Научная статья на тему 'PERFECTION OF PUBLIC ADMINISTRATION AND CIVIL SERVICE IN THE TAJIKISTAN IN THE YEARS OF INDEPENDENCE'

PERFECTION OF PUBLIC ADMINISTRATION AND CIVIL SERVICE IN THE TAJIKISTAN IN THE YEARS OF INDEPENDENCE Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
56
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НЕЗАВИСИМОСТЬ / ТАДЖИКИСТАН / РАЗВИТИЕ / СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ / ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЯ / ГОСУДАРСТВЕННАЯ СЛУЖБА / ПРЕЗИДЕНТ / ГОСУДАРСТВЕННЫЕ СЛУЖАЩИЕ / ГОСУДАРСТВЕННОСТЬ / ОРГАНЫ УПРАВЛЕНИЕ / УПРАВЛЕНИЯ ГОСУДАРСВЕННОЙ СЛУЖБЫ / ДОСТИЖЕНИЯ / УКРЕПЛЕНИЕ / INDEPENDENCE / TAJIKISTAN / DEVELOPMENT / PREZIDENT / PERFECTION / CIVIL SERVANTS / STATE SYSTEM / ADMINISTRATIVE AUTHORITIES / CIVIL SERVICE DEPARTMENT / ACHIEVMENT / STRETHENING

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Ализода Б.П.

В статье анализируется вопросы становления и совершенствования государственного управления и государственной службы в Республике Таджикистан в годы независимости. Рассматриваются вопросы совершенствования и развития органов управления за 20-лет независимости. Подчеркивается роль Управления государственной службы при Президенте Республики Таджикистан в разработке нормативно-правовых актов и совершенствования государственной службы и укрепления государства, в целом за данный период.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ГОСУДАРСТВЕННОГО УПРАВЛЕНИЯ И ГОСУДАРСТВЕННОЙ СЛУЖБЫ В ТАДЖИКИСТАНЕ В ГОДЫ НЕЗАВИСИМОСТИ

The article considers history of formation and perfection public administration and civil service in the Republic of Tajikistan in years of independence. Discussed questions of perfection and development of administrative authorities in 20 years of independence. Underlined the role of Civil Service Department of the Prezident of the Republic of Tajikistan in the formation of legistlation, perfection of civil service and strethening state for this period.

Текст научной работы на тему «PERFECTION OF PUBLIC ADMINISTRATION AND CIVIL SERVICE IN THE TAJIKISTAN IN THE YEARS OF INDEPENDENCE»

About the authors:

Muhidinov Saidali Rajabovich - doctor of historical sciences, professor, Tajik State Institute of Art and Culture named after M. Tursunzoda.

Rajabova Salima Sovetovna - post-graduate student of the Tajik State Institute of Art and Culture named after M. Tursunzoda.

ТАКМИЛИ ИДОРАКУНИИ ДАВЛАТЙ ВА ХИЗМАТИ ДАВЛАТЙ ДАР ТОЧИКИСГОНИ СО^ИБИСТШЛОЛ

Ализода Б.П.

Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Цумх,урии Тоцикистон

Максади хизмати давлатй дар чомеаи демократа танзиму баланд бардоштани самаранокии равандхои ташаккул ва амалишавии хокимияти давлатй ва идоракунии давлатй мебошад. Мафхумхои хизмати далатй ва хизматчии давлатй барои мардуми Точикистон нав нестанд, аммо дар шароити имрузаи давлатдориамон ин мафхумхо мазмуни нав гирифтаанд. «Таърих гувох аст-менависад Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон, -ки дар тули хазорсолахо оини давлату давлатдории точикон сахтихои хорошикани таназзулу эхё шуданро борхо аз сар гузаронида, аз дунболи хар шикасту инкироз, боз эхёшавй ва камолоти афзунтарро ноил гаштааст» [7, с. 23].

Вокеан, баъд аз ба даст овардани Истиклолияти сиёсй дар кишварамон барои рушду такомули идоракунии давлатй ва хизмати давлатй шароити мусоид фарохам омад. Истиклолият шиносномаи хастии давлати комилхукук ва сохибихтиёри точикон дар чомеаи чахонист, ки низоми давлатдорй, сиёсати дохилию хоричй, сиёсати иктисодй, ичтимой ва фархангии хешро мустакилона пеш мебарад. Истиклолият рамзи сохибдавлатй ва ватандории миллати сарбаланду мутамаддини точик аст, ки номаи такдирашро бо дасти хеш навишта, роху равиши хоса ва макому мавкеи муносибро дар чомеаи чахонй пайдо карда, набзи давлату миллати моро бо набзи сайёра хамсадо месозад», [7. с.23] кайд намудааст, Сардори давлат.

