CC BY
17
08 00 05 ЭКОНОМИКА И УПРАВЛЕНИЕ НАРОДНЫМ ХОЗЯЙСТВОМ (РЕГИОНАЛЬНАЯ ЭКОНОМИКА)
08 00 05 ECONOMICS AND MANAGEMENT OF NATIONAL ECONOMY
(REGIONAL ECONOMY)
УКД 36.1/5 ББК 65.261.41
МАЪМУРИКУНОНИИ Маъмуров Анварцон Ма^мудцонович, АНДОЗДАРНИЗОМИ н.и.и., дотсенти кафедраи андоз ва андозбандии МУНОСИБАЩОИАНДОЗЙ ДД^БСТ (Тоцикистон, Хуцанд)
НАЛОГОВОЕ Маъмуров Анваржон Махмуджонович, к.э.н.,
АДМИНИСТРИРОВАНИЕ В доцент кафедры налогов и налогообложения
СИСТЕМЕ НАЛОГОВЫХ ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд) ОТНОШЕНИЙ
TAX ADMINISTERING Mamurov, Anvarjohn Makhmudjohnovich, candidate of
IN THE SYSTEM OF TAX the sciences of economics, Associate Professor of the
RELATIONS department of taxes and taxation under the TSULBP
(Tajikistan, Khujand) E-MAIL: mamurov1974@mail.ru
Калидвожа^о: идоракунии андозбанди, назорати андоз, танзими андоз, раванди идоракунии андоз, маъмурикунонии андоз, банацшагирии андоз.
Дар шароити уозира такмили маъмурикунонии андози цанбаи мууимми сиёсати муосири андозии ЦТ ба шумор меравад. Дар шароити ноустувории ицтисодии вазъи молиявии андозсупорандагон ва воридоти андози аз даромад ба низоми буцети мамла-кат зарурати такмили усулуои такмили назорати андоз ва арзёбии андозбанди, ки ба фаъолияти шаклу методуои диверсификатсияшудаи андозсупорандагони муваффац бо дигар субъектуои хоцаги дар иртибот дорад, ба миён меояд. Аз ин лиуоз афзоиши маъмурикунонии андоз омили коуиши гаронии андоз, кам кардани харци марбут ба низоми андоз, таъмини баробарууцуции андозсупорандагони рацобатпазир ва самара-бахшии сиёсати андоз ба уисоб меравад. Масъалаи маъмурикунонии андоз мавриди бар-раси царор гирифта, такмили низоми цонуни андоз дар ин самт пешниуод шудааст.
Ключевые слова: управление налогами, налоговый контроль, налоговое регулирование, налогово-управленческий процесс, налоговое администрирование, налоговое планирование
Cовершенствование налогового администрирования является важным аспектом современной налоговой политики Республики Таджикистан. В условиях экономической нестабильности финансового состояния налогоплательщиков и налоговых поступлений от дохода в бюджетную систему страны, необходимо совершенствование методов налогового контроля и оценки налогообложения, которые касаются деятельности
диверсифицированных форм и методов эффективных налогоплательщиков с другими хозяйствующими субъектами. Исходя из этого, увеличение налогового администрирования является фактором снижения налогового бремени, снижения затрат, связанных с налоговой системой, обеспечения равенства для конкурентоспособных налогоплательщиков и эффективности налоговой политики. Рассматривается проблема налогового администрирования и предлагается совершенствование системы налогового законодательства в этом направлении.
Key words: management with taxes, tax monitoring, tax regulation, tax management process, tax
administering, tax planning
Under today's conditions an improvement of tax administering is an important aspect of contemporary tax policy of Tajikistan Republic. Under the conditions of economic non-sustainability characterized with tax-payers' financial plight and tax entries from revenues into the country's budget system one ought to bring to perfection the methods of tax monitoring and taxation assessment which concern the activity of effective tax-payers carried out through diversified forms and modes; herby, other economy subjects being involved in the process in question as well. Proceeding from this necessity, the author presumes that intensification of tax administering is a factor of tax burden diminution, decrease of expenditures beset with tax system, insurance of parity for competitive tax-payers and tax policy effectiveness. While considering the problem of tax administering the author moves out the thesis of perfection in reference to tax legislation system.
