Научная статья на тему 'Повышение продуктивной занятости – приоритет снижения бедности'

Повышение продуктивной занятости – приоритет снижения бедности Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
42
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
глобализация / глобальный рынок труда / производительная занятость / производительная занятость / люди / затронутые бедностью занятости / дефицит продуктивной занятости. / globalization / global labor market / productive employment / productive employment / people affected by employment poverty / deficit ofproductive employment.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Самандар Курбонов

В данной статье подчеркивается тот факт, что выполнение рекомендаций Международной организации труда по увеличению производительной и продуктивной занятости в стране, ее расчет и анализ на основе национальных показателей рынка труда является одной из важных задач в борьбе с бедностью во многих странах. Присутствие занятого населения среди тех, кто страдает от бедности на мировом рынке труда, подчеркивает необходимость расчета продуктивной занятости. В статье подробно описаны показатели продуктивной и производительной занятости, их анализ и расчет. Статья также завершается рекомендациями по увеличению продуктивной и продуктивной занятости.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Increasing productive employment is a priority to reduce the poverty

This article emphasizes the fact that the implementation of the recommendations of the International Labor Organization to increase productive and productive employment in the country, its calculation and analysis based on national labor market indicators is one of the important tasks in the fight against poverty in many countries. The presence of a employed population among those suffering from poverty in the global labor market underscores the need to calculate productive employment. The article describes in detail the indicators of productive and productive employment, their analysis and calculation. The article also concludes with recommendations for increasing productive and productive employment.

Текст научной работы на тему «Повышение продуктивной занятости – приоритет снижения бедности»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Increasing productive employment is a priority to reduce the poverty

Samandar KURBONOV1

Tashkent State University of Economics

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received August 2021 Received in revised form 20 August 2021 Accepted 15 September 2021 Available online 11 October 2021

Keywords: globalization,

global labor market, productive employment, productive employment, people affected by employment poverty, deficit of productive employment.

This article emphasizes the fact that the implementation of the recommendations of the International Labor Organization to increase productive and productive employment in the country, its calculation and analysis based on national labor market indicators is one of the important tasks in the fight against poverty in many countries. The presence of a employed population among those suffering from poverty in the global labor market underscores the need to calculate productive employment. The article describes in detail the indicators of productive and productive employment, their analysis and calculation. The article also concludes with recommendations for increasing productive and productive employment.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https: //creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Унумли бандликни ошириш кискартиришнинг устувор йуналиши

_ АННОТАЦИЯ_

камбагалликни

Калит сузлаар: глобаллашув,

жахрн мехнат бозори, унумли бандлик, махсулдор бандлик, иш билан банд камбагаллик таъсир доирасидагилар, унумли ва махсулдор бандлик такчиллиги.

Ушбу маколада Халкаро Мехнат Ташкилоти томонидан мамлакатда унумли ва махсулдор бандликни ошириш буйича тавсияларини амалда куллаш, уни миллий мехнат бозори курсаткичлари асосида хисоблаш ва тахлил этиб бориш куплаб мамлакатларда камбагалликка карши кура-шишдаги мухим вазифалардан бири эканлигини ёритиб берилди. Жахон мехнат бозорида мавжуд камбагаллик таъсир доирасидагилар орасида иш билан банд ахоли мавжудлиги унумли ва махсулдор бандликни хисоблаш лозимлигига ургу беради. Маколада унумли ва махсулдор бандлик курсаткичлари, тахлили ва уни хисоб-лаш усули батафсил ёритилди. Шунингдек, макрла сунггида унумли ва махсулдор бандликни оширишга каратилган тавсиялар жой олди.

1 Independent researcher, Tashkent State University of Economics, Tashkent, Uzbekistan. E-mail: s.kurbonov@gmail.com

Повышение продуктивной занятости - приоритет снижения бедности

Жахон и;тисодиётининг глобаллашуви ижтимоий-и;тисодий тизимлар ва институтларнинг эволюцияси ва узгаришига, миллий ва минта;авий и;тисодиёт-ларнинг таркибий хусусиятларига тобора купро; таъсир курсатмо;да. Жахон и;тисодиёти - бу "глобал ми;ёсда реал ва;тда" ишлашга ;одир булган ягона и;тисодий тизим [Е.А. Кокорева ва б., 2020].

Глобаллашув хозирги замоннинг энг долзарб муаммоларидан бирига айланди ва буни сунгги 30 йил ичида жахон хамжамиятининг жахон конгресслари ва симпозиумларида глобал муаммолар ва умуман глобаллашув ходисаларига алохида эътибор ;аратгани тасди;лайди.

ХМТ дунёдаги куплаб ин;илоблар, шунингдек, уша даврдаги ишчиларнинг мехнат ва яшаш шароитларининг огир ва ;абул ;илиниши мумкин эмаслиги асосида ташкил этилган. Ташкилот ташкил этилганидан кейин ХМТ ривож-ланишидаги навбатдаги во;еа 1944 йилда ХМТнинг урушдан кейинги даврдаги асосий ма;сад ва вазифаларини белгилаб берган ва тасди;лаган Филадельфия декларациясини [Декларация ХМТ] ;абул ;илиш эди. Филадельфия декларацияси ХМТнинг асосий тамойилларини белгилаб берди, яъни: мехнат товар эмас; суз эркинлиги ва касаба уюшма фаолияти ривожланиш учун мухим омил хисобланади; камбагаллик ижтимоий-и;тисодий ривожланишнинг бе;арорлаштирувчи элементи сифатида курилиши ва хар бир давлатда трипартизмга асосланган бар;арор ва бирлашган хал;аро саъй-харакатлар ор;али йу; ;илиниши керак. Шу билан бирга, ХМТ, масалан, ахолини тули; иш билан таъминлаш ва турмуш даражасини ошириш, барча иш жойларида ишчиларнинг хаёти ва соглигини химоя ;илиш ма;садида дастурларни ишлаб чи;иш ва ;абул ;илиш ва бош;аларда уз хиссасини кушади. Бу эса уз навбатида унумли ва махсулдор бандлик шартлари хар бир мамлакат мехнат бозорида амал ;илинишини талаб этади.

И;тисодиётнинг глобаллашуви хозирги пайтда мехнат бозорини янги узига хос ижтимоий-и;тисодий ходиса сифатида куриб чи;иш зарурлигига олиб келди, замонавий дунё и;тисодиётидаги мехнат дунёсини урганиш янги ёндашувларни, концепциялар ишлаб чи;ишни, янги услубий муаммоларни хал ;илишни талаб ;илади.

АННОТАЦИЯ

Ключевые слова:

глобализация,

глобальный рынок труда,

производительная

занятость,

производительная

занятость,

люди,

затронутые бедностью занятости,

дефицит продуктивной занятости.

