CC BY
9УДК 821.161.3
ПЕРААСЭНСАВАННЕ АНТЫЧНАГА М1ФА У СУЧАСНАЙ БЕЛАРУСКАЙ ПРОЗЕ, АБО НОВЫЯ РЫСЫ ВОБРАЗА «НАЦЫЯНАЛЬНАЙ КАТАСТРОФЫ»
канд. фтал. навук, дац. Н.Б. ЛЫСОВА (Полацт дзяржауны утвератэт)
Даследаваны сучасныя творы беларускгх тсьменткау, у якгх выкарыстаны антычныя вобразы, сюжэты, матывы. Аутар Мкнецца убачыць агульную прычыну звароту сучасных аутарау да антычных першакрынщ. На яго думку, ёсць метаф1з1чная сувязь пам1ж адчуваннем беларуск1м1 аутарам1 «нацыя-нальнай катастрофы» I тэмай «антычнага жаху». 1нтэрпрэтацыя антычных м1фау пераутвараецца у 1ран1чна-траг1чныя I шаржыраваныя аповяды. Утверсальны м1фалаг1чны сэнс цяпер выяуляецца праз бурлескныя падмены агульна культурнага кшталту. Пераасэнсаванне антычнага м1фа у сучаснай бела-рускай прозе робщца яшчэ адным мастацк1м вобразам выратавання ад катастарф1чнага стану бела-рускай мовы I культуры, яшчэ адной спробай аднавщь беларускую тэму.
Лиаратуразнауцы не аднойчы аналiзавалi творы беларусюх тсьменшкау, у яюх выкарыстаны антычныя вобразы, сюжэты, матывы (А. Мiлiнкевiч, М. Мартысевiч i шш.). Размова шла у большасщ пра спосабы мастацкага дыялогу (фармальна-жанравы, стылютычны, сюжэтна-вобразны) або пра травестыю, трансфармацыю, рэканструкцыю антычнасщ. Антычныя творы былi выкарыстаны беларускiмi аутарамi дзеля размовы аб сучасных праблемах або дзеля стылктычных (фармальных) гульняу, за якiмi таксама сучасны лiтаратурны дыялог.
Асноуная частка. У сваiм артыкуле мы паспрабуем далучыцца да шэрагу аутарау, таму што нам здаецца, што застаюцца (i з'яуляюцца) творы, што не увайшлi у кола такога аналiзу, i што няма адказу на пытанне аб спецыфiчнасцi адносiн айчыннай лiтаратуры да антычных першакрынiц. Мы вызначаем гэту невыказанную яшчэ тэму як «нацыянальная катастрофа». Менавiта у дыялогу нашай сучаснасцi з антыч-насцю гучыць думка аб «нацыянальнай катастрофе», якая суадносiцца з паняццем «антычнага жаху». Глыбока схаваны боль праз iранiчна-трагiчнае стауленне да старажытных мастацкiх вобразау гучыць i у вершах нашых класiкау, дзе яны карыстаюцца старажытнымi лiтаратурнымi знакамi, амвалам^ вобразамi: адамава рабро разрушаецца ад стронцыя i не здольна ужо стаць матэрыялам для Евы (Р. Барадулш) альбо пасляваенны «матрыярхат» на вёсцы «супадае» са сваiм старажытным ладам жыцця (Р. Барадулiн). Пака-ленне пiсьменнiкау, ангажаваных тэмай «беларушчыны», праз усю сваю творчасць нясуць щэю «нацыянальнай трагедыi», або яе апакалштычнага, катастрафiчнага шляху. Яны, выкарыстоуваючы выраз вядо-мага лиаратуразнауцы, заусёды трымаюць нiтку Арыядны, якая, як мы ведаем, пачынаецца сярод родных мясщн i вядзе да перамогi чужынцау i, па лопцы антычнага мiфа, - да смерщ. (Так, Мiхась Тычына гаворыць аб творчасцi В. Быкава наступнае: «Быкау не разгубiуся у хаосе праблем, узнятых эпохай тэктанiчных зрухау i катастроф, сярод руiн i магiл на прасцягу ад Атлантыю да Курыльскiх астравоу: у яго руках заусёды была штка Арыядны, якая пачыналася у яго дзяцшстве, праведзеным сярод блают-ных азёр Вщебшчыны, родных палёу i алешшкау, блiзкiх i дарагiх людзей» [1]).