Дар шароити муосир воридоти андозй хамчун сарчашмаи асосии ташаккули даромади бучети давлатй арзёбй карда мешавад, ки чихати таъмини ичроиши ухдадорихои давлат оид ба рушди неруи иктисодй ва халли масъалахои ичтимой равона гардидааст. Зарурати тавсеаи манбаи андозбандй дар шароити пасобухронии ичроиши хамаи сатххои бучетхо ба масъалахои фаъолияти самарабахшии низоми андоз таваччухи зиёдро такозо дорад, ки аз бисёр чихат бо шароити ташкилй -хук,ук,ии идоракунии андозбандй ва сифати маъмурикунонии андоз муайян карда мешавад.
Маъмурикунонии андоз мачмуи чорахои бахамалокаманди идораи раванди андозбандй мебошад, ки дар он муносибатхои миёни давлат ва андозсупорандагон хусусияти на танхо фискалй, балки мохиятан муносибатхои иктисодй ва шарикона мегирад. Дар асл маъмурикунонии андоз бештар дар холати ташкили низоми андоз-бандй, ташкили асоси конунгузории андоз ва додани салохият ба макомоти андозии мамлакат васеъ истифода бурда мешавад. Маъмурикунонии андоз яке аз кисмхои асосии фаъолияти самараноки низоми андоз ва иктисодиёти давлат аст. Ба мушохидаи мо холо истилохи «маъмурикунонии андоз» бенизом истифода мешавад, фахмиши ягонаи мазмуни он мавчуд нест, дар адабиёти иктисодй бахси илмй дар бобати мохияти маъмурикунонии андоз, кисмхои таркибии он, шакл ва усулхои ташкил ва накши он дар рушди низоми андоз идома дорад. Аз ин мубохисаи илмй маъмурикунонии андозро чунин таъриф кардан мумкин аст:
1) маъмурикунонии андоз низоми серамали рушдёбандаи идораи муносибат-хои андоз аст, ки фаъолияти макомоти андозро дар шароити иктисоди бозор бо хам мутобик мегардонад;
2) маъмурикунонии андоз низоми ташкиливу идораи ичрои муносибатхои андоз аст, ки мачмуи шакл ва усулхои истифодаро дар бар гирифта, ба таъмини воридшавии андоз ба низоми бучет мусоидат мекунад;
3) маъмурикунонии андоз мачмуи чорах,ои аз чониби макомоти андоз амали-шавандаи назорати андоз, мачбуран ситонидани андоз нисбат ба ухдадории андози дар мухлаташ ичронашуда, инчунин хизматрасоних,о ба андозсупорандагон ва ма^омоти ваколатдор мебошад [12].
Маъмулаи истилохи маъмурикунонии андозро ба ду маъни мавриди истифода карор медиханд:
S маъмурикунонии андоз ба маънои васеъ хамчун низоми идораи муносибат-хои андоз - ба маънои махдуд бошад хамчун назорати андоз, ки онро макомоти андоз амалй менамояд, фахмида мешавад;
S маъмурикунонии андоз хамчун чараёни махсуси илмию амалй аз руи мазмун, шароити ташкил ва механизмхои максаднок нихоят васеъ мебошад, маънидод карда мешавад [4,с.12].
Ин коркарди асосхои хукукии андозбандй дар заминаи тачрибаи таърихй, комёбихои имрузаи илму техника ва технология, механизми андоз ва унсурхои он (банакшагирй, танзим ва назорат) низ мебошад.
Самаранокии низоми амалкунандаи андоз аз сифати идораи он вобаста буда, фаъолияти давлат чихати идораи низоми андоз бо хадаф ва вазифахои сиёсати андоз дар мархалаи мувофики рушди он мукаррар карда мешавад. Бешубха, маъмури-кунонии андоз яке аз унсурхои асосии самаранокии низоми андоз ва иктисодиёти давлат ба хисоб меравад.
Максади маъмурикунонии андоз таъмини даромадхои пешбинишудаи андоз ба хамаи сатххои низоми бучетй дар шароити вобастагии усулхои батартибдарории андоз ва назорати андоз, инчунин кори бештар самараноки механизми андоз ва низоми ба тартибдарории андоз аз нуктаи назари рушди минбаъдаи иктисоди миллй мебошад.
