CC BY
9
МЕДИЦИНАЛЬЩ Б1Л1М
УДК 001.895:378.661(438) МРНТИ 14.35.07
ПОЗНАНЬ МЕДИЦИНАЛЬЩ ГЫЛЫМДАР УНИВЕРСИТЕТ1НДЕГ1 ИННОВАЦИЯЛЬЩ Б1Л1М БЕРУ ЭД1СТЕР1
Ж.Е. КвМЕКБАЙ, А.Б. РАМАНКУЛОВА, Л.М. АЛИЕВА, М.А. ХИБИНА
Марат Оспанов атындагы Батыс Казакстан медицинальщ университетi, Актебе, Казахстан
Ж.Е. Комекбай - https://orcid.org/0000-0002-1075-5680, SPIN: 5136-2794
А.Б. Раманкулова - https://orcid.org/0000-0003-0155-7663, SPIN: 2321-5753
Л.М. Алиева - https://orcid.org/0000-0001-8484-2878, SPIN: 3280-8528
М.А. Хибина - https://orcid.org/0000-0003-2693-8331, SPIN: 9359-2732
Innovative teaching methods at Poznan University of Medical Sciences
ZH.E. Komekbay, A.B. Ramankulova, L.M. Alieva, M.A. Khibina West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, Kazakhstan
Citation/
библиографияльщ сттеме/ библиографическая ссылка:
Komekbay ZHE, Ramankulova AB, Alieva LM, Khibina MA. Innovative teaching methods at Poznan University of Medical Sciences. West Kazakhstan Medical Journal. 2020;62(2):205-211.
Кемекбай ЖЕ, Раманкулова АБ, Алиева ЛМ, Хибина МА. Познань медицинальщ Fылымдар университетшдеп
инновацияльщ бЫм беру эдктерг West Kazakhstan Medical Journal. 2020;62(2):205-211.
Комекбай ЖЕ, Раманкулова АБ, Алиева ЛМ, Хибина МА. Инновационные методы обучения в Познаньском университете медицинских наук. West Kazakhstan Medical Journal. 2020;62(2):205-211.
According to the plan for developing the academic mobility program for teachers at West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University and a partner university, the introduction of the experience of a partner university in our educational and research process is one of the main directions of training and retraining of personnel in the modern education system.
Purpose: to develop academic mobility of the faculty of the university with the aim of training highly qualified specialists in the modern labor market, focusing on the experience of the university as a strategic partner and taking into account the specifics of Kazakhstan education. As part of the program, the teaching staff of the partner university presented us the innovative teaching methods used at the Poznan University of Medical Sciences, using the example of the discipline "Histology". For example, there is the traditional method, teaching with a microscope, studying with a projector microscopic preparations, teaching using digital images, problem-based learning, learning based on human motor activity, organ and systemic learning. The advantages and disadvantages of these methods are highlighted.
Programs developed as part of a strategic partnership will improve the curriculum with the goal of training highly qualified specialists in the modern labor market and introducing various innovative forms of training into our practice.. Keywords: strategic partnership, academic mobility, innovative methods, educational programs.
Познань медицинальщ Fылымдар университетшдеп инновацияльщ бШм беру эдктер1
Ж.Е. Кемекбай, А.Б. Раманкулова, Л.М. Алиева, М.А. Хибина
Марат Оспанов атындагы Батыс ^аза;стан медицина университета, А;тебе,
^аза;стан
«М.Оспанов атындагы Б^МУ» КеА^ окытушьшары жэне Стратегияльщ серштес Познань медициналы; гылымдар университета о;ытушыларымен академиялык угкырлык; багдарламасын даярлау» жоспарына сай серштес университеттщ тэжiрибесiн ок;и отырып, отанды; оку жэне гылыми зерттеу процесше енпзу заманауи бшм беру жуйесшщ кадр даярлау жэне ;айта даярлаудын непзп багдары болып отыр.
Мак;саты. Стратегаялы; сержтес университеттщ тэжiрибесiн басшим;^ ала жэне ^за^та^ы; бЫм беру ерекшелгггн ескере отырып, казiргi замангы енбек нарыгында с¥раныс;а ие жогары бiлiктi мамандарды даярлау ма;сат^1нда профессор-окытушылардьщ академиялы; ¥Tк;ырлыFын дамыту. Осы ма;сат бойынша академиялы; ¥тк;ырлык;пен сержтес университетке iссапарFа барFан бiркатар ок;ытушыларFа Познань медициналы; Fылымдар университетгнде колданылатын инновациялы; эдiстердi «Гистология» пэнi мысалында таныстырды. Мысалы, дэстYрлi эдiс, микроскопты ;олдану ар^иы о;ыту, проекторды ;олдана отырып микроскопиялы; препараттарды о;ыту, санды; суреттердi ;олданып о^пу, мэселеге баFытталFан о^пу, адамнын
о
Кемекбай Ж.Е.
e-mail: [email protected]
Received/ Келт tyctí/ Поступила: 13.04.2020.
