Научная статья на тему 'Перименопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни оптималлаштириш'

Перименопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни оптималлаштириш Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
67
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
экстрагенитал эндометриоз / перименопауза / аденомиёз

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Д.И.Очилова, З.Мухторова

Перименопауза аёл ҳаётининг 1/3 қисмига тўғри келади, ва бу ўз навбатида муаммонинг тиббий ва ижтимоий аҳамиятини яққол намоён этади. Шунинг учун ёшга боғлиқ эстроген етишмовчилиги патогенетик сабаб бўлган касалликларнинг олдини олиш ва даволашни янада ривожлантириш муҳим тиббий ва ижтимоий аҳамиятга эгадир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по естественным и точным наукам , автор научной работы — Д.И.Очилова, З.Мухторова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Перименопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни оптималлаштириш»

Перименопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни оптималлаштириш

Д.И.Очилова З.Мухторова

Самарканд давлат тиббтёт университети

Аннотация: Перименопауза аёл хаётининг 1/3 кисмига т^ри келади, ва бу уз навбатида муаммонинг тиббий ва ижтимоий ахамиятини яккол намоён этади. Шунинг учун ёшга боFлик эстроген етишмовчилиги патогенетик сабаб булган касалликларнинг олдини олиш ва даволашни янада ривожлантириш мухим тиббий ва ижтимоий ахамиятга эгадир.

Калит сузлар: экстрагенитал эндометриоз, перименопауза, аденомиёз

Optimizing the treatment of endometriosis in perimenopausal

women

D.I.Ochilova Z.Mukhtorova Samarkand State Medical University

Abstract: Perimenopause corresponds to 1/3 of a woman's life, and this, in turn, clearly shows the medical and social importance of the problem. Therefore, further development of prevention and treatment of diseases caused by age-related estrogen deficiency is of great medical and social importance.

Keywords: extragenital endometriosis, perimenopause, adenomyosis

Кириш. Х,озирги вактда эндометриоз замонавий гинекологиянинг хал килинмаган муаммоларидан бири булиб, аёллар саломатлигига катта зарар етказмокда.Эндометриознинг частотаси, агар аденомиёз ва ташки жинсий аъзолар эндометриозининг ягона статистикасини олсак, турли муаллифларнинг фикрига кура 1-59% гача узгариб туради[1,2]. В.Я.Наумова ва унинг хаммуаллифлари фикрига кура, гинекологик касалланиш таркибидаги эндометриоз камида 11,6% ни ташкил килади ва генитал эндометриоз (48,5%) таркибида етакчи хисобланади. Л.В. Адамян ва унинг хаммуаллифларининг фикрига кура (2016), бачадонга турли даражадаги зарар етказадиган эндометриоз жинсий ва экстрагенитал эндометриоз холатларининг 70-90% дан орт^ини ташкил килади [2].

Перименопауза аёл хаётининг 1/3 кисмига тyFри келади, ва бу уз навбатида муаммонинг тиббий ва ижтимоий ахамиятини яккол намоён этади. Шунинг учун ёшга боFлик эстроген етишмовчилиги патогенетик сабаб булган касалликларнинг олдини олиш ва даволашни янада ривожлантириш мухим тиббий ва ижтимоий ахамиятга эгадир[5].

Менопауза бошланиши билан эндометриоз тухумдонларнинг гормонал функциясидаги ёшга боFлик узгаришлар ва танадаги эстроген гормонлари даражасининг пасайиши туфайли регрессив узгаришларга учрайди деб фикирланади. Шу билан бирга, климактерик даврда гипофиз ва стероид гормонларининг мувоззанати ва гестаген гормонлари етишмовчилиги билан ички эндометриознинг фаоллашиши мумкиндир[7].

Ишнинг мацсади: Х,аёт даражаси, гормонал холати ва кулланиладиган даволаш усулларини бахолаш асосида эндометриозли аёлларда чора-тадбирларни такомиллаштириш.

Тадцицот материали ва текшириш усуллари: Биринчи боскичда перименопауза даври клиник курсининг хусусиятларини урганиш учун эндометриоз ташхиси куйилган 45-55 ёшлардаги 142 аёллар текширилди, улар гинеколокга перименопауза даврининг гипоэстроген холатига боFлик шикоятлар билан мурожат килганлар.

Кейинги тадкикотлар учун ушбу беморлар 2 гурухга булинган: I гурух 59 аёлдан иборат (эндометриоз буйича операция килинган), II гурух 48 аёлдан иборат (эндометриоз буйича операция килинмаган). Назорат гурухи: эндометриозсиз перименопаузал ёшдаги (n-35) соFлом аёлдан иборат эди (сурат

№1).