Дар Паёми Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президента Чумхурии Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон, ба Мачлиси Олй оид ба масъалаи маъмурикунонии андоз чунин омадааст: «... чихати такмили маъмурикунонии андоз, кам кардани вакт ва харочоти сохибкорон тавассути сода ва сабук намудани расмиёти андозсупорй шумораи эъломияхо аз руи андозхо ва пардохтхои алохида то 40 фоиз, хисобхои андозй то 60 фоиз, инчунин микдори хуччатхо хангоми барасмият-дарории гумрукй то 30 фоиз кам карда шавад» [1].
Маъмурикунонии андоз фаъолияти макомоти ичроияи идораи давлатй дар сохаи андоз ва андозбандй махсуб меёбад. Маъмурикунонии андоз чун фаъолияти идораи макомоти давлатй ба таъмин ва амалй намудани ичрои меъёрхои конунгузорй равона шудааст. Он фаъолияти Кумитаи андози назди Х,укумати Чумхурии Точикистон ва макомоти худудии он дар махалхо, кисман Вазорати молияи Чумхурии Точикистон, Хадамоти гумруки Ч,умхурии Точикистон буда, ба таъмин ва амалй намудани назорат оид ба риояи конунгузории андоз аз чониби тамоми иштирокдоро-ни муносибатхои андоз нигаронида шудааст.
Маъмурикунонии андоз аз руи мундарича на танхо амалхои назоратии макомоти андозро фаро мегирад, балки ба андозсупорандагон дар ичрои ухдадории
андозиашон мусоидат ва кумаки амалй менамояд. Ба сифати унсурдои асосии маъмурикунонии андоз баромад мекунанд:
^ назорат оид ба риояи конунгузории андоз аз чониби иштирокдорони муносибатдои андозй;
^ таъминоти ташкилй, методй ва тадлилии фаъолияти назоратии макомоти андоз.
Дар шароити муосир дуруст ба род мондани маъмурикунонии андоз чидати таъмини ичрои нишондидандадои бучети давлатй адамияти хоса дорад. Маъмурикунонии андоз дамчун раванди махсуси илмию амалй аз чидати мундарича, шаро-итдои ташкил ва дадафдо бисёрпадлу буда, он коркарди асосдои дукукии андозбан-диро дар асоси тачрибаи таърихй, таъмини шароитдои амали механизми андозй ва ташкили коидадои бадисобгирй дар бар мегирад [6; с.12].
Дар раванди маъмурикунонии андоз усулдои бадамтаъсиррасонии макомоти андоз ва андозсупорандагон тавассути амалй гардонидани вазифадои банакшагирй, танзимотй ва назорат дар муносибатдои андозй истифода бурда мешавад.
Банакшагирии андоз - унсури мудими маъмурикунонии андоз буда, бо ёрии он самтдои асосии тадбирдо ва кабули карордое, ки ноил гардидани максадро таъмин менамоянд, мукаррар карда мешаванд. Дар рафти амалй намудани ин вазифаи идоракунй на тандо натича аз раванди идоракунии чараёндои андозй ба даст меояд, балки тарзи самараноки гирифтани ин натича бояд муайян карда шавад.
Назорати андоз - чараёнест, ки ноилшавй ба максад, вазифадои гузошташуда ва ичроиши нишондидандадои пешбинишударо, аз чумла бо роди татбики чаримадои андозй таъмин менамояд.
Назорат ин ошкор намудани фарки натичадои вокеан ба дастовардаи объекти идоракунй дар давраи муайяни вакт аз пешбинишуда, инчунин андешидани чорадои бартарафкунии ин фарк мебошад. Зарурати вазифаи идора бо он алокаманд аст, ки объекти идора дар натичаи таъсироти гайричашмдошти мудити беруна, аз накшаи пешбинишуда тафовут дошта метавонад [7, с. 23-24].
Сиёсати самаранок дар содаи маъмурикунонии андоз имкон медидад, ки сатди чамъоварии андоз дар мачмуъ баланд бардошта шуда, дар натича сатду сифати зиндагии мардум бедтар карда шавад. Дар баробари ин, сатд ва сохтори гаронии андоз набояд шароитдои рушди иктисодиро кодиш дидад, маъмурикунонии андоз бояд дар заминаи рафъи номуайянидо дар конунгузории амалкунандаи андоз ва содагардонии тартиби бадамтаъсирасонии макомоти андоз ва андозсупорандагон амалй карда шавад.
