Научная статья на тему 'Педагогик жараенда таълим моделлари ва интерфаол таълим'

Педагогик жараенда таълим моделлари ва интерфаол таълим Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
803
123
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
интерфаол таълим / экстрафаол / фаол (ички) / интрофаол ва интерфаол метод / интерактивное обучение / экстраактив / актив (внутренний) / интроактив и интерактивный метод

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хидоятова Дилафруз Абдугаффаровна

Мақолада интерфаол таълим ва унинг эволюцион ривожланиш тарихи таҳлил қилинган. Шунингдек, таълимда қўлланилиб келинаётган экстрафаол, фаол (ички), интрофаол ва интерфаол таълим моделларининг амалий-педагогик жараёнлари қисқача ёртилган. Педагогик жараённи ташкил этишда интерфаол методлардан фойдаланишнинг назарий жиҳатларининг айрим таҳлиллари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ МОДЕЛИ И ИНТЕРАКТИВНОЕ ОБУЧЕНИЕ В ПЕДАГОГИЧЕСКОМ ПРОЦЕССЕ

В статье проанализировано интерактивное обучение и история его эволюционного развития. Также кратко освещены практико-педагогические процессы экстраактивной, активной (внутренний), интроактивной и интерактивной моделей обучения, которые используются в обучении. Освещён анализ теоретических аспектов использования интерактивных методов для организации педагогического процесса.

Текст научной работы на тему «Педагогик жараенда таълим моделлари ва интерфаол таълим»

Хидоятова Дилафруз Абдугаффаровна,

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети хузуридаги Халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш худудий маркази «Педагогика, психология ва таълим технологиялари» кафедраси в.б. доценти, педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD)

ПЕДАГОГИК ЖАРАЁНДА ТАЪЛИМ МОДЕЛЛАРИ ВА ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ

УДК: 37.02

ХИДОЯТОВА Д.А. ПЕДАГОГИК ЖАРАЁНДА ТАЪЛИМ МОДЕЛЛАРИ ВА ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ

Маколада интерфаол таълим ва унинг эволюцион ривожланиш тарихи тахлил килинган. Шунингдек, таълимда кулланилиб келинаётган экстрафаол, фаол (ички), интрофаол ва интерфаол таълим моделларининг амалий-педагогик жараёнлари кискача ёртилган. Педагогик жараённи ташкил этишда интерфаол методлардан фойдаланишнинг назарий жихатларининг айрим тахлиллари ёритилган.

Таянч суз ва тушунчалар: интерфаол таълим; экстрафаол, фаол (ички), интрофаол ва интерфаол метод.

ХИДОЯТОВА Д.А. ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ МОДЕЛИ И ИНТЕРАКТИВНОЕ ОБУЧЕНИЕ В ПЕДАГОГИЧЕСКОМ ПРОЦЕССЕ

В статье проанализировано интерактивное обучение и история его эволюционного развития. Также кратко освещены практико-педагогические процессы экстраактивной, активной (внутренний), интроактивной и интерактивной моделей обучения, которые используются в обучении. Освещён анализ теоретических аспектов использования интерактивных методов для организации педагогического процесса.

Ключевые слова и понятия: интерактивное обучение; экстраактив, актив (внутренний), интроактив и интерактивный метод.

KHIDOYATOVA D.A. EDUCATIONAL MODELS AND INTERACTIVE LEARNING IN THE PEDAGOGICAL PROCESS

There is analyzedin the article interactive training and its evolutionary development history. Also shortly practical and pedagogical processes of extroactiv, active (inside), introactiv and interactive models of training used in training are decribed. Theoretical aspects of interactive methods in the organization of pedagogical process implementation are lightened.

Keywords: interactive learning; extroactiv, active (inside), introactiv and interactive method.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 6(79)

«Интерфаол таълим» тушунчаси цозирги педагогик жараёнда кенг цулланилаётган янги атамалардан бири цисобланади. У педагогик лексиконга 90-йилларнинг охирла-рида кириб келди.

Бу атаманинг педагогик жараёнда пайдо булишининг бир нечта эволюцион ривожла-ниш даврларини тадк,ик,отчилар талк,ин к,или-шади.

