Научная статья на тему 'Менопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни такомиллаштириш'

Менопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни такомиллаштириш Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
136
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
менопауза / эндометриоз / даволаш

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Азиза Тайировна Ахмедова, Нилуфар Илхомовна Бегматова

Ушбу мақолада менопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни такомиллаштириш тўғрисида батафсил маълумот келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по естественным и точным наукам , автор научной работы — Азиза Тайировна Ахмедова, Нилуфар Илхомовна Бегматова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Менопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни такомиллаштириш»

Менопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни

такомиллаштириш

Азиза Тайировна Ахмедова Нилуфар Илхомовна Бегматова Самарканд давлат тиббиёт институти

Аннотация: Ушбу маколада менопауза даврида аёлларда эндометриозни даволашни такомиллаштириш тугрисида батафсил маълумот келтирилган.

Калит сузлар: менопауза, эндометриоз, даволаш

Improving the treatment of endometriosis in postmenopausal

women

Aziza Tayirovna Akhmedova Nilufar Ilhomovna Begmatova Samarkand State Medical Institute

Abstract: This article provides detailed information on improving the treatment of endometriosis in postmenopausal women.

Keywords: menopause, endometriosis, treatment

Кириш. Хрзирги вактда эндометриоз замонавий гинекологиянинг хал килинмаган муаммоларидан бири булиб, аёллар саломатлигига катта зарар етказмокда. Эндометриознинг частотаси, агар аденомиёз ва ташки жинсий аъзолар эндометриозининг ягона статистикасини олсак, турли муаллифларнинг фикрига кура 1-59% гача узгариб туради[1,2]. В.Я.Наумова ва унинг хаммуаллифлари фикрига кура, гинекологик касалланиш таркибидаги эндометриоз камида 11,6% ни ташкил килади ва генитал эндометриоз (48,5%) таркибида етакчи хисобланади. Л.В.Адамян ва унинг хаммуаллифларининг фикрига кура (2016), бачадонга турли даражадаги зарар етказадиган эндометриоз жинсий ва экстрагенитал эндометриоз холатларининг 70-90% дан ортигини ташкил килади [2].

Перименопауза аёл хаётининг 1/3 кисмига тугри келади, ва бу уз навбатида муаммонинг тиббий ва ижтимоий ахамиятини яккол намоён этади. Шунинг учун ёшга боглик эстроген етишмовчилиги патогенетик сабаб булган касалликларнинг олдини олиш ва даволашни янада ривожлантириш мухим тиббий ва ижтимоий ахамиятга эгадир[5].

Менопауза бошланиши билан эндометриоз тухумдонларнинг гормонал функциясидаги ёшга боглик узгаришлар ва танадаги эстроген гормонлари даражасининг пасайиши туфайли регрессив узгаришларга учрайди деб фикирланади. Шу билан бирга, климактерик даврда гипофиз ва стероид гормонларининг мувоззанати ва гестаген гормонлари етишмовчилиги билан ички эндометриознинг фаоллашиши мумкиндир[7].

Ишнинг мацсади: Хдёт даражаси, гормонал холати ва кулланиладиган даволаш усулларини бахолаш асосида эндометриозли аёлларда чора-тадбирларни такомиллаштириш.

Тадцицот материали ва текшириш усуллари: Биринчи боскичда перименопауза даври клиник курсининг хусусиятларини урганиш учун эндометриоз ташхиси куйилган 45-55 ёшлардаги 142 аёллар текширилди, улар гинеколокга перименопауза даврининг гипоэстроген холатига боглик шикоятлар билан мурожат килганлар.

Кейинги тадкикотлар учун ушбу беморлар 2 гурухга булинган: I гурух 59 аёлдан иборат (эндометриоз буйича операция килинган), II гурух 48 аёлдан иборат (эндометриоз буйича операция килинмаган). Назорат гурухи: эндометриозсиз перименопаузал ёшдаги (n-35) соглом аёлдан иборат эди (сурат №1).

I гурух (n-59) аёлдан иборат (эндометриоз сабабли операция килинган)

II гурух (n-48) аёлдан иборат (эндометриоз сабабли операция килинмаган).

III ( n-35, назорат)

гурухи эндометриозсиз перименопаузал ёшдаги соглом аёлдан иборат

Сурат №1. Тадкикот материали Асосий гинекологик касаллик анамнезини урганилаётганда эндометриоз ва гипоэстрогеник холатларнинг давомийлигини, асосий белгилари ва уларнинг пайдо булиш муддатини, аввалги даволанишини, касаллик пайтида хайз куриш хусусиятини, репродуктив функцияларнинг хусусиятларини ва соматик касалликларнинг мавжудлигини хисобга олинди.

Акушерлик ва гинекологик анамнезни тахлил килишда менархнинг ёши (хайз даврининг мунтазамлиги, хайз куришнинг огриги, эстроген етишмовчилигининг дастлабки белгилари), жинсий фаолликнинг бошланиши, бепуштлик, хомиладорлик сони, болалар сони, тугрукнинг асоратлари, ишлатилган контрацепция тури ва унинг давомийлиги, хомиладорлик муддати даволаш усуллари, экстрагенитал касалликлар (ЭГК).