Accepted/
Басылымра к,абылданды/ Принята к публикации: 10.06.2020.
ISSN 2707-6180 (Print) © 2020 The Authors Published by West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University
моторлы ;ызметше непзделген о;ыту, муше жэне жуйеге багытталып о;ыту турлершщ арт^1;ш^1л^1к;тарымен кемшЫктерше то;талды. Стратегимы; сергктестгк аясында жасалган багдарламалар ;аз1рг1 замангы ецбек нарыгында сураныс;а ие жогары бшжт1 мамандарды даярлау ма;сатында о;у багдарламаларын жет1вдрш, бЫм берудщ эртурл1 инновациялы; турлерш ез тэж1рибем1зге енпзуге мумкшдак бередг
Негiзгi свздер: стратегиялыц серiктестiк, академиялыц ^тцырлыц, инновациялъщ эдiстер, бтм беру багдарламасы.
Инновационные методы обучения в Познаньском университете медицинских наук
Ж.Е. Комекбай, А.Б. Раманкулова, Л.М. Алиева, М.А. Хибина Западно-Казахстанский медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе, Казахстан
Согласно плану «Разработка программы академической мобильности преподавателей ЗКМУ имени Марата Оспанова и университета-партнёра», внедрение опыта вуза-партнера в отечественный учебно-исследовательский процесс является одним из основных направлений подготовки и переподготовки кадров в современной системе образования.
Цель: развитие академической мобильности профессорско-преподавательского состава (ППС) университета с целью подготовки востребованных высококвалифицированных специалистов на современном рынке труда, ориентируясь на опыт университета стратегического партнера и учитывая специфику казахстанского образования.
В рамках программы, ППС университета-партнера ознакомили нас с инновационными методами обучения, применяемыми в Познаньском университете медицинских наук, на примере дисциплины «Гистология». В их числе - традиционный метод, обучение с использованием микроскопа, изучение с помощью проектора микроскопических препаратов, обучение с использованием цифровых изображений, проблемное обучение, обучение на основе двигательной активности человека, органное и системное обучение. Выделены преимущества и недостатки этих методов.
Программы, разработанные в рамках стратегического партнерства, позволят усовершенствовать учебный план с целью подготовки востребованных высококвалифицированных специалистов на современном рынке труда и внедрения в нашу практику различных инновационных форм обучения. Ключевые слова: стратегическое партнерство, академическая мобильность, инновационные методы, образовательные программы.
Шркпе
«К^азацстан - 2050» стратегиялы; багдарламасында бшм жэне кэаби машы; - заманауи бшм беру жуйесшщ, кадр даярлау жэне ;айта даярлаудын непзп багдары деп керсетшген [1]. Казахстан Еуропалы; жогары бшм кещслпнщ мушеа бола отырып, улттъщ бшмнщ басымдыщтарын Болон реформаларымен уйлеспред1 [2]. Ел1м1здеп академиялы; ут;ырлы;ты дамытудыц улльщ саясатын ай;ындау ушш Бь л1м жэне гылым министрлш «Каза;стандагы академиялы; ут;ырлы; стратегиясы 2012-2020» бе-штп [3]. Каз1рг1 уа;ытта Еуропадагы ;олданыстагы стипендиялы; багдарламалардын ар;асында бш-мш жет1лд1рг1с1 келетш жэне ез элеуетш юке асыргысы келетш адамдар ушш кен мумк1нд1ктер ашылды. Академиялы; ут;ырлы; - бул аздщ жеке тулганызды, ен жа;сы менгершген дагдыларды, гылыми жэне шыгармашылы; таланттарды ашуга жол ашуга мумшндж беред1 [4, 5]. Еуропалы; университеттер арасындагы ынтымактастыкты дамытудын алгышарты репнде пайда болган гылыми, экономикалы;, элеуметпк, саяси мэселелермен
байланысты жана стратегиялы; мэселелерд1 шешу болып табылады. Интернационализация процес елдщ зияткерлж элеуетш ныгайтуга, халы;аралы; сержгес университеттердщ тэж1рибесш алуга жэне оларды отанды; о;у жэне гылыми-зерттеу процесше интеграциялауга багытталган [6].