В данной статье подчеркивается тот факт, что выполнение рекомендаций Международной организации труда по увеличению производительной и продуктивной занятости в стране, ее расчет и анализ на основе национальных показателей рынка труда является одной из важных задач в борьбе с бедностью во многих странах. Присутствие занятого населения среди тех, кто страдает от бедности на мировом рынке труда, подчеркивает необходимость расчета продуктивной занятости. В статье подробно описаны показатели продуктивной и производительной занятости, их анализ и расчет. Статья также завершается рекомендациями по увеличению продуктивной и продуктивной занятости.

КИРИШ

Ицтисодчи олим [Ш.Кудбиев, 2020] таъкидлаб утганидек, жахон мехнат бозори бу ишчи кучи харидорлари ва сотувчилари ва бозор инфратузилмаси (хукумат ва махаллий хокимият органлари, бандлик хизматлари, халцаро ташки-лотлар, кадрлар агентликлари, касаба уюшмалари) уртасидаги муносабатлар мажмуидир. Мехнат бозоридаги замонавий жараёнлар бандлик ва ишсизликнинг ицтисодиёт натижаларига таъсирини белгилайди ва одамлар тацдирини белги-лайди. Шунинг учун жахон мехнат бозорининг глобал ривожланиш аспектларини хисобга олган холда шуни таъкидлаш керакки, мехнат бозори жамият тарацциёти натижаларини акс эттиради.

Мехнат бозори цонунларига мувофиц, мехнат бозорига бир цатор сабабларга кура хам субъектив, хам объектив равишда кириб келаётган мехнатга лаёцатли ёшдаги ицтисодий фаол фуцаролар хар доим хам бандлик сохасида уз урнини топа олмайдилар.

Дунёнинг куплаб мамлакатларида ишсизликни улчашнинг икки йули мавжуд. Биринчиси, фуцароларни иш билан таъминлаш хизматида руйхатдан утказиш натижаларига асосланган, иккинчиси - ишчи кучининг доимий суровлари натижаларига асосланган булиб, унда ишсизлар холати ХМТ мезонлари асосида белгиланади.

Маълумотлар шуни курсатадики, белгиланган ва хисобланган ишсиз ахоли сони сезиларли даражада фарц цилади. Бунинг сабаби шундаки, иш жойи буйича ваколатли органлар томонидан ишсиз деб расман тан олинган фуцароларнинг сони аслида уларнинг хациций сонидан анча паст, чунки уларнинг аксарияти иш билан таъминлаш органларида руйхатдан утмаган.

Хар бир давлат узининг ва халцаро тажрибага асосланиб, мехнат бозорини тартибга солиш усулларини такомиллаштириш билан бирга, ахолини иш билан таъминлаш ва ахолини ижтимоий химоя цилиш муаммоларини хал цилиш стратегияси ва тактикасини белгилайди.

Узбекистон хам сунгги йилларда фуцароларни фаол равишда иш билан таъминлаш сиёсатини ишлаб чициб, ахолининг уз-узини иш билан банд цилишни рагбатлантирувчи позицияларини кучайтирди, бу эса ишсизлик нафацаларини ижтимоий нафацалар - камбагаллик таъсири доирасидаг булганларга моддий ёрдам билан алмаштиришга имкон беради. МАКСАД ВА ВАЗИФАЛАР

Халцаро Мехнат Ташкилотининг (ХМТ) унумли ва махсулдор бандлик концепцияси цатъий асосга эга булса-да, у катта узгаришларни бошдан кечирди. Энди ходимлар хуцуцлари, халцаро мехнат стандартлари, ижтимоий химоя ва ижтимоий мулоцот каби бандликнинг таркибий цисмлари билан биргаликда мухим сиёсий мацсадга айланиб бормоцда.

Шунингдек, унумли ва махсулдор бандлик хар томонлама маънога эга булиб, у хар цандай мамлакатда амалга оширилиши аниц ва инкор этилиб булмайдиган бандлик турига айланиб улгурди. Уни тадциц этиш эса хар бир мехнат дунёси олими учун мухим вазифалардан биридир.

Халцаро мехнат ташкилотининг (ХМТ) таърифига кура, унумли иш билан бандлик бу "ишчиларга ва уларнинг царамогида булганларга камбагаллик чегара-сидан юцори истеъмол даражасига имкон бериш учун мехнатга етарли рентабел-лик" берадиган фаолиятдир [ILO, 2012].

IScience

¿AroujA tihse CpAce

УНУМЛИ БАНДЛИК

Шартлари:

1. Карамогида бир ва ундан ортик шахслар мавжуд булиши лозим;

2. Мехнат даромади оила аъзоларининг хар бирини худудда белгиланган камбагаллик чегарасидан ю;ори истеъмол учун етарли булиши лозим.

Давлат, жамият ва иш берувчилар манфаатлари

Ёлланма ходим манфаатлари

Ёлланма ходим ва унинг карамогидагилар (оила аъзолари) манфаатлари

МА^СУЛДОР БАНДЛИК

Шартлари:

1. Карамогида бирорта шахс мавжуд булмаслиги лозим;

2. Мехнат даромади узини худудда белгиланган камбагаллик чегарасидан ю;ори истеъмол учун етарли булиши лозим.

1-расм. Иш билан банд ходимнинг унумли ва махсулдор бандликдаги манфаатлари

кесишуви

Бундан таш;ари, бу и;тисодий усишни таъминлашни камбагалликни камайтириш билан боглайдиган ва ижтимоий химоя билан биргаликда камбагалликни камайтиришнинг асосий воситаси булган хал килувчи элемент хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ШАР^И (УСЛУБИЙ МАТЕРИАЛЛАР ШАРВД

Камбагаллик таъсирига тушган фукароларга ижтимоий нафа;а ва моддий ёрдам пулини тулаш ёки уларнинг микдорини ошириш оркали ушбу муаммони хал этиш мумкин, биро; бу - бир томонлама ёндашув булиб, муаммони тула ечимига имкон бермайди.

Баркарор и;тисодий ривожланиш бандликни замонавий тармо;ларга йуналтиришни [McMillan M.S.; Rodrik D.; Sepulveda C., 2016] ва хар бир и;тисодий фаолият самарадорлигини оширадиган харакатлар билан куллаб-кувватлашни талаб килади, масалан, технологияларни янгилашга инвестициялар киритиш, малака ошириш ва хеч булмаганда институционал имкониятлардан унумли фойдаланишни уз ичига олади.

И;тисодий ривожланиш ва мехнат унумдорлиги мамлакатларнинг билим капитали ва инновациялари билан жуда богликдир, чунки таълим, айни;са, олий укув юрти ривожланаётган ва ривожланган мамлакатларда хам махсулдорлик ва и;тисодий ривожланишнинг харакатлантирувчиси сифатида каралади.

ХМТнинг хисоб-китобларига кура, 2018 йилда дунёдаги барча иш билан банд булганларнинг 79 фоизи камбагалликда, шу билан бирга 13 фоизи урта даражада камбагал ва 8 фоизи кашшокликда булган. Бу шуни англатадики, дунёдаги иш билан бандларнинг ахамиятсиз кисми учун иш жойи уларни ва оила аъзоларини камбагаллик таъсирига тушиб колмаслиги учун етарли эмаслиги иш жойларида унумсиз бандлик, хусусан, даромаднинг етишмаслиги масалаларига ишора килинади.

