Научная статья на тему 'ФОРМИРОВАНИЕ ОРГАНОВ УПРАВЛЕНИЯ ПРАВООХРАНИТЕЛЬНОЙ СИСТЕМЫ В СОВЕТСКОМ ТАДЖИКИСТАНЕ'

ФОРМИРОВАНИЕ ОРГАНОВ УПРАВЛЕНИЯ ПРАВООХРАНИТЕЛЬНОЙ СИСТЕМЫ В СОВЕТСКОМ ТАДЖИКИСТАНЕ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
124
29
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОРГАНЫ УПРАВЛЕНИЯ / УПРАВЛЕНИЯ ПРАВООХРАНИТЕЛЬНЫХ ОРГАНОВ / ФОРМИРОВАНИЯ / ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЯ / ГОСУДАРСТВЕННАЯ СЛУЖБА / СОВЕТСКАЯ ВЛАСТЬ / РЕВОЛЮЦИОННЫЙ КОМИТЕТ / КОМИССАРИАТЫ / ПРАВИТЕЛЬСТВО

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Ализода Бахриддини Пирмухаммад

В статье рассматриваются история возникновения, становления государственного управления и государственной службы в начальном этапе Советской власти в Таджикистане, подчеркивается, что государственное управления и государственная служба данного периода имеет свои особенности. Автор подчеркивает, что новые формы государственного управления в северных районах Таджикистана и в Бадахшане возникли в результате завоевательных походов Царской России и образования Туркестанского края в Центральной Азии, в котором сохранились до 1917 года. А в Бухарском Эмирате, которое входили центральные и южные районы нынешного Таджикистана старые феодальные порядки продолжались до падения режима в сентябре 1920 года. В постреволюционный период на территории Центральной Азии государственное управления и государственная служба формировалось на основе Советского метода государственного управления. Вместе с тем автор подчеркивает, что в Восточной Бухаре в этот период продолжалось гражданская война и вся государственная власть принадлежал Черезвычайной диктарской коммисии(ЧДК). После проведении национально-территориального размеживания Средней Азии в октябре 1924 года были созданы новые органы управления. Таджикской АССР. После создания самостоятельной союзной Таджикской ССР в октябре 1929 года были формированы и реорганизованы, в основном, все органы государственного управления, которые с некоторыми изменениями существовали до приобретения независимости Таджикистана.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FORMATION OF LAW MANAGEMENT ENFORCEMENT SYSTEM IN SOVIET TAJIKISTAN

The article deals with the history of the emergence, formation of public administration and civil service in the initial stage of Soviet authority in Tajikistan, it is emphasized that the state administration and civil service of this period have their own peculiarities. The author emphasizes that as a result of the aggressive campaigns of Tsarist Russia and the formation of the Turkestan Territory in Central Asia, the new forms of public administration were established in the northern regions of Tajikistan and in Badakhshan which were preserved until 1917. In Bukhara Emirate, which included the central and southern regions of present-day Tajikistan, the old feudal orders continued until the fall of the regime in September 1920. In the post-revolutionary period in Central Asia, public administration and civil service were formed on the basis of the Soviet method of public administration. At the same time, the author emphasizes that in the Eastern Bukhara during this period the civil war was still going on and all state power belonged to the Extraordinary Dictatorial Commission (CHDK). After the national-territorial division of Central Asia in October 1924, new administrative bodies of the Tajik ASSR were established. In October 1929, after the formation of allied Tajik SSR, basically all the main government bodies were established and reorganized, which have existed with some changes up to the acquisition of Tajikistan's independence in 1991.

Текст научной работы на тему «ФОРМИРОВАНИЕ ОРГАНОВ УПРАВЛЕНИЯ ПРАВООХРАНИТЕЛЬНОЙ СИСТЕМЫ В СОВЕТСКОМ ТАДЖИКИСТАНЕ»

УДК [352/354 (573.3] ТАШАККУЛИ МАКОМОТИ ИДОРАКУНИИ НИЗОМИ ^ИФЗИ ХУКУК ДАР ТОЧИКИСТОНИ ШУРАВИ

Ализода Б.П.

Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Цумх,урии Тоцикистон

Таъpиxи ташаккули идоpакyнии давлатй ва xизмати давлатй даp замони Шypавй чузъи чудонашавандаи таъpиxи Точикистони навин мeбошад.

Даp баpобаpи барто намудани Хукумати шypавй даp Точикистони Шимолии н^уз^ аз чумла даp Хучанд ва Уpотeппа тамоми муассисахои судии гашина то мохи июли соли 1918 баpхам дода шуданд. «Ба чои суди cyлхофаpинии баpхамдодашyдаи Уpотeппа суди xалкии махаллй таъсис шуда, машваpатчиёни суди интикоб каpда шуданд ва ож^о шуъбаи адлияи вилояти Cамаpканд тасдик ^p^» [2, C. 169.].

Вобаста ба вазъи сиёсии Бyxоpои Шаpкй, ки нохияхои Точикистони Маpказй ва Чанубии имpyза ба хайати он доxил мeшyданд, 22 янваpи соли 1922 Комиссияи фавкулодаи диктатоpй (КФД) даp хайати Раис, муовини Раис, котиби масъул ва 4 аъзои комиссия баpои идоpакyнии Бyxоpои Шаpкй ташкил шуда буд. Комиссияи фавкулодаи диктатоpй салохиятхои ваceъ, аз чумла хукуки Cyди олиpо дошт. Комиссияи мазкyp хукуки нашpи дeкpeтхою cyпоpишхои маpбyт ба бeкоp каpдан, боз доштан ё таFЙиp додани Конститутсияи ЧХТТТ Бyxоpо хамчунин конуш^, ки Кумитаи Ичpоияи Маpказии Бyxоpо кабул каpда буд, дошт. Комиссияи фавкуллодаи диктатоpй хаp манcабдоpи давлат^о бо салохдиди xyд аз вазифа сабукдуш мeкаpд. Паpвандахои чиноиpо аз судхо гиpифта, баpои мухокима ба шуъбаи муваккатии тpибyнали хаpбй мecyпоpид [2,C.84.]. Чунин фаъолияти xyдcаpонаи КФД исбот мeкyнад, ки даp OFOЗи Хукумати Шypавй то таксимоти миллй маpзии Осиёи Маpказй идоpакyнй ва xизмати давлатй даp Бyxоpои Шаpкй аз доиpаи конун бepyн буд. Яъш хамаи коp бо зypи анчом дода мeшyд.

Даp айни замон бояд кайд каpд, ки 23 ноябpи соли 1923 баpои тахкими конуният, таъмини назоpат оид ба ичpои ягонаи конунхо аз таpафи хамаи шахpвандон, ашxоcи манcабдоp ва муассисахои давлатй Пpокypатypаи Чyмхypии Халкии Шypавии Бyxоpо ташкил каpда шуд. То ин давpа даp ЧХШБ вазифаи назоpатpо макомоти муэталиф то андозаe ичpо мeкаpданд. Даp pаъcи пpокypатypа Пpокypоpи давлатии ЧХШБ каpоp дошт, ки даp айни замон y муовини аввали Нозиpи xалкии адлия хисоб мeшyд ва аз таpафи КИМ-и Бyxоpо таъин каpда мeшyд.

Тибки Низомнома назоpати олии cyдиpо баpои таъмини конуният хамаи са-надхои макомоти судии Чyмхypии Бyxоpо, Назиpати xалкии адлия ба амал мeоваpд, пpокypоp бошад, ба хаp гуна хукм, хал ё каpоpи суд хукук дошт.

Вобаста ба таъмини конуният мохи октябpи соли 1924 суди минтакавй (хавзавй)-и Бyxоpои Шаpкй бо штати 13 нафаp ва пpокypатypаи Бyxоpои Шаpкй бо штати 4 нафаp таъсис дода шуданд, ки аввалин пpокypоpи давлатии хавзавии Бyxоpои Шаpкй Ахмадчон Юлдошeв буд ва даp ин вазифа то мохи фeвpали соли 1925 фаъолият каpдааcт. [3, C.49.]. Чунин cоxтоpи низоми судй даp нохияхои Маpказй ва Чанубии Точикистон то таксимоти миллй- маpзй даp Осиёи Миёна давом каpд.