^СГБЫСБ ЛЫО ЕОУСЛТЮЫ" 8С1БЫТ1Р1С |ОиРКЛБ / 1МРАСТ БЛСТОК 3,848 (8|1Б) БББРЛАКУ 2023 / УОБУМБ 4 ^УБ 2

Тадкикотга киритиш меъзонлари:

1. Перименопауза даври 45-55 ёшлари

2. Эндометриоз билан касаллангалиги

3. Эндометриоз сабабли жаррохлик утказилганлиги

4. Климактерик синдромнинг намоёнлиги

5. Тадкикотда эштирок этиш хохиши

Тадкикотдан чикариш меъзонлари

1. Перименопауза даври 55 юкори ёшдаги аёллар

2. Эндометриоз билан касалланмаган

3. Даволаш чора-тадбирларга карши курсатмалари бор булган аёлла

4. Тадкикотда эштирок этиш хохиши ёк аёллар

Шахсий тадцицотлар натижалари: I ва II гурухдаги беморларда гормонал гомеостаз курсаткичлари ФСГ ва ЛГ даражаларининг назорат гурухига нисбатан анча пастлиги билан ажралиб турарди. Шу билан бирга I гурухдаги беморларнинг 57.41% ва II гурух беморларининг 60.74% да ЛГ даражаси ва ЛГ/ФСГ нисбати >1 натижада усиши кузатилди. Бундан ташкари, I ва II гурух беморларида кон зардобида эстрадиол микдори назорат гурухидаги аёллар билан таккослаганда юкори булганлиги аникланди.

Климактерик синдром ва эндометриоз билан касалланган аёлларда гормонал гомеостазнинг курсаткичлари гонадотропик гормонларнинг даражаси, жинсий аъзолар патологияси булмаган аёлларга нисбатан анча паст булганлиги билан ажралиб турарди. Шу билан бирга, менопауза I гурухдаги беморларнинг 46,9 фоизида, II гурухдагиларнинг 31,9 фоизда ва III гурухда жойлашган аёлларнинг 25,3 фоизда кайд этилган. Эндометриоз фонида климактерик синдромга чалинган аёлларда I гурухда 57,4%, II гурухда 60,7% ФСГ билан таккослаганда, ЛГ асосан усиш кузатилди ва шунинг учун бу курсаткич бирдан юкори натижани курсатди (ЛГ/ФСГ> 1). Назорат гурухидаги барча беморларда ФСГнинг ЛГ ва ЛГ/ФСГга нисбатан устунлиги кузатилган булса, I ва II гурух аёлларида периферик кон зардобидаги эстрадиолнинг уртача даражаси назорат гурухига нисбатан 2 баравар юкори, яъни уларга нисбатан гиперэстрогенемия булган. Анъанавий гормонал терапияга карши курсатмаларга эга булган беморларда эндометриозни даволаш учун Индинол терапиясини танладик, ва ушбу терапияга антипролифератив таъсир курсатиб, кунига 2 марта 3-6 ой давомида 2 та капсуладан фойдаландик, бу аёлларнинг репродуктив органлари ва тукималарида патологик гиперпластик жараёнларнинг универсал тузатувчиси. тизимлар. Эндометриоз билан касалланган аёллар танасида эстроген мувозанатини нормаллаштиради. I гурухда эндометриоз учун операция килинган 51 (86%) беморда такрорий эндометриознинг клиник белгилари (диспаруния, дименорея, дишезия)

кyзaтилгaн. Пеpименопayзaл дaвpдaги уш6У aёллap ^pyx^ УЧУН aлтеpнaтив гоpмонaл теpaпия сифaтидa 3-6 ой дaвомидa кyнигa 2 мapтa фитопpепapaт "Индинол"ни тaвсия килдик.

Пеpименопayзaл дaвpдa эндометpиоз тaсдикдaнгaн П-н-48 ^pyx^ (85%) (опеpaция килинмaгaн) бемоpлapгa 3-6 ой дaвомидa кyнигa 1 тaблеткaдaн мВизaннaм пpепapaти билaн пaтогенетик гестaген теpaпияси бyюpилди. Диеногест 2 мг узок мyддaтли сaмapaдоpлик пpофилaктикaси Ba гистеpектомиягa мaкбyл aлтеpнaтивaгa эгa яхши мyxосaбa кдлинган доpи сифaтидa кapaлaди. Овуляция Ba эстpaдиолни yшлaб тypишни кисмaн бост^иш учун теpaпиянинг сaмapaдоpлиги, чид&млилиги Ba xaвфсизлиги ypтaсидa 20-б0 пг/мл оpaлиFидa оптимвл мyвозaнaт xисоблaнaди (1-жaдвaл).

