Научная статья на тему 'ПОНЯТИЮ И ЗНАЧЕНИЕ ГОСУДАРСТВЕННО-ЧАСТНОГО ПАРТНЕРСТВА'

ПОНЯТИЮ И ЗНАЧЕНИЕ ГОСУДАРСТВЕННО-ЧАСТНОГО ПАРТНЕРСТВА Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
86
25
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
государственно-частное партнерство / его понятия / предпринимательство / отношений государственно-частного партнерства / признаки государственно-частного партнерства. / public private partnership / the term of public-private partnership / entrepreneurship / relationships of public private partnership / features of public-private partnership.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ж.Аскаров

в статье рассматривается понятие государственно-частного партнерства, его нынешний облик и значимость, а также регулятивные особенности как нормативно-правового акта в зарубежном опыте.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEFINITION AND IMPORTANCE OF PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIP

this article studies the concept of public-private partnership, its current appearance and importance as well as regulatory features in the form normative-legal act in foreign experience.

Текст научной работы на тему «ПОНЯТИЮ И ЗНАЧЕНИЕ ГОСУДАРСТВЕННО-ЧАСТНОГО ПАРТНЕРСТВА»

DEFINITION AND IMPORTANCE OF PUBLIC-PRIVATE

PARTNERSHIP

J.ASKAROVa Tashkent State University of Law, Tashkent, 100047, Uzbekistan a Tashkent State University of Law

ПОНЯТИЮ И ЗНАЧЕНИЕ ГОСУДАРСТВЕННО-ЧАСТНОГО

ПАРТНЕРСТВА

Ж.АСКАРОВа Ташкентский государственный юридический университет, Ташкент, 100047, Узбекистан

"Ташкентского государственного юридического университета

ДАВЛАТ-ХУСУСИЙ ШЕРИКЛИГИ ТУШУНЧАСИ ВА

УНИНГ АХДМИЯТИ

Ж.АСКАРОВа Тошкент давлат юридик университети, Тошкент, 100047, Узбекистон a Тошкент давлат юридик университети

Аннотация: ушбу мацолада давлат-хусусий шериклиги тушунчаси, унинг пайдо булиши ва бугунги кундаги ауамияти щмда чет эл тажрибасида норматив-ууцуций жужжат сифатида тартибга солиниши билан боглиц жищтлар ёритилган.

Калит сузлар: давлат-хусусий шериклиги тушунчаси, тадбиркорлик, давлат хусусий шериклиги муносабатлари, давлат-хусусий шериклиги белгилари.

Abstract: this article studies the concept of public-private partnership, its current appearance and importance as well as regulatory features in the form normative-legal act in foreign experience.

Keywords: public private partnership, the term of public-private partnership, entrepreneurship, relationships of public private partnership, features of public-private partnership.

Аннотация:в статье рассматривается понятие государственно-частного партнерства, его нынешний облик и значимость, а также регулятивные особенности как нормативно-правового акта в зарубежном опыте.

Ключевые слова: государственно-частное партнерство, его понятия, предпринимательство, отношений государственно-частного партнерства, признаки государственно-частного партнерства.

Давлат билан хусусий сектор уртасидаги хамкорлик уз иктисодий табиатига кура инфратузилма объектларини куриш, ундан фойдаланиш лойихасини ишлаб чикиш, режалаштириш, молиялаштириш максадида биргаликдаги харакат механизми хисобланади. Шу боис бундай шериклик кушимча молия манбаини жалб килиш ва максадга эришишга йуналтирилган узок муддатли муносабат сифатида характерланади. Мазкур муносабатнинг бугунги кун учун мухимлилиги шундан иборатки, хар бир мамлакат ёки худудда давлат-хусусий шериклигини татбик этиш учун энг устувор тармокни аниклаш оркали тадбиркорлик субъектлари билан шериклик муносабатларини йулга куйиш хамда хукукий асосларни мустахкамлаш зарур.