И;тисодий усиш шароитида унумли ва махсулдор бандлик, и;тисодий фаол ахоли ва ишсизлик таркибидаги мехнат потенциали хамда иш билан банд камбагал-ликнинг узига хос хусусиятлари буйича А. Карнани, E. Х,ерман, М. Жоржеску, Р. Ислам, А. Сзирмаи, А. Лавопа, М. Деккер, С. Бьюгелсдийк, Ж. Х,ейес, Р. Гаммарано каби олимлар тизимли тад;и;отлар олиб боришган.

Ахоли жон бошига ялпи ички махсулот (ЯИМ) нинг бар;арор ва бар;арор усиши, иш билан бандликнинг усиши, ;ашшо;лик ва даромадлар тенгсизлигининг доимий равишда пасайиши, инсон ривожланиши курсаткичларининг бар;арор яхшиланиши ва барчани асосий ижтимоий химоя ;илиш инклюзив усиш ва ривожланишнинг мух,им элементлари хисобланади [Herman E., 2016]. Ишлаб чи;ариш самарадорлиги и;тисодий усиш ва камбагалликни камайтириш уртасидаги богли;лик сифатида ;аралади [UN, 2020].

Жахон банкининг хисоботида [WB, 2013] иш уринлари и;тисодий ва ижтимоий ривожланишнинг асоси сифатида таъкидланган. Ривожланиш сиёсатида самарали бандлик ва инклюзив усиш ха;и;атан хам кенг тар;алган булса-да, унумли ва махсулдор бандлик "глобал Жанубнинг куп ;исмларида ха;и;атдан кура купро; интилиш сифатида кенг таркалган" [Rammelt C.F.; Leung M.; Gebru K.M., 2017].

Ахолининг иш билан бандлигини таъминлаш асосида камбагаллик таъсири-дан чи;ариш - энг самарали ислохотдир.

Бандлик ор;али камбагалликни ;ис;артириш буйича купгина олимлар тад;и;от олиб боришган. Масалан, Мичиган университети профессори А.Карнани-нинг тад;и;отида "бандлик ор;али камбагалликни ;ис;артириш учта асосий омилни талаб ;илади: иш билан таъминлаш, мехнат ;обилиятини ошириш ва мехнат бозори фаолияти самарадорлигини янада ошириш". Унинг ;арашларида омиллар ;уйидагича тавсифланади [A. Karnani, 2011]:

Биринчи омил камбагалларнинг малакаларига мос иш жойларини яратиш ор;али мехнат бозорининг талабига ;араб "ишлайди";

Иккинчи омил эса, мехнат бозори таклифига тааллу;ли булиб, таълим ва касб-хунар таълими дастурлари ор;али камбагалларнинг иш билан таъмин-ланишини оширади;

Учинчи омил эса мехнат бозори, айни;са ривожланаётган мамлакатларда, етарли тахлил учун маълумотларнинг етишмаслиги ва ишчи кучининг харакат-чанлиги сабабли жуда куп муаммоларга дуч келинмо;да. Шунинг учун мехнат порталларида ишларни мувофи;лаштириш ва жойлаштириш буйича хизматлар каби дастурлар мехнат бозорини янада самарали ;илишига ёрдам беради ва шу билан бандликни оширади. Иш билан таъминлаш имкониятларини, иш ;обилия-тини ва мехнат бозори самарадорлигини ошириш, албатта, тезкор ечим топила-диган осон вазифа эмас.

Ижтимоий химоя тизимлари яхши ривожланган мамлакатларда унумли бандлик, камбагалликка мансуб ишлайдиганларни эмас, балки фа;атгина ишсиз-лардан таркиб топади. Ишсизлар сафига кушилганлар хам, камбагаллик таъсирига тушган банд ахоли хам унумсиз бандлик ифодалайди. Бу эса уз навбатида и;тисодий шароит ва институционал омиллар таъсирида бархам топади.

Ахоли иш билан бандлиги ва турмуш даражасига оид тад;и;отларида E. Х,ерман, Р. Анкер, И. Чернешев, Р. Эггар, Ф. Мехран, Ж. Риттерлар каби олимлар унумли ва махсулдор бандлик кенг камровли ва баркарор ривожланишнинг

харакатлантирувчи кучи сифатида келтирганган [Herman E., 2016; Anker R.; Chernyshev I.; Egger P.; Mehran F.; Ritter J., 2002].

Юнайтед Нейшнс Университети (United nations University) олимлар А. Зирмай, М. Гибреейсус, Ф. Гуадагно ва Б. Верспаген унумли ва махсулдор бандлик иш урнидаги учта улчовни; иш ха;и, бандликнинг бар;арорлиги ва мехнат шароит-ларини уз ичига олган фаолият эканлигини тавсиялашган [Szirmai A.; Gebreeyesus M.; Guadagno F.; Verspagen B., 2013].

Махсулдор ва унумли бандлик мос равишда ишчи ва унинг ;арамогида булганларга истеъмол даражасининг камбагаллик чегарасидан ю;ори булишига имкон бериш учун мехнатнинг етарли рентабеллигини таъминлайдиган иш билан бандлик сифатида ;аралади.

Унумли ва махсулдор бандликни улчаш камбагаллик холати билан мутла; даромаднинг усиши ;анчалик мухимлигини тушунишга ёрдам беради.

Унумли ва махсулдор бандлик курсаткичи маълум бир пул ;ийматига эмас, балки даромаднинг бошлангич холатига нисбатан узгариши ха;ида хабар беради.

Тад;и;отчи олимлардан Е. Херман, Р. Ислам ва А. Фосу уз илмий тад;и;от-ларида миллий и;тисодиётлар учун ха;и;ий муаммо уларнинг и;тисодий усиш жараёнида бандлик усишини таъминлаш ;обилиятининг чекланганлигидир, деб таъкидлашган [Herman E., 2014; Islam R., 2013; Fosu A., 2017].

Профессор Р. Ислам бандлик усишини таъминлаш ;обилиятининг чеклан-ганлиги бу инклюзив и;тисодий усиш ва ривожланишнинг етарлича эмаслигини таъкидлайди [Islam R., 2013].

Унумли ва махсулдор бандлик курсаткичи ма;садли гурухлар, масалан, фермер каби доимий иш кунида ёки бир доимий ишдан бош;асига утишда фойдалидир. Бу чора купро; даромад олиш учун иш ва;тини купайтириш учун эмас, балки айнан шу даражадаги саъй-харакатдан фойдани купайтиришдан иборат. Купро; ишдан кура ;ушимча иш соатларидан олинадиган даромад тули; кунлик эквивалент улчови ёрдамида олинади.