Цадвали 1. ^ Нишондидандадои асосии низоми андозбанди дар сол^ои 2014-2017
Нишондидандадо Солдо
2014 2015 2016 2017 тасдик-шуда 2017 аникшуда
Накшаи андоздо, млн. сомонй 6 923,6 7 872,0 8 535,4 9 318,0 9 330,4
Воридоти андоздо, млн. сомонй 7 110,4 7 960,5 8 397,2 9 575,4 9 575,4
Хиссаи андоздои дохила дар даромади умумй, % 61,4 62,2 63,0 65,0 63,4
Хиссаи андоздои дохила дар даромади умумй, % 61,6 63,5 66,2 65,0 65,0
Хиссаи андоздои дохила дар ММД, % 15,6 16,4 15,5 15,7 15,7
Бакияи карзи ан-доздо, млн. сомонй 618,8 702,9 860,5 768,6 768,6
Шумораи санчишдои андозсу-порандагон, адад 8 350 7 629 8 847 9 287 9 288
Хиссаи андозсу-порандагони тадти санчиши мачмуии андоз карор-додашуда, % 7,7 6,4 6,0 6,5 4,5
Сарчашма: Маълумоти уисоботии Кумитаи андози назди Цукумати Цумуурии Точикистон, солдои 2014 - 2017 [8].
Дар ин раванд, кайд кардан зарур аст, ки дачми воридоти андоз сол то сол тамоюли афзоиш дошта, мувофикан вазни киёсии он дар дачми умумии даромаддои андозии бучети давлатй афзуда, дар баробари ин, шумораи санчишдои андозсупо-рандагон кодиш ёфта истодааст. Тибки маълумоти дисоботии Кумитаи андози Ч,ум-дурии Точикистон дар соли 2017 накшаи тасдикшудаи андоздо ва дигар пардохтдои датмй, ки чамъоварии ондо ба зиммаи макомоти андоз гузошта шудааст, ба андозаи 102,8% таъмин гардида, ба бучет 9 575,4 млн.сомонй ворид карда шуд, ки нисбат ба нишондидандадои пешбинишуда 257,4 млн.сомонй зиёд аст:
^айд кардан зарур аст, ки аз руи маълумоти дисоботии Кумитаи андози назди Хукумати Ч,умдурии Точикистон дар соли 2017 тибки накшаи тасдикшуда ва дархостдои макомоти дифзи дукук дар фаъолияти 2010 шахси дукукй ва содибкорони инфиродй санчиши мачмуии андоз гузаронида шуда, ба маблаги 696,6 млн. сомонй кам дисоб кардан ва пиндонкунии андоздо ошкор гардида, аз ин дисоб ва аз дисоби маблагдои дар солдои пеш ошкоршуда 746,0 млн. сомонй ба бучети чумдуриявй дохил карда шудааст.
Ба максади пешгирии санчишдои беасос тадия гардидани накшаи санчишдо дар асоси принсипи «Бадодидии хавфдо» имкон медидад, ки дахолати беасос ба фаъолия-ти андозсупорандагони бомасъулият маддуд гардида, сифати гузаронидани санчишдо бедтар карда шавад. Маълумоти диаграммаи 1 ва чадвали 2 дар бобати таъмини ичрои накшаи кисми даромади бучети давлатй аз чониби Раёсати андоз дар вилояти Сугд собит месозад, ки он дар давоми солдои 2015 - 2017 тамоюли афзоиш дорад. Аз чумла агар соли 2015 барои вилояти Сугд 1676,9 млн. сомонй накшаи воридоти андоз пешбинй шуда бошад, ичроиши он ба андозаи 1705,7 млн. сомонй таъмин карда шудааст, ки нисбат ба накшаи пешбинигардида 26192 млн.сомонй зиёд мебошад. Дар соли 2016 накшаи андоз ва дигар пардохтдои давлатй дар вилояти Сугд 1879,9 млн.сомонй пешбинй ва ичрои он 1916,4 млн. сомонй таъмин гардид, ки нисбат ба накшаи пешбинигардида 34482 млн.сомонй бештар аст. Дар соли 2017 накшаи андоз ва пардохтдои давлатй 2116,3 млн. сомонй пешбинй гардида, ичрои накша бошад, 2291,6 млн. сомонй таъмин шудааст, Нисбат ба накша 177,3 млн. сомонй зиёд маблаг ба бучет ворид гардида, ичрои накшаи солона 108,4 фоиз таъмин шудааст.
