CC BY
4ПЕШВОИ МИЛЛАТ - ТАШАББУСКОРИ РУШДИ САЙЁ^Й ВА ^УНАР^ОИ
МАРДУМ
ОДИНАЕВ ЦОСИМ^ОН ОЧИЛДИЕВИЧ
Донишгохи байналмилалии сайёхй ва сохибкории Точикистон, ассистенти кафедраи Географияи иктисодй ва экология ш. Душанбе, Чумхурии Точикистон, хиёбони Борбад, 48/5
Аннотатсия. Мацола равона шудааст ба са^ми Пешвои миллат, Асосгузори сул^у вафати милли му^тарам Эмомали Ра^мон даррушди со^аи сайёщ. Омори сайё^он воридшуда дар сол^ои гузашта нишон дода шудааст. Инчунин нуцта^ои мущме ки ба со^аи сайёщ дахл дорад, аз пайом^ои гузаштаи Пешвои миллат цайд шудааст. Дар мацола вобаста ба ^амкорщои сиёсию ицтисодии Тоцикистон ба дигар кишвар^о ишор шудааст. Инфрасохтори сайёщи Тоцикистон аз цумла ширкат^ои сайёщ, ме^монхона^о, мавзещои сайёщ дару гардидааст. Оиди раводид^ои дипломами ва сайёщи Тоцикистон дар мацола оварда шудааст.
Иборахр асоси: со^аи сайёщ, пайоми солона, раводиди сайёщ, ширкат^ои сайёщ, инфрасохтори сайёщ, цонуну царор^ои сайёщ, муносибат^ои дипломати, меумонхонауо ва мавзе^^ои сайёхй.
Аннотация. В статье акцентируется внимание на вкладе лидера нации, основоположника национального мира и единства Эмомали Рахмона в развитие туристической отрасли. Приведена статистика прибывших туристов за предыдущие годы. Важные моменты, связанные со сферой туризма, также были отмечены в прошлых посланиях Лидера нации. В статье говорится о политическом и экономическом сотрудничестве Таджикистана с другими странами. Перечислена туристическая инфраструктура Таджикистана, включая туристические компании, гостиницы и туристические достопримечательности. В статье представлены дипломатические и туристические визы Таджикистана.
Ключевые слова: индустрия туризма, годовой отчет, туристическая виза, туристические компании, туристическая инфраструктура, законы и правила туризма, дипломатические отношения, гостиницы и туристические достопримечательности.
Abstract. The article focuses on the contribution of the leader of the nation, the founder of national peace and unity Emomali Rahmon to the development of the tourism industry. Statistics on tourist arrivals for previous years are provided. Important points related to the tourism sector were also noted in the previous messages of the Leader of the Nation. The article talks about the political and economic cooperation of Tajikistan with other countries. The tourism infrastructure of Tajikistan is listed, including travel companies, hotels and tourist attractions. The article presents diplomatic and tourist visas of Tajikistan.
Key words: tourism industry, annual report, tourist visa, travel companies, tourism infrastructure, tourism laws and regulations, diplomatic relations, hotels and tourist attractions.
Х,амаи он талошхое, ки Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон аз огози интихоб шудан ба вазифаи сарвари давлат кардаанд, бо ташаббуси хамон захматхо имруз хамаи сохахо дар кишварамон ру ба бехбуди ва хатто ба натичахои хуб расида истодаанд, аз кабили сохаи маориф, тиб, кишоварзй, сайёхй, фархангй ва гайрахо. Аз хама хизматхои бузурги Пешвои миллатамон ин пеши рохи чанги шахрвандиро гирифтан буд, ки дар ин давраи бисёр мудхиш кишвари азизамон кариб ба парокандагй омада расида буд. Махз хамин марди бузург халки точикро мутахид намуда мухолифону тарафдорони кишварро дар як миз чамъ оварда гуфтушунид баргузор намуда сулху суботро дар кишвар баркарор намуд.