Илмий адабиётларда тадк,ик,отчилар «интерфаол таълим» тушунчаси х,амда интерфаол таълим усулларининг педагогик жараёнда кулланиши кенгайиб боришини 1990 йилларнинг урталарида мнтернет тармоFининг ривожланиши билан боFлашади1.

Бунда ахборот-коммуникация технология-лари, хусусан, компьютер техникасининг ривожланиши натижасида унинг таълим-тарбия жараёнида кенг кулланилиши х,амда турли даражалардаги ахборот манбалари, шу жумладан, интернет тармоFининг таълим-тарбия сох,асига жадал кириб келиши жиддий ах,амиятга эга булди.

1980-йилларнинг охирларига келиб бир катор муаллифлар, жумладан, В.В.Гузеев, М.В.Кларин, Е.С.Полат, В.А.Сластенинлар таъ-лимнинг нафак,ат пассив ва фаол, балки интерфаол методларини х,ам ажратиб курсати-шади2.

XX асрнинг 60-70-йилларида ахборот ва компьютер технологияларидан интерфаол таълим доирасида фойдаланиш ва масофавий таълим назарияси пайдо булди. ЮНЕСКО институтининг В.Кинелев, Пит Коммерс, Б.Коци-клардан ташкил топган илмий-тадк,ик,от жамоасининг фикрича, компьютердан таълим бериш воситаси сифатида фойдаланиш Fояси уларнинг пайдо булиши билан бирга бошлан-ган3.

1 Капранова Е.А. Интерактивное обучение: концептуальные подходы // Вестник Полоцкого государственного университета, 2012, № 7. -С. 11-14.

2 Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: Учебн. пос. / Е.С.Полат, М.Ю.Бухаркина, М.В.Моисеева, А.К.Петров. / Под ред. Е.С.Полат. — М.: Издательский центр «Академия», 1999. -С. 22.

3 Кинилев В. Использование информационных и ком-

муникативных технологий в среднем образовании. Информационный меморандум / В.Кинилев, Пит Коммерс, Б.Коцик. - Москва: Институт ЮНЕСКО по информационным технологиям в образовании, 2005. -С. 13.

Интерфаол таълим методлари, яъни билим-ларни ургатиш х,амда урганиш жараёнида таълим берувчи х,амда таълим олувчиларнинг узаро фаолликлари ва бундай фаолликнинг ах,амияти, шундай жараённи ташкил к,илиш, такомиллаштириш, назарий ва амалий жих,ат-ларини урганиш масалаларига кадим замон-лардан бошлаб буюк мутафаккирлар, устозлар уз шогирдлари билан машFулотларда, х,озирги даврларда эса педагог олимлар уз тадк,и-котларида х,амда амалиётчи педагоглар уз амалий фаолиятларида жиддий эътибор бериб келмокдалар.

Бу борада Марказий Осиёда таълим метод-ларига булган муносабатнинг тарихига назар ташланганида:

Абу Али Ибн Сино «Тиб к,онунлари» аса-рида ёш болаларни тугилганидан бошлаб вояга етгунича маълум тартибда тарбиялаб бориш лозимлигини айтади. Мактабда болаларни кандай укитиш ва нималарни ук,итиш х,амда укитиш усуллари х,ак,ида х,ам мух,им фикрларни олFа суради. У болаларни якка тартибда ук,итишдан кура жамоа тартибида укитишни афзал деб билади ва бу усулнинг устунлиги х,ак,ида шундай деб ёзади: «Ук,увчилар ук,иш ва тарбия давомида илмга чанк,ок,лик сезадилар. Уз билимлари билан Fурурланадилар, бир-бирларининг билимла-рига х,авас к,иладилар. Fурур ва узига эътибор тарбияланувчиларни бир-бирларидан оркада колмасликка ундайди. Ук,увчилар бирга бул-ганларида доим бир-бирлари билан гаплаша-дилар ва бу билан уз хотиралари ва нутк,-ларини ривожлантирадилар»4.

XV асрда Самарк,андда Мирзо УлуFбек «Академия»га асос солди. Бу х,ак,да тарихчи олим Валтер «Улугбек Самарк,андда биринчи академияга асос солди, ер куррасини улчашни

4 Хасанбоева О., Хасанбоев Ж., Хрмидов X. Педагогика тарихи. - Т.: Fафур Fулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2004. -63-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 6(79)

буюрди ва фалакиётшунослик жадвалларини тузишда иштирок этди» 1 деб ёзган эди.