Баpои нигох доштани таpтиботи чамъиятии хама гуна давлат œxropH муайяни макомоти давлатй заpyp аст. Хадамоти полисй даp Амоpати Бyxоpо даp оxиpи аcpи XIX - ибтидои аcpи XX даp иxтиёpи миpшаб (хокими шаб) каpоp дошт, ки y нафакат ба полиси шахp, балки ба хамаи ми£>шабхои шахpхои Амоpат pохбаpй мeкаpд. Низоми полисй даp махалхо (даp бeкигаpихо, амлокдоpихо, аpбобхо) амалан бо низоми макомоти маpказй як буданд.

^исмхои мухими хифзи таpтиботи чамъиятй даp Тypкиcтони мустамликавй бошад, жандаpмepия ва посбонони аcпcавоp-полиcхо даp шахpхои yeздй буданд. Аммо пас аз инкилоб даp асоси дeкpeти Шypои Комиccаpони xалк аз 20 ноябpи соли 1917 даp боpаи ташкили милитсия даp хамаи нохияхои Точикистони Шимолй коpмандони полис озод гаpдида, милитсияи пpолeтаpй ташкил шуд, ки ба Шypои волостхо итоат мeкаpд [2, C. 170.].

Баъд аз гyзаpонидани таксимоти миллй-маpзй даp Осиёи Миёна ва ташкилёбии ЧМШC Точикистон cоxтоpи идоpакyнй ва xизмати давлатии ин cаpзамин аз нав ташкил каpда шуд. Баpои pохбаpй ба сохахои алохидаи макомоти давлатй комиccаpиатхои xалкии ЧМШC Точикистон бо cаpдоpии комиccаpони xалкй ташкил каpда шуданд, ки онхоpо Кумитаи инкилобй ба вазифа таъин ва озод мeкаpд. «Тибки cоxтоpи дастгохи ЧМШC Точикистони» бо каpоpи Кумитаи инкилобй чунин макомоти идоpакyнии давлатй: Комиccаpиати xалкии коpхои доxилй (КХКД) бо pаёcатхо ва шуъбахои (маъмурт, милитсия, ковтукови чиноятй, xочагии коммуналй), Комиccаpиати xалкии адлия, Пpокypатypаи давлатй бо судхои xалкию макомоти пpокypатypа даp махаллхо ва cоxтоpхои .n^rapH давлатй ташкил каpда шуданд[6, C.218.].

Бо максади танзими идоpакyнии давлатй ва муносибатхои хукукии ЧМШC Точикистон бо

карори Кумитаи инкилобй дар марзи чумдурй Кодексдои чиной, чиной-мурофиавй, ислодотй-меднатй, оинномаи хизмат дар чои мадбас, Низомнома дар бораи суддои интизомй ва дигар санаддои ЧШС Узбекисгон ва РСФСР, ки вобаста ба шароити чумдурй ба ондо тагйироту илова ворид карда шуда буданд, мавриди амал карор дода шуданд ва дар ташкили низоми дукукии чумдурй адамияти зиёд доштанд [6, С.225.].

Бо максади демократикунонии макомоти судии ЧХШ Бухоро «Низомнома дар бораи ташкили суддои ЧХШБ, ки КИМ-и Умумибухорой 5 январи соли 1924 кабул карда буд, адамияти калон дошт. Низомнома мудокимаи коллегиалии парвандадоро дар суддои халкии козидо бо иштироки мушовирони халкй дар назар дошт, ки иштироки мустакими оммаи халкро дар рафти адолати судй таъмин мекард.

Низомномаи мазкур чунин низоми судиро дар ЧХШ Бухоро мукаррар карда буд:

1) суди халкй ва суди козидо дар шадрдо, тумандо ва кентдо. Ин суддо ба сифати суддои инстансияи якум амал мекарданд.

2) суди давзавй, ки суди инстансияи касатсионй нисбат ба суддои козй ва суддои инстатсияи якум дисоб мешуд.

Машваратчиёни халкй интихобй буданд, суддои козй дангоми далли парвандадо (кордо) ба меъёрдои Шариат, ки ба конундои Шуравй му-холифат намекарданд, такя мекарданд.