Узбекистан Республикаси Биринчи Президенти И.А.Каримов томонидан илгари сурилган 5 тамойилдан бири х,исобланган давлатнинг бугунги кунда барча ислох,отларда бош булиши буни яккол тасдиклаб турибди. "Узбекистон Республикасининг айрим конун х,ужжатларига хусусий мулкни, тадбиркорлик субъектларини ишончли х,имоя килишни янада кучайтиришга, уларни жадал ривожлантириш йулидаги тусикларни бартараф этишга каратилган узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида"ги 2015 йил 20 августдаги УР^-391-сон ^онунига кура давлат, х,укукни мух,офаза килувчи ва назорат органлари билан муносабатларда тадбиркорлар х,укуклари устуворлиги тамойили жорий этилди [1].

Бундан ташкари, тадбиркорлик субъектлари фаолиятига ортикча аралашишлар, уларнинг давлат яратиб берган имтиёзлардан кенг микёсда фойдаланишларига шароит яратиш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг жадал ривожланишини таъминлаш, хусусий мулкни х,имоя килиш ва унинг дахлсизлиги кафолатларининг х,укукий механизмларини янада мустах,камлаш, тадбиркорликни ривожлантириш йулидаги бюрократик тусикларни бартараф этиш, республикада инвестиция ва ишбилармонлик мух,итини яхшилаш максадида 2017 йил 7 февралда Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Х,аракатларстратегияси тртрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони кабул килиниши бу борадаги ишларни жадал ривожлантириш йулида катта кадам булиб хизмат килмокда.

Мазкур Фармонга кура мамлакатни ижтимоий-сиёсий ва ижтимоий-иктисодий ривожлантириш буйича вазифаларни амалга оширишда узаро манфаатли хдмкорликнинг самарасини оширишга каратилган давлат-хусусий шерикликнинг замонавий механизмларини жорий этиш хдмда бир канча конун х,ужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш, янги конун х,ужжатларини кабул килиш масалаларига эътибор каратилган булиб, улар орасида "Давлат-хусусий шериклик тугрисида"ги ^онунни кабул килиш кузда тутилган. Бундан кузланган максад давлат ва тадбиркорлик субъектлари уртасидаги муносабатларни х,укукий жихдтдан тартибга солиш х,исобланади.

Шу сабабдан х,ам давлат-хусусий шериклиги муносабатларига ва унинг тушунчасига эътибор каратиш лозим. Антик давр файласуфи Аристотел х,ам уз карашларида давлатнинг асосий максади хдётнинг юкори сифатда булиши учун хдмкорликдаги хдракатни амалга оширишдан иборатлигига ургу бериб утади. Аммо шундай булса-да, давлат-хусусий шериклиги муносабатларининг х,озирги куринишига эга булган ва унинг бир канча элементларини узида акс эттирган жихдтлар х,ам мавжуд булиб, буни, энг аввало, ^адимги Рим империяси мисолида х,ам олиш мумкин, чунки ушбу давлатда, айникса, Октавиан Август х,укмронлигида салаза кабиласига Сен-Бернар довонидан фойдаланиш х,укуки берилган булиб, ушбу довон Алп тоглари оркали Италияни Марказий Европа билан боглаш учун хизмат килган ва бу билан ушбу кабила йулни таъмирлаш ва бошка вазифаларни х,ам амалга оширади [2]. Мазкур жихдт оркали ^адимги Рим империясининг бошкарувида фукаролар билан хдмкорлик, баъзи вазифаларни амалга оширишдаги рухсатни назарда тутилганлигини куриш мумкин. Кейинги даврларда х,ам давлат ва фукаролар уртасидаги бундай келишувлар узаро амалга оширилиши ортиб борган. Бунинг асосий сабабларидан бири давлатнинг барча сохдларни тулаконли адо эта олмаслиги ва бунга ресурсларнинг етишмаслигидир. Шу сабабдан х,ам давлат ва тадбиркорлик субъектлари у ёки бу сохдда хдмкорликни амалга оширган х,олда хдракат килиши лозим. Чунки давлатнинг асосий функцияларига эътибор бериладиган булса, унинг ички ва ташки функциялари мавжуд. Бундан ташкари давлат-хусусий шериклиги концепциясининг пайдо булишида Г.Демсец ва Э.Чадвикларнинг бозордаги ракобат гояси мух,им урин тутади. Бунинг асосий сабаби ва пайдо булишида асосий омилларни инглиз иктисодчилари ракобатнинг амалга оширилиши билан белгилашиб, давлат маълум бир сохдда тадбиркорлар билан хдмкорликни таъминлаши ва уз мах,сулотларини ракобатбардош рухда ишлаб чикаришлари лозимлигини билдиради, деб уз мулох,азаларини келтиради [3]. ХVI-ХVШ асрларда Европа давлатлари орасида, айникса,