УлуFбек Академиясида олиб борилган таълим-тарбия жараёнида укувчиларнинг математика, фалакиёт ва тиббиёт фанлари буйича кобилиятларини ривожлантиришни мухим вазифа деб бахолаган. У хар бир киши-нинг ахлокий камол топишида унинг бошкалар билан узаро муносабатлари, ^амкорлиги ва дустлиги етакчи роль уйнайди, деб хисоблаган. Шунингдек, УлуFбек болаларнинг баркамол инсон булиб етишиши учун уларни укитиш ва тарбиялаш зарурлиги, турли билим-ларни урганишга кизиктириш кераклигини кайд килган. Болаларни укишдан совишига сабаб, аввало, укитувчилардаги разолат экан-лигини, бундай укитувчилар яроксиз усуллар билан ёшларнинг билим олишга кизикишини сундиришлари мумкинлигини таъкидлайди. Унинг фикрича, тарбиячи аввало узини тар-биялаши, яъни билим ва махоратини муттасил ошириб бориши лозим2.

Юкорида айтилганлардан куриниб туриб-дики, таълим жараёнида фаоллик, яъни айнан таълим олувчиларнинг хамда таълим берув-чининг узаро фаоллиги, уларнинг узаро хамкор, хамфикрлиги хал килувчи омил сифа-тида алохида таъкидланмокда. Булар хозирги кундаги интерфаол таълим методларининг уша замонлардаги куринишларини яккол ифо-далайди.

Интерфаол таълим тушунчасининг асосий маъноси узбек тилида «узаро фаоллик», «узаро таъсир» маъноларини билдиради. Бу маъно-мазмундан келиб чикккан холда узаро фаоллик ва узаро таъсир асосида ташкил этил-ган педагогик жараён борасида Абу Али ибн Сино, Мирзо УлуFбек, Абдулла Авлонийнинг асарларида билдирилган фикрлар бу усуллар-нинг дидактик имкониятларини ёритиб бер-ган.

Интерфаол таълим - укитувчи ва тингловчи (укувчи, талаба) таълим методлар, шакллар, воситалардан муайян шароитда, маълум кетма-кетликда фойдаланиш ва шу жараёнда узаро фаолликни вужудга келтириб билим,

1 Хасанбоева О., Хасанбоев Ж., Хомидов X. Педагогика тарихи. - Т.: Fафур Fулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2004. -С. 107.

2 Шу манба, 109-б.

куникма, малаканинг хосил булиши ва ривож-ланишидир.

Юкоридаги ва бошка манбаларни урганиб, замонавий педагогик жараёнда интерфаол таълимнинг долзарблиги аникланди. Бу буйича «Интерфаол таълим модели восита-сида таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблар узбек тили укитувчиларининг мала-касини ошириш жараёни самарадорлигини ошириш» мавзусида тадкикот иши амалга оширилди. Тажриба-синов ишлари 2008 йил-дан 2016 йилларгача Тошкент шах,ар ХТХК.ТУМОИ, Тошкент, Сирдарё, Самарканд ва Андижон вилояти ХТХКТУМОИларида олиб борилди. Таълим рус тилида олиб бориладиган мактабларнинг узбек тили укитувчиларининг малакасини ошириш жараёнида кам контингентнинг ташкил этилиши кузда тути-либ, тажриба-синов ишлари узок муддатда олиб борилди ва бир укув йилидаги натижа-ларни эмас, куп укув йиллар давомидаги нати-жаларни киёсий урганишга туFри келди. Утказилган узок муддатли тажриба-синов ишларимизда жами турли малака ошириш институтларида укиган 352 нафар респондент иштирок этди. Шунингдек, Тошкент шах,ар Миробод тумани 110-, Олмазор тумани 191-, Яккасарой тумани 160-мактабларда амалга оширилган.

