаси, кушимча профессионал тоифа мавжудлиги, «Согликни саклаш ташкило-ти ва жамоатчилик соглиги» ихтисослиги буйича мутахассис сертификатига эгалиги;

якка тартибдаги тадбиркор учун олий тиббий маълумот, аспирантура ва (ёки) кушимча малака-вий маълумот, малакавий талаблар билан таъмин-ланган согликни саклаш сохасида олий ва юкори малакали тиббий ихтисослик буйича маълумотга эга мутахассислар ва малака тоифасининг гувох-номаси ва тиббий ёрдам курсатишни таъминлаш максадида тегишли тоифа буйича мутахассис-нинг гувохномаси булиши талаби хам белгилаб берилган [30].

Бундан ташкари, МДД давлатларидан Кр-зогистон Республикаси конунчилиги ва ама-лиётига эътибор берадиган булсак, 1992 йилдан 2009 йилгача булган давр мобайнида сог-ликни саклаш сохасидаги конунчилик-да турли хилдаги узгаришлар руй берди. 2009 йил 18 сентябрдан эътиборан эса Крзогис-тон халк соглиги ва согликни саклаш тизими тугрисидаги Кодекснинг кабул килиниши билан республика согликни саклаш тизими, уни бошка-риш асослари кодификациялаштирилди. Мазкур кодексга кура бугунги кунда согликни саклаш тизими субъектларига согликни саклаш тизими ходимлари, согликни саклаш ташкилотлари, ху-сусий тиббий амалиёт ва фармацевтика фаолияти билан шугулланадиган шахслар киради [31].

Давлат ва хусусий шифохоналар томонидан курсатилаётган хизматлар хажми Крзогистонда 2015 йилда катта даромад куришди ва 1,8 млрд тенгени ташкил этди деб хабар беради www. Finprom.kz аналитик хизмати. Хусусий клиника-лар 2015 йилда самарадорликнинг кескин усиши-ни курсатди ва хусусий сектор 2009 йилдан буён 6,3 миллиард тенге микдорида даромад олди. Давлат клиникалари рентабеллигининг камайиши сунгги беш йил давомида кузатилди, 2012 йилга нисбатан, давлат сектори 1,2 млрд тенге даромад олди. Бунинг натижасида эса Крзогистон Респуб-ликасида хусусисй тиббий хизматлар курсатиш, дорихона ва стоматология муассасалари очилиб, 1999 йилдан 2004 йилгача хусусий шифохоналар

сони ошди ва деярли икки марта тиббий хизмат-лар курсатувчи субъектлар сони, хизматлар деяр-ли уч баробар ошди. Согликни саклаш сохасида хусусий секторнинг улуши 2009 йилда барча ши-фокорларнинг 16,4 % хусусий секторда иш билан таъминланди [33]. Шуни алохида таъкидлаш ке-ракки, хусусий тиббий хизматлар курсатишнинг Россия Федерацияси ва Крзогистон Республика-си иктисодий ва ижтимоий хаётида урни ва уни тартибга солишга каратилган норматив-хукукий хужжатларнинг мавжудлиги тиббиёт сохаси-да тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишда мухим хисобланади ва мазкур конун хужжатлари оркали миллий конунчилигимизда хусусий тиб-бий хизматлар курсатиш сохасини тартибга солиш зарурати мавжудлиги хамда норматив-хукукий хужжат ишлаб чикиш лозимлигини куришимиз мумкин булади.

Хусусий тиббий хизматлар курсатувчи тад-биркорлик субъектлари фаолиятини тартибга солувчи конун хужжатининг мавжуд эмаслиги, ушбу фаолиятнинг бугунги кунда ривожланиб бораётганлиги хамда хусусий тиббий хизматдан фойдаланувчиларнинг хажми йилдан йилга ортиб бораётганлиги сабабли "Хусусий тиббий фаолият тугрисида"ги конуннинг кабул килиниши учун заруратни келтириб чикармокда. Бундан ташкари, Сингапурда хусусий тиббий хизмат курсатиш ва уни тартибга солиш буйича "Тиббий руйхатдан утиш тугрисида"ги, "Стоматологияни руйхатдан утказиш тугрисида"ги, "Хусусий шифохоналар ва тиббий клиникалар тугрисида"ги, Швецияда "Соглик ва тиббий хизмат тугрисида'ги, "Соглик-ни саклаш ва тиббий хизматларда профессионал фаолият тугрисида'ги, Финландияда "Хусусий согликни саклаш тугрисида"ги, Малайзияда "Хусусий согликни саклаш хизматлари ва имконият-лари тугрисида"ги конунларнинг мавжуд эканли-ги хам амалиётда ушбу давлатлар конунчилигнинг хусусий тиббий хизматлар курсатиш фаолиятини тартибга солганлигини билдиради.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0078019

2. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf

3. www.goinginternational/eu/newletters/ Understanding the German Health Care System

4. Регулирование предпринимательской деятельности в системах здравоохранения европейских стран. / ред. Р.Б. Солтман и др. - М.: Весь мир, 2002. - С. 181.

5. Регулирование предпринимательской деятельности в системах здравоохранения европейских стран. / ред. Р.Б. Солтман и др. - М.: Весь мир, 2002. - С. 124.

6. BBC News Online, World Edition. Indian op woman dodges NHS wait. 9 July 2004. http://news.bbc. co.uk/2/hi/health/3879371.stm (accessed 1 Oct 2005).

7. Perappadan BS. Corruption plagues govt. hospitals. The Hindu 2005. July 19: 4

8. Government of India. National health policy. 2002. http://mohfw.nic.in/np2002.htm (accessed 1 Oct 2005).

9. URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0078019

10. URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0078019

11. Узбекистон Республикаси Президентининг "Согликни саклаш сохасида хусусий секторни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида'ги ПК^-2863-сон карори // https://lex.uz/docs/3150309

12. Madhav Madhusudan Singh, Uma Shankar Garg, Pankaj Arora // Laws applicable to medical practice and hospitals in India 10.5005 /jp-journals-10035-1004

13. Duggal R. The private health sector in India: nature, trends and a critique. Mumbai: Centre for Enquiry into Health and Allied Themes, 1996.

14. Government of India. National common minimum programme ofthe government of India. 2004:7. http:// pmindia.nic.in/cmp.pdf (accessed 1 Oct 2005).

15. URL: https://transferwise.com/gb/blog/healthcare-system-in-sweden

16. URL: https://www.theguardian.com/society/2012/dec/18/private-healthcare-lessons-from-sweden

17. URL: http://www.socialstyrelsen.se/healthcare-visitors-sweden/about-swedish-healthcare-system

18. Some Swedish laws in health care // Bengt Sandblad http://www.it.uu.se/research/hci

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

19. URL: https://www.medkarta.com

20. URL: https://www.medkarta.com Нормативно-правовые акты, регулирующие оказание платных медицинских услуг.

21. Данилочкина Ю.В. Правовое регулирование предпринимательской деятельности на рынке медицинских услуг [Текст]: Дисс. ... канд. юрид. наук / Ю.В.Данилочкина. - Самара, 2003. - 199 с.

22. Галь И.Г. Обязательство по оказанию медицинской услуги Диссертация на соискание ученой степени кандидата юридических наук. - Москва, 2014. - 192 с.

23. URL: https://www.garant.ru

24. Согликни саклаш тизимида экспериментни тугаллаш ва ислохотларни чукурлаштириш чора-тадбирлари тугрисида. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2009 й., 25-сон, 285-мод-да; 2010 й., 17-сон, 130-модда; 2013 й., 37-сон, 485-модда; 2016 й., 17-сон, 176-модда. https://lex.uz/ru/ docs/302557

25. URL: https://URL: https://www.consultant.ru

26. URL: https://www.consultant.ru

27. URL: http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102147413

28. "О лицензировании медицинской деятельности" (за исключением указанной деятельности, осуществляемой медицинскими организациями и другими организациями, входящими в частную систему здравоохранения, на территории инновационного центра Сколково): Постановление Правительства РФ от 16 апреля 2012 г. № 291. - URL: https://www.consultant.ru

29. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 21 июндаги "Тиббий фаолиятни лицензиялаш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида'ги ВМК^-405-сон карори // Конун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 23.01.2018 й., 09/18/40/0609-сон. - URL: https:// lex.uz/docs/3242574

30. URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_128742

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.