Научная статья на тему 'ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛACТEPИ ШAPOИТИДA “ИҚТИCOДИЙ БИЛИМ ACOCЛAPИ” ФAНИНИ ЎҚИТИШНИНГ ТAШКИЛИЙ ВА ПЕДАГОГИК ШAPOИТЛAPИ'

ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛACТEPИ ШAPOИТИДA “ИҚТИCOДИЙ БИЛИМ ACOCЛAPИ” ФAНИНИ ЎҚИТИШНИНГ ТAШКИЛИЙ ВА ПЕДАГОГИК ШAPOИТЛAPИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

21
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Педагогик таълим инновацион клacтepи / иктисодий билим асослари / пeдaгoгик тaълим / ижтимoий-иқтиcoдий / тexнoлoгиялap / глoбaллaшув / таълим стандартлари / кoммуникaция / таълим-тарбия / иқтиcoдиѐт / paқoбaт / иннoвaция / клacтep / методика / ўқув дастурлари / тавсия / интeгpaция / мактаб таълими.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Акбаржон Номозович Расулов, Жасур Мурадович Наримонов, Юлдуз Радж Қизи Турсунбоева

Мақолада педагогик таълим инновацион клacтepи шapoитидa “Иқтиcoдий билим acocлapи” фaнини ўқитишнинг тaшкилий ва педагогик шapoитлapи юзасидан методик тавсиялар хақида ѐритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛACТEPИ ШAPOИТИДA “ИҚТИCOДИЙ БИЛИМ ACOCЛAPИ” ФAНИНИ ЎҚИТИШНИНГ ТAШКИЛИЙ ВА ПЕДАГОГИК ШAPOИТЛAPИ»

ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛACТEPИ ШАРОИТИДА "ЩТИСОДИЙ БИЛИМ АСОСЛАРИ" ФАНИНИ УЦИТИШНИНГ ТАШКИЛИЙ ВА ПЕДАГОГИК ШАРОИТЛАРИ

Акбаржон Номозович Расулов

Чирчик давлат педагогика университети

Жасур Мурадович Наримонов

Чирчик давлат педагогика университети

Юлдуз Радж цизи Турсунбоева

Чирчик давлат педагогика университети

АННОТАЦИЯ

Маколада педагогик таълим инновацион кластери шароитида "Иктисодий билим асослари" фанини укитишнинг ташкилий ва педагогик шароитлари юзасидан методик тавсиялар хакида ёритилган.

Калит сузлар: Педагогик таълим инновацион кластери, иктисодий билим асослари, педагогик таълим, ижтимоий-иктисодий, технологиялар, глобаллашув, таълим стандартлари, коммуникация, таълим-тарбия, иктисодиёт, ракобат, инновация, кластер, методика, укув дастурлари, тавсия, интеграция, мактаб таълими.

КИРИШ

Халк таълими тизимидаги умумий урта таълим мактабларни ва мактабдан ташкари таълим самарадорлигини янада ошириш, укувчи-ёшларда юксак маънавий фазилатларни камол топтириш, уларнинг буш вактларини мазмунли ташкил этиш, касб-хунарга йуналтириш оркали мустакил хаётга тайёрлаш, интеллектуал баркамол авлодни тарбиялаш максадида, Президентимиз Шавкат Миромонович Мирзиёев мактаб таълими тизимини ислох килиш буйича мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотлар аввало таълим тизимидан, боFча, мактаб, тарбия масаласидан бошланганини курамиз. Чунки мактабни узгартирмасдан туриб, одамни, жамиятни узгартириб булмайди. Таълим ва тарбиянинг асоси, пойдевори бу - мактаб. Мактабни мактаб киладиган куч эса укитувчилардир.

https://t.me/ares uz

December, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

76

АДАБИЕТЛАР ТАДЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Илмий манбаларда "кластер" тушунчаси борасида билдирилган фикрларни умумлаштирган холда, "педагогик таълим инновацион кластери" тушунчасига куйидагича таъриф беришни максадга мувофик; деб хисоблаймиз. "Педагогик таълим инновацион кластери" - маълум бир географик худуднинг ракобатбардош педагог кадрларга булган эхтиёжларини кондириш максадида бир-бири билан узвий алокадаги, тенг хукукли алохида субъектларнинг, технология хамда инсон ресурсларининг интеграциялашувини кучайтирувчи механизмидир.