Тадкикот жараёнида педагогик жараёнда хозирда педагоглар интерфаол таълим моде-лидан ташкари куйидаги таълим моделлари-дан фойдаланишлари аникланди. Булар экс-трафаол, интрофаол, фаол (ички) ва интерфаол таълим моделлари. Улар буйича 1-жадвалда кискача маълумот келтирамиз3.

Бугунги кунда экстрафаол, фаол ва интрофаол таълим жараёнларига интерфаол метод-ларнинг татбик этилиши уларнинг самарали кечишини таъминлаш билан бирга, замонавий таълим учун ута мухим саналган узаро хам-корлик асосида таълим олиш учун маълум шароитларни вужудга келтиради. Куйида таълим рус тилида олиб бориладиган мактабларнинг узбек тили фанида «Сase-study» интерфаол методидан фойдаланиб ташкил этилган интерфаол таълим жараёнининг тахлили кел-тирилган.

3 Хидоятова Д.А. Интерфаол таълим. - Т.: «Абу матбуот-консалт», 2016. -11-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 6(79)

V__

1-жадвал. Таълим бериш моделлари схемаси ва уларнинг асосий мох,ияти\

Таълим бериш моделлари Схема Укув жараёнининг мохияти

Экстрафаол (ташк,аридан) таълим .....г" / Мен j Мени кимдир (нима биландир) укитади

Фаол (ички) таълим Укувчининг фаоллиги, мустак,иллиги таъминланган булса-да, бирок, укитувчининг иштироки кузатилмайди

Интрофаол (ташкарига) таълим Укувчи укувчига таълим беради (мен кимгадир таълим бера оламан)

Интерфаол (ташк,аридан ва ташк,арида узаро урин алмашган холда) таълим use Узаро хамкорликда таълим олиш

Аниц муаммоли вазиятни та^лил цилиш

(инглиз тилида «case-study», немис тилида «fallstudie») сунгги йилларда тобора оммала-шиб бораётган методлардан бири саналади. Таълим рус тилида олиб бориладиган мактаб-лар узбек фанини укитиш жараёнида ушбу методни утказиш учун куйидаги муаммоли вазият танлаб олинди.

«Зумрад ва Киммат» эртаги.

Кимматнинг дарди (монологи) - «Мен хеч ёмон ка^рамон эмасман, отам Зумрадни урмонга ташлаб келганларида каттик хафа булдим. Овкатни хам тузини атайин шур килганим йук, туз овкатга солинмади деб уйлаб озгина солган эдим, лекин... Онамга х,ар доим мен ишларни килай десам сира килдир-мадилар, лекин барча уй ишларини урганишни хохлаган эдим. Мен Киммат, сизлар тасвирла-ганчалик ёмон эмасман, менга ишонинг-лар...».

Мана шу вазият борасида кичик гурухларда тахлилий иш олиб борилди. Бунда гурухларга (4-6 укувчидан ташкил топган) «Т»-схема методи ёрдамида вазифа берилади. Вазифа: «К,иммат»нинг ижобий ва салбий фазилатла-рини ёзинг. Вазифа учун 4 дакика вакт ажра-тилади. Гурухлар вазифани бажариб булишгач,

1 Хидоятова Д.А. Интерфаол таълим. - Т.: «Абу матбуот-консалт», 2016. -15-б.

такдимот килиб гурухдан бир тингловчи тахлилларни укиб беради.

Олиб борилган иш буйича укитувчи хулоса килиши зарур. Бунда укитувчи бир канча саволлар оркали укувчиларни мустакил хулоса чикаришларига ундайди. Саволлар куйидагича булиши мумкин:

- Бу монологни эшитишдан аввал Кимматга булган муносабатингиз кандай эди?

- «Кимматнинг дарди» (монологи)дан сунг Кимматга булган муносабатингиз кандай булди?

- Кайси гурухнинг тахлилларида Кимматнинг ижобий сифатлари салбий сифатларидан куп булди?

- Нима учун ижобий сифатларини купрок кура олдингиз?

- Сизнинг фикрингизча хаётда ёмон сифатли инсонлар нима учун бундай булиб колишади?

- Сизни хаётингизда сиз «ёмон» деб бил-ган кишига булган муносабатингиз узгардими? Нима деб уйлайсиз?