Англия ва Францияда савдо-сотикнинг ривожланиши, катта-катта савдо уйлари, компанияларнинг турли давлатларга саёхатлари натижасида давлат бошкаруви органлари билан хамкорлик, мазкур савдо компаниялари билан алока янада ривожлантирилганлиги билан характерланади. Бунинг яккол далили сифатида Англиядаги Ост-Индия компаниясининг давлат хизматларини бажариши билан бирга уз фаолиятини савдо-сотик билан олиб борганлиги булса, Францияда эса 1667-1694 йилларда Жанубий канал курилган ва унга шахсан барон Рике масъул булган [4].

Х1Х-ХХ асрларда Германия ва Францияда уй-жой коммунал хужалиги сохасида хусусий шахслар ва давлат уртасида муносабатлар юзага келган. 1882 йилда эса ака-ука Перрелар томонидан шартнома тузилиши натижасида корхоналарни энергия билан таъминлаш мажбуриятини олишади [5]. Ушбу шартноманинг тузилишида шуниси ахамиятлики, уларда субъектлар сифатида тадбиркорлар ва давлат корхонаси уртасидаги муносабат юзасидан келишув амалга оширилган ва бу ижтимоий-иктисодий тармокнинг ривожланиши билан богликдир. Аммо кейинги жараёнлар ва коммунистик мафкуранинг таъсири ва иктисодчи Кейнснинг назарияси (Кейнсчилик — ицтисодиёт назариясидаги етакчи йуналишлардан бири, жамият уаётида бир цатор макроицтисодий %одисаларнинг узаро таъсир курсатишини та%лил цилиш асосида бозор хужалиги фаолияти механизмларини шар%лайди ва давлатнинг ицтисодиётга фаол аралашуви амалиётини асослаб беради. XX асрнинг 30-йилларида инглиз ицтисодчиси Ж.М.Кейнс ушбу гояларни "Бандлик, фоиз ва пулнингумумий назарияси" (1936) асарида баён этган [6]). натижасида барча сохалар давлат назоратига олинди ва бу билан дастлабки вужудга келган муносабатнинг тухтатилишига сабаб булди. Шундай булса-да, давлат-хусусий шериклиги муносабатлари турли давлатларда турлича шаклда намоён була бошлади ва унинг хозирги кундаги маъноси хам айнан Европада пайдо булди, яъни ХХ асрнинг 90-йилларига келиб Буюк Британияда Public private partnership (Давлат-хусусий шериклиги)нинг Британия модели асосида шаклланди. Айнан уша вактда Буюк Британия Бош вазири Жон Мейжор томонидан хусусий молиявий ташаббус курсатиш ва бу хамкорлик тугрисида эълон килди. Ушбу эълон шартномалар тузиш, ижтимоий-иктисодий инфратузилмаларни хусусий секторга бериш максадини кузда тутади. Ушбу холат давлат-хусусий шериклиги тушунчасининг вужудга келишига сабаб булди, аммо мазкур тушунчани олимлар уз ёндашувлари доирасида турли хил фикр-мулохазалар оркали талкин этишади.