Баъд аз ба даст овардани Истиклолияти давлатй ва доир гардидани Ичлосияи ХУ1 Шурои Олии Чумхурии Точикистон мохи ноябри соли 1992 барои тахкими хокимияти давлатию низоми идоракунии кишвар, муайян намудани самти раванди инкишофи чомеа дар солхои минбаъда ва пайгирй намудан аз принсипхои талаботи бунёди чомеаи демократй, дунявй ва хукукбунёду ягона асос ва заминаи вокей ба вучуд омад.

Яке аз хусусиятхои мухими ин Ичлосияи таърихй аз он иборат буд, ки дар замони бухрони сохторхои хокимият як катор санадхои меъёрии хукукй кабул кард, ки онхо ба баркарор, фаъол гардонидан ва тахкими сохторхои макомоти давлатй мусоидат намуданд.

Дар ин раванад бо назардошти масъулияти бузурге, ки таърих ба души Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ниход, у дар давоми камтар аз як мохи Раиси Шурои Олй - Сарвари давлат интихоб шуданаш дар мурочиатномаи худ ба халки шарифи кишвар (12 декабри соли 1992) барномаи бисёр мушаххас ва мукаммали аз бухрони сиёсй, ичтимой, иктисодй ва фархангй берун овардани Точикистонро пешниход намуд.

Баъд аз кабули Конститутсияи Чумхурии Точикистон (1994) низоми идоракнии кишвари мо тадричан аз усули фармонфармой ба низоми демократа табдил ёфт, ки ин такозои замон ва хусусияти демократй доштани хокимияти давлатй мебошад. Хизмати давлатии навини Точикистон зодаи замони истиклолият мебошад, ки дар шароити басо ногувори таърихи миллат огоз гардида, мархила ба мархила нумуъ ёфт [5. с.3].

Дар ин давра дар натичаи ислохоти хукукй пояхои асосии давлати хукукиву дунявй ва ичтимой гузошта шуданд. Сохтори давлат тагйир ёфта, хокимият ба се шохаи мустакил-ичроия, конунбарор ва судй чудо шуд. Тавассути парламенти касбии доимоамалкунанда кабул шудани як силсила конунхое, ки ба рушди иктисоди миллй, инкишофи батадричи мухимтарин сохахои хаёти ичтимоию фархангй мусоидат мекунанд, Точикистон ба як мархилаи сифатан нави рушд расид.

Даp ин pаванд даp Чу^УЁми Точикистон баъд аз ба даст оваpдани сулду оштии миллй бо максади pyшдy такомули заминадои дукукии xизмати давлатй ва идоpакyнии давлатй моди ноябpи соли 1998 боpи аввал Крнуни Чyмдypии Точикистон «Даp боpаи xизмати давлатй» кабул гаpдид[2.№^.22]. Ин конун баpои ташаккул ва инкишофи минбаъдаи xизмати давлатии касбй даp кишваpамон замина ба вучуд оваpд.

Бо максади такомулу pyшд ва ба cтандаpти чадонй мутобик гаpдонидани xизмати давлатии шадpвандй бо Фаpмони Пpeзидeнти Чyмдypии Точикистон мохи янваpи соли 2001 Раёсати xизмати давлатии назди ПpeзидeнтиЧyмдypии Точикистон таъсис ёфт, ки во^ан дам cоxтоpи нав даp низоми давлатдоpиамон мeбошад.

Заpypияти ташкил намудани cоxтоpи нав-Раёсати xизмати давлатии назди Пpeзидeнти Чyмдypии Точикистон аз он ибоpат буд, ки cамаpанокии фаъолияти xизматчиёни давлатй, малакаю мадоpати касбй ва салодиятнокии касбии ондо ташаккул дода шавад, то ондо даp шаpоити имpyзаи инкишофи чомeа cамаpабаxшии идоpакyнии давлатй ва xизмати давлатиpо таъмин каpда тавонанд.

Пeшpафти чомeа ва амалияи давлатдоpй нишон доданд, ки Крнуни Чyмхypии Точикистон «Даp боpаи xизматй давлатй» талаботи имpyзаи макомоти давлатиpо кошъ каpда намeтавонад. Аз ин xотиp, бо ташаббуси макоми ваколатдоpи содаи xизмати давлатй-Раёсати xизмати давлатии назди Пpeзидeнти ЧумдУЁми Точикистон баpои тадpиpи нави конун iypy^ коpй ташкил дода шуд ва Крнуни Чyмхypии Точикистон «Даp боpаи xизмати давлатй» даp тахpиpи нав моди маpти соли 2007 ба тасвиб pаcида, мавpиди амал каpоp дода шуд[3. №9.3].