Бундан ташкари, «Утган кунлар» асари кахрамони Зайнабнинг «Ёзилмаган монологи», «ЯлмоFиз кампир», «Бури» каби мавзу-лар асосидаги муаммоли вазиятлар ташкил этилди.

Бу метод укитувчиларнинг ахборотларни тахлил килиш, асосий муаммони аниклаш,

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 6(79)

уларни хал этишнинг мукобил йулларини тан-лаш ва бахолаш, энг самарали йулни топиш хамда харакат дастурини ишлаб чикиш куникмаларини шакллантириш максадини кузлайди.

Педагогик жараёнда утказилган тадкикот-ларимиз натижасида «Муаммоли вазиятларни тахлил килиш» методининг укувчиларда узаро мулокотни юзага келтиришдаги афзалликлари куйидаги жихатлар билан белгиланади:

- фанлараро алокани урнатиш;

- образли тафаккурни ривожлантириш;

- мукобил вариантларни бахолаш;

- тахлил натижаларини намоён этиш;

- карор кабул килиш билан боFлик жараёнда давомийликни таъминлаш;

- мулокотга киришиш ва гурух ёки жамоада ишлаш куникмаларини узлаштириш имкониятлари мавжуд1.

Таълим рус тилида олиб бориладиган мак-табларда узбек тилини урганишда укув мате-риаллари асосидаги муаммоли вазиятларни тахлил килиш укувчилар ёки гурухларнинг индивидуал ишлари, таклифларни гурухли мухокама килиш билан мувофиклаштирилади. Бу холат укувчиларда гурухда, бир жамоада ишлаш куникмаларини ривожлантиради. Индивидуал тахлиллар, гурухда уларнинг мухокама килиниши, мукобил вариантларнинг танланиши, харакат йуналиши ва муаммони хал килиш режасини белгилаш укувчиларда тахлил килиш ва режалаштириш каби сифат-ларнинг шаклланишига ёрдам беради. Ушбу метод, айникса, тил (хорижий тилларни) урганишда нихоятда кул келади.

Амалда муаммоли вазиятларни ишлаб чикишда куйидаги икки йулдан бирини тан-лаш мумкин:

1) аник хаётий вокеа-ходисалар мисолида;

2) сунъий асосланган ходисалар, харакат-лар асосида.

Таълим амалиётида муаммоли вазиятларни тахлил килишда самарадорликка эришишни кафолатловчи куйидаги асосий тамойиллар ишлаб чикилган2.

Муаммоли вазиятлар факат биргина мавзу ёки предмет билан боFлик булмайди. Улар,

1 Хидоятова Д.А. Малака ошириш жараёнида интер-фаол методлардан фойдаланиш. - Т.: «Абу матбуот-консалт», 2014. -67-б.

2 Шу манба, 68-б.

одатда, бошка муаммолар ва масалалар билан боFлик булади. Шу сабабли, укувчилар фанлараро алокадорликдан фойдаланиш куникмаларига эга булишлари лозим.

1. Мухокама жараёнида укувчилар муаммоли вазиятларнинг ташки жихатларига эмас, балки ички сабабларига эътиборни каратиш-лари педагогик жихатдан туFри саналади.

2. Укувчилар мухокама жараёнида маълум фан ёки укув материали буйича узлаштирган назария, коида, таъриф ёки аксиомаларни уринли куллай олишлари, шунингдек, улардан муаммоли вазиятлар ечимини топиш ва тав-сиялар ишлаб чикишда фойдалана олишлари керак.

3. Биргина муаммоли вазиятнинг ечимини топиш билан кифояланиб колмай, колган муаммоларнинг ечимини хам излаш ва йуналишларини тахлил килиш максадга мувофикдир.

4. Укувчиларга тахлил ва илгари сурилаёт-ган тавсияларнинг тугрилигини тасдиклашда шахсий тажрибаларига таяниб иш куриш тав-сия этилиши лозим.

5. Муаммоли вазиятларни тахлил килишга ёндашиш тизимли, изчил ва уринли булиши зарур.

