CC BY
302. МахмудиШабиларй. Гулшани роз. - Техрон, 1382 . 470сах.
3. Мирзо АбдулкодириБедил. Куллиёг. -Душанбе: Ирфон,2001. 630сах.
4. МухаммадИкболиЛохурй. Куллигг. -Душанбе: Адиб, 2011. 475 сах.
5. СалимиХаглонй Бенавое дар навои най. -Душанбе: Исгездэд2015. 537сах.
6. ФаридуддиниАггор. Панднома. Фугуввагнома Хикоёгазмаснавихо. -Душанбе: Маорифвафарханг,2008. 254сах.
7. ЧаалолуддиниРумй. КуллиёгиШамсиТабрезй -Техрон: Муассисаи Амири Кабирр 1372. 927сах.
8. ЧалэлуддиниРумй. Маснашимаънаш. -Техрон: НашриЗамон, 2001. 728сах.
ЕДИНСТВО СУЩЕСТВОВАНИЯ И ОТНОШЕНИЕ ЧЕЛОВЕКА С БОГОМ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯ МАВЛОНА ДЖАЛОЛУДДИНИ БАЛХИ
Эта статья посвящена одной из важнейших тем изучения литературы - суфизму и мистике. Автор статьи приложил усилия, чтобы исследовать различные и не выявленные аспекты «Единства существования и отношений человека с Богом».
Конечно, эти обзоры идей ирезультатов, которые были сделаны в нашей статье, были для сравнения идей о понятии «единство существования». В любом случае, это дает возможность более широко анализировать и исследовать вышеупомянутое понятие вмистических произведениях таджикской литературы.
В конце следует упомянуть один момент, что Мавлоно Джалолуддини Балхи - человек, который имеет точную идею в интерпретации «единства существования» и отношения человека с Богом, и он определил эту аллегорическую проблему литературы с помощью своего метода создание и внес вклад в развитие мировоззрения и самопознания людей.
Ключевые слова: единство существования, интеллект, любовь, терпимость, совершенный человек, несуществующее, вечность, мудрец, солнце, цивилизация, Бог, искренность, любовник, существование, встреча, сострадание (милосердие), стремление, оживление, последователь тенденция суфизма, универсальный и особый ум.
UNITY OF EXISTENCE AND HUMAN'S RELATION WITH GOD FROM THE POINT OF VIEW
OF MAVLONO JALOLUDDINIBALKHI
This article is devotedto one ofthe most important topic ofliterature study, Sufism andmysticism The author of article made efforts to explore different andunrevecdedaspecte of "Unity of existence andhuman's relation with God"
Of course, these review of ideas and results that have been made in our article, were for the sake of comparing ideas about "unity ofexistence" notion. Anyway, thsproVdes an opportunity to analyze andinvestigate the fresaidnotion more widely within mystical works of Tajik literature.
At the end, it should be mentioned one point that Mavlono Jaloluddini Bakhi is a person who has an exact idea in interpretation of "unity of existence" and relation of human with God and he identified this allegoric issue ofliterature by means ofhis methodof creation andmade a contribution to the development ofworldview and self-knowledge ofthepeople.
Keywords: unity of existence, intellect, love, tolerance, perfect person, non-existent, eternity, sage, the sun, civilization, the God, sincerity, lover, existence, meeting, compassion (mercy), longing, animating, follower of sufism trend, universal and particular mind.
Сведения об авторе:
Холова Фарзона, соискатель кафедра теории и истории литературы Таджикского государственного педагогическогоуниверситета им Садриддина Айни; E-mail:[email protected]
About the author:
Farzona Kholova, researcher in the Department of Theory andHistory of Literature ofthe Tajik State Pedagogical University namedafter Sadriddin Ayni; E-mail: [email protected]
ТАРЧУМАИ ОСОРИ М.А.ШОЛОХОВ БА ЗАБОНИ ТОЧДКЙ
Элбоева Х
Мактаби тахрилоти миёнаи умумии №52, нохияи Исмоили Сомонии шахри Душанбе
Михаил Александрович Шолохов яке аз нависандагони бузурги рус ва чахон махсуб мешавад, ки бо осори мондагораш маъруфи олам гашгаасг. М.АШолохов 24.05.1905 дар хугори Кружилини сганитсаи Вёшенскаяи вилояги Росгови Федерагсия Россия ба дунё омада, дар макгаби назди калисо гахсил кардаасг. У дар чанги гражданй иштарок намуда, баъд аз хагми он соли 1922 ба Москва омада, ба макгаби коргарй (рабфак) дохил мешавад ва аз хамин давра сар карда, аввалин хикояхояш эчод гардида, дар мачмуахои «Х,икояхои Дон» ва «Дашта лочувардгун» (соли 1926) гирд
омадаанд (1, 598). М.АШолохов 21-декабри соли 1984 аз дунё гузаштааст, ки аз ин нависанда осори зиёди боарзиш ба ёдгор мондааст, ки ба забонхои гуногуни дунё тарчума ва чоп шудаанд.