Г.А. Борщевский томонидан берилган таърифга кура давлат-хусусий шериклиги ижтимоий-иктисодий вазифаларни бажаришга каратилган жамоа ва хусусий шериклар уртасида техник хизматлар курсатиш, ижтимоий инфраструктура объектларини куриш, таъмирлаш, модернизация килиш, узок муддатга мулжалланган узаро фойдали хизматларни такдим этиш фаолиятини олиб боришга каратилган жавобгарлик, компетентлик ва хавф-хатарни таксимлаш билан амалга ошириладиган битим хисобланади [7]. Ушбу келтирилган таърифга кура давлат-хусусий шериклиги муносабатларида субъектлар сифатида бир томонда давлат ва у вакил килган органлар иштироки турса, иккинчи томонда эса хусусий субъектларнинг иштироки келтирилган. Бундан ташкари, ушбу муносабатда энг мухим белги сифатида ижтимоий-иктисодий сохадаги узаро алокалар назарда тутилади.

Шунингдек, россиялик олимлар томонидан давлат-хусусий шериклиги муносабатларининг урнатилиши ва ривожланишини куриб чиккан холда бу процессуал характерда булиб, давлат, тадбиркорлар, фукаролик жамияти институтларининг ижтимоий-иктисодий баркарорлик ва миллий хавфсизлигига эришишга каратилган тарафларнинг узаро бирдам муносабатидир деб эътироф этишади [8]. Бундан ташкари, жахон амалиётида давлат-хусусий шериклиги икки хил маънода талкин этади. Биринчидан, давлат ва тадбиркорлик субъектлари уртасидаги жуда кенг алока хисобланиб, унинг миллий, худудий, давлат ва халкаро ижтимоий-иктисодий ривожланиши сифатида кайд этилса, иккинчи томондан эса давлат органлари ва тадбиркорлик субъектларининг аник дастурларни амалга оширишга каратилган узаро

икки томонлама фаолиятини назарда тутади. Давлат-хусусий шериклиги муносабатларини ва унинг тушунчасини очиб беришда унинг хукукий белгиларини, яъни субъектлари, объектлари, предметини аниклаш асосида хам амалга ошириш мумкин булади.

Бунда, биринчи навбатда, Жахон банки томонидан "Давлат-хусусий шериклиги -оммавий ва хусусий тарафлар уртасидаги келишув булиб, унга кура инвестицияни жалб этиш учун ишлар бажариш ва хизматлар курсатиш, шунингдек бюджет молиялаштирилишини ошириш воситаси хамдир" деб берилган таърифга тухталадиган булсак, унда давлат-хусусий шериклиги муносабатларининг субъектлари бир томондан давлат, яъни оммавий хукук субъекти шаклида намоён булмокда. Давлат ушбу муносабатда субъект сифатида катнашишдан манфаатдор тараф сифатида узига бир канча максадларни ифода этган холда ёндашади. Бунинг асосий сабабларини эса унинг куяётган максадидан билиб олиш мумкин булади, аммо бу максадлар хар кайси даврда, маконда ва замонда турли хил объектив, субъектив жихатларга эга булиб келган. Бундан ташкари, ушбу таърифда давлатнинг бу муносабатдаги максади ишлар бажариш, хизматлар курсатиш йули билан инвестициявий мухитни шакллантириш ва шу билан бирга инвестиция жалб этиш булса, бошка томонда эса шу йул оркали бюджетнинг молиявий холатини янада кутариш хисобланади.

Фикримизча, Жахон банки томонидан келтирилган ушбу жихатда давлатнинг бир томонлама уз максадини амалга ошириш учун килган харакати деб бахо берилмокда ва бу билан унинг хам хукукий, хам сиёсий максадларини чеклаб куймокда. ^олаверса, мазкур таърифда иккинчи томондан хусусий шахсларнинг, яъни тадбиркорлик фаолияти вакилларининг иштироки берилган булиб, уларнинг давлат-хусусий шериклиги муносабатларидаги иштирокини таъминламокда.