Диаграммаи 1. Банацшагири ва воридоти андоздо дар вилояти Сугд, сол%ои 20152017 [10]
2500 2000
1500 1000 500
0
соли 2015 соли 2016 соли 2017
Цадвали 2. Банацшагири ва воридоти воцеии андоз%о дар соли 2015-2017 дар вилояти Сугд
№ Солдо
2015 2016 2017
1. Накшаи воридоти андоздо, млн.сомонй 1676,9 1879,9 1879,9
2. Воридоти аслии андоздо, млн.сомонй 1705,7 1916,4 2291,6
3. Сатди ичроиши накша бо фоиз 101,6 101,8 108,4
Сарчашма: Маълумот%ои %исоботии Раёсати андоз дар вилояти Сугд. [10]
Такмили маъмурикунонии андоз на тандо ба такмили конунгузорй асос меёбад, балки он тагйирёбии фардангу гояи муносибатдои байнидамии миёни макомоти андоз ва андозсупорандагонро такозо менамояд. Дар ин раванд, дигаргунсозидои таш-килй дар низоми макомоти андоз амалй гардиданд, ки мудимтарини ондо чорй гарди-дани тартиби нави бакайдгирии давлатии субъектдои содибкорй, аз чумла тартиби электронии пешнидоди дуччатдо ва дисобнома - фактурадои электронй оид ба ААИ ва аксиздо, инчунин тарики электронй пешнидод намудани дисоботи андоз аз тарафи содибкорон ба дисоб меравад.
Мувофики арзёбии Корпоратсияи байналмилалии молиявй харочоти содибко-рон барои риояи конунгузории андоз дар соли 2014 нисбат ба соли 2012 6 млн. долл. камтар шудааст. Дар натичаи кордои анчомдодашуда тайи се соли охир нишондидан-дадои Чумдурии Точикистон дар дисоботи "Пешбурди содибкорй" нисбатан бедтар гардидааст. Ба суханони дигар дар Точикистон нишондидандаи мазкур соли 2017 1,36 % бедтар гардида соли 2017 ба 55,34% соли 2016 53,98% расидааст, ки аз чумла аз дисоби бедтар гаштани андозбандй (содатар гардонидани тартиби пардохти андоз бо роди чорй намудани дисобнома-фактурадои электронй ва васеъ намудани хизмат-расонидои электронй) таъмин шудааст. Бар замми ин, коршиносони Бонки чадонй мавкеи чумдурии Точикистонро аз 10 индикатор дар 4 индикатори зерин баланд
дисоб карданд:
- дохил шудан ба низоми таъмини барк,;
- бакайдгирии амволи гайриманкул;
- таъмини ичрои шартномадо.
Дар натичаи татбики ислодоти бомаром дар самти бедтар намудани фазои сармоягузорй ва содибкорй Чумдурии Точикистон дар дисоботи "Пешбурди содибкорй" - и Бонки чадонй дар соли 2017 бори сеюм дамчун мамлакати бедтарини исло-дотгари чадон эътироф гардид. Ба дайси эътирофи ислодоти назаррас оид ба бедтар намудани шароити пешбурди содибкорй, Бонки чадонй Чумдурии Точикистонро байни 189 кишвари чадон бо шадодатномаи "Бедтарин мамлакати ислодотгар" такдир кард.
Расми 1. Динамикаи ба даст овардани тацрибаи пешцадам дар дисоботи "Пешбурди
содибкорй" [2, с. 78-90].