Аз аввалин тарчумонхои осори нависандагони рус ба забони точикй, ба нишондоди академик Мухаммадчон Шукуров дар маколаи «Осори Шолохов ба забони точикй» (1953) яке аз маорифпарварони точик Абдулкодир Шакурии Оят мебошад, ки у дар китоби «Ч,омеъ-ул-хикоёт», ки хамчун китоби дарсй дар солхои 1909-1911 ба чоп расида буд, якчанд масалхои И.Крилов ва хикоёти И.С.Тургеневро чой дода буд (3, 246).
Дигар, аз аввалин тарчумони осори Шолохов ба забони точикй М.Юсуфй мебошад, ки хануз соли 1934 дар нашриёти Сталинобод-Ленинград, ба алифбои лотинй романи «Замини корамшуда» -ро тарчума карда буд. Баъдан, нависандаи точик Ч,алол Икромй очерки М.АШолохов «Илми бадбинй»-ро байни солхои 1940-1942 ба забони точикй тарчума кардааст. Храмин тавр, дар асри ХХ осори Шолохов дар тарчумаи адибони точик С.Ализода, ХКарим, С.Улугзода, ХАхрорй, Р.Хошим, Ч,.Икромй, М.Миршакар Э.Муллокандов ва дигарон пайваста тарчума шудаанд.
Соли 1946 ба забони точикй романи «Онхо барои ватан чангидаанд» (Они сражались за Родину) дар тарчумаи Э.Е.Муллокандов ба чоп расид, ки тахрири онро С.Улугзода ичро кардаанд. Ин тарчума бо унвони «Онхо дар рохи ватан мечангиданд» ба чоп расида буд, ки хам дар унвони китоб ва дар дохили матн камбудихои зиёди забонй дошт, аз ин ру, ин роман соли 1988 дар тарчумаи тозаи Расул Ходизода дар нашриёти «Маориф» ба чоп расид. Дар соли 1957 бори аввал повести «^исмати инсон» (Судьба человека) дар тарчумаи РДодизода ва маротибаи дувум соли 1975 бо тахриру такмил ба чоп расид, ки аз нашрхои бехтарин ва камгалати осори тарчумашудаи М.А.Шолохов ба забони точикй мебошад. Хамзамон, дар соли 1981 хикоятхо аз мачмуаи «Хикоятхои Дон» (Донские рассказы) ба забони точикй тарчума гардиданд.
Романи «Замини корамшуда»-и Шолохов, ки яке аз асархои машхури адабиёти рус ба хисоб меравад, хануз соли 1934 аз чониби М.Юсуфй ба забони точикй тарчума шуда буд, бори дувум аз тарафи Шамсй Собир бо тахрир ва такмил ба нашр расид, ки аз чониби хонандагон ва накди адабй бахои арзанда гирифт (3, 249). Инчунин, Шамсй Собир соли 1953 12 хикояи нависанда аз мачмуаи «Хикоёти Дон» (Донские рассказы) ва соли 1965 бахшида ба 60-солагии М.АШолохов 8 хикоятро ба забони точикй тарчума ва нашр кунонидааст.
Шолохов М.А. эчодиёти худро аз хикоя сар карда, то ба дарачаи иншои романхои дугонаву сегона ва мухташам расидааст, ки ин дарачаи камолоти нависандаро нишон медихад. Ин нависандаи мумтоз байни солхои 1926 - 1940 яке аз романхои машхури худ «Дони ором» (китобхои 1- 4)-ро эчод кардааст, ки гояи асосии ин асар конунияти таърихии инкишофи зиндагист. Китоби аввали «Дони ором» соли 1928, дувум - 1929, сеюм - 1933 ва чахорум соли 1940 ба нашр расида, ходисаву вокеахои солхои 1912 - 1922-ро дар бар мегирад. Дар ин роман мухтавову мундарича, сюжет, композитсия ва фарогирии вокеахо хеле мураккаб ва доманадоранд, ки хамагй эчодкорона тачассум ёфтаанд. Ин романи чахоргона, ки махсули захмати чандсолаи ин нависандаи эчодкор аст, на танхо аз чихати мавзуъ ва сохтори жанрй, балки бештар аз хама аз нигохи бадеият бартарихои зиёд дорад, ки бо забони фасеху равон ва кабат-кабат вожаву калимахои зебои забони русй иншо шудааст ва устоди тасвири баланд будани М.АШолоховро нишон медихад.