Не толью пiсьменнiкi старэйшага пакалення, але i iх наступнiкi пераймаюць гэту «традыцыю». I вось ужо прадстаунш першага «перабудоучага» пакалення, пакалення «Тутэйшых», актыуна звярта-юцца да вобраза Сiзiфа. Гэты вобраз стау (па словах крытыка Ганны Кюлщынай) «сiмвалам няспыннай працы на шве беларушчыны... Насуперак трывалай лiтаратурнай традыцьи выяуляць у суайчыннiках леп-шае, абмалёуваючы нацыянальны характар у стаушых прэзентацыйнымi "працавiтасцi - талерантнасцi -спагадл1васщ", пiсьменнiк (С. Дубавец - Н. Л.) звяртае увагу i на новыя рысы нашай ментальнасщ, рысы, якiм у прынцыпе i няма дакладнага адпаведнiка у мове» [2]. Затое ёсць адпаведнiкi «сiзiфавай працы»: пасмяротная праца гэтая ёць пакаранне.
«Палiмпсэст» - так называецца апошнi празаiчны твор Алеся Аркуша, яшчэ аднога тсьменшка з пакалення «Тутэйшых». «Палiмпсэст» пра сваё юнацтва, правшцыяльнае i музычнае. Усе мы, пакален-не сямiдзясятых-васьмiдзясятых, выйшлi «з вiнiла» або з калектыунага, школьнага щ армейскага, але савецкага вопыту. У пiсьменнiка атрымалася доугае, этсталярнае, сумнае развiтанне з мiнулым. Аднак зауважым, самы знакамiты палiмпсет - гэта тэкст Сафокла, што быу прачытаны пад жыцiем святога. Гэта -грэцкая трагедыя барацьбы чалавека з наканаванасцю, адлюстраваная зноу, на друпм гiстарычным ма-тэрыяле, як барацьба чалавека духу. Новы тэкст Аркуша таксама мае трапчныя штанацыи. Толью ягоны лiрычны герой iмкнецца з гонарам выйсцi з-пад суровых «законау» жыцця. Ён - з таго невялшага пра-цэнта «выжыушых» правiнцыйных хлопчыкау, што не спшся, не люмпенiзавалiся на заробках, не зап-нулi у Афганiстане, захавалi розум, годнасць i нацыянальныя пачуцщ.
Калi афщыйна-щэалапчна у беларусшм мастацтве замацоувауся квазiмiф пра «бела-росау» («Белыя росы» А. Дударава), новае пакаленне «тутэйшых» тсьменшкау шукала шшыя колера-характарыстыю для свайго нацыянальнага вобразу. Так, Людмша Рублеуская уключае у свой патрыятычны цыкл вершау верш, дзе характар тутэйшага пад iмем «Хома Балоцiкус» прадстае праз колеры балотныя, бяздонныя:
«Ён проста звык у тваш жыць - i жыу, Дрыгвою дыхау, харчавауся раскай, Мiж небам i зямлёю, на мяжы, Якую называлi страшнай казкай. Ён не аброс лускою, не пачау Падобным быць да жабы щ трытона. Ён проста сноу не бачыу, апрача Балотных сноу, бязколерных, бяздонных. Свае 6bmí тут радасць i краса: Пунсовым жалем спелi журавiны, Гарлачык ззяу, свяцiлася раса. I думау ён: няма найлепш краiны! Дзень амярцвеу, бы кветкi амялы. Адно пытанне не даецца у рукi: Нашто яму на спiне два крылы? Бо так нязручна з iмi мiж гадзюкау» [3].
У сваiм цыкле прозы «Мiфы горада Б.» Рублеуская мэтанамравана пераводзiць логiку антычных мiфау у квазiлогiку бытавых паводзш правiнцыйнага мястэчка Б. «Белыя росы» щ Беларусь скарачаюцца да адной лiтары, а мiфалагiчная унiверсальнасць тыпау абарочваецца заскарузласцю паводзiнау мясцо-вых жыхароу. Дарэчы, фармальна гэта ужо было у гiсторыi беларускай лггаратуры, калi антычны пiр багоу пераутварауся у сялянскую вясёлую трапезу («Тарас на Парнасе»). Тады - сялянскую, цяпер -местачковую, i не весялую, а бытавую, трагi-камiчную.