Бо карори КИМ-и Умумибухорой аз 28 феврали соли 1924 дар тамоми марзи ЧХШБ Кодекси чиноятй ва Кодекси мурофиаи чиной-и РСФСР мавриди амал карор дода шуданд [3, С.73.]. Макомоти Олии судии чумдурй Суди олии ЧХШ Бухоро дисоб мешуд.

Барои далли вазифадои мудими сиёсй ва мубориза бо куввадои аксул-инкилоб дар Бухорои Шаркй моди октябри соли 1924 Суди давзавии Бу-хорои Шаркй ташкил карда шуд, ки масъаладои чиноиро мудокима ме-кард, аз ин хотир факат як шуъба-шуъбаи чиной ва 13 штат дошт. Дар назди суди давзавии Бухорои Шаркй прокуратура ташкил шуд, ки дамаи вилоятдоро назорат мекард. Аз чумла суди давзавй бо мусоидати три-бунали инкилобй чинояткоронро дукми катл медод. Ба гайр аз суди давзавй то давраи таксимот дар Бухорои Шаркй 25 суддои козй низ амал мекарданд.

Моди декабри соли 1924 Бюрои ташкилии ХК (б) Узбекистон дар ЧМШС Точикистон таъсис ёфт, ки ба дайати он Ч.Имомов, С.М. Соколов, (котаби масъул), О. Окчурин, Б.В.Толпиго, Ч. Зокиров, Ш.Шотемур, Ч.А. Путовский, А. Алиев, А. Ёрмудаммадов, Б.Додобоев дохил буданд.

Дар айни замон 7 декабри соли 1924 дар чаласаи Кумитаи инкилобии ЧМШС Точикистон дар катори масъаладои дигар маърузаи муовини раиси Кумитаи инкилобии чумдурй А.Дадабоев «Дар бораи сохтори дастгоди ЧМШС Точикистон» мудокима гардида, дар бораи ташкили Комиссариати халкии адлия ва прокуратураи давлатй бо суддои халкй ва макомоти прокуратура дар мадалдо карор кабул гардид. Баъдан 14 декабри соли 1924 Кумитаи инкилобии ЧМШС Точикистон «Дар бораи ташкили Комиссариата халкии адлия ва Прокуратураи давлатии ЧМШС Точикистон карор кабул кард.

Хамчунин, дар дамин давра 7 ноябри соли 1924 дар бораи ташкили Комиссариата халкии адлияи ЧМШС Точикистон карор кабул карда шуд, ки дамаи санаддои дукукии ба КИМ-и Шуродо ва Шурои Комиссарони халкии ЧМШС Точикистон пешнидодшударо мавриди баррасй карор дода, дар якчоягй бо Шурои Комиссарони Халкии чумдурй дар нашри конундо ва фармоишдои дукумат иштирок мекард. Комиссариати халкии адлия, муассисадои судй ва макомоти тафтишотро ташкил мекард, ба фаъолияти коллегияи димоятгарон (адвокатдо), комиссиядои замин ва дакамй, суддои третейй, мадкамадои (камерадои) оштй назорат мекард [4, С.72.].

Комиссариата халкии адлия аз 22 декабри соли 1924 ба фаъолият огоз кард ва 12 феврали соли

1925 макомоти он дар шаш вилоят-Душанбе, Кулоб, Еарм, Кургонтеппа, Уротеппа, Панчакент ба фаъолият огоз кар-данд.

Дар низоми макомоти дифзи дукук адвокатура накши муайян дорад. Дар китоби Искандаров З. Х., ки ба фаъолияти адвокатй бахшида шудааст, дар бораи таърихи ташаккули макомоти адвокатура дар Точикистон маълумоти муфассал дода шудааст[1,С.38-47.].

Адвокатура дануз дар ибтидои моди октябри соли 1924 дар суди округи Бухоро ташкил карда шуда буд, ки дар назди он минбаъд коллегияи адвокатдо таъсис дода шуд. 29-уми сентябри соли

1926 КИМ ЧШС Узбекистон Низомнома «Дар бораи сохтори судй» кабул намуд, ки дар асоси он 14 декабри соли 1927 Коммисариати халкии адлияи чумдурй «Низомнома дар бораи коллегияи димоячиён»»-ро кабул намуд.