Аталган багдарламалар мен мумшнджтер аясында Марат Оспанов атындагы БКМУ Казахстан Республикасы Денсаулы; са;тау министрлшнщ Познань Медицина гылымдары университепмен жасаган Халы;аралы; Кайта ;уру жэне Даму Банш ;аржыландыратын «Медицинадагы бшм беру жуйесш жет1лд1ру бойынша консультациялы; ;ызметтер» № SHIP-2.3 / CS-02-бiлiм беру багдарламаларын, онын ш1нде «Онкология» Онкологиялы; зертханалы; диагностика» жэне «Клиникалы; фармакология» пэндерiн жетiлдiру саласындагы стратегиялы; серж-тестiктiн келiсiмшартын жузеге асыруга цатысады. Осы келiсiмшарттын аясында непзп медициналы; бiлiм денгейiндегi о;у процесiн жетiлдiру, профессорлы;-о;ытушылы; курам мен университет цызметкерлершщ элеуетiн арттыру, университеттiн институционалды гылыми элеуетiн дамыту, сонымен ;атар «Клиникалы;
Познань медициналык, гылымдар университетiндегi инновациялык, бШм беру эд^тер!
фармакология», «Онкология: онкологиялык зертхана-лык диагностикасы пэндерiндегi оку процес мен бiлiм беру багдарламаларын жетiлдiру мiндеттерi жYзеге асырылуда.
Ма^саты
Шет елдердщ тэжiрибесiн басшылыкка ала жэне казакстандык бiлiм беру ерекшелтн ескере отырып, казiргi замангы енбек нарыгында сураныска ие жога-ры бiлiктi мамандарды даярлау максатында профес-сор-окытушылардын академиялык уткырлыгын да-мыту.
Осы мiндеттердi орындау Yшiн Познань университепнде сарапшылар тобы курылып, Марат Оспанов атындагы БКМУ-де жауапты басшылар тагайындалды жэне жоспарга сэйкес жумыстар басталып кеттi. Келiсiмшарт аясында ащаруга ттс негiзгi жоспарынын 1В.3) «М.Оспанов атындагы БКМУ окытушылары жэне Стратегиялык серштес Познань медициналык гылымдар университетi окыту-шыларымен академиялык уткырлык багдарламасын даярлау» тарауына сэйкес 20.01.20 - 24.01.20жж аралыгында Гистология - 1; патофизиология - 1, патоморфология - 1, лабораториялык диагностика -1 пэндерi бойынша Познань медициналык гылымдар университетiнде осы багыттарда тэжiрибе жетiлдiру дэрiстерi eткiзiлдi (1-сурет). Атап айтатын болсак, гистология кафедрасынын жетекшiсi, профессор Michal Nowicki жалпы жоспарга сэйкес сурактарды камтитын келесi дэрiстер окыды: «Contemporary Histology» такырыбы бойынша «Гистология» пэнiне юрюпе, гистологиялык техниканын,: фиксация, сусыздандыру, тыгыздау, кую, кесу, бояу кезендерi, гистологиялык бояу эдютерг гематоксилин - эозин, Гольджи бояуы, Гимза бояуы, темiрлi гематоксилин, Ниссль бояулары туралы маглумат презентация тYрiнде усынылып, эрбiр материал дискуссия тYрiнде талданды (2-сурет). «Histology, Embryology, Cell byology» такырыбы бойынша Познань медициналык гылымдар университета «Гистология, эмбриология, цитология» курсы жалпы 130 сагат кeлемiнде (130сагат х 45 минут) окытылатындыгы, онын iшiнде лабораториялык сабак 75 сагат (58%), семинарлык сабак 10 сагат (8%), дэрю 45 сагатты (34%) курайтындыгы айтылды. Бул курсты 1-курс студенттерi окиды (жалпы - 440 студент; 330 студент (14 топ) - акысыз, 110 студент (5 топ) - акылы) окиды. Дэрю акылы жэне акысыз окитын студенттерге белек окылады, лабораториялык сабакты 12 студентпен жеке етазед^ эрбiр студентке 1 виртуальды микроскоп, 9 студентке 1 классикалык жарык микроскопы усы-нылады. Жалпы академиялык оку жылы 1 казан айында басталады, жыл сонында студенттер келесi баллды жинактап багаланады: I семестр = 66 балл, II семестр = 80 балл, практикалык емтихан = 24 балл, корытынды емтихан = 150 балл, жалпы максимальды балл = 320 балды курайтындыгы айтылды. Дэрiс презентация т"^нде усынылып, окыту жэне
студенттердi багалау ерекшелiктерi салыстырмалы турде талданды. «Effective basic science» такырыбы бойынша «Гистология» пэнш окытуда колданылатын эдiстермен таныстырды: дэстYрлi эдiс, микроскопты колдану аркылы окыту, проекторды колдана отырып микроскопиялык препараттарды окыту, сандык суреттердi колданып окыту, мэселеге багытталган окыту, адамнын моторлы кызметiне негiзделген окыту, мYше жэне жYЙеге багытталып окыту тYрлершщ артыкшылыктары мен кемшiлiктерiне токталды. «Clinical cases in basic science» такырыбы бойынша студенттерге базалык гылымдарды клиникалык жагдайлармен байланыстыра отырып тYсiндiрудiн эдiстерiмен таныстырды: кыскаша клиникалык жагдай, интерактивп эдiс, симуляциялык лабораториялык сабак, кiшi топтарда жумыс, виртуальды пациент сиякты окыту тYрлерiн баяндады. «Questionnaire of students and teachers» такырыбы бойынша академиялык оку жылынын сонында студенттер арасында жалпы курстын мазмунына, окыту-
Сурет -1.