Рублеуская, напрыклад, у апавяданнi «Арфей i Эурыдыка», распавядае пра каханне некага Гарбу-зiка да Ксенечкi, якая любша кветкi i вельмi добра дэкламавала. Эмацыянальнасць i артыстычнасць пры-вялi яе у тэатр, у гэткае «пекла» (щ аiд) чалавечых адносiн. З тэатрам яна пайшла па краiне, пакiнуушы беднага Гарбузша жыць-пажываць у родным мястэчцы. Такая правшцыйная «Чайка» (акрамя пераасэнса-вання антычнага мiфа, аутар яшчэ i штэрпрытуе рускую класiку). Але закаханы Гарбузiк - не штэлтент-ны юнак, што перажывае свае эмоцьи у мастацкiх вобразах i развагах сам-насам. Ён займаецца твава-рэннем i наважваецца аднойчы пайсцi у тэатр i паклiкаць Ксенечку вярнуцца дадому, да кветак, да род-нага саду i дабрабыту. I Ксенечка ужо згадзшася, але раптам пачула з вуснау каханага местачковае слова-пароль «пiва» ды кшулася назад у тэатральнае пекла. Арфей, як бачым, пераутварыуся у мясцовага бра-вара, музычная гармонiя - у правшцыйнае (цi наркатычна-пiуное) забыццё.
Пiсьменнiца такiм чынам далучаецца да агульнай сёння тэндзн^и у мастацкай прозе - стварыць вобраз «тутэйшага» як амвал нацыянальнага. Гэтую тэндэнцыю грунтоуна апiсала лiтаратуразнауца 1рына Шаулякова-Барзенка: «... пашыраецца спектр увасабленняу тутэйшасцi у прозе апошнiх двух дзе-сяцiгоддзяу: ён улучае як амвалы, што наблiжаюцца да iканiчных знакау ... так i разгорнутыя амва-лiчныя метафары... .Адны i тыя ж вобразы-локусы у творах сучасных празаiкау могуць пауставаць ува-сабленнямi розных модусау тутэйшасцi: ... У якасщ нейтральнага (у ацэначным сэнсе) пункта адшку можна уважаць персашфшацы тутэйшасцi у «Духу сярэдзiны», ям ... лунае ... над Беларусьсю... Ён вы-магае беларускага лиаратара учэпiста трымацца "каранямi" i "кронаю" за тутэйшасць як за самасць. Але менавгта Дух сярэдзiны абвастрае адчуванне "зшкомасщ", у пэуным сэнсе - фантомнасщ тутэйшага быцця. » [4]. Дадамо, фантомнасцi або мiфалагiчнасцi, цi iснававання па-за жыццём, щ зноу - пра смерць.
Да вобраза Арфея у сучаснай прозе звяртаецца i Юры Станкевiч. Ён называе сваё фэнтэзiйнае апавяданне «Праунучка Арфея». У апавяданнi ён атсвае таталiтарную краiну будучага, якая жыве па суровым законам выжывання, дзе пануе кровазмяшэнне, хабар, разбой, бандытызм i рысы нашай нацы-янальнай адметнасцi захавалiся у адзiнках, такiх як дзяучына, якая спявае у метро (пад зямлёй!) «на ста-ражытнай мове» [5] радзiмы.
Правiнцыйны, мяшчанскi арфiзм Рублеускай мяняецца на станоучы, творчы характар у Станкевiча: дзяучына пад зямлёй сустракае свайго ахоушка-каханага, а не скочыць пад цягнiк, як гэта робяць шшыя у невыносных умовах жыцця. Аднак i той, i друп вобразы - нацыянальна трапчныя.