Дар ин давра бо карори Раёсати КИМ-и Шуродои ЧШС Узбекистон аз 25 марти соли 1925 дар ЧМШС Точикистон шуъбаи суди Олии ЧШС Узбекистон ташкил карда шуда буд, ки аъзои онро Кумитаи инкилобии ЧМШС Точикистон таъин мекард ва он то 1 сентябри соли 1926 дар дайати 9 нафар дар Точикистон амал карда, дар ин муддат 110 парвандаи чиноиро дида баромадааст.

Тавре маълум аст, вазъияти сиёсй дар Точикистони навтаъсис хеле мураккаб буд. Аз ин хотир, бо карори Кумитаи инкилобии ЧМШС Точикистон аз 18 апрели соли 1925 дар тамоми дудуди чумдурй вазъияти фавкуллода эълон шуда буд. Бо максади чазодидй нисбати куввадои аксулинкилоб 7 сессияи сайёри шуъбаи Суди Олии чумдурй ташкил шуда, 75 парвандаи чиной нисбати 154 нафар мудокима гардида, ба 83 нафари ондо дукми катл дода шудааст[3, С.78.]. Дамаи ин нишон медидад, ки низоми идоракунй дар ин давра хусусияти гайридемократиро дошт.

Дамин тавр, дар солдои 1925-1926 дар дудуди ЧМШС Точикистон муассисадои судй: суддои халкй, суддои давзавй ва шуъбаи Точикистонии Суди Олии Узбекистон амал мекарданд, ки дар ташаккули низоми судии Точикистон накши мудим бозиданд.

Баъд аз як сол 19 июни соли 1927 бо карори КИМ-и ЧМШС Точикистон шуъбаи Суди Олии ЧШС Узбекистон дар Точикистон ва кулли суддои давзавй бардам дода шуда, ба чои ондо Суди асосии ЧМШС Точикистон ва дар вилоятдо ваколатдори суди Асосй ташкил карда шуда буд. Суди асосии ЧМШС Точикистон дар дайати Пленум, Президиум (Раёсат), Коллегиядои Судй ва касатсионй оид ба кордои чиной ва шадрвандй амал мекард. Ба Ваколатдори Суди Асосй дамчунин вазифаи назорати молиявй дар вилоятдо вогузор шуда буд.

Дар фаъолияти Суди Асосй дар баробари далли масъаладои мудими дукуки шадрвандон ва тадкими конуният баъзе камбудидо низ чой доштанд. Яке аз беадолатидои макомоти судии ЧМШС Точикистон то охири соли 1928 дар он буд, ки кодексдо бо забони узбекй буданд, дукмнома ва далномадо бо забони узбекй бароварда мешуданд.

Моди декабри соли 1927 сессияи доимии суди Асосии ЧМШС Точик-истон оид ба ВМК Бадахшон таъсис дода мешавад, ки дорои 2 камераи суди халкй буд. Чунин низоми судй то соли 1929 дар Точикистон вучуд дошт.

Заминаи ташкили прокуратураи ЧМШС Точикистон карори Кумитаи инкилобй аз 14 декабри соли 1924 «Дар бораи ташкили Прокуратураи давлатии ЧМШС Точикистон мебошад.

Бояд кайд кард, ки солдои 1926-1927 прокуратураи ЧМШС Точикистон мураккаб будани муносибати худро бо шуъбаи давлатии идоракунии сиёсй кайд кардааст: Кормандони ондо адамияти прокуратураро дарк намекарданд. Нишондоддои прокуратураро ичро намекарданд, судядои халкиро бе ичозати прокурор ба мадкама мекашиданд, баъзан вазифаи прокурорро ичро мекарданд (тафтиши парваандадои чиной ва гайра), ки ин аз номукаммалии низоми идоракунии он давра дарак медидад.

Баъд аз ташкил ёфтани ЧМШС Точикистон сараввал Комитети Инкилобии ЧМШС Точикистон ташкил ёфт. Дар назди он вазифа меистод, ки аксулинкилобчиёнро мадв карда, сохтмони осоишта ва баркароркунии хочагии халкро тезонад ва идораи давлатиро мустадкам намояд.