Гистология - 1, патофизиология - 1, патоморфология - 1, лабораториялык, диагностика - 1 naHÔepi бойынша Познань медициналык гылымдар университетндегi тэж'рибе жетiлдiру дэрiстерi
Сурет - 2.
Гистология кафедрасынын, жетекш'!а профессор Michal Nowicki дэрю сабагында
Yйрету багалау процестерше каншалыкты келемде келiсетiндiгi немесе келюпейиндт туралы анонимдi электронды турде багалау жYргiзiлетiндiгi жэне осы багалау нэтижесш жауапты департамент жинактап, талдау жYргiзiп, талдау нэтижесiмен кафедра жетекшiсiн таныстырып, егер де багалау нэтижесi бойынша студенттер тарапынан келiспеушiлiктер кеп болса, кафедра кызметкерлерiмен сэйкес кемшiлiктердi келеш академиялык оку жылына дейiн жоюга багытталган шаралар жYргiзiлетiндi айтылды. Окылган дэрiстерге сэйкес оку жэне гылыми зерттеу жумыстарына багытталып жабдыкталган кафедранын материалдык базасымен таныстырды: толыктай жабдыкталган кафедранын, морфологиялык, клеткалык зертханасы, лабораториялык оку белмелерi, жалпы кафедранын орналаскан аймагы жэне т.б. Эрбiр жауапты кызметкерлер езшн жауапты жумыс аймагында жасалатын жумыстармен кыскаша таныстырып ети. Мысалы, иммуногистохимиялык зерттеулердi жYргiзу кезендер^ термостатта клетканы eсiру техникасы, электронды микроскоппен жумыс жасаудын артыкшылыктары, арнайы куралды колдана отырып гистологиялык препараттарды сканерлеудiн тиiмдiлiгi туралы кыскаша маглумат бердi (3-сурет).
Жогарыда айтылган дэрютердщ арасында оку процесiн жетiлдiру максатында келесi инновациялык бiлiм беру эдастершщ тYрлерi жэне олардын артыкшылыктары мен кемштктерш ескере отырып, ез тэжiрибемiзге енгiзуге болатындыгын атап айту керек.
Traditional self-study - дэстYрлi eзiндiк окыту. Бул окыту барысында окытушы студенттерге жеке «вир-туальды» микроскоптарын косып, микропрепараттар жинагын, лабораториялык нускаулыктармен жумыс дэптерлерiн пайдалануын ескертедi. Эрi карай студенттер белгшенген бiр уакыт аралыгында белгiлi бiр тiндердi (мысалы, эпителий тш жэне т.б.) ез бетшше зерттеуге тапсырма берiледi. Окытушы бтм алушыларга зерттеу объектiлерiн бiрнеше есе улгай-
тып карап, окулыктарында берiлген акпараттармен салыстырып, жумыс дэптерше cypeTTepiH салуды усынады. Осы уакытта окытушылар студенттердщ жумысын алыстан немесе аралап жYрiп бакылайды, кажет болган жагдайда сурактарына жауап бередi. Бул эдастщ артыкшылыгы: студенттер микроскоптармен, микропрепараттармен, кернею куралдармен ез бетш-ше калай жумыс жасауга болатындыгын тYсiнедi. Кемшiлiктерi: инструкторлар студенттердщ жумысын тшелей бакылай алмайды, студенттер тарапынан мотивация болу керек жэне микроскопиялау бойынша кажетп бтмнщ болмауы, студенттер препаратта кажеттi аймакты дурыс зерттемей уакыт жогалтады. Эзiндiк оку барысында студенттер препараттагы эртYPлi заттарды (мысалы, заттык эйнекпен жабынды эйнектеп сызыктар, желiм, шан тозан жэне т.б.) тшнщ курамдас белшегi репнде кабылдауы мYмкiн.