1нтэрпрэтацыя антычных мiфау пераутвараецца не проста у iранiчныя аповяды, а у пэуны гратэск з прадстауленнем выразных шаржау на антычных герояу. Шаржыраванасць узнiкае, калi антычнага героя перасяляюць у мясцовыя гiстарычныя умовы жыцця, побыт. Унiверсальны мiфалагiчны сэнс цяпер выяу-ляецца праз непатрэбнае для iх правiнцыйнае цела, антычныя героi пераапранаюцца у местачковыя адзенш. Мiж тым класiчныя лiтаратурныя бурлесю былi звязаны з гераiчным нацыянальным эпасам - з
«Энещай» Вергшя i стваралкя у перыяды нацыянальнага Адраджэння, у тым лiку i у беларускай лгга-ратурнай гiсторыi Х1Х стагоддзя («Энеща навыварат»). Бурлескныя падмены тады мелi хутчэй сацыяль-ную афарбоуку (вышэйшы клас - на сялянсю), а не агульна культурную (боп - на карчмара, купца, цы-рульнiка цi мяшчанку).
Напачатку ХХ1 стагоддзя узшкае новы беларускi раман-бурлеск, щ iнтэрпрэтацыя гераiчных ан-тычных сюжэтау, «Дванаццаць подзвшау Геракла», аутар якога Пётр Васючэнка (таксама з пакалення «Тутэйшых») у прадмове падкрэствае «падабенства» (канешне, не геаграфiчнае, а этычнае) топасау ан-тычнага мiфа i Полаччыны, або Крыу^ i тое, што «Алiмп, Парнас, Геракл - яно ж дауно ужо нашае, беларускае!» [6, с. 5].
Аутар уводзщь у раман аб Геракле двух пастухоу, аб лёсе яюх распавядаецца паралельна з ас-ноунымi гераiчнымi сюжэтамi. Яны шукаюць новыя пашы для свайго статку i на сваiм шляху неаднойчы сустракаюць Геракла, пападаюць у бяду, знаходзяць прыбытак i г.д. Пастухi зусiм не падобныя да нось-бiта iдэi сялянскай вольнасцi, годнасщ i весялосцi Тараса, што апынууся на Парнасе, дзякуючы аутару Х1Х стагоддзя. Тры героi рамана (пастухi i Геракл) працягваюць iдэю прадмовы аб тоеснасцi антычнага аповяду i айчыннага фальклору: «было у бацьм тры сыны...», або «чарнявая, бялявая, а трэцяя руда, кучаравая...». У рамане Васючэню дзейнiчаюць стары мудрагелкты сiвы пастух, малады хiтраваты i зу-хаваты рудабароды пастух i сентыментальны асiлак Геракл. I, як у фальклорным аповядзе, героi прахо-дзяць пэуны шлях пошуку сэнсу жыцця, праз здраду, барацьбу i пераадоленне сябе. Ужо у першым сю-жэце (Нямейскi прывiд), малады пастух здраджвае (прапануе монстру з'есщ на вячэру старога пастуха, яю «зажыуся на свеце» [6, с. 26]) i дэманструе сваю сквапнасць.
Васючэнка вызначае свой новы твор як «раман-бурлеск». На наш погляд, гэта жанравае вызначэн-не тычыцца больш асаблiвай мовы рамана, чым яе iдэi. Твор насычаны размоУнымi выразамi, знiжанай лексiкай. Накшталт: «Чаго цягацца па гэтым жудасным лесе. З людзьм^ якiмi б гасцiннымi яны нi былi, усё ж весялей» [6, с. 19], або «Раз мы яшчэ жывыя, з намi нiчога не можа здарыцца кепскага» [6, с. 21], «Ащ мяне пабiрай» [6, с. 25], «вшо i ёсць вiно» [6, с. 56]. Героi рамана атрымлiваюць «грымака у плечы» [6, с. 27], монстры «хрупаюць» [13]. Нямейсю жа прывiд заслугоувае у герояу (i аутара) наступныя харак-тарыстыю: «гэная пашча» [6, с. 24], «бамбiза-леу» [6, с. 25], «львшая мыза» [6, с. 25], «брыдкая пачвара» [6, с. 25], <^зун людзей» [6, с. 25], «поскудзь» [6, с. 27], «чарвячкi» [6, с. 28]. Аутар iранiчна называе кiрэнейскую лань «мiлай жывёлiнай» [6, с. 44], кен-таурау - «някепскiмi хлопцамi» [6, с. 55], а цара Эурыс-фея заве «паганкай» [6, с. 43], карузлiкау-тэльзiнау - «кавалёчкамЬ» [6, с. 28]. Менавгга на моунай спецы-фiцы будзе, на наш погляд, акцэнтаваць увагу будучая кры-тыка новага рамана (настолью ён выразны i арыгiнальны).