Даp баpобаpи ин Раёсати xизмати давлатии назди Пpeзидeнти Чyмхypии Точикистон то и^уз бо максади pym,ny такомули идоpакyнии давлатй ва xизмати давлай даp Точикистон санаддои зиёди мeъёpии дукукии маpбyти cохаpо тадия ва пeшнидод намудааст, ки аз чониби макоми конyнгyзоpи кишваp ва Дукумати Чумдурти Точикистон тасдик гаpдида, мавpиди амал каpоp гиpифтанд.

Саpдоpи давлат ва Дукумати Чyмхypии Точикистон ба натичадои ислодоти низоми идоpакyнии кишваp тавачч^ди доимй зод^ намуда, вобаста ба ин масъалаи мудим Саpдоpи давлат-Эмомалй Радмон кайд намудааст: «Хукумат солхои оxиp баpои татбики ислохоти куллии идоpаи давлатй кушиш мeнамояд. Хадафхои асосии он баланд баpдоштани cамаpанокй ва шаффофияти фаъолияти макомоти маpказй ва мах,аллии хокимияти давлатй, тахкими низоми xyдидоpаи махаллй, таъмини пyppаи мустакилияти хамаи шоxахои хокимияти давлатй, кам каpдани даxолати давлат ба фаъолияти xочагидоpй, пypзyp намудани мyбоpиза бо ^pp^cra мeбошад. Гyзаpонидани ислодоти зикpшyда аз макомоти даxлдоpи давлатй масъулияти баланда талаб мeнамояд» [4, с. 16]. Даp айни замон ин таваччух ва даcтypи Саpваpи давлат pохнамои фаъолияти xизматчиёни давлатй буда, такош баpои таpбияи xизматчии давлатии содибкасб ва ташаккули xизмати давлатии муос^, ки чавобгуи манфиатхои мигай бошад, гаpдид.

Дамчунин вобаста ба cамаpанокии xизмати давлатй ва сифатдои касбии xизматчиёни давлатй Аcоcгyзоpи сулду вахдати мидлй-Пeшвои миллат, Пpeзидeнти ЧумхуЁии Точикистон мyдтаpам Эмомалй Рахмон даp Паёми xyд ба Мачлиси Олии Чyмхypии Точикистон кайд намудааст:- «Сатху сифати идоpакyнии давлатй ба донишу тачртба, махоpатy малака, масъулиятшиносиву ташаббycкоpй ва сифатхои касбиву коpдонии xизматчиёни давлатй вобаста аст» [5, с. 14]. Ин гуфтадои Саpдоpи давлат cаpмашки фаъолияти касбии xизматчиёни давлатй гаpдида, баpои pyшди идоpакyнии давлатй ва cамаpабаxшии xизмати давлатй мусоидат намуданд.

Муносибати вокeъбинона ба xизмати давлатй яю аз самтхои мухими сиёсати дypандeшонаи Аcоcгyзоpи сулду ваддати миллй-Пeшвои миллат, Пpeзидeнти Чумхурти Точикистон мyдтаpам Эмомалй Рахмон ба шyмоp мepавад. Саpдоpи давлат ба ин pyRrn мудими давлатдоpй хусну таваччухи бeандоза доpад. Ин аст, ки даp хаp як Паёми Пpeзидeнти ЧумхуЁми Точикистон ба Мачлиси Олии ЧумхуЁми Точикистон аз xизмати давлатию xизматчиёни давлатй ва pаванди татбики Конуни ЧумхуЁми Точикистон «Даp боpаи xизмати давлатй» мавpиди тадлил ва баppаcй каpоp дода мeшавад.

Дамзамон бо максади мусоидат ба ислодоти идоpакyнии давлатй ва xизмати давлатй даp

Чумдурии Точикистон дар назди Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Чумдурии Точикистон лоидаи Комиссияи Аврупо «Мусоидат ба хизмати давлатй ва идоракунии самарабахш» амал менамояд, ки масъулини он низ дар рушди хизмати давлатии Точикистон[6.427с] ва тадияи баъзе санаддои меъёрии дукукии содаи хизмати давлатй садмгузоранд. Лоидаи мазкур дар давоми фаъолияташ дар дастгирии молиявии ислодоти идоракунй, тадияи баъзе санаддои меъёрии дукукй ва омузиши тачрибаи чадонии ташкил ва идораи хизмати давлатй мусоидат намудааст.