Иктисодиёти кишвар бошад аз сатхи паст то ба сатхи баланде омада расид. Ба иттилои Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахолии Точикистон дар давраи истиклол беш аз 3,3 миллион чойхои кори доимй ва мавсимй таъсис дода шуда, музди миёнаи мехнат 87, нафака 80, ва даромади пулии ахолй 75 баробар афзоиш ёфт. Тибки иттилои манбаъ, сатхи камбизоатй аз 83 фоизи соли 1999 ба 26,3 фоиз дар соли 2019 кохиш дода шуд, ки ин аз чумлаи мухимтарин дастовардхои даврони сохибистиклолй ба хисоб меравад.[1] Хачми солонаи бучети кишвар аз 300 млн сомонии соли 1999 то ба 43 млрд сомонии соли 2024 зиёд гардид. Ба хамаи ин нигох накарда Пешвои миллатамон талош доранд, ки боз хам ин нишондихандахоро ба боло бардошта сатху сифати зиндагии халки точикро ба дарачахои боло оварда расонанд.
Хушбахтона бо шарофати сохибистиклолии кишвар ва сулху субот дар мамлакат дар заминаи ахду талошхои пайваста, содикона ва собиткадамонаи Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон дар баробари дигар сохахои рушди иктисодиёти миллй, сохаи сайёхй низ дар 33 соли мустакилият ва сохибихтиёрии хеш ба маротиб рушд ёфта, Точикистони сохибистиклол, хамчун кишвари кашфношуда ва гушае аз бихишти руи замин ба чомеаи чахонй муаррифй гардид. ^айд кардан ба маврид аст, ки барои рушди сохаи сайёхй як катор конуну карорхо консепсия ва барномахо кабул шудаанд, аз чумла:
- ^онуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи туризм" аз 3 сентябри соли 1999 кабул гардид, ки ба конуни мазкур ду маротиба 26 декабри соли 2005, №126 ва 19 майи соли 2009, №30 тагйиру иловахо ворид намуданд.[2]
- ^арори Хукумати Чумхурии Точикистон "Дар бораи минтакаи истирохат ва туризм эълон кардани дараи Ромит" аз 18 сентябри соли 2000, № 358.
- ^арори Хукумати Чумхурии Точикистон "Дар бораи тасдики Барномаи максадноки комплексии рушди нохияи Варзоб хамчун минтакаи истирохати, табобатй, санитариву курортй ва туризм дар давраи солхои 2000 - 2010" аз 9 ноябри соли 2000, №461.
- ^арори Хукумати Чумхурии Точикистон "Дар бораи Барномаи мачмуи рушди нохияи Балчувон ба сифати минтакаи туризми байналмиллалй дар давраи солхои 2002 - 2012" аз 3 июли соли 2002, № 276.
- Барномахои давлатй рушди сохаи сайёхй дар Чумхурии Точикистон дар давраи солхои 2010 - 2014 аз 28 майи соли 2009.
- Консепсияи рушди сайёхй дар Чумхурии Точикистон дар давраи солхои 2009 - 2019 аз 2 апрели соли 2009, № 202.
- ^онуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи сайёхии дохилй" аз 18 июли соли 2017, №1450 кабул намуданд ба хисоб мераванд.
Ин кушишу талошхои Пешвои миллат, ки асосгузори рушди сохаи сайёхй ва муаррифгари Точикистони муосир дар арсаи байналмилалй ба хисоб мераванд, ба он мусоидат намуд, ки 2000 км рох, 240 пул, 30 км накбхои мошингузар, 2100 адад корхонаи саноатй бо пешниходи 140 навъи махсулоти истехсолй, 63 миллиард сомонй чалби сармоягузорй ё худ 8,1 миллиард доллари амрикой, ки аз ин 27,5 миллиард сармояи мустаким мебошад, чалб ва амалй гардидааст.
Дар ин давра дар самти ташаккули заминахои меъёрй - хукукии танзимкунандаи фаъолияти устувори соха 30 санади конунгузорй, 21 адад созишнома ва ёддоштхои тафохуми хамкорй, эълони 5 адад ёдгории таърихиву фархангй хамчун, мероси таърихиву фархангии Созмони умумичахонии ЮНЕСКО, пешниходи тартиби соддаи воридшавии сайёхон ба шахрвандони 120 давлати дунё. Инчунин аз аввали мохи майи соли равон нисбати шахрвандони 25 кишвар низоми бераводиди яктарафаи вуруду будубош дар Точикистон ба мухлати 30 руз чорй карда шудааст.