I гурух, (п-59) аёлдан иборат (эндометриоз сабаблп операция кдпинган)

П гурух, (п-48) аёлдан иборат (эндометриоз сабаблн операция щшинмаган).

Ш {п-35, назорат) гурухд эндометриозсиз перименопаузал ёшдаги сог лом аёлдан иборат

Сурат №1. Тадкикот материали Асосий гинекологик касаллик анамнезини урганилаётганда эндометриоз ва гипоэстрогеник холатларнинг давомийлигини, асосий белгилари ва уларнинг пайдо булиш муддатини, аввалги даволанишини, касаллик пайтида хайз куриш хусусиятини, репродуктив функцияларнинг хусусиятларини ва соматик касалликларнинг мавжудлигини хисобга олинди.

Акушерлик ва гинекологик анамнезни тахлил килишда менархнинг ёши (хайз даврининг мунтазамлиги, хайз куришнинг OFриFи, эстроген етишмовчилигининг дастлабки белгилари), жинсий фаолликнинг бошланиши, бепуштлик, хомиладорлик сони, болалар сони, туFрукнинг асоратлари, ишлатилган контрацепция тури ва унинг давомийлиги, хомиладорлик муддати даволаш усуллари, экстрагенитал касалликлар (ЭГК).

Тадкикотга киритиш меъзонлари:

1. Перименопауза даври 45-55 ёшлари

2. Эндометриоз билан касаллангалиги

3. Эндометриоз сабабли жаррохлик утказилганлиги

4. Климактерик синдромнинг намоёнлиги

5. Тадкикотда эштирок этиш хохиши

Тадкикотдан чикариш меъзонлари

1. Перименопауза даври 55 юкори ёшдаги аёллар

2. Эндометриоз билан касалланмаган

3. Даволаш чора-тадбирларга карши курсатмалари бор булган аёлла

4. Тадкикотда эштирок этиш хохиши ёк аёллар

Шахсий тадцицотлар натижалари: I ва II гурухдаги беморларда гормонал гомеостаз курсаткичлари ФСГ ва ЛГ даражаларининг назорат гурухига нисбатан анча пастлиги билан ажралиб турарди. Шу билан бирга I гурухдаги беморларнинг 57.41% ва II гурух беморларининг 60.74% да ЛГ даражаси ва ЛГ/ФСГ нисбати >1 натижада усиши кузатилди. Бундан ташкари, I ва II гурух беморларида кон зардобида эстрадиол микдори назорат гурухидаги аёллар билан таккослаганда юкори булганлиги аникланди.

Климактерик синдром ва эндометриоз билан касалланган аёлларда гормонал гомеостазнинг курсаткичлари гонадотропик гормонларнинг даражаси, жинсий аъзолар патологияси булмаган аёлларга нисбатан анча паст булганлиги билан ажралиб турарди. Шу билан бирга, менопауза I гурухдаги беморларнинг 46,9 фоизида, II гурухдагиларнинг 31,9 фоизда ва III гурухда жойлашган аёлларнинг 25,3 фоизда кайд этилган. Эндометриоз фонида климактерик синдромга чалинган аёлларда I гурухда 57,4%, II гурухда 60,7% ФСГ билан таккослаганда, ЛГ асосан усиш кузатилди ва шунинг учун бу курсаткич бирдан юкори натижани курсатди (ЛГ/ФСГ> 1). Назорат гурухидаги барча беморларда ФСГнинг ЛГ ва ЛГ/ФСГга нисбатан устунлиги кузатилган булса, I ва II гурух аёлларида периферик кон зардобидаги эстрадиолнинг уртача даражаси назорат гурухига нисбатан 2 баравар юкори, яъни уларга нисбатан гиперэстрогенемия булган. Анъанавий гормонал терапияга карши курсатмаларга эга булган беморларда эндометриозни даволаш учун Индинол терапиясини танладик, ва ушбу терапияга антипролифератив таъсир курсатиб,

кунига 2 марта 3-6 ой давомида 2 та капсуладан фойдаландик, бу аёлларнинг репродуктив органлари ва тукималарида патологик гиперпластик жараёнларнинг универсал тузатувчиси. тизимлар. Эндометриоз билан касалланган аёллар танасида эстроген мувозанатини нормаллаштиради. I гурухда эндометриоз учун операция килинган 51 (86%) беморда такрорий эндометриознинг клиник белгилари (диспаруния, дименорея, дишезия) кузатилган. Перименопаузал даврдаги ушбу аёллар гурухи учун алтернатив гормонал терапия сифатида 3-6 ой давомида кунига 2 марта фитопрепарат "Индинол"ни тавсия килдик.