Дар шароити имрузаи рушди чомеа хизмати давлатй дар Чумхурии Точикистони муосир дар такомулу рушд карор дорад. Бадри пешрафти сода ва такомули идоракунии давлатй ва хизмати давлатй, баланд бардоштани нуфузу эдтироми хизматчиёни давлатй кушишдои бештаре ба харч дода мешавад. Тавре дар Паёми Президенти Чумдурии Точикистон ба Мачлиси Олии Чумдурии Точикистон омадааст, хизматчиёни давлатй «...бояд намунаи интизоми олию меднати фидокорона ва содикона бошанд». [9, с. 9].

Низоми идоракунии давлатии чавобгу ба талаботи имрузаи рушди чомеа яке аз омилдои мудими сулду суббот, пешрафту ободии мамлакат мебошад. Дар давоми солдои истиклолият дар Точикистон зина ба зина ба тадкими давлатдориамон диккати чиддй дода мешуд. Барои рушду такомули минбаъдаи хизмати давлатй тахдими сулду вахдат ва таъмину дифзи суботи сиёсии чомеа накши мудим дорад. Дар ин замина арзишмандтарин дастоварди сиёсии мардуми точик дар замони истиклол - ин хиради азалию пирузии акли солими чомеаи Точикистон ва ба имзо расидани «Созишномаи умумии истикрори сулд ва ризояти миллй дар Точикистон» ба шумор меравад, ки ба чанги шадрвандй хотима гузошта, барои бунёдкорию созандагй, ислодоти системаи идоракунии давлатй ва рушди хизмати давлатии Точикистон роди васеъ кушода, барои пешрафти тамоми сохахои иктисодй, ичтимой ва фархангй мусоидат намуд.

Х,амин тавр, дар Точикистон дар замони истиклол дар самти идоракунии давлатй ва хизмати давлатй садифадои дурахшон зиёданд ва кишвари мо то имруз дар самти тадким ва рушди падидадои мудими идоракунии давлатй ва хизмати давлатй ба дастоварддои муайян ноил гардидааст. Индо пеш аз дама ба таври конститутсионй мустадкам намудани дукуки шадрвандон ба хизмати давлатй, накш ва мавкеи шадрвандони чумдурй дар идоракунии давлатй, ба танзим даровардани муносибатдои бо хизмати давлатй алокаманд ва гайра мебошанд.

Дар баробари дастоварддо кайд кардан ба маврид аст, ки имруз хизмати давлатй проблемадои далталаб низ дорад.

Дар шароити имрузаи чадонишавй ва будрони молиявию иктисодии чадонй яке аз масъаладои мудими давлатдориамон ислодоти минбаъдаи хизмати давлатй ва самарабахшу манфиатнок гардонидани фаъолияти хизматчиёни давлатй мебошад.

Хизмати давлатй бояд ба татбики сиёсати ичтимой- иктисодию фардангии давлат, таъмини муътадили вазъи сиёсй ва баланд бардоштани сатди зиндагии тамоми кишрдои чомеа нигаронида шуда бошад, рушди устувори иктисодии давлатро таъмин карда тавонад.

Амалияи давлатдории кишвардои пешрафта нишон медидад, ки амалисозии сиёсати ичтимой-иктисодй ва фардангии давлат дар назди чомеа ба салодиятнокй, донишу малакаи касбии хизматчиёни давлатй вобаста аст. Яъне дар хизмати давлатй чи кадар хизматчиёни давлатй дорои донишу малака, мадорат ва салодиятнокии касбй бошанд, дамон кадар фаъолияти хизматии ондо самарабахш гардида, рушди даматарафаю устувори давлат таъмин карда мешавад.

Дар айни замон то имруз оид ба рушду такомули идоракунии давлатй ва хизмати давлатй дар Точикистон заминадои меъёрии дукукй ба вучуд оварда шудаанд. Барои рушди минбаъдаи сода бояд конуну санаддои меъёрии дукукии нави марбути хизмати давлатй тадия карда шаванд, ки ба самараноки хизмати давлатй ва фаъолияти хизматчиёни давлатй нигаронида шуда бошанд ва бо ин тарз самарабахшии идоракунии давлатй ва фаъолияти касбии хизматчиёни давлатй таъмин карда шавад.