Аутар таксама робщь рытмiчны тэматычны акцэнт на масава прываблiвых тэмах белетрыстыю у главах чацвёртай («Крывавая вячэра у Эрыманфе») i дзевятай («1палиа, царыца Амазонак»), бо яны прысвечаны найбольш «гiбельным захапленням» [6, с. 55] чалавека - любовi да вша i да жанчын. Фшасо-фiя жыцця выпiвохау-кентаУраУ iранiчна абмяжоуваецца высвятленнем пытанняу аб тым, каго хто пава-жае або «што смачней: смоквы з вшом щ вiно са смоквамi», у вышку атрымлiваецца выснова - «што смачна i тое, i другое» [6, с. 55]. Аднак трэба сказаць, што гэта - i найбольш шчымлiвыя главы, дзе ад-чуваецца аутарскае спачуванне людзям, не надзеленым паслухмянасцю, але якiя любяць «щшком веся-лiцца i шалапутнiчаць» [6, с. 55].
Пятро Васючэнка - аутар знакамиай кшп «Жылi-былi паны Кублщю i Заблоцкi», створанай па матывах беларускай мiфалогii, казак, анекдотау i г.д., i стылiстыка «Паноу...» мiжволi адчуваецца i у новым творы. Нездарма, крытык Людмiла Рублеуская палiчыла, што апiсаныя пiсьменнiкам бап нагад-ваюць «капрызных магнатау», а сам Геракл - гэткага «прастадушнага, гняулiвага, але адыходлiвага i ду-шэунага беларускага шляхцiча-асiлка» [7].
Але новы лиаратурны шлях Геракла - гэта пошую сутнасцi свайго назначэння, яю ён пачынае пад прымусам багоу, а не самастойна. Ён спачатку - «пакорлiвы выканауца» волi багоу: «Геракл iмк-нецца змянщь не толькi iмя, але i сваю сутнасць. Вось толькi каб хто навучыу, што для гэтага трэба рабщь...» [8, с. 27]. А напрыканцы героя усё часцей ахоплiвае смутак, ён пачынае разумець таямнщы зямнога жыцця, якiм юруюць любоу i мiласэрнасць. Нездарма да крытыка Рублеускай, якая прадстауляла кшгу Васючэнкi, прыходзiць асацыяцыя, звязаная з архетыповым вобразам валацуг-паломнiкаУ з фшьма Пьера Паола Па-залiнi «Млечны шлях». Дадамо, што рэжысёр i шсьменшк Пазалiнi неаднойчы пераасэн-соувау трапчныя антычныя творы («Медэя», «Цар Эдып»). Асэнсаванне Пазалiнi антычнай трагедыi мае сваеасаблiвую iдэалагiчную падставу: у фшьмах, лiтаратурных творах iтальянскага аутара заусёды iш-ла гаворка аб гумашзме, аб любовi да простага чалавека, аб трагедьй яго зямного лёсу. Камушст i хры-сцiянiн, Пазалш «штудзiравау» (ягоны выраз) Евангелле, шчыра спачувау зняважаным i абражаным, тым, «грубым як грузчык або пяшчотна-хворым як птушка» (верш у прозе П.П. Пазалш «Кампартыя -моладзЪ», 1968).
Васючэнка пачынае свой аповяд пра Геракла з подзвтау, мшуючы мiфалагiчную тэму вар'яцтва героя. Але тэма вар'яцтва вяртаецца да Геракла y сне y адной з глау рамана («Паляванне на кiрэнейскую лань») «крывавым туманам», слязьмi i «алiмпiйскiм» смехам [8, с. 42] (нагадаем, стан сну у мiфалогii на-бывае стан адваротнай сутнасцi яв^. Стымулам гераiчнага шляху Геракла напачатку з'яуляецца дзiцячае iмкненне прытулiцца да матулi Геры, назвацца яе сынам, i адчуванне вшы перад ёй у патаемных кутках яго памящ, антычнага жаху перад смерцю.