1-жaдвaл

3 ойдaн СУНГ эндометpиознинг pецидивгa кapши теpaпиясининг

сaмapaдоpлигини киёсий бaxолaш

№ Аломaтлap II rypyx Визaннa № 48 3 ой I г-ypyx Индинол №59 3 ой

№ % № % № % № %

1. Диспapеyния 38 79% 2б 38,5% 48 81% 32 бб.б%

2. Дисменоpея 41 85% 19 4б,4% 21 35% 15 21,3%

3. Дисхезия 3б 75% 20 45,б% 51 8б% 31 б0%

Эндометpиознинг pецидивгa кapши теpaпиясининг сaмapaдоpлигини тaxлил килиш, 3 ойдaн сунг эндометpиознинг клиник aломaтлapи билaн боFлик xолдa "Индинол" пaтогенетик теpaпиясининг мВизaннaм пpепapaти билж киёсий сaмapaдоpлигини кypсaтди: дaволaшдaн олдин 79% I Typy^ara бемоpлapдa диспapyния 3 ойлик теpaпиядaн сунг 38,5%гa, дисменоpея 85% дaн 46,4% гaчa кaмaйди, Ba дишезия уз нaвбaтидa 75% дж 45,6% гaчa кaмaйди.

"Индинол" пpепapaти билж дaволaш II ^pyxAara бемоpлapдa сaмapaдоpлигини кypсaтди, 81% дисapеyния боp эди, 3 ойлик дaволaшдaн кейин 66,6%, дисменоpея 35 %, дисхезия билaн боFлик xолдa семптомлapи 8б%- 60% гaчa кaмaйди (2-жaдвaл).

2-жaдвaл

б-12 ойдaн сунг эндометpиознинг pецидивгa кapши теpaпиясининг

сaмapaдоpлигини киёсий бaxолaш

№ Аломaтлapи II гypyx Визaннa № 48 6 ой 12 ой I г-ypyx Индинол №59 6 ой 12 ой

№ % № % № % № % № % № %

1. Диспapеyния 2б 38,5% 18 27,5% 7 14,5% 32 54% 20 3,3% 8 13,1%

2. Дисменоpея 19 4б,4% 12 25% 4 8,3% 15 25,4% 11 18,б% 4 б,7%

3. Дисхезия 20 45,б% 15 31,25% 9 18,8% 31 52,5% 24 41% 11 19%

6 ойдан сунг, эндометриознинг рецидивга карши терапиясининг самарадорлигини тахлил килишда эндометриознинг клиник аломатлари билан боглик холда "Индинол" патогенетик терапиясининг "Визанна" препарати билан киёсий самарадорлиги курсатилди: даволашдан олдин И гурухдаги 38,5% диспаруния 3 ойлик терапиядан сунг 27,5%, дисменорея 46,4%дан 25% гача, дихезия 45,6%дан 31,25% гача камайди.

6 ойдан сунг "Индинол" препарати билан даволаш самарадорлигини курсатди, II гурухдаги беморларда 66,6% диспареуния бор беморларда терапиядан сунг 33,6% гача камайди, дисменорея 21,3% дан, симптомларнинг пасайиши динамикаси 18,6% гача, дисхезияга келсак, симптомларнинг намоён булиши 52,5% дан 41% гача камайди.

Хулоса: Гормонал булмаган фитогормон, эндометриоз билан касалланган аёлларда перименопауза даврида, актив эндометриоз формасини даволашда индол-3 карбинол прапарати патогенетик терапияси диеногест билан киесий самарадорлигини курсатди.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Адамян Л.В. Высокие технологии в диагностике и лечении патологии репродуктивной системы // Современные технологии в диагностике и лечении гинекологических заболеваний. — 2017. — С.20-32.

2. Айламазян Э.К. Гинекология от пубертата до постменопаузы: Практ. руководство для врачей // М.: МЕДпресс-информ, 2014. — С. 212 - 235.

3. Айламазян Э.К., Потин В.В., Тарасова М.А. и др. Генитальный эндометриоз. Гинекология от пубертата до постменопаузы. // М: МЕДпресс-информ. - 2007. - С.284-302.

4. L.M.Abdullayeva, A.T.Akhmedova., Foreacasting reproductive function disorders inwomen post-abortion endometritis, Volume-2019 женщин с преэклампсией/эклапмсией //Вопросы науки и образования. - 2019. - №. 26 (75). - С. 70-76.

5. Агабабян Л. Р. и др. Негормональная коррекция климактерических расстройств у женщин с эндометриозом //Вопросы науки и образования. -2019. - №. 26 (75). - С. 77-84.

6. Ахмедова А. Т., Камалов А. И. МИКРОБИОЦЕНОЗ ВЛАГАЛИЩА У ЖЕНЩИН, ПОЛУЧАВШИХ ГОРМОНАЛЬНУЮ КОНТРАЦЕПЦИЮ //ФУНДАМЕНТАЛЬНЫЕ И ПРИКЛАДНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ НАУКИ XXI ВЕКА. ШАГ В БУДУЩЕЕ. - 2017. - С. 50-53.

7. Ahmedova A. T., Agababyan L. R., Abdullaeva L. M. Peculiarities of the perimenopause period in women with endometriosis //International scientific review. - 2020. - №. LXX. - С. 100-105.

8. Махмудова С.Э., Ахмедова А.Т. Состояние здоровья женщин, применяющих эстроген-гестагенные контрацептивы //Евразийский союз ученых. -2015.-№.5-5(14).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.