А^Шда давлат-хусусий шериклиги муносабатларини "давлат ва хусусий компаниялар уртасидаги муносабатларнинг шартнома шаклида икки тараф томонидан келишув асосида мустахкамланган шакли хисобланиб, бунда давлат оммавий хокимиятни амалга оширишда уз функцияси ва вазифаларидан келиб чикади" деб таъриф беради [9]. Шунингдек, бундай келишувда шартнома тарафларидан, яъни хукумат вакилининг хусусий корхоналар билан реконструкция килиш, давлат объектларининг курилиши ва бошкарилиши каби сохаларда амалга оширилиши назарда тутилади. Мазкур муносабатда объектга нисбатан муносабат узгармаган холда ундан келиб чикадиган шартноманинг шартлари узгариши мумкин холос. Шу сабабдан хам А^Шда давлат-хусусий шериклиги тушунчаси ва у оркали тузиладиган шартноманинг бошка оддий шартномалардан фарки, унинг кенг сохада кулланилиши ва бу буйича хусусий корхонанинг хавф-хатарни узига кабул килган холда турли санкцияларни кузда тутилиши билан ажралиб туради.

А^Ш конунчилигига кура келтирилган таърифга мувофик давлат-хусусий шериклиги муносабатларида давлат иштирок этиши нафакат унинг узига, балки хусусий корхона вакилларига хам бир канча вазифаларни, мажбуриятларни бажаришни юклаган булиб, бошка шартномаларнинг унинг сохаси кенглиги, шартнома юзасидан келиб чикадиган мажбуриятларда санкцияларнинг кулланилиши хамда ушбу муносабатларда хусусий корхоналар хавф-хатарни олдиндан уз буйнига олган холда ёндашишни, давлат-хусусий шериклиги субъекти булишини билдиради. Бундай холатда давлат томонидан таклиф этиладиган шериклик сохасига караб хам давлат ва хусусий тадбиркорлик фаолияти билан шугулланувчилар уртасида давлат-хусусий шериклиги муносабатлари келиб чикади.

Канада Давлат-хусусий шериклиги Кенгаши томонидан давлат-хусусий шериклиги муносабатлари давлат муассасалари ва хусусий секторнинг узаро хамкорлиги хисобланиб, хар бир томон белгиланган вазифаларни амалга ошириш учун тажриба ва махоратга асосланган келишув сифатида бахо беради [10]. Ушбу таърифга кура давлат-хусусий шериклигини айнан давлат номидан ёки унинг бир органи сифатида фаолият юритувчи субъектнинг катнашиши назарда тутилмокда, бу билан давлат-хусусий шериклиги муносабатларининг бир томондан маъмурий хукукий муносабатлар доираси билан боглик

эканлигини куриш мумкин булади. Шундай булса-да, хар икки томонда хам узаро хукук ва мажбуриятлар келишув (шартнома) асосида тартибга солиш йули билан амалга оширилади. Давлат-хусусий шериклиги муносабатлари тушунчасини очиб беришда жахон тажрибасида ва бугунги кунда харакатдаги шериклик муносабатларини мисол келтириш оркали хам курсатиш мумкин, яъни Россия Федерациясида амалга оширилган йул курилиши сохасидаги М-1 "Беларус" лойихасида Москва - Минск йуналишида катта хажмдаги курилиш монтаж ишларининг амалга оширилиши учун махаллий ва хорижий тадбиркорлик субъектлари иштирок этган булса [11], Германиянинг Франкфурт-Майн аэропорти реконструкциясининг амалга оширилиши, Нева дарёси устида курилган Орловский дастури, Пулково аэропортини ривожлантириш ва таъмирлаш дастури кабиларни олиш мумкин булади [12].