Антычны Геракл - архаiчны герой. Ён мае двайную прыроду, стваральную i разбуральную: «Ён б'ецца на кулачках са Смерцю» [9]. Архаiчны мiфалагiчны Геракл змагаецца са смерцю щ змагаецца за права жыць. Яго iмя Геракл (ст. гр. - her-ba) можна тлумачыць як «трава», адсюль i багiня Гера (ст. гр. -her-us) - «гаспадар», i Геркулес (ст. гр. - her-es) - «спадчыннiк». Аснова «her» звязвае героя са светам хташчным, смяротным, зямным. Даследчыца антычнай мiфалогii В. Фрэйдэнберг лiчыць Геракла татэ-мам антычнага архаiчнага свету.
На наш погляд, няправшьна будзе вызначаць новую кнiгу П. Васючэнкi толью як дзiцячую (так, Л. Рублеуская пiша: «Кнiга - добры узнос у слаба запоуненую нiшу беларускай лиаратуры для пад-леткау i стане добрым лкбезам у веданш сусветнай культуры, да i роднай таксама» [10]. Па-першае, у антычнасщ (якую называюць «дзяцiнствам чалавецтва») няма дзiцячай лiтаратуры. Гэтыя «дзецi» сусветнай культуры вызначылi фiласофiю жыцця чалавека на доупя тысячагоддзi. Па-другое, вщавочная пра-стата i мастацкасць мiфалогii хавае глыбокае асэнсаванне прыроды, чалавека, культуры у катастрафiчны перыяд цывiлiзацыйнага (не гарманiчнага) iснавання чалавека (адсюль галоуная тэма мiфалогii - «антычны жах» перад прыродай). Нездарма, да антычнасщ найбольш зваротау лггаратарау пераходнага, рэвалю-цыйнага перыядау: щ то у Х1Х стагоддзi - у часы нацыянальнага Адраджэння, щ то напачатку ХХ ста-годдзя - у перыяд мадэршсцкага i рэвалюцыйнага узнаулення культуры. Напрыклад, у такога «трагедый-нага» паэта свайго часу (памiж дзвюма рэвалюцыямi i у пастцы таталiтарызму), як Восш Мандэльштам, антычная тэма - галоуная вобразная лшя усёй паэзii, пры праграмным - дзiцячым, цi шчырым, першас-ным пачуццёвым водгуку на рэчаюнасць: «Только детские книги читать, / Только детские думы лелеять, / Все большое далеко развеять, / Из глубокой печали восстать» [11, с. 13]. Зварот да дзящнства чалавецтва -антычнасщ - гэта спроба вярнуцца да вытокау, да сутнасщ, сэнсу, прычын трагедьи чалавецтва. Не дзщя-чыя праблемы вырашаюць у коле антычных мiфаy, але па-дзiцячаму шчыра.
У беларускай лггаратурнай традыцыi, выкарыстоуваючы назву твора яшчэ аднаго «сямiдзясятнiка» Леанiда Дранько-Майсюка, звароты да антычнасцi можна назваць «ратаваннем Грэцыяй» (адпаведна на-зве ego-essai) [12, с. 51-56]. Эсэ «Ратаванне Грэцыяй» было натсана на мяжы стагоддзяу, у перыяд пера-будовы i пачыналася з атсання стану памiж явай i небыццём, сном, калi чалавек наблiжаецца да смерщ. Ратуючыся ад фатальнага, «ледзянога адчування» [12, с. 51] смерщ, шсьменшк ляцiць у Грэцыю з мэ-таю «увайсщ у гэтую кра^, як у чыстую ваду, каб змылшя усе нашы страхi i забабоны, усе нашы бяс-сонныя ночы i галаваскрутныя дш. Мы верым - у Грэцыи такое магчыма, бо уся яна - Кастальская крынща... Мы будзем губляць свае целы i знаходзщь свае душы у незлiчона алтарным храме стара-жытных напамiнаy, iмя якому Афiны» [12, с. 56]. У гэтай краше «вечных дзяцей састарэлай без пары Еуропы... Вераць: кнуе iмгненне, у якое мiфы матэрыялiзуюцца - робяцца тою шча^вай яваю, калi вяртаецца малады век зямль.. » [12, с. 65].
Заключэнне. Пераасэнсаванне антычнага мiфа у сучаснай беларускай прозе робiцца яшчэ адным мастацкiм вобразам выратавання ад катастарфiчнага стану беларускай мовы i культуры, яшчэ адной спробай аднавщь беларускую Атлантыду. Гаворачы словамi паэта:
«Можа, з нашай Доляй пракаветнаю, Што празвалi прадеды планiдаю, З вечнасщ нямой, як з апраметнае, Усплывае край наш Атлантыдаю?» [13].