Аввалдои моди феврали соли 1925 Комитетдои инкилобии Точикистон аз Тошканд ба Душанбе омад ва 5-уми феврали соли 1925 КИМ-и Бухорои Шаркй ваколати худро катъ кард [6,С.216.]. Ташкили идораи давлатй дар шароити вазнини чанги шадрвандй ва нарасидани кадрдои мадаллй мегузашт. Комитети Инкилобй моди феврали соли 1925 ба ташкили идоракунии дукумати мадаллй шуруъ намуд. Аввал милитсияи халкй ва 12 феврал Комиссарияти халкии адлия таъсис ёфт. Дар Еарм, Дисор Кулоб Кургонтеппа, Уротеппа ва Панчакент суддои халкй ба кор сар карданд. Суддои козй низ вучуд доштанд.

Моддои феврал-марти соли 1925 комиссариятдои халкии маориф, тандурустй, зироат, молия, Раёсати сиёсии давлатй (ГПУ) ва Суди Олии ЧМШС Точикистон ташкил карда шуданд. Дануз баъзе макомоти куднаи давлатй-оксакол, мингбошй, амлокдор амал мекарданд. Ондо аз вазифа суистеъмол карда, аз меъёр зиёд андоз меситониданд ва ба аксулинкилобчиён ёрй мерасониданд. Моди апрели соли 1925 бо карори Комитети инкилобии чумдурй идораи оксаколон, мингбошй ва амлокдорон бардам дода шуд. Суддои козиён бокй монда буданд.

Баъди бардам додани даракати зидди 1уравй Комитети Инкилобии чумдурй 14-уми августи соли 1926 дар бораи гузаронидани интихобот ба Шуродо карор кабул намуд [6,С.245.]. Интихоботи соли 1926 нисбат ба интихоботи соли 1925 хуб гузашт. Ба дисоби миёна дар интихобот ба Шуродо 35 фоиз, дар баъзе вилоятдо 70-80 фоиз интихобкунандагон, бештар мардон, иштирок карданд. Баъди интихобот соли 1926 тадкими кори Шуродо шуруъ шуда, ба дайати ондо дедконон бештар чалб карда мешуданд. Интихоботи Шуродои ЧМШС Точикистон, ки 25-29-уми майи соли 1927 баргузор шуда буд, дар мустадкам кардани кори Шуродо садми калон дошт.

Дар охири соли 1927 аввали соли 1928 интихоботи навбатии Шуродои Точикистон гузаронида шуд. Барои идоракунй ва хизмати давлатии он давра тайёр намудани кадрдои родбарикунанда барои Шуродо низ масъалаи асосй буд. Соли 1927 дар Душанбе курси кутодмуддати тайёр намудани котибони Шуродо, дисобчиёну дукукшиносон кушода шуд. Соли 1928 бошад, дар дамаи вилоятдо курсдои тайёркунии котибони Шуродои чамоа, кормандони комсомол, иттифоки коргарони кишоварзй кушода шуда буд. Тайёр намудани кадрдои Шуродо

имконият дод, ки соли 1928 сохтори судии козихо, ки то ин вакт амал мекард, тамоман бархам дода шавад.

Барои бехтар идора намудани худуди чумхурй зарур буд, ки идоракунии маъмурии якхела чорй карда шавад. Соли 1926 кентхо бархам хурданд ва дар хама чо вилоят-туман (волост)-чамоа чорй карда шуд. Вале аз соли 1927 асоси таксимоти маъмуриро нохия ташкил дод. Соли 1929 вилоятхо ба округхо табдил дода шуданд.

Анчумани якуми Шурохои Ч,МШС Точикистон мувофики пешниходоти Комиссияи ташкилй, карордоди Комитети Инкилобии Чумхурй ва пешниходи Бюрои ташкилии ХК (б) Узбекистон дар Точикистон аз 1 то 12-уми декабри соли 1926 дар шахри Душанбе баргузор гардид.