Мамлакатимизда педагогик таълим инновацион кластерининг субъектлари сифатида таълим муассасаларининг таълимий, илмий, услубий фаолиятининг сифатини оширишга хизмат киладиган барча давлат ва нодавлат ташкилотларини педагогик таълим инновацион кластерининг компонентлари деб тушуниш мумкин.

Кластер модели хар бири алохида фаолият олиб бораётган субъектларни умумий максад атрофида бирлаштиради хамда айни пайтда, хар бир субъект умумий максадидан келиб чиккан холда, хусусий манфаатдорликда иш юритади. Унинг субъектлари бир-бирини куллаб-кувватлайди ва назорат килади, хар бири алохида кластернинг маънавий ва интеллектуал майдонини хосил килади, узаро ижтимоий таъсири хамда ахамиятини етарли даражада кенгайтиради. Шунингдек, педагогик таълим кластери шароитида "Иктисодий билим асослари" фанини укитишнинг замонавий ёндашувлар ва инновациялар асосида узлуксиз ривожлантиришга асосланади:

иктисодий билим асослари фанини укитишда илFор таълим технологиялари ва хорижий тажрибаларни урганиш;

иктисодий билим асослари фани укитувчиларининг касбий фаолиятида ахборот-коммуникация технологияларини куллаш

иктисодий билим асослари фанида укитишда шахсий касбий ахборот майдонини шакллантириш малакаларини ривожлантириш;

иктисодий билим асослари фанини укитишда замонавий ёндашувлар ва инновациялар асосида узлуксиз хамда доим ривожлантиришдан иборат.

Шу нуктаи-назардан олиб каралганда, педагогик таълим инновацион кластери булиб, узида нафакат таълим турлари уртасидаги, балки фан, таълим ва ишлаб чикариш уртасидаги интеграциялашув жараёнларини, шунингдек, таълимни бошкариш, таълим воситалари ва шакллари билан бoFлик сохаларни хам камраб олади.

Педагогик олимлар ва тадкикотчилар томонидан таълимни кластерлаштиришнинг илмий-назарий асослари, унинг амалий жихатлари, кластерли ёндашув асосида укув фанларининг мазмунини такомиллаштириш ва услубий-дидактик

December, 2022

https://t.me/ares uz Multidisciplinary Scientific Journal

77

таъминотини яратиш, улар асосида билим олувчиларнинг уз-узини ривожлантириш, касбий ва шахсий сифатларини ривожлантириш методикаси тадкик; килинмокда.

Илмий адабиётлар ва манбаларда кластер таркибига кирувчи субъектлар узлари ишлаб чикарувчи махсулотларнинг, ахборот ва билимларнинг хусусиятларига кура, узаро хамкорликнинг тузилиши, алокаларнинг шакли, иштирокчилар фаолиятининг хусусияти, пайдо булиш табиати, асосий ресурснинг хили, кафилланганлик даражаси ва географик таркибий кисмнинг мавжудлиги буйича таснифланади. Бундай тасниф кластер учун умумий характерга эга булиб, тармок кластерлари буйича куриб чикилганда, уларнинг баъзилари кузатилмаслиги хам мумкин. Шу нуктаи назардан ёндашганда, педагогик таълим кластерини умумий холатда куйидагича таснифлаш максадга мувофикдир: "Педагогик таълим инновацион кластери"нинг аник максад ва вазифаларини белгилаш, фаолият уфкларини олдиндан кура билиш учун унинг кандай тамойилларга асосланиши хакида аник хулосаларга келиб олиш лозим булади.

Мамлакатимизда педагогик таълим инновацион кластери тамойилларини мавжуд шарт-шароитлар ва таълим сиёсати тамойилларидан келиб чиккан холда, куйидагича таклиф килиш максадга мувофик булади.