Бал^йдгирии со\и№орй
сармоягузорон
Сарчашма: www. doingbusiness. org Чуноне ки дар дисоботи "Пешбурди содибкорй" маълум аст, дар мардилаи солдои 2006-2017 татбики ислодот дар самти содагардонии танзими содибкорй барои ба даст овардани тачрибаи пешкадам аз руи як силсила нишондидандадо, ба монанди "Химояи сармоягузорон", "Тичорати байналмилалй", "Бакайдгирии содибкорй", "Андозбандй", "Дастрасй ба карз" ва "Х,алли масъалаи пардохтпазирй" мусоидат намудааст [2, с. 78-90]. Аз расми овардашуда аён аст, ки нишондидандаи мазкур назорати дурии дар давлатро аз "мавкеи пеш" имконпазир мегардонад. Дурии дар як давлат аз "мавкеи пеш" тибки чадвали аз 0 то 80 муайян карда мешавад, ки дар он 0 натичаи аз дама пастро нишон дода, 80 бошад, мавкеи пешро пешбинй менамояд. Чумдурии Точикистон дар рейтинги нави дисоботи "Пешбурди содибкорй - 2017" (Doing Business), ки дамасола Бонки чадонй мегузаронад, мавкеи 128 -умро ишгол карда, мавкеи соли гузаштаашро бо назардошти ислод 2 банд бедтар намуд.
Х,амин тарик, дадафи идораи андозбандй ин таъмини мувозинати устувории бучет, татбики дарозмуддати мутаносибии андоз оид ба дамаи уддадоридо дар асоси конунгузории андоз ва унсурдои раванди андозбандй буда, далли ин масъаладо, ки ба рушди содибкорй мусоидат менамоянд, дамкорй ва дастгирии вазорату идорадои
дахлдор ва нидоддои байналмилалии молиявиро такозо менамояд.
Дар ин асос, самтдои минбаъдаи такмили низоми маъмурикунонии андоз аз нигоди мо индоанд:
1. Банакшагирии садеди андоз ва пардохтдо ба максади таъмини ичрои сари-вактй ва барзиёди накшаи андоз ва дигар пардохтдои датмй дар заминаи бадодидии асосноки иктидори андозии минтакадо;
2. Дар асоси дамкори вокеии миёни макомоти давлатй ба род мондани омузиши падлудои муаммо ва омилдои таъсиррасонанда дар якчоягй дарёфти роддои далли ондо;
3. Кам кардани харочоти субъектдои содибкорй вобаста ба тадия ва пешнидоди эъломиядои андоз, инчунин пардохти андоздо дар асоси татбики тартиби дисобот-дидии электронй;
4. Тадия ва татбики барномаи давлатии иттилоотии макомоти андозу гумрук ва молия ба максади таъмини шаффофияти раванди андозбандй.
Тибки арзиши дисоботи "Пешбурди содибкорй - 2017" мавкеи чумдурй аз руи нишондидандаи гирифтани ичозат барои сохтмон, пайвастшавй ба шабакаи таъмини барк, бакайдгирии моликият ва далли масоили пардохтпазирй то дол паст мебошад, ки идомаи ислодотро дар роди соддагардонии танзимшавандаи фаъолияти содибкорй такозо менамояд. Афзоиши даромади бучети давлатй бояд аз дисоби вусъат додани заминаи андозбандй ва фародам овардани шароити мусоид барои рушди содибкорй, маддуд намудани доираи фаъолияти иктисоди пиндонй, бедтар намудани маъмури-кунонии андоз анчом дода шавад.
Барои таъмини шаффофияти андозситонй ва истифодаи самарабахши маблаг-х,ои давлатй зарур аст, ки Барномаи давлатии иттилоотикунонии макомоти андозу гумрук ва молияи кишвар тадия ва кабул карда шавад. Дар мачмуъ, самтдои муайян-шудаи такмили минбаъдаи маъмурикунонии андоз ба давлат имкон фародам меоранд, ки на тандо захирадои иловагии молиявй ба низоми бучетй чалб карда шаванд, балки ба фаъолнокии содибкорй ва дар мачмуъ ба сатди рушди иктисодй вусъат бахшад, ки он самти афзалиятноки рушди кишвар дар дурнамои миёнамудлат ва дадафи асосии идоракунии раванди андоз ба дисоб меравад.
Дар натичаи амалй намудани тадбирдои мазкур таъмини афзоиши даромади бучети давлатй бо роди тавсеаи заминаи андозбандй ва фародам овардани шароити мусоиди содибкорй, маддуд кардани доираи фаъолияти иктисоди пиндонй, бедтар намудани маъмурикунонии андоз имконпазир мебошад.