Анчумани якуми муассисони Шурохои Точикистон ба чои комитетхои инкилобй Комитети ичроияи марказии Ч,МШС Точикистонро интихоб намуд. Ба КИМ-и Точикистон супорида шуд, ки дар асоси конститутсияи Ч,ШС Узбекистон конститутсияи Ч,МШС Точикистон тартиб дода шавад. Хукумати Ч,МШС Точикистон-Шурои Комиссарони Халк ташкил карда шуд. [5,С.45.]

Анчуман Хукумати Ч,МШС Точикистон Шурои Комиссарони халк (ШКХ)-и чумхуриро бо раисии Абдурахим Хочибоев ташкил кард.

Хамин тарик дар таърихи халки точик аввалин маротиба органхои идорй ва хокимияти демократй интихоб карда шуданд. Инчунин гуфтан мумкин аст, ки хакикатан анчумани якуми муассисони Шурохои Точикистон дар фаъолияти идоракунии давлатй таъсири мусбат расонида, ахамияти таърихй дорад ва дар Точикистон ба сохти идоракунии парламентии шуравй асос гузоштааст.

Анчумани дуюми Шурохои Ч,МШС Точикистон 28 апрел карор кабул кард, ки карори анчумани Шурохои округи Хучанд дар бораи ба хайати Ч,МШС Точикистон дохил шудани округи Хучанд маъкул дониста шавад. Округи Хучанд зиёда аз 250 хазор ахолй дошт, ки аксарияти онхо точикон буданд ва хукуки муттахидгардидан ба точикони Точикистонро доштанд.

Дар таърихи халки точик бори аввал дар анчумани 2-юми Шурохои Точикистон (28 апрели соли 1929) Конститутсияи Чумхурии Мухтори Шуравии Сотсиалистии Точикистон кабул карда шуд. Нихоят, 16 октябри соли 1929 дар таърихи чандинасраи халки точик вокеаи таърихй ба вукуъ пайваст. Хамон руз анчумани III-юми фавкуллодаи Шурохои Ч,МШС Точикистон дар бораи ташкилёбии Чумхурии Шуравии Сотсиалистии (Ч,ШС) Точикистон Эъломия кабул кард, макомоти идоракунии давлатии он мустакил ташкил ёфта, дар замони Шуравй фаъолияти самарабахш доштанд.

Дар хама давру замон хизмати давлатй бояд ба татбики сиёсати ичтимой- иктисодию фархангии давлат, таъмини муътадили вазъи сиёсй, ва баланд бардоштани сатхи зиндагии тамоми кишрхои чомеа нигаронида шуда бошад, рушди устувори иктисодии давлатро таъмин карда тавонад. Вокеан бояд гуфт, ки низоми идоракунй ва хизмати давлатии замони Шуравй вазифахои зикргардидаро дар сатхи хуб ичро кардааст.

АДАБИЁТ

1. Искандаров З.Х. Асосхои фаъолияти адвокатй. (Васоити таълимй).-Душанбе, «Эчод», 2005.

2. История таджикского народа Т.У. Новейшая история (1927-1942гг), Под ред. Р.М.Масова. Душанбе, 2004.

3. Кахаров А.А. Правоохранительная система Таджикской АССР (1924-1929 гг). дис.на соиск.уч. степени канд.

юрид. наук. Душанбе, 1999.

4. Митюкова К.Д. Опыт государственного строительства Таджикской АССР (1924-1929гг.). Душанбе,

Дониш,1985.

5. Рахматуллоев А., Сатторов Х., Точов Н. Таърихи халки точик (иборат аз ду китоб) китоби 2.- Душанбе, 2008.

202 с.

6. Тахиров Ф. Т. История государства и права Таджикистана (1917-1929 гг.). Т.2, ч.1. Душанбе, «Амри илм», 2001.

ФОРМИРОВАНИЕ ОРГАНОВ УПРАВЛЕНИЯ ПРАВООХРАНИТЕЛЬНОЙ СИСТЕМЫ В СОВЕТСКОМ ТАДЖИКИСТАНЕ

В статье рассматриваются история возникновения, становления государственного управления и государственной службы в начальном этапе Советской власти в Таджикистане, подчеркивается, что государственное управления и государственная служба данного периода имеет свои особенности.