Бори аввал романи «Дони ором» дар байни солхои 1956-1960 аз чониби Эммонуил Ефроемович Муллокандов ба забони точикй тарчума шуда, дар тахрири Шамсй Собир ва хайати тахририяи Хабиб Ахрорй, Фотех Ниёзй, Рахим Хошим ва Шариф Шараф ба анчом расида, дастраси хонандагон гардидааст. Соли 1978 Э.Э.Муллокандов маротибаи дувум бо тахрир ва такмил тарчумаи навбатии «Дони ором»-ро ба нашр расонидааст, ки шакли пурраи ин роман дар «Осори мунтахаб» дар 8 чилд, соли 1978 дар нашриёти «Ирфон» ба чоп расидааст.
Рочеъ ба хусну кубхи ин тарчумахо накди адабии точик бахои вокей додааст, аз чумла, маколахои Атахон Сайфуллоев «Тихий Дон на таджикском языке» (Дони ором ба забони точикй) (Точикистони Советй, 1957), Расул Ходизода «Классики адабиёти Шуравй» (Шарки Сурх, 1960, №10,сах.145-150), Рахим Хошим «Таъсири Шолохов ба адабиёти точик» (Маориф ва маданият,
1976, 15 март), Мухаммадчон Шукуров «Шолохов ва адабиёти точик» (Пайванди замонахо ва халкхо). -Душанбе, 1982, сах.120-132), Бозор Тилавов «Оид ба тарчумаи романхои Шолохов» (Садои Шарк,1967, №6, Шокир Мухтор «Натичаи тахкикоти 80-сола» (Садои Шарк, 1980, №5), ки дар солхои гуногун ба чоп расидаанд, сифати ин тарчумахоро бозгуй кардаанд.
Дар давоми солхои 1984-1990 повестхои «Дашти лочувардй» (Лазаревая степь), «Сухан дар бораи ватан» (Слово о Родине) ва (Душмани марговар) «Смертный враг» аз тарафи тарчумон М.Бозорбоев ба забони точикй тарчума шудаанд.
Ба як маънй, осори ин нависандаи бузурги рус Михаил Александрович Шолохов ба забони точикй дар солхои гуногун тарчума ва чоп шуда, аз тарафи накди адабй бахои арзанда гирифтаанд. Осори ин нависандаи бузург, Лауреати мукофоти Нобелй (1965) (5,196), доктори фахрии чандин донишгоххои бузурги олам ба забонхои мухталифи олам хамвора тарчума мешавад ва барои тарбияи маънавии хонандагон хамеша судманд аст.
Х,оло, ки мо дар карни ХХ1 зиндагй дорем ва аз замони тарчумаву чоп шудани осори безаволи М.АШолохов солиёни зиёд гузаштаву ба забони точикй ва хатто русй ин китобхо хеле кам дастрасанд, зарурате пеш омадааст, ки нашрхои точикии ин китобхо бо тахриру такмил ва нашрхои русияшон низ барои хонандагону донишчуён ва дустдорони осори ин нависандаи бузург бештар чоп карда шаванд.
АДАБИЁТ
1.Большая советская энциклопедия. Том 47. -Москва:Большая советская энциклопедия, 1957. -670 стр.
2.Бушмин А.С. Наука о литературе: Проблемы. Суждения. Споры.-Москва:Современник, 1980. -3234 стр.
З.Энсиклопедияи адабиёт ва санъати точик Ч,илди 3.-Душанбе:Сарредаксияи илмии энсиклопедияи точик, 2001. -520
сах.
4. Смирнова Л.А., Михайлов О.Н., Турков А.М. Русская литература ХХ века. Часть1.Составитель Е.П.Пронина. Под
редакции. В.П.Журавлева.-Москва:Просвещение, 2004. -399 стр.
5. Смирнова Л.А., Михайлов О.Н., Турков А.М. Русская литература ХХ века. Часть 2. Составитель Е.П.Пронина. Под
редакции. В.П.Журавлева.-Москва:Просвещение, 2004. -445 стр.
ПЕРЕВОД ПРОИЗВЕДЕНИЙ М.А.ШОЛОХОВА НА ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКЕ
Михаил Александрович Шолохов является одним из выдающихся русских писателей, что его имя известно во всем мире. М.А.Шолохов написал много произведений, который переведены на различных языках мира. Со второго половина тридцатых годов начались перевода произведений МА.Шолохова на таджикский язык, где в переводе его произведений важную роль сыграли литераторы, писатели и переводчики.
Ключевые слова: Шолохов, роман, роман дилогия, роман трилогия, перевод, переводчик, писатель, таджикский язык.