Дар фехраст аз чумла кишвархои Андорра, Бахамас, Босния ва Гертсеговина, Бразилия, Булгористон, Коста Рика, Кипр, Ирландия, Малта, Чазирахои Маршал, Мексика, Мугулистон, Черногория, Умон, Руминия, Федератсияи Сент-Китс ва Невис, Сент-Люсия, Сан-Марино, Сербия, Словакия, Словения, Сулаймон, Сент-Винсент ва Гренадинй ва Вотикон зикр
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
шудаанд. Инчунин нисбат ба шахрвандони 16 давлат, ки синнашон аз 55 боло аст, низоми бераводид ба мухлати 14 руз мукаррар гардидаст ба ин руйхат Албания, Алчазоир, Барбадос, Вануату, Чин, Иттиходи Доминика, Фичй, Лаос, Лубнон, Мадагаскар, Марокаш, Макдунияи Шимолй, Никарагуа, Панама, Тунис ва Ветнам вориданд. Ба катори давлатхое, ки шахрвандонашон метавонанд тарики низоми содакардашуда раводиди Точикистонро гиранд, 14 давлати дигар зам шудааст.[3].
Ба иттилои Кумитаи рушди сайёхии Точикистон дар шашмохаи якуми соли 2024 ба Точикистон 748,3 хазор шахрванди хоричй омадаанд. Аз ин шумора 580,5 хазор нафар тибки талаботи Созмони умумичахонии сайёхй хамчун сайёх ворид гардидаанд, ки ин нишондиханда нисбат ба хамин давраи соли гузашта 19,1% зиёд мебошад. Ба панчгонаи бехтарин давлатхо аз чихати теъдоди воридшавии шумораи сайёхон Узбекистон бо 205,1 хазор нафар, Русия бо 31,9 хазор нафар, ^азокистон бо 7,1 хазор нафар, Чин бо 2,8 хазор нафар ва Туркия бо 2,5 хазор нафар ворид гардидаанд.
^айд карда шудааст, ки дар чумхурй 214 ширкати сайёхй фаъолият доранд, ки аз ин микдор ба Вилояти Мухтори Кухистони Бадахшон 41 адад, ба шахри Душанбе 101 адад, вилояти Сугд- 46, вилояти Хатлон- 17 ва ба шахру нохияхои тобеи марказ 9 адад рост меояд. Дар мамлакат 338 субъекти хизматрасони сайёхй ба хисоб гирифта шудааст, ки инхо 209 мехмонхона, 46 хостел ва мотел, 54 осоишгох, 5 д осоишгохи кудакона ва лагерхои солимгардонй, 7 маркази муоличавй ва дармонгохи солимгардонй, 10 хонаи истирохатй, 3 кемпинг ва 4 базаи сайёхй ва истирохатй мебошанд.[4]
Хамчунин ба иттилои ин ниход ба Точикистон аз замони ба даст овардани итиклолият то имруз аз 127 давлати чахон сайёхон ворид шудаанд.
Бояд хотиррасон шуд, ки дар асоси Консепсияи миллии рушди сохаи сайёхй, Чумхурии Точикистон то соли 2020, зиёда аз 1 миллион сайёхро ба кишвар кабул намуд. Махз хамаи инро Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба назар гирифта барои боз хам бо суръат рушд кардани сохаи сайёхй дар пайёми солонаи худ ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, ки санаи 22 декабри соли 2017 баргузор шуд чунин пешниход намуданд: "Бо максади тараккй додани сохаи сайёхй, муаррифии шоистаи имкониятхои сайёхии мамлакат ва фарханги миллй дар арсаи байналмиллалй, инчунин, чалби сармоя ба инфрасохтори сайёхй пешниход менамоям, ки соли 2018 дар кишвар "Соли рушди сайёхй ва хунархои мардумй" эълон карда шавад".[5]
Пешвои миллатамон сохаи сайёхиро яке аз сохахои мухими бо шугл фаро гирифтани ахолии кобили мехнат мешуморанд, ки барои баланд бардоштани сатхи зиндагии мардум ва рушди дигар сохахои хизматрасониву истехсолй мусоидат мекунад. Бо талошхои Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон сохаи сайёхи дар кишвар рушд ёфта тибки арзёбии созмонхои бонуфузи байналмиллалй дар раддабандии сайёхй Чумхурии Точикистон аз хар чанд чихат чойхои намоёнро ишгол мекунад, аз чумла:
- Мачаллаи сайёхии бритонии "Вандерласт" ("Wanderlust") дар соли 2012 Чумхурии Точикистонро дар катори 10 кишвари чолибтарин барои боздиди сайёхон эълон кард;
- шабакаи ичтимоии "Глоб Спотс" ("Globe Spots") дар соли 2014 Чумхурии Точикистонро дар сархати дахгонаи кишвархои чолиб барои сайёхони саргузаштй чой додааст;
- нашри русии мачаллаи маъруфи "Нешнл Чеографик" ("National Geographic") 28-феврали соли 2016 шохрохи Помири Точикистонро ба 10 рохи зеботарини дунё шомил намуд;
- мачаллаи Топ - 100 дар соли 2015, куххои Помирро ба руйхати мавзеъхои чолиб дохил намуд;
- Нашрияи "Зе Индепендент" "The Independent" дар соли 2015 пойтахти Точикистон шахри Душанберо ба хайси дахгонаи мавзеъхои бехатар аз руи таъмини амнияти шабона эътироф намуд;
- аз руи тахлилхои омори расмии Созмони умумичахонии сайёхй дар соли 2016, Чумхурии Точикистон дуюмин кишварест, ки сайёхии он дар холи рушд карор дорад;
- Мачаллаи сайёхии бритонии "Вандерласт" ("Wanderlust") Точикистонро аз лихози низоми соддаи гирифтани раводид аз чумла, навъи сайёхй дар руйхати панч кишвари пешсафи чахон дар мавкеи чорум чой додааст;
- Точикистон дар раддабандии Ташкилоти байналмилалии «British Backpacker Society» аз руи имкониятхои саёхати саргузаштй ва пиёдагардй ба дахгонаи аввали кишвархои бехтарини чахон шомилшуда, мавкеи 7-умро ишгол намуд.
- Департаменти давлатии ИМА оид ба масъалахои сайёхй ЧумхурииТочикистонро яке аз мамлакатхои барои саёхат амну бехатар арзёбй карда, барои сафар ба шахрвандонаш тавсия додааст.
Соли рушди сайёхй ва хунархои мардумй эълон шудани соли 2018, ки хадафи асосии он муаррифии шоистаи миллати точик мебошад, зеро сохаи сайёхи - ин муаррификунандаи таъриху фарханг, табиат ва анъанахои миллй ба хисоб меравад ва ба хамин хотир сайёхй ва хунархои мардумй бо хамдигар алокамандии зич дошта хар як сайёхе ки ба ин ё он кишвар сафар мекунад албатта аз фарханг, чашну маросим ва хунархои мардумии он кишвар дидан мекунад. Ба хамин хотир Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон рушди хунархои мардумиро дар баробари рушди сохаи сайёхй ба рох монданд, ки барои зинда ва эхё гаштани хунархои кадимаи халку миллатамон, ки кисми бештари онхо дар холати аз байн рафтан карор доштанд дубора баркарор намуданд, зеро халки точик аз кадим мардуми хунарманду мехнатдуст буда бо хунархои колинбофй, кулолгарй, чармгарй, наккошй, охангарй, матоъбофй ва гайрахо шухрати бузурге ба худ касб намудаанд. Пешвои миллатамон бо максади эхёи хунархои мардумй, ки яке аз роххои ба шугл чалб кардани ахолй аз он чумла занону духтарони хонашин имсолро соли рушди хунархои мардумй эълон намудаанд ва инчунин, бо максади хавасмандгардонии ахолй чихати истехсоли молхои ниёзи мардум дар хона ва рушди хунархои мардумй аз 1 январи соли 2018 фуруши чунин молу мавод аз пардохти хамаи намудхои андоз озод намудаанд.