Давлат-хусусий шериклиги тушунчасини таърифлашда корпоратив бошкарув ва тадбиркорлик муносабатларидан келиб чиккан холда ёндашиш мумкин булиб, узок муддатга мулжалланган давлат ва хусусий шерик уртасида шартномавий хукукий муносабат хисобланади ва бу оркали оммавий хизматлар курсатишнинг амалга оширилиши натижасида хусусий шерик томонидан тадбиркорлик хавф-хатарини инобатга олган холда уз улушлари билан жавоб бериши хамда маълум бир ишлар, хизматлар бажаришни назарда тутади [13]. Шунингдек, Осиё тараккиёт банки томонидан давлат-хусусий шериклиги давлат ва хусусий тадбиркорлик субъектлари уртасидаги инфраструктура ва хизмат курсатиш сохасидаги алокалар эканлигига ургу бериб утади.

Фикримизча, келтирилган давлат-хусусий шериклигига оид таърифларда энг умумий жихат сифатида факатгина давлат ва хусусий тадбиркорлик субъектлари иштироки таъминланиши, ушбу сохада бир томондан давлатнинг иштироки ёки узи томонидан таклиф этилаётган лойиха асосида тадбиркорлик субъектларининг харакати хисобланар экан. Шунингдек, таърифда курилиш, яъни инфраструктура ва хизматлар курсатиш фаолияти алохида курсатилган. Бизнингча, бунинг асосий сабабларидан бири шундан иборатки, бугунги бозор иктисодиёти шароитида хизматлар курсатиш сохаси нихоятда кенг камровли хамда бошка сохаларни хам умумий маънода камраб олишини билдиради. Юкорида келтирилган таърифларда давлат-хусусий шериклиги ва уни тартибга солишга каратилган тушунчалар норматив-хукукий хужжатларда эмас, умумий хукук принциплари хамда тегишли давлатлар ва ташкилотларнинг юриспруденция доирасидаги таърифлари хисобланади.

Ушбу холатда давлат-хусусий шериклиги ва у тартибга солишга оид баъзи хукукий таърифларни хам куриб чикиш лозим булади. Россия конунчилигига кура давлат-хусусий шериклиги муниципал хусусий шериклиги билан бир уринда келтирилади ва бир томонда оммавий шерик ва иккинчи томондан хусусий шерик уртасидаги хавф-хатар икки томонда булиши, ресурсларнинг бирлаштирилиши асосида тегишли муддатда амалга ошириладиган хамда иктисодиётга инвестицияни жалб этиш, давлат ва махаллий бошкарув билан юридик шаклда расмийлаштириладиган келишув сифатида бахоланади [14]. Келтирилган таърифда хам юкорида кайд этилганларидек умумий жихат ва давлат-хусусий шерилигининг мохияти деярли бир хил булиб, иктисодиётни ривожлантириш, инвестиция жалб этиш учун бир томонда давлат ёки у вакил килган органнинг катнашиши булса, иккинчи томонда эса, албатта, хусусий шерикнинг, яъни тадбиркорлик субъектининг булиши айтиб утилади. Беларусъ Республикаси 2015 йил 30 декабрда кабул килган "Давлат-хусусий шериклиги тугрисида"ги ^онунининг 1-моддасига кура давлат-хусусий шериклиги давлат ва хусусий шерик уртасидаги ресурсларнинг бирлаштирилиши асосида тегишли муддатда амалга ошириладиган хар томонлама фойдали булган келишув деб таъриф берилади. Бизнинг фикримизча, ушбу таърифда хам Россия конунчилигида келтирилганидек хусусият мавжуд булиб, мохиятан олиб караганда давлат-хусусий шериклиги бир хилда тушунилади. Ирландияда эса давлат-хусусий шериклиги давлат ва хусусий сектор уртасида аник дастурга асосланган ёки ижтимоий сохага йуналтирилган давлат томонидан таклиф этиладиган узаро муносабат деб каралади [15].