Перименопаузал даврда эндометриоз тасдикланган П-н-48 гурухи (85%) (операция килинмаган) беморларга 3-6 ой давомида кунига 1 таблеткадан "Визанна" препарати билан патогенетик гестаген терапияси буюрилди. Диеногест 2 мг узок муддатли самарадорлик профилактикаси ва гистеректомияга макбул алтернативага эга яхши мухосаба килинган дори сифатида каралади. Овуляция ва эстрадиолни ушлаб туришни кисман бостириш учун терапиянинг самарадорлиги, чидамлилиги ва хавфсизлиги уртасида 20-60 пг/мл оралотида оптимал мувозанат хисобланади (1-жадвал).

1-жадвал

3 ойдан сунг эндометриознинг рецидивга карши терапиясининг

самарадорлигини киёсий бахолаш

№ Аломатлар II гурух Визанна 3 ой I гурух Индинол 3 ой

№ 48 №59

№ % № % № % № %

1. Диспареуния 38 79% 26 38,5% 48 81% 32 66.6%

2. Дисменорея 41 85% 19 46,4% 21 35% 15 21,3%

3. Дисхезия 36 75% 20 45,6% 51 86% 31 60%

Эндометриознинг рецидивга карши терапиясининг самарадорлигини тахлил килиш, 3 ойдан сунг эндометриознинг клиник аломатлари билан боFлик холда "Индинол" патогенетик терапиясининг "Визанна" препарати билан киёсий самарадорлигини курсатди: даволашдан олдин 79% I гурухдаги беморларда диспаруния 3 ойлик терапиядан сунг 38,5%га, дисменорея 85% дан 46,4% гача камайди, ва дишезия уз навбатида 75% дан 45,6% гача камайди.

"Индинол" препарати билан даволаш II гурухдаги беморларда самарадорлигини курсатди, 81% дисареуния бор эди, 3 ойлик даволашдан кейин 66,6%, дисменорея 35 %, дисхезия билан боFлик холда семптомлари 86%- 60% гача камайди (2-жадвал).

2-жадвал

6-12 ойдан сунг эндометриознинг рецидивга карши терапиясининг самарадорлигини киёсий бахолаш

№ Аломатлари II гурух Визанна № 48 6 ой 12 ой Iгурух Индинол №59 6 ой 12 ой

№ % № % № % № % № % № %

1. Диспареуния 26 38,5% 18 27,5% 7 14,5% 32 54% 20 3,3% 8 13,1%

2. Дисменорея 19 46,4% 12 25% 4 8,3% 15 25,4% 11 18,6% 4 6,7%

3. Дисхезия 20 45,6% 15 31,25% 9 18,8% 31 52,5% 24 41% 11 19%

6 ойдан сунг, эндометриознинг рецидивга карши терапиясининг самарадорлигини тахлил килишда эндометриознинг клиник аломатлари билан боFлик холда "Индинол" патогенетик терапиясининг "Визанна" препарати билан киёсий самарадорлиги курсатилди: даволашдан олдин И гурухдаги 38,5% диспаруния 3 ойлик терапиядан сунг 27,5%, дисменорея 46,4%дан 25% гача, дихезия 45,6%дан 31,25% гача камайди.

6 ойдан сунг "Индинол" препарати билан даволаш самарадорлигини курсатди, II гурухдаги беморларда 66,6% диспареуния бор беморларда терапиядан сунг 33,6% гача камайди, дисменорея 21,3% дан, симптомларнинг пасайиши динамикаси 18,6% гача, дисхезияга келсак, симптомларнинг намоён булиши 52,5% дан 41% гача камайди.

Хулоса: Гормонал булмаган фитогормон, эндометриоз билан касалланган аёлларда перименопауза даврида, актив эндометриоз формасини даволашда индол-3 карбинол прапарати патогенетик терапияси диеногест билан киесий самарадорлигини курсатди.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Адамян Л.В. Высокие технологии в диагностике и лечении патологии репродуктивной системы // Современные технологии в диагностике и лечении гинекологических заболеваний. — 2017. — С.20-32.

2. Айламазян Э.К. Гинекология от пубертата до постменопаузы: Практ. руководство для врачей // М.: МЕДпресс-информ, 2014. — С. 212 - 235.

3. Айламазян Э.К., Потин В.В., Тарасова М.А. и др. Генитальный эндометриоз. Гинекология от пубертата до постменопаузы. // М: МЕДпресс-информ. - 2007. - С.284-302.

4. LM.Abdullayeva, A.T.Akhmedova., Foreacasting reproductive function disorders inwomen post-abortion endometritis, Volume-2019

Махмудова С.Э., Ахмедова А.Т. Состояние здоровья женщин, применяющих эстроген-гестагенные контрацептивы //Евразийский союз ученых.-2015.-№.5-

5(14).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.