Соли рушди сайёхй ва хунархои мардумй эълон гардидани соли 2018 ба дарки ахаммияти самтхои мазкур дар хаёти ичтимоиву иктисодии мардум такони чиддй бахшида, шумораи сайёхоне, ки соли 2018 ба Точикистон омаданд, нисбат ба соли 2017 дуюним баробар афзуд, вале барои расидан ба хадафхои пешбинишуда як сол басанда нест. Дар баробари ин, худи хамон сол "Стратегияи рушди сайёхй барои давраи то соли 2030" кабул гардид ва имкониятхои сайёхии Точикистон то хадди имкон муаррифй шуданд, лекин барои рушди инфрасохтори соха дар хамаи минтакахои кишвар бояд тадбирхои иловагй андешида шаванд. Бо максади вусъат бахшидан ба халли масъалахои зикршуда ва бо дарназардошти зарурати инкишофи инфрасохтори дехот пешниход менамоям, ки солхои 2019-2021 "Солхои рушди дехот, сайёхй ва хунархои мардумй» эълон карда шаванд.[6]
Чумхурии Точикистон сиёсати дархои кушодро пешаи худ намудааст, ки Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон дар пайёми имсола дар ин бора чунин кайд намудаан: "Сиёсати дархои кушода чун мевари аслии муносибатхои мо бо чахони муосир вокей, дуруст ва судовар будани худро нишон дод" Ин барои рушди сохаи сайёхи низ хеле таъсири хубе мерасонад, аз хамин сабаб Чумхурии Точикистон шуруъ аз соли 2016 низоми содда намудаи гирифтани раводидро чори намудааст, яъне низоми раводиди электронй. Х,ар шахсе, ки ба Чумхурии Точикистон сафар кардан мехохад дигар шарт нест ба сафоратхона ё консулгарй мурочиат намояд, зеро ба воситаи интернет барои гирифтани раводид ба сомонаи Вазорати Корхои Хоричии Чумхурии Точикистон дархост мефиристад ва аз он чо метавонан раводиди электорниро ба даст орад, ки бо ин раводид метавонад дар давоми 45 шабонаруз дар Чумхурии Точикистон карор гирад.
Бояд ёдовар шуд, ки бо шарофати Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба рох мондани муносибатхои
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
хубу рафикона бо давлатхои минтака барои кишварамон бисёр судовар буда барои рушди хамаи сохахои кишварамон аз чумла сохаи сайёхй хеле мухим мебошад, аз чумла дар саннаи 9 - 10 марти соли 2018 хамчун рузи таърихи барои халкхои точику узбек ба хисоб меравад, ки дар ин ду руз Президенти Чумхурии Узбекистон мухтарам Шавкат Мирзиёев бо як хайати кории калон ба Чумхурии мо ташриф оварданд, ки бо ташрифи эшон байни Точикистону Узбекистон 27 санади хамкори ба имзо расида муносибати байни ду кишвар, ду халки аз кадим дусту бародар ва хамсояи наздик, ки пас аз 26 сол боз бо хам омаданд. Аз хама мухимаш ин аст, ки шахрвандони харду кишвар метавонанд дар муддати як мох бидуни раводид ба кишвархои хамдигар сафар намоянд, ки танхо дар мохи март аз хар ду чониб ба наздики 300 хазор нафар шахрвандонашон ба кишвархои хамдигар сафар намуданд, ки ин барои рушди сохаи сайёхй ва боз хам зиёд намудани шумораи сайхон мусоидат мекунад.[7] Пас аз ин сафари Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон бо як сафари кори ба Чумхурии ^азокистон сафар намуданд, ки дар ин сафар як чанд санадхо ба имзо расид. Минбаъд шахрвандони Чумхурии Точикистон ва Чумхурии ^азокистон метавонанд дар муддати як мох бе раводид ба кишвархои якдигар сафар намоянд, ки ин хам метавонад сафи сайёхони хоричиро аз хисоби давлатхои минтака ба кишварамон афзояд.
Вокеан хам Асосгузори сулху Вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон кишвари азизамонро ба як кишвари амну осуда, сулху вахдат, дустиву рафокат табдил доданд, ки мо точикон хамеша то абад аз замин то само аз Пешвои миллатамон миннатдорем.
РУЙХАТИ АДАБИЁТ^О
1. https://sputnik.ti/20220127/kohishi-sathi-kambizoati-toiikston-sharh-vazorat-1045239023.html;
2. Яонуни XT «дар бораи туризм» 03.09.1999
3. https://sputnik.ti/20240501/toiikiston-yakbora-nizomi-ravodid-davlat-1062681388.html;
4. https://sputnik.ti/20240916/maqomot-toiikiston-kishvari-iahon-sayyoh-vorid-shudaast-1064341121.html;
5. Пайоми Пешвои миллат ба Мачлиси https://president.ti/event/missives/15376;
6. Пайоми Пешвои миллат ба Мачлиси https://president.ti/event/missives/17365;
7. https://mfa.ti/tg/main/view/145/munosibathoi-toiikiston-bo-uzbekiston;
Олй 22 - декабри соли 2017, Олй 26 - декабри соли 2018,