Таълим рус тилида олиб бориладиган мак-таблар учун «Узбек тили» дарслигида берил-ган «Мен севган асар кахрамони» мавзусини урганишда укувчиларни «Зайнабнинг ёзилма-ган монологи», «ЯлмоFиз кампир», «Бури», «Зумрад ва Киммат» каби мавзулар асосида ташкил этилган муаммоли вазиятларни хал этишга ундаш мумкин. Бунинг учун куйидаги саволлар уртага ташланади:

1. Зайнабнинг салбий кахрамон булиб акс этишига нима сабаб булган?

2. «Зумрад ва Киммат» эртагида ташка-ридан куринган холатга асосланиб Кимматни ёмон кахрамон деб буладими?

Таълим рус тилида олиб бориладиган мак-табларнинг узбек тили фани асосида «Мен севган асар кахрамони» мавзусидаги дарс жараёнида ташкил этилган тажриба-синов ишлари натижасида адабий укиш буйича луFатда берилган: асар, кахрамон, кет, аранг, йулдош, уксимок, чалFимок, дурра, силамок, шарманда булмок сузларини укувчиларнинг 69 фоизи рус тилидаги маъносини туFри топа олишган. Тажриба-синов ишлари билан

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 6(79)

тадкикот иши юзасидан ёзилган диссертацияда батафсил танишиш мумкин1.

Тадкикот даврида таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблардаги узбек тили фанини укитишда ундан ортик интерфаол методлардан фойдаланиб, уларнинг таълим самарадорлигига кушган курсаткичлари аник-ланди.

Курсаткичлар юкори натижларни берган-лигини х,исобга олиб хулоса киладиган булсак, таълим жараёнида интерфаол методларни куллаш укувчиларга иш жараёнидаги укув фаоллигини ошириш, машFулотларнинг кизи-карли ва самарали ташкил этиш, дарсга куйил-ган максадга самарали эришиш, укувчиларни мустакил фикрлаб уз карашларини баён этиш-ларига имкон яратилиши, укувчилар ораси-

даги дустона мух,итнинг шаклланиши, укув-чиларнинг ижодкорлиги ривожланиши, муам-моли вазиятлардан чика олиш куникмала-рининг пайдо булиши, укувчининг ижтимоий х,аётга мослашиш имунитетини х,осил килиш каби бир канча натижаларга эришишни таъ-минлаш имконини беради.

Юкоридаги тадкикот иши билан чегаралан-маслик х,аёт билан х,амнафас кадам ташлаб янгидан янги интерфаол методларни яратиш, мослаштириш ва таълим жараёнига татбик этишда укитувчи таълимнинг асосий харакат-лантирувчиси эканлигини ёддан кутармаслик ва илдам х,аракатланиш х,озирги укитувчининг юксак вазифаларидан деб х,исоблаймиз.

Адабиётлар руйхати:

1. Капранова Е.А. Интерактивное обучение: концептуальные подходы. // Вестник Полоцкого государственного университета, 2012, № 7.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: Учебн. пос. / Е.С.Полат, М.Ю.Бухаркина, М.В.Моисеева, А.К.Петров. / Под ред. Е.С.Полат.

— М.: Издательский центр «Академия», 1999. -С. 224.

3. Кинилев В. Использование информационных и коммуникативных технологий в среднем образовании. Информационный меморандум. / В.Кинилев, Пит Коммерс, Б.Коцик. - Москва.: Институт ЮНЕСКО по информационным технологиям в образовании, 2005. -С. 240.

4. Хасанбоева О., Хасанбоев Ж., Хомидов X. Педагогика тарихи. - Т.: Fафур Fулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2004. -312-б.

5. Хидоятова Д.А. Интерфаол таълим. - Т.: «Абу матбуот-консалт», 2016. -98-б.

6. Хидоятова Д.А. Малака ошириш жараёнида интерфаол методлардан фойдаланиш.

- Т.: «Абу матбуот-консалт», 2014. -196-б.

7. Хидоятова Д.А. «Интерфаол таълим модели воситасида таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблар узбек тили укитувчиларининг малакасини ошириш жараёни самарадорлигини ошириш». Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) дис-сертацияси - Т., 2017. -148-б.

1 Хидоятова Д.А. «Интерфаол таълим модели воситасида таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблар узбек тили укитувчиларининг малакасини ошириш жараёни самарадорлигини ошириш». Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси - Т., 2017. -148-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 6(79)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.