Эмпирик тад;и;отлар натижалари [Herman E., 2016] сифатли иш уринлари ва жон бошига даромад уртасидаги ижобий икки томонлама муносабатни курсатди. Бундан таш;ари, у муносиб ва унумли мехнат билан бирга булмаса, бар;арор ривожланишга эришиш мумкин эмаслиги таъкидланган [ILO. World of Work Report, 2014]. Шунингдек, бар;арор и;тисодий ривожланиш ва ахоли турмуш даражасини яхшилаш учун жуда мухим булган омиллардан бири бу - куп сонли яхши иш уринларини яратиш учун таркибий узгаришларнинг потенциалидан унумли фойдаланишни та;озо этади [World Employment and Social Outlook: Trends, 2018]. Шундай ;илиб, ишчиларнинг ;ишло; хужалигидан хизмат курсатиш сохасига утиш харакати, айни;са ишчилар малака ва куникма талаб ;иладиган, ю;ори махсул-дорликка эга хизмат курсатиш сохаларига утиши, унумли бандликни юзага келтира оладиган иш уринлари яратишни талаб этади.

Фа;атгина и;тисодий усишнинг инклюзив ва бар;арор булиши мумкин эмаслигини хисобга олсак, М. Шкаре ва Р. Дружеталар тад;и;отига кура, и;тисодий усишнинг табиати ва мохияти иш уринларини яратиш ва камбагалликни камайтириш учун мухимдир [Skare M.; Druzeta R., 2016].

Профессор Ж. Хейес иш билан банд камбагаллик мавжудлигининг асосий сабаблари ва механизмлари ха;ида тухталиб, бу биринчи навбатда унумли бандлик та;чиллигининг бир шакли сифатида намоён булишига олиб келадиган мехнатга

кам ха; тулаш, ёлланма ходимнинг шахсий хусусиятлари ва касбий малакаси, ва;тинчалик ва тули; булмаган мехнат фаолияти, унинг уй хужалиги таркиби, мехнат бозори ва ижтимоий таъминот тизимида турли куринишдаги салбий омил-ларга эътибор ;аратган [Heyes J., 2013].

Румениялик олим Е. Х,ерман ва профессор Р. Ислам эмпирик тад;и;отлари натижалари сифатли иш уринлари ва жон бошига даромад уртасидаги ижобий икки томонлама муносабатни очиб беришди [Herman E., 2016; Islam R., 2006]. Иш уринлари муносиб ва унумли мехнат билан йугрилмаса, бар;арор ривожланишга эришиш мумкин эмаслиги таъкидлашди [ILO. World of work report, 2014].

Нидерландиялик профессорлар А. Лавопа ва А. Сзирмаи таркибий модерни-зациялаш траекториялари ва мамлакатларнинг камбагалликдан ;утулиш имко-нияти уртасидаги ало;ани тахлил ;илиб, замонавий сектор хажмини кенгайтириш бар;арор усишни таъминлаш учун етарли эмаслигини таъкидлади, чунки техно-логик бушли;ни камайтириш учун технологияни сингдириш жараёни зарур [Lavopa A.; Szirmai A., 2018]. И;тисодий ривожланиш ва мехнат унумдорлиги мамлакатларнинг билим капитали ва инновациялари билан жуда богли;дир [Beugelsdijk S.; Klasing M.J.; Milionis P., 2018], чунки таълим, айни;са, олий у;ув юрти ривожланаётган ва ривожланган мамлакатларда хам махсулдорлик ва и;тисодий ривожланишнинг харакатлантирувчиси сифатида ;аралади.

Олим E. Х,ерман тад;и;отида унумли ва махсулдор бандлик кенг ;амровли ва бар;арор ривожланишнинг харакатлантирувчи кучи сифатида келтирилган [Herman E., 2016].

ТАДКИЦОТ МЕТОДОЛОГИЯСИ

Илмий ма;олани тайёрлаш жараёнида маълумотларни гурухлаш, анализ ва тизимли тахлил, та;;ослаш хамда эксперт бахолаш усулларидан унумли фойда-ланилди. Бундан таш;ари, монографик кузатув ва унинг натижалари тахлили урганилган.

Унумли ва махсулдор бандлик та;чиллигини хисоблаш методологияси ишлаб чи;илди ва жахон мехнат бозори курсаткичлари асосида тахлил амалга оширилди. Унумли ва махсулдор бандликни та;чиллиги ишсизлар сонига богли;лиги ани;ланди.

ТАХЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР МУ^ОКАМАСИ

Иш билан банд булган холда камбагаллик таъсир доирасига тушиб ;олиш холатларининг пайдо булишига асосан, иш ха;и ми;дори ва доимий мехнат даромадлари хамда мехнат шароитлари етарли эмаслигини сабаб ;илиб курсатиш мумкин. Аксинча, ишсизлар ёки и;тисодий нофаол ахоли таркибига кирмаган-ларнинг камбагаллик таъсирига тушиши асосан, мос равишда ишга жойлашиш имкониятларининг етишмаслиги ва ижтимоий химоянинг етарли эмаслиги билан богли; булиши мумкин.

Дунё ахолисининг 1 миллиардга етиши учун 50 минг йилдан купро; ва;т керак булди. 1960 йилдан бошлаб, хар ун-йигирма йилда яна бир миллиарддан ортиб борди. 1960 йилда дунё ахолиси 3 миллиардни ташкил этган булса, 2000 йил атрофида у 6 миллиардга этди ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ)нинг прогнозларига кура 2037 йилга келиб 9 миллиарддан ошади [Д.И. Блум., 2020].

Шу билан бирга, Хал;аро валюта жамгармаси маълумотларида [Herman E., 2016] ахоли сонининг усиш суръатлари пасайиб бормо;да: 1960 йилларнинг охирларида йиллик курсаткич икки фоиздан ю;ори даражага этди, энди у тахминан бир фоизни ташкил этади ва 2050 йилга келиб икки баравар камаяди. 1960-2000 йилларда дунё буйича жон бошига тушадиган даромад икки баробардан зиёд усди, умр куриш давомийлиги 16 ёшга ошди ва бошлангич мактабга ;амраб олиш деярли универсал булиб ;олди, аммо ахолининг тез усиши хусусий ва жамоат сохаларида куплаб мураккаб муаммоларни келтириб чи;армо;да. Ушбу муаммолар ози;-ов;ат, кийим-кечак, турар жой, таълим ва инфратузилма учун тобора ортиб бораётган талаб-ларни, шунингдек куплаб одамларни самарали мехнатга жалб ;илиш зарурлигини ва атроф-мухитни мухофаза ;илиш буйича кушимча чора-тадбирларни уз ичига олади. Жахон ахолисининг усиши энди нисбатан тезро; булмаса-да, тобора ю;ори даражадаги ахоли даражасига нисбатан ун йиллик усиш суръатлари са;ланиб ;олмо;да.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

8000,00 7800,00 7600,00 7400,00 7200,00 7000,00 6800,00 6600,00 6400,00

2-расм. Жахон ахолиси сони, млн. киши

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти прогноз маълумотларига [БМТ, 2020] ;араганда, 2050 йилга келиб дунё ахолиси купро; шахарларни яшаш жойи сифатида танлаши ва 5 ёшгача булган болалар сони 65 ёшдан ошган одамлар сонидан ор;ада ;олиши прогноз ;илинмо;да.