Демак, келтирилган таърифларга таянган холда давлат-хусусий шериклигининг бир канча белгиларини келтириб утамиз, бунга:

1. Бир томонда давлат ёки унинг номидан иш юритувчи орган иштироки;

2. Иккинчи томонда тадбиркорлик субъектининг иштирок этиши;

3. Иктисодий сохасини ривожлантишга йуналтирилганлик;

4. Факатгина мухим сохаларни давлатнинг узи амалга ошириши;

5. Ижтимоий сохада тадбиркорлик субъектларининг давлат билан кенг алокасини таъминлаш ва иложи борича уларга бериш;

6. Давланинг йуналтирувчи функцияда ишларни ташкил этиши;

7. Х,ар икки томонда хам хавф-хатарнинг мавжудлиги ва жавобгарликнинг белгилаб куйилиши;

8. Аник максадга йуналтирилган хамкорликка асосланган келишувнинг тарафлар эрк-иродасига мувофик кабул килиниши;

9. Тадбиркорлик субъектларининг бир ёки бир нечта булиб иштирок этиши киради.

Мазкур белгиларнинг барчаси хам давлат-хусусий шериклиги тушунчасини очиб

бера олмаслиги мумкин ва бунинг учун тарафлар томонидан тузиладиган шартномага, унинг шартларига эътиборни каратиш талаб этилади.

Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, Узбекистон Республикаси узининг тарихий мустакиллигига эришганидан сунг юртимизда ишбилармонлик ва инвестиция мухитини тубдан яхшилаш, жахон амалиётида умумэътироф этилган иктисодий бизнесни юритиш шароитларини яратиш ва уларни бахолаш мезонлари тизимини жорий этиш ва шу асосда мамлакатимизнинг халкаро рейтингини янада оширишни таъминлаш буйича кенг камровли чора-тадбирлар амалга оширилди. Шунингдек, ислохотларнинг кейинги боскичларида тадбиркорлик субъектларини давлат руйхатидан утказиш, кредит олиш, иктисодий низоларни куриб чикиш сезиларли даражада соддалаштирилди. Мулкни руйхатдан утказиш, ер участкаларини ажратиш, курилишга рухсатномалар бериш, электр тармокларига уланишда "бир дарча" тамойилини оммавий жорий этиш буйича ишлар жадал суръатларда амалга оширилди. Шунинг учун хам тадбиркорлик фаолиятида келиб чикаётган муаммо ва камчиликларнинг олдини олиш максадида ушбу сохада хукук ижодкорлиги амалга ошириш, конунчиликни такомиллаштириш зарурати юзага келмокда. ^олаверса, давлат ва тадбиркорлик субъектлари уртасида шериклик муносабатларини хукукий жихатдан тартибга солиш, маълум бир сохаларда давлат ва тадбиркорлик субъектларининг хамкорлигини амалга ошириш, тадбиркорлик субъектларининг давлат билан муносабатларида ривожланган давлатлар тажрибасидан келиб чиккан холда уларнинг ЯИМдаги улушини ошириш хамда буш иш уринларини яратишда ёрдам беришдан иборат.

Юкорида келтирилган фикрлар ва амалий мисоллардан келиб чиккан холда давлат ва тадбиркорлик субъектлари хукукларини химоя килиш, мазкур сохани тартибга солиш юзасидан куйидаги таклифлар ва тавсиялар келтирилади:

1. Давлат-хусусий шериклиги муносабатларини тартибга солиш жараёнига хамда кабул килинаётган конун хужжатига конунийлик, тенглик, адолатлилик ва ихтиёрлик, давлат-хусусий шериклиги шартномасини амалга оширишда тарафларнинг ихтиёрий шартнома шартларини бажаришлари, очиклик ва ошкоралик, узаро хурмат ва тарафларнинг хукук, мажбуриятларини хисобга олиш хамда шартномани амалга оширишда самарадорлик каби принципларни киритиш максадга мувофик булади. Ушбу принципларнинг киритилиши давлат ва тадбиркорлик субъектлари уртасидаги шериклик муносабатлари умумий хукук принципларидан фаркли равишда махсус соха доирасида тартибга солишни белгилайди ва буни амалга оширади.