- узвийлик ва узлуксизлик, кластер субъектларининг узаро бoFликликдa занжир хосил килиши, занжирни хосил килувчи хар бир буFин узининг аник вазифаларига эга эканлиги, узлуксизлик занжирида бушликларга йул куйилмаслигидир.

- табиий алокадорлик: кластер субъектлари уртасидаги хамкорлик, алокадорлик масаласининг табиийлиги, яъни бoFликлик масаласининг соха, вазифа ёки худудий жихатдан объективлиги.

- замонавийлик: сохага оид замонавий илм-фан ютукларини тизимга жорий килиш, илFop хорижий тажрибаларни узлаштириш, ахборот-коммуникация технологияларидан окилона фойдаланишдир.

- изчиллик: кластер субъектларининг вертикал ягона чизикда жойлашуви, бунда оддийдан мураккабга, куйидан юкорига караб боскичма-боскич харакатланиш тенденциясига амал килинишидир.

- ворисийлик: кластернинг авлодлар алмашинувидаги роли, тьюторлик фаолияти, педагогик таълимни кластерлаштириш натижасида субъектларнинг малакали педагог ходимларга булган эхтиёжининг мунтазам кондирилишига эришишдир.

- манфаатларнинг хусусийлиги: педагогик таълим кластери моделида унинг хар бир субъектининг ижтимоий, иктисодий хамда хукукий жихатдан манфаатдор булишидир.

December, 2022

https://t.me/ares uz Multidisciplinary Scientific Journal

?8

- йуналтирилганлик: кластер доирасида амалга оширилаётган хар бир фаолият турининг аник максадга йуналтирилганлиги, кутилаётган натижаларни олдиндан чамалаш ва бахолаш имкониятининг мавжудлигидир.

- узаро назорат: кластер модели доирасида бирлашган таълим субъектларининг узаро ягона тизимни хосил килиши хамда бу тизимнинг бехато ишлашидан хар бир субъектнинг манфаатдор эканлиги, маълум субъектда йул куйилган хато ёки камчилик бошка субъектларнинг фаолият самарадорлигига салбий ёки ижобий таъсир курсатиши, субъектлар фаолиятини узаро бахолаш тизимининг йулга куйилишидир.

- максаднинг умумийлиги: кластер субъектларининг хусусий максадларидан ташкари глобал аспектдаги ягона максад атрофида бирлашувидир.

ХУЛОСА

Интерфаол таълим технологияларини амалга ошириш индивидуал, жуфтлик, гурух ва жамоа билан ишлаш шаклларда амалга оширилади. Укитувчи таълим жараёнида интерфаол таълим технологиялари ёрдамида укувчиларнинг кобилиятларини ривожлантириш, уз-узини бошкариш ва назорат килиш, самарали сухбат олиб бориш, тенгдошлари билан хамкорликда ишлаш, уларнинг фикрларини тинглаш ва тушуниш, хурмат килиш, мустакил, ижодий, танкидий фикрлаш, мукобил таклифларни илгари суриш, уз фикр-мулохазаларини эркин баён килиш, уз нуктаи-назарларини химоя килиш, муаммонинг ечимини топишга харакат килиш, мураккаб вазиятлардан чика олиш каби сифатларни шакллантиришга эришиш мумкин.

REFERENCES

1. Узбекистан Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. // Халк сузи, 2020 йил 29 декабр.

2.Usarov J.E. O'quvchilarning malakasini shakllantirish Ta'lim samaradorligini oshirish omili sifatida // Nazariy va amaliy fan. - 2017. - T. 53. - №. 9. - S. 79-82.

3. Шодмонов Ш., Алимов Р., Жураев Т., Иктисодиёт назарияси, Т., 2002; № 9. С.156-158

4. Rasulov A.N. Umumiy o'rta ta'lim maktablarida zamonaviy ta'lim klassteri sharoitida iqtisodiyot bilim asoslari fani o'qitishning zarurligi. 2022 - №2. -Б. 10-12.

https://t.me/ares uz

December, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

79

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.