Тачрибаи чадонй ва кишвардои Иттидоди Давлатдои Мустакил нишон медидад, ки барои баланд бардоштани неруи зеднй ва аклонии хизматчиёни давлатй, инкишофи сармояи инсонй ва захирадоии инсонии хизматчиёни давлатй ташкили факат курсдои такмили ихтисос дар

заминаи Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатй кифоя нест.

Барои афзоиши сармояи инсонй ва такмили неруи зеднию аклонию, салодиятнокии касбии хизматчиёни давлатй чунин маркази таълимию фардангие лозим аст, ки мутахассисони содаи идоракунии давлатй ва худидоракунии мадаллй тайёр карда шаванд. Дамчунин мутахассисоне, ки имруз дар макомоти марказй, мадаллй ва худидоракунии мадаллй фаъолият мекунанд ва аксарияти ондо ихтисоси омузгорй доранду аз нозукидои илми идоракунии муосир огодии камтар доранд, курсдои азнавтайёркунии касбиро хатм карда, донишу мадорати касбии худро ба талаботи замон мутобик гардонанд. Бояд икрор шавем, ки мо дар самти тайёркунии касбии хизматчиёни давлатй аз аксари давлатдои пасошуравй акиб мондаем ва бояд оид ба ин масъалаи мудими адамияти стратегидошта чорадои мушаххас андешем.

Бо назардошти андешадои баёнгардида, вакти он расидааст, ки Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Чумдурии Точикистон ба Академия идоракунии давлатй ва ё хизмати давлатии назди Президенти Чумдурии Точикистон табдил дода шавад. Ин имконият медидад, ки мутахассисони содаи идоракунй дар заминаи Академияи идоракунй ва хизмати давлатй тайёр карда шаванд. Тайёр кардани мутахассисони дорои донишдои сиёсй ва маъмурии мутобик ба талаботи имрузаи чадони зудтагйирёбанда ба пешрафти идоракунии давлатию худидоакунии мадаллй ва хизмати давлатй ва дар мачмуъ ба инкишофи давлатдориамон садми арзанда ходад гузошт.

Аз ин хотир, дарки масъалаи мазкур барои идоракунии давлатии имрузаи Чумдурии Точикистон ва махсусан барои тадкими иктидори зеднии хизматчиёни давлатй адамияти мудим дорад.

Дамин тавр, дар 26-соли Истиклолияти давлатии кишвар идоракунии давлатй ва хизмати давлатй дар Чумдурии Точикистон сол ба сол рушду такомул ёфта, ба тадкими давлату давлатдории навинамон мусоидат намуд. Аммо мо бояд барои боз дам рушду такомул додани низоми идоракунии давлатй ва хизмати давлатй кушиш намуда, барои ба стандартдои чадонй мутобик гардонидани он тамоми имкониятдоро истифода барем. Пеш аз дама ба хизмати давлатй ашхоси поквичдону мутахассисони варзидаи дорои маънавиёти баланд ва салодиятнокии касбй чалб карда шаванд, то ондо ба манфиати халку ватан хизмат карда тавонанд. Барои ноил шудан ба ин максади мудими рушду такомули идоракунии давлатй ва хизмати давлатй такмили конунгузории сода, тадияи стандартхои хизматрасонй, бедтар гардонидани вазъи хукукии хизматчии давлатй, таъмини шаффофияти фаъолияти муътадили дастгох ва макомоти давлатй мусоидат ходад кард.

АДАБИЁТ

1. Конститутсияи Ч,умхурии Точикистон. - Душанбе. - 2016.

2. Крнуни Чумдурии Точикистон «Дар бораи хизмати давлатй» №678 аз 13 ноябри соли1998.// Ахбори Мачлиси Олиии Чумдурии Точикистон, соли 1998, №22.

3. Конуни Чумдурии Точикистон «Дар бораи хизмати давлатй» дар тадрири нав, №233 аз 5 марти соли 2007// Ахбори Мачлиси Олиии Чумдурии Точикистон, соли 2007, №3.

4. Паёми Президенти Чумхурии Точикистон ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, ш. -Душанбе, 20 апрели соли 2006. -Душанбе, 2006. С 16.

5. Паёми Президенти Чумхурии Точикистон ба Мачлиси Олии

6. Чумхурии Точикистон аз 25 аппрели соли 2008.

7. Санадхои меъёрии хукукии хизмати давлатй. Душанбе: «Эчод», 2009. 427 с.

8. Бунёди давлатдории навин. Москва: Радуница, 2002.-416 с.