2050 йилгача дунё ахолиси усишининг ярмини фа;ат ту;;изта мамлакат кутиши кутилмо;да: Х,индистон, Нигерия, Покистон, Конго Демократик Республикаси, Эфиопия, Танзания, Индонезия, Миср ва Америка Цушма Штатлари (камайиш тартибида). Африканинг Сахара жанубидаги ахолиси икки баравар купайиши, Европада эса камайиши мумкин.

Дунё ахолиси хали хам усиб бораётган булса-да, баъзи мамлакатларда умумий ахоли сонининг пасайиши кузатилмо;да. Деярли барча мамлакатларда ахоли кексаймо;да (2-расм).

2010 йилда 6956,82 млн кишини ташкил этган дунё ахолиси 2020 йилга келиб, 7794,8 млн кишига етди. Бугунги кунда ривожланаётган давлатларда табиий усиш ю;ори курсаткичларни ;айд этиб бормо;да.

Дунё ахолиси тугилишнинг пасайиши сабабли 1950 йилдан бери хар ;андай ва;тга ;араганда секинро; суръатларда булса хам усишда давом этмо;да. 2019 йилда глобал ми;ёсда 7,7 миллиард одамни ташкил этган холда, уртача проекция дунё ахолиси 2030 йилда тахминан 8,5 миллиардга, 2050 йилда 9,7 миллиардга ва 2100 йилда 10,9 миллиардга усиши мумкинлигини тахмин ;илмо;да [БМТ хисоботи, 2019].

2019 йил урталарида дунё ахолиси 7,7 миллиардга етди, бу 2007 йилдан буён бир миллиардга ва 1994 йилдан буён эса икки миллиардга купайганлигини курсатмо;да.

Жахон ахолисининг усиши 1965-1970 йилларда энг ю;ори даражага этди, ушанда у йилига уртача 2,1 фоизга усди. Ушандан бери глобал ахолининг усиши ярмига секинлашди ва 2015-2020 йилларда йилига 1,1 фоиздан пастга тушди ва шу асрнинг ;олган ;исмида хам секинлашиши кутилмо;да.

Замонавий и;тисодиётнинг таркибий ва инновацион узгаришлари шарои-тида и;тисодий ва ижтимоий муаммоларини хал ;илишнинг зарурий талаби банд булганларнинг мехнат унумдорлигини ва самарадорлигини доимий оширилишини таъминлаш, ходимларнинг муносиб мехнатда банд булиш билан бирга унумли бандлигини хам оширишни талаб этмокда.

Бундай таркибий узгаришлар бос;ичида ахоли даромадларининг усишини таъминлайдиган муносиб, унумли ва махсулдор бандликни рагбатлантириш буйича чораларни амалга оширишни таъминлаш сиёсатини олиб боришга ;арати-лаётганлиги алохида ахамиятга эга. Ра;амли трансформацияни амалга оширишда бандлик таркиби ва иш уринларини оптималлаштириш муаммоларини хал ;илишда алохида рол уйнайди. Бундай шароитда ахолининг мехнат билан унумли ва махсулдор бандлигини таъминлашни замонавий и;тисодий механизмини шакллантиришнинг мухим бугинларидан бири хисобланган унумли мехнатга туртки беришни хар томонлама такомиллаштиришдир.

Ахолининг унумли ва махсулдор бандлигини хисоблашда таклиф этилган методика буйича унумли ва махсулдор банд ахоли сони ;уйидаги формула асосида хисобланади:

РЕ = Е - Шрооя,

бу ер да:

Е - иш билан бандлар сони;

\Wpoor - иш билан банд, камагаллик таъсир доирасидаги ахоли сони.

1-жадвал

Жах,он мехнат бозоридаги унумли ва махсулдор банд ахоли сони млн.киши

Курсаткичлар Белги 2010 йил 2012 йил 2014 йил 2016 йил 2018 йил 2020 йил

Жами иш билан бандлар сони, млн.киши E 2984,9 3053,8 3120,4 3185,5 3263,4 3324,7

Жами иш билан банд камбагаллик таъсири доирасидаги ахоли сони, млн.киши Wpoor 940,6 830,0 731,0 685,2 651,2 622,6

Унумли ва махсулдор банд ахоли сони, млн.киши PE 2044,3 2223,8 2389,4 2500,3 2612,2 2702,1

Манба: ХМТ Статистик маълумотлари асосида муаллиф томонидан ишлаб чи;илган

Унумли ва махсулдор бандлик та;чиллиги ;уйидагича хисоблаш амалга оширилади:

PEd = LF - PE,

бу ер да:

LF — ишчи кучи сони;

PE—унумли ва махсулдор банд ахоли сони.

2-жадвал

Жахон мехнат бозоридаги унумли ва махсулдор бандлик та;чиллиги, млн.киши

Курсаткичлар Белги 2010 йил 2012 йил 2014 йил 2016 йил 2018 йил 2020 йил

Жами ишчи кучи сони, млн.киши LF 3172,7 3240,9 3306,6 3376,8 3449,2 3515,0

Жами унумли ва махсулдор банд ахоли сони, млн.киши PE 2044,3 2223,8 2389,4 2500,3 2612,2 2702,1

Унумли ва махсулдор бандлик та;чиллиги, млн.киши PEd 1128,4 1017,1 917,2 876,5 837,0 812,9

Манба: ХМТ Статистик маълумотлари асосида муаллиф томонидан ишлаб чицилган

Ю;оридаги жадваллар (1- ва 2-жадваллар)дан куриниб турибдики, 2010-2020 йилларда жахондаги банд ахоли сони ортиб борган, шунга мос равишда унумли ва махсулдор бандлик даражси хам усиб бориш тенденциясига эга.

2010-2020 йилларда жами иш билан банд камбагаллик таъсири доирасидаги ахоли сони 940,6 млн.кишидан 622,6 млн.кишига, ёки умумий бандлар сонидаги улуши 64,4% дан 76,9% га узгарган.

IScience

iArouyA Ci'm Срлсе

Унумли ва махсулдор бандлик та;чиллиги 2010 йилда жахон мехнат бозорида 1128,4 млн. кишини ташкил этган булса, 2020 йилда улар сони 812,9 кишига тенг булган, ёки унумли ва махсулдор бандликка нисбатан унинг та;чиллиги мос равишда 64,4% ва 35,6% нисбатдан 76,9% ва 23,1% нисбатга узгарган.