Автор подчеркивает, что новые формы государственного управления в северных районах Таджикистана и в Бадахшане возникли в результате завоевательных походов Царской России и образования Туркестанского края в Центральной Азии, в котором сохранились до 1917 года. А в Бухарском Эмирате, которое входили центральные и южные районы нынешного Таджикистана старые феодальные порядки продолжались до падения режима в сентябре 1920 года.

В постреволюционный период на территории Центральной Азии государственное управления и государственная служба формировалось на основе Советского метода государственного управления. Вместе с тем автор подчеркивает, что в Восточной Бухаре в этот период продолжалось гражданская война и вся государственная власть принадлежал Черезвычайной диктарской коммисии(ЧДК). После проведении национально-территориального размеживания Средней Азии в октябре 1924 года были созданы новые органы управления. Таджикской АССР. После создания самостоятельной союзной Таджикской ССР в октябре 1929 года были формированы и реорганизованы, в основном, все органы государственного управления, которые с некоторыми изменениями существовали до приобретения независимости Таджикистана.

Ключевые слова: органы управления, управления правоохранительных органов, формирования, государственное управления, государственная служба, Советская власть, революционный комитет, комиссариаты, правительство.

FORMATION OF LAW MANAGEMENT ENFORCEMENT SYSTEM IN SOVIET TAJIKISTAN

The article deals with the history of the emergence, formation of public administration and civil service in the initial stage of Soviet authority in Tajikistan, it is emphasized that the state administration and civil service of this period have their own peculiarities.

The author emphasizes that as a result of the aggressive campaigns of Tsarist Russia and the formation of the Turkestan Territory in Central Asia, the new forms of public administration were established in the northern regions of Tajikistan and in Badakhshan which were preserved until 1917. In Bukhara Emirate, which included the central and southern regions ofpresent-day Tajikistan, the oldfeudal orders continued until the fall of the regime in September 1920.

In the post-revolutionary period in Central Asia, public administration and civil service were formed on the basis of the Soviet method of public administration. At the same time, the author emphasizes that in the Eastern Bukhara during this period the civil war was still going on and all state power belonged to the Extraordinary Dictatorial Commission (CHDK).

After the national-territorial division of Central Asia in October 1924, new administrative bodies of the Tajik ASSR were established. In October 1929, after the formation of allied Tajik SSR, basically all the main government bodies were established and reorganized, which have existed with some changes up to the acquisition of Tajikistan's independence in 1991.

Keywords: Establishment, formation, public administration, civil service, government bodies, the Soviet government, the revolutionary committee, commissariats, the government.

Сведение об авторе:

Ализода Бахриддини Пирмухаммад - кандидат филологических наук, доцент, главный научный сотрудник НИИ государственного управления и государственной службы Института государственного управления при Президенте Республики Таджикистан. Адрес: Таджикистан, 734003, Душанбе, ул.Саид Носира, 33, тел: (+992 37) 228 91 51. Email b.p. alizoda63@mail. ru

About the author:

Alizoda Bahriddini Pirmuhammad - PhD in Philology, Main Specialist of the Research Institute ofpublic Administration and public service affairs of the Institute ofpublic Administration under the President of the Republic of Tajikistan. Adress: 33, str. Said Nosir, Dushanbe, 734003, Tajikistan, тел: (+992 37)228 9151. E-mailb.p.alizoda63@mail.ru

УДК 323 (575.3) ББК 66.4 (5т) Ф 34

СТАНОВЛЕНИЕ ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН И ЕЁ ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ

Фармонова Д.Ж.

Худжандский государственный университет им. академик Б.Гафурова

Принятое 9 сентября 1991г. на внеочередной сессии Верховного Совета Республики Таджикистан «Заявление о государственной независимости Республики Таджикистан» стало предпосылкой закрепления в законодательном порядке правосубъектности Таджикистана в международных отношениях. В заявлении говорилось: «Принимая во внимание революционные изменения в СССР, и уважая стремление входящих в него суверенных республик... в соответствии с принятой 24 августа 1990г. Декларацией о суверенитете Республики Таджикистан Верховный Совет провозглашает государственную независимость Республики Таджикистан. В международных отношениях Республика Таджикистан выступает в качестве самостоятельного субъекта международного права.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.