9. Каримов К.М. Хизмати давлатии Чумхурии Точикистон: дар 2 чилд. -Душанбе, «ЭР-граф»-2006. 496с.

10. Саидов А.Т. Хизмати давлатй дар Чумхурии Точикистон (андешахо, дурнамо), Душанбе: «Шарки озод»», 2006, 128с.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ГОСУДАРСТВЕННОГО УПРАВЛЕНИЯ И ГОСУДАРСТВЕННОЙ СЛУЖБЫ В ТАДЖИКИСТАНЕ В ГОДЫ НЕЗАВИСИМОСТИ

В статье анализируется вопросы становления и совершенствования государственного управления и государственной службы в Республике Таджикистан в годы независимости. Рассматриваются вопросы совершенствования и развития органов управления за 20-лет независимости. Подчеркивается роль Управления государственной службы при Президенте Республики Таджикистан в разработке нормативно-правовых актов и совершенствования

государственной службы и укрепления государства, в целом за данный период.

Ключевые слова: независимость, Таджикистан, развитие, совершенствование, государственное управления, государственная служба, президент, государственные служащие, государственность, органы управление, управления государсвенной службы, достижения, укрепление.

PERFECTION OF PUBLIC ADMINISTRATION AND CIVIL SERVICE IN THE TAJIKISTAN IN THE YEARS OF INDEPENDENCE

The article considers history offormation and perfection public administration and civil service in the Republic of Tajikistan in years of independence. Discussed questions of perfection and development of administrative authorities in 20 years of independence. Underlined the role of Civil Service Department of the Prezident of the Republic of Tajikistan in the formation of legistlation, perfection of civil service and strethening state for this period.

Keywords: independence, Tajikistan, development, prezident, perfection, civil servants, state system, administrative authorities, civil service department, achievment, strethening.

Сведения об автора:

Ализода Б. П., кандидат филологических наук, старший научный сотрудник Института государственного управления и государственной службы при Президенте Республики Таджикистан, 734003, Душанбе, ул. Саид Носир, 33, тел. (+992 37) 228. 9151. E-mail: b.p.alizoda63@mail.ru

About the author:

Alizaoda B.P. - candidate of philological sciences, senior researcj scientist of Public Administration and Civil Service Institute under the President of the Republic of Tajikistan, 734003, Dushanbe, 33 Said Nosir str., Tel. (+992 37) 228. 91 51. E-mail: b.p. alizoda63@mail. ru

ЭВОЛЮЦИЯ ИСЛАМСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ В ХОРАСАНЕ (АФГАНИСТАНЕ) В

ХЪХУП вв.

Шарифов Р.

Таджикский национальный университет

После падения государства Саманидов и прихода к власти Газневидов значительная часть библиотек Бухары и Самарканда и других культурных центров была привезена в город Газны, столицу Газневидов. Газневидские правители, продолжая традиции Саманидов, приложили немало сил в строительстве школ, медресе и библиотек. По словам известного исламского историка Утби, Султан Махмуд Газневи рядом с соборной мечетью города Газни построил большое медресе и богатую библиотеку. В этой библиотеке хранилось несколько тысяч ценных книг (рукописей), переписанных красивым каллиграфическим почерком и украшенных прекрасными орнаментами. Все эти библиотеки, как и много тысяч мечетей, медресе, дворцов, торговых рядов и других уникальных архитектурных и культурных памятников, были безвозвратно утеряны во время монгольского завоевания. В целом Махмуд Газневид превратил Газну в одну из самых блестящих столиц своего времени. Она была не только административным, но и крупным торговым центором, привлекавшим купцов из близких и далеких стран. Стремясь прослыть меценатом, в перерывах между воеными походами, Махмуд Газневид держал при дворе поэтов и историков-летописцев, которые должны были прославлять его деяния. В столице проживали также, хотя и не всегда добровольно, выдающиеся ученые того времени. Усматривая в их присутствии украшение своего двора, он привлекал их разными способами, не останавливаясь перед грубым насилием. Так, покорив в 1017 г. Хорезм, Махмуд приказал привезти в свою столицу хорезмских ученых, в числе которых был и великий энциклопедист Абу Райхан Бируни. Последние 30 лет своей жизни он провел при Газневидском дворе, и все его сочинения написанные в этот период были так или иначе связанны с военно-политическими событиями этого государства[1].

Наряду с привлечением с своему двору большого количества великих ученых, большое внимание Махмуд Газневи уделял развитию художественного слова.При Газневидах

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.