Л1ТАРАТУРА
1. Тычына, М.А. Ад «антрапалагiчнага крызiсу» да «антрапалапчнага пераходу» / М.А. Тычына // Чалавечае вымярэнне у сучаснай беларускай лиаратуры / М.А. Тычына [i шш.]; навук. рэд. М.А. Тычына; Нац. акад. навук Беларуа, 1н-т мовы i лiт. iмя Я. Коласа i Я. Купалы. - Мiнск: Беларус. навука, 2010. - С. 75.
2. Юслщына, Г.М. Вобраз чалавека у сучаснай беларускай прозе / Г. А. Юслщына // Чалавечае вымярэнне у сучаснай беларускай лггаратуры / М.А. Тычына [i шш.]; навук. рэд. М.А. Тычына; Нац. акад. навук Беларуа, 1н-т мовы i ли\ 1мя Я. Коласа i Я. Купалы. - Мшск: Беларус. навука, 2010. - 459 с.
3. Рублеуская, Л. Забытыя словы. Вершы / Л. Рублеуская // Дзеяслоу. - 2012. - № 3(58), травень -чэрвень. - С. 7.
4. Шаулякова-Барзенка, I. Авантуры тутэйшасцi у найноушай беларускай культуры / I. Шаулякова--Барзенка // Дзеяслоу. - 2013. - № 6(67). - С. 276.
5. Станкевiч, Ю. Шал: тэксты / Ю. Станкевiч. - Мшск: Галiяфы, 2012. - (Друп фронт мастацтвау). - 250 с.
6. Васючэнка, П.В. Дванаццаць подзвшау Геракла: раман-бурлеск / П.В. Васючэнка. - Мiнск: Выдавец-кi дом «Звязда», 2013. - С. 5.
7. Рублеуская, Л. Кисть и меч. Книжный навигатор / Людмила Рублевская // СБ Беларусь сегодня. -2014. - 10 янв. - С. 16.
8. Васючэнка, П.В. Дванаццаць подзвшау Геракла: раман-бурлеск / П.В. Васючэнка. - Мшск: Выдавец. дом «Звязда», 2013.
9. Фрейденберг, О.М. Миф и литература древности / О.М. Фрейденберг; сост., послесл., коммент. Н. Брагинский; библиогр. М.Ю. Сорокина, Н.Ю. Костенко. - 3-е изд., испр., доп. - Екатеринбург: У-Фактория, 2008. - (Bibliotheca mythologica). - 485 с.
10. Рублеуская, Л. Кисть и меч. Книжный навигатор / Людмила Рублевская // СБ Беларусь сегодня. -2014. - 10 янв. - С. 16.
11. Мандельштам О.Э. Бессонница. Гомер. Тугие паруса / Осип Мандельштам. - М.: Эксмо, 2013. -384 с. - (Золотая серия поэзии). - С. 13.
12. Дранько-Майсюк Л. Ратаваннем Грэцыяй. Вершы. Каханне. Проза: Выбранае/ Л.Дранько-Майсюк.-Мшск: ТАА «Харвест», 2003.- С.51-66.
13. Макарэвiч, В. Атлантыда. Паэма / Васшь Макарэвiч // Дзеяслоу. - 2013. - № 3(13). - С. 162.
Поступила 12.06.2014
CLASSICAL MYTH IN THE MODERN BELARUSIAN PROSE REVISED, OR SOME NEW TRAITS TO THE IMAGE OF "NATIONAL CATASTROPHE"
N. LYSOVA
Modern Belarusian literary works consisting ancient imagery, plots, and motives are studied. The interest of the modern authors in the classical tradition is explained by the metaphysical similarity between the feeling of "national catastrophe" in the texts by Belarusian authors, and the "ancientfear". The interpretation of classical myths turns into ironical, tragic, and grotesque narrative. The universal mythological meaning is revealed through turning it into a common mode of burlesque. The reconsideration of the classical myth in modern Belarusian prose viewed as an artistic image can be considered another try to save Belarusian language and culture from their catastrophic state, to revive the Belarusian issue.