Learning with Preset Microscopes - алдын ала орнатылган микроскоптармен окыту (4-сурет). Лабораториялык сабактын алдында инструктор немесе лаборант препаратты микроскопка орнатып, зерттелетiн ауданды керу аймагына кояды. К^осымша акпарат эрбiр микроскопта микросуреттер немес кыскаша сипаттамалар тYрiнде берiледi. Лабораториялык сабакта эрбiр студент алдын ала тапсырма бершш, орнатылган микроскоптарды косымша усынылган материалдармен бiрге зерттеп шыгады. Бул эдастщ артыкшылыгы: студенттер микроскопка препаратты орнату, жинактауга уакыт жумсамайды, ягни уакыттарын Yнемдейдi жэне бiлiм алушылар дурыс препаратты, зерттелетш дурыс аймакты карайды, аудиторияда бiрнеше эрекеттердi бiр уакытта жасай алады, эрбiр микроскопка арналган косымша материалдарды инструкторлардын тандап беру^ Кемшiлiгi: студенттерде микроскоптарды жэне препараттарды жумыс тэрпбше келтiру тэжiрибесi болмайды, кейде алдын ала бекiтiлiп койган зерттелетiн аймакты микроскопта жылжытып алуы, бiр студенттер зерттеп жатканда баска студенттердщ
Сурет - 3.
Ок,у жэне гылыми зерттеу жумыстарына багытталып жабдыкталган кафедранын, материалдык, базасымен танысу
Сурет - 4.
Learning with Preset Microscopes - алдын ала орнатылган микроскоптармен окыту
Познань медициналык, гылымдар университет'тдегi инновациялык, 6íaím беру эдктер\
кртп калуы.
Learning with Image Projection - Image Projection кемепмен окыту. Гистологиялык препараттар PowerPoint слайд, видеокершстер немесе интернет кершстер ретiнде экранга шыгарылады (мысалы, проектор экранына, видеомонитор экранына немесе компьютер экранына) (5-сурет). Окытушы барлык студенттерге бiр мезгшде манызды гистологиялык белгiлердi керсете отырып, зерттелетiн тiндердiн су-реттерi аркылы багыт бередi. Бул окытушыга анато-миялык ерекшелiктердiн физиологиялык максаттарын тYсiндiруге керемет мYмкiндiк. МуFалiм сонымен катар окушыларга сурактар койып, оларды улпалар туралы сыныптагы пiкiрталастарFа катыстыра алады. Бул эдiстiн артыкшылыгы: студенттерге микроскоп-тар мен слайдтарды пайдаланбау аркылы уакытты Yнемдеу, окушылардын назарын муFалiмнiн жетек-шiлiгiмен жYргiзiлетiн бiр сабакка аудару; студенттерге тшдердщ тYсiндiрмелерiн керуге жэне тындауга мYмкiндiк беру, студенттердщ сурак коюына аудито-рияда уакыттын болуы; дурыс емес слайдтарды жэне слайдтардагы дурыс емес аймактарды окып Yйрену ыктималдыгын жою. Кемшiлiгi: студенттерге микро-скоппен жумыс жасау аркылы тэжiрибе алмасу мYм-кiндiгiнiн болмауы.