3-жадвал

Жахон иш билан банд ахрлисининг бандлик таркиби буйича улуши, фоизда (%)

Бандлик таркиби 2010 йил 2012 йил 2014 йил 2016 йил 2018 йил 2020 йил

Ойлик иш ха;и асосида бандлар 48,8 50,2 51,2 52,1 52,7 52,8

Иш берувчи сифатида бандлар 2,5 2,5 2,5 2,5 2,6 2,6

Якка тартибда банд ва уз-узини банд ;илганлар 34,6 33,9 33,7 33,6 33,5 33,8

Оилавий тадбиркорликда бандлар 14,1 13,3 12,6 11,8 11,1 10,8

Жами: 100 100 100 100 100 100

Манба: ХМТ Статистик маълумотлари асосида муаллиф томонидан ишлаб чи;илган

Хал;аро ташкилотлар унумли ва махсулдор бандлик та;чиллиги ва умумий банд булганларнинг заиф ;атлами таркибига асосан уз-узини эркин банд ;илувчилар: якка тартибдаги тадбиркорлик фаолияти билан шугулланувчилар ва оилавий тадбиркорликда банд булганларни киритишган (3-жадвал).

Жахондаги банд ахоли таркиби буйича 2010 йилда ойлик иш ха;и асосида бандлар булганлар улуши 48,8% ни, иш берувчи сифатида бандлар булганлар улуши 2,5% ни, якка тартибда банд булганлар, уз-узини банд ;илувчилар улуши 34,6% ни, оилавий тадбиркорликда банд булганларнинг умумий бандлар таркибидаги улуши эса 14,1% ни ташкил этган. 2010-2020 йиллада бандлик таркибида сезиларли узгаришлар кузатилаган. Хусусан, якка тартибда банд булганлар, уз-узини банд ;илувчилар ва оилавий тадбиркорликда банд булганларнинг умумий бандлар таркибидаги улуши камайиш тенденциясига эга булган. 2020 йилда якка тартибда банд булганлар, уз-узини банд ;илувчилар 0,8% га, оилавий тадбиркорликда банд булганларнинг умумий бандлар таркибидаги улуши 3,3% га камайган. 2010-2020 йилларда ойлик иш ха;и асосида бандлар булганлар ва иш берувчи сифатида бандлар булганлар улуши ортиб борган.

Иш билан банд жахон ахолисининг мамлакатлар даромад та;симотида бандлик таркиби буйича улуши бир-биридан кескин фар; ;илади (4-жадвал).

4-жадвал

Иш билан банд жвдон ахрлисининг мамлакатлар даромад тацсимотида бандлик

таркиби буйича улуши, фоизда (%)

Бандлик таркиби 2010 йил 2012 йил 2014 йил 2016 йил 2018 йил 2020 йил

Паст даромадли мамлакатлар

Ойлик иш ха;и асосида бандлар 16,2 16,9 17,3 17,5 17,8 18,1

Иш берувчи сифатида бандлар 1,5 1,7 1,7 1,7 1,8 1,8

Якка тартибда банд ва уз-узини банд ;илганлар 51,7 51,2 50,6 50,9 51,1 51,3

Оилавий тадбиркорликда бандлар 30,5 30,2 30,4 29,8 29,3 28,8

Жами: 100 100 100 100 100 100

Урта даражадан паст даромадли мамлакатлар

Ойлик иш ха;и асосида бандлар 29,3 31,7 33,0 34,6 35,7 36,3

Иш берувчи сифатида бандлар 2,3 2,5 2,5 2,6 2,8 2,8

Якка тартибда банд ва уз-узини банд ;илганлар 51,3 49,8 49,4 48,8 48,7 48,8

Оилавий тадбиркорликда бандлар 17,1 16,0 15,2 14,0 12,9 12,2

Жами: 100 100 100 100 100 100

Урта даражадан ю;ори даромадли мамлакатлар

Ойлик иш ха;и асосида бандлар 54,4 55,8 57,2 58,2 59,2 59,6

Иш берувчи сифатида бандлар 2,2 2,2 2,2 2,2 2,3 2,3

Якка тартибда банд ва уз-узини банд ;илганлар 29,2 28,8 28,5 28,4 28,3 28,3

Оилавий тадбиркорликда бандлар 14,1 13,2 12,0 11,1 10,2 9,8

Жами: 100 100 100 100 100 100

Ю;ори даромадли мамлакатлар

Ойлик иш ха;и асосида бандлар 86,3 86,7 87 87,4 87,6 87,8

Иш берувчи сифатида бандлар 3,9 3,7 3,6 3,5 3,4 3,4

Якка тартибда банд ва уз-узини банд ;илганлар 8,5 8,4 8,3 8,1 8,0 8,0

Оилавий тадбиркорликда бандлар 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8

Жами: 100 100 100 100 100 100

4-жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, паст, урта даражада ва ю;ори даромадга эга мамлакатларда бандлик таркибида ойлик иш ха;и асосида банд булганлар улуши мос равишда ортиб боради. Ю;ори даромадли мамлакатларда банд ахолининг асосий ;исми ойлик иш ха;и асосида банд булганларни ташкил этган булса, даромад паст мамлакатларда бунинг акси кузатилади. Хусусан, 2010 йилда паст даромадли мамлакатларда ойлик иш ха;и асосида банд булганлар 16,2%ни ташкил этган булса, ю;ори даромадли мамлакатларда бу улуш 86,3%ни, урта даражадан паст даромадли мамлакатларда эса 29,3%ни, урта даражадан ю;ори даромадли мамлакатларда бу улуш 54,4%ни ташкил этган. Бундан, мамлакат даромади ;анчалик ю;ори булса, ахолининг ойлик иш ха;и асосида бандлик даражаси шунчалик ортиб боришини куриш мумкин.

Шунингдек, иш берувчи сифатида бандларнинг умумий бандлар сонидаги улуши 2010 йилда паст даромадли мамлакатларда 1,5%, даромади урта даражадан пасро; мамлакатларда бу улуш 2,3%, даромади урта даражадан ю;ори мамлакатларда бу улуш 2,2%, даромади ю;ори булган мамлакатларда эмас бу улуш 3,9%ни ташкил этган. 2020 йил маълумотларида иш берувчи сифатида бандларнинг умумий банд ахоли сонидаги улуши барча мамлакатларда усиш тенденциясига эга булган.

Иш билан бандлар таркибида камбагаллик даражаси жахон мамлакатларида пасайиб бораётган булса-да, бу буйича купгина ривожланаётган мамлакатларда жуда чекланган тара;;иётга эришилган. Ушбу мамлакатларда иш билан бандлик-нинг ю;ори даражада усиши, асосан, сифатсиз иш уринлари яратилиши билан богли; булиб, ишлаётган камбагаллар сонининг 2020-21 йиллар давомида купайи-ши кутилаётганлиги прогноз ;илинмо;да. Натижада 2030 йилгача хамма жойда ута ;ашшо;ликни йу; ;илиш ма;сади - Бар;арор ривожланиш ма;садлари (БРМ)нинг 1-ма;сади - янада ;ийинро; булади. Ахоли жон бошига тугри келадиган и;тисодий усишнинг етарли эмаслиги, бу курсаткич буйича урта даромадли мамлакатлардан ор;ада ;олаётган кам даромадли мамлакатларда ишчиларнинг купчилигини моддий жихатдан яхшилашнинг хали имкони булмагани сабабларидан биридир.