TRANSLATION OF M.A.SHOLOKHOV'S WORKS IN TAJIK
Mikhail Alexandrovich Sholokhov is one of the prominent Russian writers that his name is known throughout the world. M.A.Sholokhov wrote many works, which are translated into various languages of the world. In the second half of the thirties, the translation of M.A.Sholokhov's works into Tajik began, where writers, writers and translators played an important role in the translation of his works.
Key words: Sholokhov, novel, dilogy novel, trilogy novel, translation, translator, writer, Tajik language. TRANSLATION OF M.A.SHOLOKHOV'S WORKS IN TAJIK
Mikhail Alexandrovich Sholokhov is one of the prominent Russian writers that his name is known throughout the world. M.A.Sholokhov wrote many works, which are translated into various languages of the world. In the second half of the 30y years, the translation of M. A. Sholokhov's works into Tajik began, where writers and translators played an important role in the translation of his works.
Key words: Sholokhov, novel, dilogy novel, trilogy novel, translation, translator, writer, Tajik language.
Сведение об авторе:
Элбоева Хайринисо, преподаватель русского языка и литературы средней общеобразовательной школы №52 район Исмоили Сомони, города Душанбе. +992 988478008 About the author:
Elboeva Khayriniso, teacher of Russian language and literature of secondary school No. 52, Ismoili Somoni district, Dushanbe city. +992 988478008
ЧОЙГО^И РАДИФ ДАР ШЕЪРИ ФОРСИИ ДАРЙ
Нацибулло Ц.
Донишго%и Баглони Цум^урии Исломии Афгонистон
Радиф чузъе аз пайкараи шеъри форсии дарист. Ин унсури шеърй факат номи худро аз забони арабй гирифта, аммо хеч гуна рангу буи адаби арабро бо худ надорад ва инро хам бигуем, ки дар шеъри арабй радиф вучуд надорад ва агар каме хам дорад, ба такаллуф тасаннуъ ва ба пайравй аз шеъри форсии дарист ва ба далоили зер хостгохи он Хуросон ва шеъри форсии дарист.
1.Дар ин ки аввалин шеъри порсй чй буда ва шоири он кй буд, сухан бисёр аст ва моро бо он кор нест. Он чи дар ин чо ахамият дорад, ин аст, ки дар ин шеърхо гох радиф дида мешавад ва ин худ далеле бар хамзодй ва хамрохии радиф бо шеъри дарист.
Шеъри Язид ибни Муфаррагро аз аввалин шеърхои порсй ва чушида аз миёни мардум медонанд:
Об асту набиз аст, Асороти забиб аст,
Самиярусапиз аст [Кавим, Абдулцайюм, Таърихи адабиёти дари, с.49]. Дар ин шеър гарчи дар тамомии сатрхо кофия риоят нашудааст, аммо дар сатри аввал ва саввум кофияе хаст ва феъли «аст» хам радиф мебошад.
Шеъри мардуми Хуросон дар хачви Асад ибни Абдуллох мураддаф аст. Ин шеър хам факат дар ду сатри поёнй кофия дорад: Аз Хуталон омадия, Ба ру табо% омадия, Овора боз омадия,
Бедил фароз омадия [25: Фозил Шарифи].
Ин шеър хам мураддаф ба «омадия» мебошад. Такрори ин калима бисёр табий ва бар асоси ниёз будааст.
2.Дорам андарзе аз доногон, Аз гуфти пешинигон. Ашмои бевазорам,
Падар астия дар гащон. Агар [ин аз ман] падиред, Баред суд ...и ду гащон. Пад гетиву стох м-бед, Вас орзуг андар гащон. Авишон ма%виш.....менидор,
Бе... рафт... %анд...андар гащон [Хонлари, Вазни шеъри форси: с.52]. Ин шеър радифи шаклгирифтаи форсии дариро надорад ва бекофия аст, аммо он чи мусикии канории шеърро шакл дода, такрори «гайхон» аст ва метавонад радифи ибтидой номида шавад. Дар шеъри дувоздаххичоии Монй хам радифгунае дида мешавад: Хуршеди равшан адпур мо%е барозок, Руж надод барозанд, аз танвории уй [дарахт]. Мардоне Бомикони уйу аз банд шодан%о, Возанд кабутари фаришта мар ваю лаб. Саровиндо довожанд ой кинигон, Бистоянд [%амог] танвори уй [дарахт]. Тарцумаи шеър:
Хуршеди равшану ба дар барозанда,
Равшани дщанду барозандаги кунанд аз танаи он дарахт. Мургони равшандили са%ари сухан гуянд аз руи шоди, Сухан сар кунанд кабутарон ва товусону %амагуна мургон.