Learning with Digitized Imaging - Сандык бейне-леумен окыту. Информатика жэне техникалык гылымдардын каркынды дамуы нэтижесiнде казiргi уакытта гистологиялык кесщдшердщ микроскопиялык суреттерiн сканерлi микроскоп кемепмен алуга бола-ды [7, 8, 9]. Студенттер микроскоп аркылы зерттейтш тiндердiн сандык суреттерiн кiрiктiрiлген сандык камералары бар уялы телефондарды колдана отырып тYсiрiп алуга мiндеттi. Содан кешн студенттер ез су-реттерiн сандык тYрде белгiлей алады жэне суреттердi курс сайтына жэне eздерiнiн сандык сайттарына (мысалы, портфолио) орналастыра алады. Сондай-ак, олар суреттерiн электронды пошта аркылы окытушыга жэне сыныптастарына жiбере алады. Бул эдiстiн артыкшылыгы: студенттердi курстык ма-
териалдарды шыгаруга катыстыру, ягни кептеген студенттер сыныптастарымен бeлiсу жэне курстын веб-сайтында немесе жеке сайттарында жариялау Yшiн сапалы сандык суреттер шыгаруга талпынады. Бшм алушылардын сабактарда, емтихан алдында суреттерш сандык турде белгiлеу аркылы улпалар мен курылымдарды аныктауда тэжiрибе жинактау. Кемшiлiгi: студенттердiн гистология туралы окып бшудщ орнына кеп уакытын технологияга (сандык кескiндердi жасау, тарату жэне орналастыру) жумсай алатындыгы, студенттердiн цифрлык кескiндерiн бурмалап алуы жэне осы кесшнделмеген кеск1ндер курстын веб-сайтына орналастырылып, сыныптастарына электронды почта аркылы таратылуы ыктималдыгы, студенттердiн окытушыларга олар шы-гармаган сандык кескiндердi жiберуi мYмкiндiгi.
Cooperative Learning - Топтык окыту. Окытудын бул тYрi шагын топтарда жумыс жасауды талап етедi [10, 11]. Студенттер шагын топтарына бeлiнедi, эдетте 2-5 адамнан турады. Эр топтан нускаушыга топтык жумыстын белгiлi бiр формасын тапсыру талап етiлуi мумкiн. Окытушы эр топтан топтык жаттыгулардын нэтижелерiн бYкiл сыныпка кыскаша таныстыруды талап ете алады. Бул эдютщ артыкшылыгы: окушыларга ез ойларын сыныптастарына ауызша жетк1зу Yшiн ез ойларын тужырымдау мYмкiндiгiн беру, кейбiр студенттер бiрлескен оку ортасында ынталы сезiнедi. Кемшiлiгi: кейбiр студенттер сыныптастарына олар карастырган тшдер туралы сапалы акпарат бере алмайды. Олар кeбiнесе тiндердi кате сипаттайды, кунды акпаратты жiбермейдi жэне биологиялык дактардын эсерiнен алынган тYCтерге непзделген тiндердi сипаттайды. Бiрлескен оку кезшде кейбiр студенттер уялшак немесе ынгайсыз болады. Кeбiне бiр окушы топта басым болады (бул басым адамдар кебшесе ен элеуметтiк адамдар болып табылады жэне эрдайым жаксы студенттер емес).
Problem-Based Learning - Проблемалык окыту. Проблемалык окыту (PBL) сыни ойлауды ынталандыру жэне шынайы оку жагдайындагы мэселелердi шешу
Сурет - 5.
Learning with Image Projection - Image Projection кемег1мен он,ыту
ушш эртурт салаларда жэне бшм беру контекспнде кещнен колданылады [12,13]. Окытушы медициналык проблеманыусынады (клиникалык жагдай). Зертханада окытушы жазбаша белгшер1 жок немесе олардын жапсырмалары сешмд1 жабылган микроскопты кол-дана алады. Бул слайдтарды нускаушы онай аныктауы керек жэне ол ушш эр слайдка сэйкестенд1ру нем1рш алуды усынамыз. Окушылардан т1ндерд1 аныктауды жэне / немесе оларды ж1ктеуд1 сурауга болады. Проблемалык жаттыгулардын бул турлерш алдын ала орнатылган микроскоптармен немесе эр окушынын жеке-жеке микроскоппен жумыс ютеу1мен немесе б1рлескен оку жаттьнулары репнде жасауга болады. Бул эд1стщ артыкшылыгы: студенттерд1 сыни ойлау мен проблемаларды шешуге тарту. Кемшшп: кептеген студенттер бул эд1ст1 киын деп есептейд1, ейткеш бул окыту эдгамен студенттердщ тэшрибеа аз болгандыктан акылга конымды корытындылар шыгаруга жэне кептеген мэселелерд1 ездер1 шешуге жеткшкп гылыми бшм1 жок.