2020 йил Щ622,6 |:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-2702,1-

2018 йил _651,2 |: : : : : : : : : : : : : : : : : : : :-2-612,:2:

2016 йил 685,2 '■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■'■' ■ '2500:3

2014 йил _731,0 : : : : : : : : : :

2012 йил _830,0 г:::::::::::::::: 2223,8

2010 йил _940,6_|:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:::::2044,3: : : : : : : : : : : : : :-

0,0 500,0 1000,0 1500,0 2000,0 2500,0 3000,0 3500,0

□ Мехнат билан банд камбагаллик таъсиридаги ахоли сони, млн.киши

□ Мехнат билан банд камбагаллик таъсирига тушмаган ахоли сони, млн.киши

3-расм. Жахон иш билан банд ахрлиси таркибидаги камбагаллик таъсир доирасида

булганлар, млн.киши

Камбагалликни ;ис;артиришда нафа;ат ахоли бандлигини таъминлаш, балки ахолининг унумли бандлигини таъминлаш ма;садга мувофикдир.

Жахон мехнат бозорида 2010 йилда иш билан банд ахоли сони 2984,9 млн. кишини ташкил этган (3-расм). Шундан иш билан банд ахоли таркибидаги камбагаллик таъсир доирасида булганлар сони 940,6 млн. кишини ёки 31,5% ни ташкил этган. 2014 йилда 2010 йилга нисбатан иш билан банд ахоли сони 135,5 млн. кишига ортди, иш билан банд ахоли таркибидаги камбагаллик таъсир доирасида

булганлар сони эса камайиш тенденциясини курсатиб, 209,6 млн. кишига камайган. Бу эса 2010 йилдаги банд булган ахоли сонидаги камбагаллик таъсири доирасида булган ахоли улушини 8,1 пунктга камайтириб, 23,4%га тушганлигини курсатади. 2010-2020 йиллар оралигидаги холат хам худди 2010-2014 йиллардаги каби иш билан банд булган ахоли таркибидаги камбагаллик таъсир доирасида булганлар сони камайиш тенденциясини ;айд этган. Хусусан, 2020 йилда 2010 йилга нисбатан иш билан банд ахоли сони 339,8 млн. кишига ортди, иш билан банд ахоли таркибидаги камбагаллик таъсир доирасида булганлар сони эса камайиш тенденциясини курсатиб, 318 млн. кишига камайган. 2010-2020 йиллар давомида камбагаллик таъсир доирасида булган иш билан банд шахсларнинг улуши сезиларли даражада камайиб борган.

Ю;оридаги тахлил натижалари шуни курсатадики, даромади ю;ори мамла-катларда ахоли сонидаги усиш курсаткичлари жахон мамлакатлари уртача курсат-кичидан паст даражада эканлиги, бу эса уз навбатида келгусида хам банд ахоли сонининг усиш тенденциясига ижобий таъсир курсата олмаслиги маълум. Шунинг учун хам, ушбу мамлакатларда камбагаллик чегарасидан ю;ори даражада умр кечиришни таъминлай оладиган, бар;арор иш ха;и, мехнат шароитлари ю;ори даражада таъминланган иш уринлари хамда яхши малака эгаси булиш учун яратилган бош;а шароитлар банд ахоли таркибида камбагаллик таъсир доирасига тушишдан "химоя ;илади".

Ушбу тахлил натижалари шуни курсатмо;даки, даромади ю;ори даражада булган давлатлардан бош;а барча урта ва ;уйи даромадли мамлакатларда камбагаллик таъсири доирасида иш билан банд ахоли мавжудлигини курсатмо;да.

Шунинг учун хам, урта ва паст даромадли мамлакатлардаги камбагалликни ;ис;артиришдаги ислохотларида иш билан банд булган ахоли таркибидаги камбагаллик таъсир доирасига тушиб ;олган ахоли улушини хам тад;и; этиб, статистик хисобини юритиши - вазиятга ани; бахо беришига ёрдам беради.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

Унумли ва махсулдор бандлик та;чиллигини ;ис;артириш хал;аро ва миллий даражада белгиланган инсон тара;;иёти стратегиясининг мух,им таркибий ;исмларидан биридир.

Ахоли фаровонлигини моддий ;уллаб-;увватлашга ;аратилган энг самарали ижтимоий сиёсатни амалга ошириш максимал даражада ма;садли тамойилга риоя ;илишни талаб ;илади. Шунга кура, ахолида унумли ва махсулдор бандлигига таъсир этувчи омилларни ани;лаш ва уларнинг намоён булиш мохиятини урганиш нихоятда долзарбдир. Шу билан бирга, ушбу салбий ижтимоий-и;тисодий ходисанинг пайдо булишининг "илдизлари"ни нафа;ат ани;лашга, балки уларни тавсифлашга имкон берадиган махсус эмпирик тад;и;отлар лозим.

Шунга кура, ушбу тад;и;от ма;садларидан бири - унумли ва махсулдор бандлик та;чиллигининг маълум бир минта;ада тар;алиши географияси, хусу-сиятлари, худудий-ижтимоий ривожланишга богли;лиги каби омилларини урганиш ва тахлил ;илишдир.

Хар бир жараён маълум бир кучга, уни амалга ошириш учун зарур булган кучларнинг комбинациясига тугри келади; бу кучлар омиллар деб аталади. Амаллар, сабаб-о;ибат муносабатлар занжири, жараённинг ми;дорий ва сифат

хусусиятларини тартибга солувчи шарт-шароитлар биргаликда жараён механиз-мини ташкил этади.

Иш билан банд камбагаллик мавжудлигининг асосий сабаблари ва механизм-лари, бу биринчи навбатда унумли бандлик та;чиллигининг бир шакли сифатида намоён буладиган кам иш ха;и, ва;тинчалик ва ярим кунлик мехнат ;илиш, ёлланма ходимнинг шахсий хусусиятлари ва касбий холати, унинг уй хужалиги таркиби, мехнат бозори ва ижтимоий таъминот тизимидаги турли куринишдаги салбий омилларни уз ичига олади.

Ахолининг бандлик ортидан келадиган даромадлари ;уйи чегарасини ани;лаш буйича мавжуд муаммо ва туси;ларни тезкорлик билан ани;лаш, чу;ур урганиш, илмий асосланган хулосалар олиш ва муаммоларни уз ва;тида бартараф этишга йуналтирилган замонавий, илмий ёндошувларни амалиётга жорий этишни талаб этади.