Пайнавишт
1. Паёми Асосгузори сул%у ва%дати милли - Пешвои миллат, Президенти Чум%урии Тоцикистон, му%тарам Эмомали Ра%мон ба Мацлиси Олии Чум%урии Тоцикистон, 20-уми апрел, 2012. //www.prezident.tj.(дата обрашения 22.12.2018)
2. Анвари Н., Мацонова М. Дастгирии рушди бахши хусуси ва содибкорй дар доираи стратегияи миллии рушд то соли 2030//Муассис: маркази тадцицоти стратегии назди Президенти Ч,ущурии Тоцикистон. Тоцикистон ва ца%они имруз. Нашр дар матбааи КВД «Тоцикдипсервис» № 3 (53) Душанбе - 2017. -405 с.
3. Азрилиян А. Н. Большой экономический словарь /4-е изд., доп. и перераб. -М.: Институт новой экономики, 1999. -1245 с.
4. Аронов A.B. Налоговая политика и налоговое администрирование: учебное пособие / A.B. Аронов, В.А. Кашин. - М: Экономистъ, 2006. - 588 с.
5. Исломов Т.С. Таърихи молия, андоз ва ташаккулёбии системаи андозбандй дар Тоцикистон. - Душанбе: Ирфон, 2009. - 234 с.
6. Красницкий В.А. Организация налогового администрирования (на примере работы налоговых органов Краснодарского края) : дис. ... канд. экон. наук : 08.00.10/Красницкий Виктор Александрович. - Краснодар, 2000. - 236 с.
7. Перонко И. А. Проблемы совершенствования налогообложения в РФ и пути их решения: автореф. дисс. д. э. н.: 08.00.10. -М., 2001.-42 с.
8. Маълумоти %исоботии Кумитаи андози назди Хукумати Чум%урии Тоцикистон, сол%ои
2014 - 2017
9. Социально-экономическое положение Республики Таджикистан. .-Душанбе: АСПРТ,
2017. - 289 с.
10. Маълумот%ои %исоботии Раёсати андоз дар вилояти Сугд
11. Маълумот%о сомонаи расмии Кумитаи андози назди Хукумати Чум%урии Тоцикистон //www.andoz.ti ( санаи муроциат: 21.10.2018)
12. Кодекси андози Чум%урии Тоцикистон аз 5 сентябри соли 2012, №902.- Душанбе: Шарци озод www.andoz.ti (санаи муроциат: 03.09.2018)
Reference Literature:
1. The Message of Initiator of Peace and National Unity, Leader of Nation, Tajikistan Republic President, Reverend Emomali Rakhmon to Majlisi Oli (Supreme Council) of the Country from April 20, 2012 (-------------------) (Date of request: 22.12.2018).
2. Anvari, Nighina; Majohnova M. The Support of Development in Regard to Private Sector and Entrepreneurship in the Frames of National Development Strategy up to 2030. - Tajikistan and today's World. - Dushanbe, 2017. - 405 pp.
3. Azriliyan A.N. The Big Dictionary on Economics. The 4th edition, revised and enlarged. - M.: The Institute of New Economics, 1999. - 1245 pp.
4. Aronov A.V. The Policy and Tax Administering. Manual // A.V. Aronov, V.A. Kashin. - M.: Economist, 2006. - 588 pp.
5. Islomov Tokhir Sultonmurodovich. The History of Finances Taxes and the Formation of Taxation System in Tajikistan. - Dushanbe: Cognition, 2009. - 234 pp.
6. Krasnitsky Victor Alexandrovich. Organization of Tax Administering (on the Example of Tax Bodies' Work in Krasnodar kray): candidate dissertation in economics: 08.00.10. - Krasnodar, 2000. - 236 pp.
7. Peronko I.A. The Problems of Taxation Improvement in RF and the Ways of their Solution. Synopsis of doctoral dissertation in economics: 08.00.10. - M., 2001. - 42 pp.
8. Accounting Reports of the Tax Committee under the Auspices of TR Government for 2014 - 2017.
9. Social-Political State of Tajikistan Republic. Agency on Statistics under the Auspices of Tajikistan Republic President. - Dushanbe, 2017. - 289 pp.
10.Accounting Reports of Sughd Viloyat Tax Managerial Office.
11.Information Taken from the Official Site of Tax Committee under the Auspices of TR Government.
//www.andoz.ti (Date of request: 21.10.2018). 12. TR Tax Code from September 5, 2012, #902. - Dushanbe: Free Orient. //www.andoz.ti (Date of request: 03.09.2018).