Motor-Based Learning - моторлы кызметке багытталган окыту. Студенттер такырыпка сэйкес т1ндерд1 сызып, олардын суреттервде керсетшген курылымдарды дурыс танбалау керек [14, 15]. Бул, эдетте студенттер тшдерд1 жеке (виртуалды) микроскоптарда немесе алдын ала орнатылган мик-роскоптарда карап жатканда жасалады. Студенттерге курстык штаптармен кенесуге кенес беру керек, б1рак сол штаптардагы немесе жогары курс студенттер1 орындаган жаттыгулар штабындагы фигураларды кеш1руден бас тарту керек, окушылар оларды дурыс салу ушш т1ндерд1 мукият кадагалап отыруы керек. Бул эдютщ артыкшылыгы: сызбалар дурыс жасалган кезде, бул эд1с студенттерге тщдердщ акыл-ой бейнелерш сактауга жэне олардын т1нд1к курылымдык ерекшел1ктерш б1луге кемектеседг Кемшшп: т1ндерд1 карау ушш кейб1р студенттерге кеп уакыт кажет, студенттер ез суреттерш бурмалап ж1беру1 мумк1н жэне кейб1р окушылар ез суреттерш салудын орнына к1таптан немесе сыныптастарынан фигураларды кеш1рш алуы мумк1н.
Тагы б1р жш кездесетш мэселе - кептеген студенттер ездер1 зерттеген пндерге уксамайтын ете тез, на-шар жасалынган суреттер жасайды, сондыктан олар онша манызды емес.
Organ-Based Learning - Бул эд1с улпалардын эртур-л1 жеке турлерш алгашкы зерттеуд1 аяктаган жэне накты мушелерд1 зерттей бастаган студенттер ушш ен жаксы эд1с болып табылады. Бул эд1сте студенттерден дене мушелерш курайтын жеке т1ндерд1 аныктауды жэне олардын бшм денгешне байланысты гипотеза жасауды немесе осы мушелердеп эрб1р тщдердщ аткаратын кызметш туанд1руш сурайды. Бул эдютщ артыкшылыгы: ол студенттердщ гистология туралы
бiлiмiн агзаныц курылымдык уйымы мен физиоло-гиясын Yйрену тэжiрибесiмен бiрiктiредi, бул эдiстi эртyрлi стратегиялармен, эдютермен жэне окыту стилдерiмен колдануга болады. Кемшшп: кейбiр студенттер агзалардыц курылымдык кYPделiлiгiн ашып, жеке тiндердi ажыратуга жэне аньщтауга тырысып, шатасады. Университет басшылыгы жаттыгуларды анатомия, физиология жэне гистология сабактарын уакытты синхрондауга мYмкiндiк беретiн етiп жоспар-лауы керек.
Organ System-Based Learning - Бул эдю - студенттер дененiц агзалык жуйелерш зерттеген кезде жаксы колданылады. Бул эдюпен студенттер дербес немесе бiрлескен оку топтарында жумыс жасап гистологиялык курылымды, макроанатомияны жэне агзаныц бiр немесе бiрнеше мYшелерiнiц кызметш талдау кажет. Окытушы студенттерге зерттеу барысында агзалардыц жалпы функциялары мен эртYрлi тiндердiц жэне мYшелердiц аткаратын функционалды рвлдерiн ескере отырып зерттеу кажетлпн ескертедi. Бул эдютщ артыкшылыгы: студенттердi эртурл1 мацызды дагдыларды колдануга ынталандырады; улпаларга, агзаларга жэне мушелер жуйесiне талдау жасау; жэне агзалардагы агзалар жуйелерiндегi тiндер мен муше-лердiц аткаратын кызметтерi туралы ойлау жэне талкылау. Бул эдю студенттерге агзалар жуйесiнiц анатомиясы мен физиологиясын жаксырак тусiнуге квмектеседi, сонымен бiрге гистология туралы бшм-дерш жэне тусiнiктерiн кецейтедi. Кемшiлiгi: бул эдю квп уакытты кажет етедi жэне кейбiр студенттер кажеттi интегративп талдау жасай алмайды.
^орытынды
Марат Оспанов атындагы БКМУ Казакстан Республикасы Денсаулык сактау министрлiгiнiц Познань Медицина гылымдары университетiмен жасаган Халыкаралык Кайта куру жэне Даму Банкi каржыландыратын «Медицинадагы бiлiм беру жуйесiн жетiлдiру бойынша консультациялык кызметтер» № SHIP-2.3 / CS-02-бшм беру багдарламаларын, оныц iшiнде «Онкология» Онкологиялык зертханалык диагностика» жэне «Клиникалык фармакология» пэндерш жетiлдiру саласындагы стратегиялык серiктестiктiц келiсiмшартына сэкес аткарылып жаткан жумыстардыц нэтижесiнде шет елдердщ тэж1рибесш басшылыкка ала жэне казакстандык бшм беру ерекшелтн ескере отырып, профессор-окытушылардыц академиялык уткырлыгын дамытып кана коймай, казiргi замангы ецбек нарыгында сураныска ие жогары бшкп мамандарды даярлау максатында оку багдарламаларын жетiлдiрiп, бiлiм берудiц эртурл инновациялык турлерiн вз тэжiрибемiзге ендiруге мYмкiндiк бередi.