Иш билан бандлар орасида камбагалликнинг мавжудлиги одамларни иш билан таъминлаш хар доим хам камбагаллик хавфидан ;очиш учун етарли эмаслигини исботлайди [Georgescu M., Herman E., 2020]. Шунинг учун унумсиз ва махсулсиз бандлик тизимидан унумли ва махсулдор бандлик тизимига утиш жараёнларини жадаллаштириш мухим ахамиятга эга.

Иш билан банд камбагалликнинг давом этиши мехнат бозори уз имконият-ларига тули; жавоб бермаслиги тугрисида огохлантириш вазифасини утайди. Фа;атгина иш билан банд-камбагалларнинг мавжудлиги тегишли вазирликлар ва агентликларни барча мехнатга лаё;атли фу;ароларни муносиб мехнат, махсулдор ва унумли банд булишларига кумак берадиган стратегияларни ишлаб чи;иш буйича чоралар куришга ундаши лозим.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Andrete H.J.; Lohmann H. The Working Poor in Europe; Edward Elgar (2017) Publishing: Cheltenham, UK, 2008; ISBN 9781848443761.; Eurofound. In-Work Poverty in the EU; Publications Office of the European Union: Luxembourg, 2017; ISBN 978-92-8971602-4.

2. Aneel Karnani (2011) Reducing poverty through employment. Innovations / Volume 6, Number 2, 2011. - P. 75.

3. Beugelsdijk S.; Klasing M.J.; Milionis P. (2018) Regional economic development in Europe: the role of total factor productivity. Reg. stud. 2018, 52, 461-476.

4. Fosu A.K. Growth, inequality, and poverty reduction in developing countries: Recent global evidence. Res. Econ. 2017, 71. - PP. 306-336.

5. G. Dudzeviciute, A. Simelyte (2018) Education and economic development in the selected European Union countries. Eur. J. Sustain. Dev. 2018, 7. - PP. 14-28.

6. Herman E. (2016) Productive employment in Romania: A major challenge to the integration into the European Union. Amfiteatru Econ. 2016, 18. - PP. 335-350.

7. Herman E. (2014) Working poverty in the European Union and its main determinants: An empirical analysis. Inz. Ekon. 2014, 25. - PP. 427-436.

8. Heyes, J. (2013) Flexicurity in crisis: European labour market policies in a time of austerity. Eur. J. Ind. relat. 2013. - PP. 71-86.

9. International Labour Office - ILO (2012) Understanding Deficits of Productive Employment and Setting Targets: A Methodological Guide; International Labour Office, Employment Sector: Geneva, Switzerland, 2012; ISBN 978-92-2-125990-9. P3.

niiSfipnrp

Ull lv"'" Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations

Special Issue - 9 (2021) / ISSN 2181-1415

10. International Labour Office - ILO (2014). World of Work Report 2014: Developing with Jobs; International Labour Office: Geneva, Switzerland, 2014; ISBN 97892-2-129040-7.

11. International Labour Office - ILO (2018) World Employment and Social Outlook: Trends 2018; International Labour Office: Geneva, Switzerland, 2018; ISBN 978-92-2131536-0.

12. Uppenberg K.; Strauss H. (2010) Innovation and Productivity Growth in the EU Services Sector; European Investment Bank: Luxembourg, Belgium, 2010;

13. International Monetary Fund (IMF) (2020), URL: https://www.imf.org

14. Islam R. (2006) The nexus of economic growth, employment and poverty reduction: an empirical analysis. in fighting poverty: the development-employment link; Islam, R., ed.; Lynne Rienne: London, UK, 2006; ISBN 978-1-58826-396-4.

15. Islam R. (2013) Integrating Productive Employment into the Post 2015 Development Agenda; Southern Voice on Post-MDG International Development Goals: Dhaka, Bangladesh, 2013; Available online: http:// southernvoice-postmdg.org/wp-content/uploads/2013/06/SV-OP-3.pdf.

16. Lavopa, A.; Szirmai, A. (2018) Structural modernisation and development traps. An empirical approach. World Dev. 2018, 112. - PP. 59-73.

17. Kalandar Abdurakhmanov (2020) Labour Economics. Theory and practice. Tashkent. - P. 650.

18. McMillan M.S.; Rodrik D.; Sepulveda C. (2016) Structural change, fundamentals, and growth: a framework and case studies; international food policy research institute: Washington, DC, USA, 2016; ISBN 9780896292147.

19. Maria-ana Georgescu, Emilia Herman. Productive employment for inclusive and sustainable development in European Union countries: a multivariate analysis. DOI: 10.3390/su11061771. Article in sustainability, march 2019. - P. 20, 2.

20. Rammelt C.F.; Leung M.; Gebru K.M. (2017) The exclusive nature of inclusive productive employment in the rural areas of northern Ethiopia. Work. Employ. Soc. 2017. - P. 2.

21. Skare M.; Druzeta R. (2016) Poverty and economic growth: A review. Technol. Econ. Dev. Econ. 2016, 22. - PP. 156-175.

22. Szirmai A.; Gebreeyesus M.; Guadagno F.; Verspagen B. (2013) Promoting Productive and Sustainable Employment: Elaborating a Knowledge and Research Agenda; UNU-MERIT: Maastricht, The Netherlands, 2013. - PP. 49-53.

23. UN. (2015) The Twin Challenges of Reducing Poverty and Creating Employment; ST/ESA/342; URL:http://www.un.org/esa/socdev/documents/employment/twinchallenges.pdf.

24. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2019). World Population Prospects 2019. - P. 46. - P. 5.

25. WB-World Bank. World Development Report 2013: Jobs; World Bank: Washington, DC, USA, 2012.

26. World Employment and Social Outlook - Trends 2020. - P. 11.

27. Д.И. Блум (2020) Население-2020. Демографическая ситуация может быть мощной движущей силой темпов и процесса экономического развития. // Финансы И Развитие. Март, 2020г. - С. 6-9.

28. Декларация Международной организации труда «Относительно целей и задач Международной Организации Труда» (Принята в г. Филадельфии 10.05.1944) // ILO, URL: http://blue.lim.ilo.org.

29. Демографические изменения, ООН, 2020. URL: https://www.un.org/ru/un 75/shifting-demographics.

30. Узбекистон Республикаси Цонунчилик палатаси томонидан 2020 йил 28 апрелда ;абул ;илинган, Сенат томонидан 2020 йил 7 августда маъ;улланган "Ахоли бандлиги тугрисида"ги Цонуни 7-моддаси.

31. Хал;аро Мехнат Ташкилоти (ХМТ) URL: https://www.ilo.org/global/lang--en/index.htm.

32. ХМТ Статистик (ILOSTAT) маъумотлари асосида муаллиф томонидан ишлаб чи;илган.

33. Ш.Д. Цудбиев. (2020) Общие тенденции формирования мирового рынка труда. "Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar" Ilmiy elektron jurnali. № 6/2019 (№ 00044). Б. 50-54.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.