2. Давлат-хусусий шериклиги муносабатларида тарафлар сифатида бир томонда давлат ёки у томонидан вакил килган субъект иштирок этса, иккинчи томондан эса тадбиркорлик субъекти иштирок этишини кабул килинаётган конунда келтириш максадга мувофик.

3. Давлат-хусусий шериклиги муносабатларида хусусий шерик сифатида давлат органлари, ташкилотлари ва муассасалари, шунингдек нодавлат нотижорат ташкилотлар иштирок этмасликлари ва хусусий шерик билан бирга хам иштирок этмасликларини кабул килинаётган конун хужжатида келтириш максадга мувофик булиб, бунинг асосий сабабларидан бири юкоридаги субъектлар тадбиркорлик фаолияти билан шугулланишлари конун хужжатларига кура амалга оширишлари таъкикланган хамда уларнинг асосий максад ва вазифаларига хилоф хисобланади.

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati

1. Karimov I.A. "Bosh maqsadimiz - mavjud qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borilayotgan islohotlarni, iqtisodiyotimizda tarkibiy o'zgarishlarni izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka yanada keng yo'l ochib berish hisobidan oldinga yurishdir" // Xalq so'zi. - 2016. - 16 yanvar.

2. <http://www.hrono.ru>.

3. Shakirov T.A Sovershenstvovaniye mexanizmov vzaimodeystviya organov vlasti i biznesa pri realizatsii proyektov gosudarstvenno-chastnogo partnerstva v kommunalnom sektore. Dissertatsiya na soiskaniye uchenoy stepeni kandidata ekonomicheskix nauk. -Moskva, 2015, -S.23.

4. Muxtarova T.R. Evolyutsiya razvitiya gosudarstvenno-chastnogo partnerstva. Referat, -Moskva, 2015.

5. <https://xreferat.com>.

6. http://socioline.ru.

7. Borshevskiy G. A. Gosudarstvenno-chastnoye partnerstvo: uchebnik i praktikum dlya bakalavriata i magistraturi / G. A. Borshevskiy. - M.: Izdatelstvo Yurayt, 2015. - 344 s. Seriya: Bakalavr i magistr. Akademicheskiy kurs.

8"Osnovi gosudarstvenno-chastnogo partnerstva (teoriya, metodologiya, praktika)" (kol. avt.; pod red. V. Varnavskogo, A. Zeldnera, V. Mochalnikova, S. Silvestrova. - Moskva :Ankil, 2015.

- S.16.)

9. Gosudarstvenno-chastnoye partnerstvo: teoriya i praktika / V. G. Varnavskiy, A. V. Klimenko, V. A. Korolev i dr.; Gos. un-t - Visshaya shkola ekonomiki. - M.: Izd. dom Gos. un-ta - Visshey shkoli ekonomiki, 2010. - S. 14.

10. <http://www.pppcouncil.ca.>

11. <https://xreferat.com.>

12. <https://xreferat.com.>

13. Recommendation of the Councilon Principles for Public Governance of Public-Private Partnerships May 2012, OECD Publishingpp 19.

14. www.consultant.ru<http://www.consultant.ru>

15. Gosudarstvenno-chastnoye partnerstvo: teoriya i praktika / V. G. Varnavskiy, A. V. Klimenko, V. A. Korolev i dr.; Gos. un-t - Visshaya shkola ekonomiki. - M.: Izd. dom Gos. un-ta

- Visshey shkoli ekonomiki, 2010. - S. 15.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.