Познань медициналык, гылымдар yHUBepcumemi^ezi инновациялык, 6ímm беру эдктер\
Эдебиеттер mi3iMi:
1. Назарбаев Н.Э. Стратегия «Казахстан - 2050» // http://www. akorda.kz/ru; https://strategy2050.kz/ru/
Nazarbaev N.Э. Strategiya «Цazahstan - 2050» // http://www. akorda.kz/ru; https://strategy2050.kz/ru/(In Russian)
2. Маратова А, Яковенко Н, Кайрлиева Г, Афонин Ю, Утегенова К, Воронин В. Академическая мобильность как фактор устойчивости сисмтемы высшего образования (на примере Республик Казахстан). South of Russia: ecology, development. 2019;4:3. Maratova A, YAkovenko N, Kajrlieva G, Afonin YU, Utegenova K, Voronin V. Akademicheskaya mobil'nost' kak faktor ustojchivosti sismtemy vysshego obrazovaniya (na primere Respublik Kazahstan). South of Russia: ecology, development. 2019;4:3. (In Russian)
3. Стратегия академической мобильности в Республике Казахстан на 2012-2020 годы. Астана, 2012. URL: http://enic-kazakhstan. kz/images/doc/akadem_mobi- lnost/strategia-acad-mob-2020.pdf. Strategiya akademicheskoj mobil'nosti v Respublike Kazahstan na 2012-2020 gody. Astana, 2012. URL: http://enic-kazakhstan.kz/ images/doc/akadem_mobi- lnost/strategia-acad-mob-2020.pdf. (In Russian)
4. Крайнова Е. Роль академической мобильности в современной Европе. Молодой ученый. 2016;13(117):812-815.
Krajnova E. Rol' akademicheskoj mobil'nosti v sovremennoj Evrope. Molodoj uchenyj. 2016;13(117):812-815. (In Russian)
5. Садретдинов С, Колчина Г. Академическая мобильность в образовательном процессе. Kazakhstan Science Journal. 2019;3(4):77-81.
Sadretdinov S, Kolchina G. Akademicheskaya mobil'nost' v obrazovatel'nom processe. Kazakhstan Science Journal. 2019;3(4):77—81. (In Russian)
6. Кабланова А. Академическая мобильность педагогических работников как фактор повышения качества образования. Вестник Челябинского государственного педагогического университета. 2015;7:64-69.
Kablanova A. Akademicheskaya mobil'nost' pedagogicheskih
rabotnikov kak faktor povysheniya kachestva obrazovaniya. Vestnik CHelyabinskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta. 2015;7:64-69. (In Russian)
7. Filipiak K, Malinska A, Krupa D, Zabel M. Innovative methods of archiving, presentation and providing access to histological sections. Advances in cell biology. 2011;3(3):41-54.
8. Nielsen PS, Lindebjerg J, Rasmussen J, Starklint H, Waldstrom M, Nielsen B. Virtual microscopy: an evaluation of its validity and diagnostic performance in routine histologic diagnosis of skin tumors. Human Pathology. 2010;41:1770-76.
9. Coleman R. Can histology and pathology be taught without microscopes? The advantages and disadvantages of virtual histology. Acta Histochemistry. 2009;111:1-4.
10. Buchs C, Butera F. "Cooperative learning and social skills development," in Collaborative Learning: Developments in Research and Practice, ed.R.Gillies(NewYork,NY:NovaScience). 2015:201-217.
11. Herrmann K. The impact of cooperative learning on student engagement: results from an intervention. Active Learning Higher Education. 2013;14:175-187. doi:10.1177/1469787413498035.
12. Elaine H, YewKaren G. Problem-Based Learning: An Overview of its Process and Impacton Learning. Health Professions Education. 2016;2:75-79.
13. Pourshanazari A, Roohbakhsh A, Khazaei M, Tajadini H. Comparing the long-term retention of a physiology course formedical students with the traditional and problem-based learning. Adv Health Sci Educ. 2013;18(1):91-97.
14. Gona A, Berendsen P, Alger E. New approach to teaching histology. Journal of the International Association of Medical Science Educators. 2005;15(2):57-59.
15. Heidger Jr. P, Dee F, Consoer D, Leaven T, Duncan J, Kreiter C. Integrated approach to teaching and testing in histology with real and virtual imaging. Anatomical Record Part B: The New Anatomist. 2002;269(2):107-112.
