Научная статья на тему 'ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ И ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ПОНЯТИЯ «ПРОФЕССИЯ»'

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ И ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ПОНЯТИЯ «ПРОФЕССИЯ» Текст научной статьи по специальности «Психологические науки»

CC BY
55
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРОФЕССИЯ / ОБРАЗОВАНИЕ / ТРУД / РАБОТА / ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ / ПРАКТИКА

Аннотация научной статьи по психологическим наукам, автор научной работы — Абдуллаева А. М.

Профессия пользуется высоким социальным статусом и уважением, которое им придается обществом. В данной статье представлен анализ понятия «Профессия». Особое внимание уделено педагогическим и психологическим проблемам данного понятия. Целью статьи является определить роль и место профессии в жизни общества. Чтобы определить мнения в исследованиях зарубежных ученых по поиску библиографической и реферативной базы «Скопус» анализированы документы по ключевой слове «profession». В исследовательской работе обосновывается актуальность и важность теоретического понимания исследования педагогических и психологических проблем понятия «Профессия».

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL PROBLEMS OF THE CONCEPT «PROFESSION»

The profession enjoys the high social status and respect that society attaches to them. This article presents an analysis of the concept of «Profession». Particular attention is give to the pedagogical and psychological problems of this concept. The purpose of the article is to determine the role and place of the profession in society. In order to determine opinions in the research of foreign scholars on the search for the «Scopus», analyzed for documents using the keyword «profession». The research work the relevance and importance of a theoretical understanding of the study of pedagogical and psychological problems of the concept of «Profession».

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ И ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ ПОНЯТИЯ «ПРОФЕССИЯ»»

FTAXP 14.07.07

«КЭС1П» ¥ГЫМЫНЬЩ ПЕДАГОГИКАЛЬЩ ЖЭНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЬЩ МЭСЕЛЕЛЕР1

А.М. Абдуллаева

Коркыт Ата атындагы Кызылорда мемлекеттiк университетi, Кызылорда к., Казахстан

ainur_af77@mail.ru

Кэс1п когам берген жогары элеуметт1к мэртебе мен курметке ие. Бер1лген макалада «Кэсш» угымына талдау усынылады. Бер1лген угымныц педагогикалык жэне психологиялык мэселелер1не ерекше мэн бер1лген. Макаланыц максаты болып когам ем1ршдеп кэс1пт1н рел1 мен орнын аныктау саналады. Шетелд1к галымдар енбектер1ндег1 ойларды аныктау Yшiн «Скопус» библиографиялык жэне реферативт1 базасы аркылы «profession» тYЙiн сезi бойынша материалдар талданды. Зерттеу жумысында «Кэсiп» угымыныц педагогикалык жэне психологиялык мэселелерi бойынша зерттеулердi теориялык тYсiнудiн езектiлiгi мен мацыздылыгы негiзделедi.

Туйт свздер: кэст, бШм, ецбек, жумыс, эрекет, тэжгрибе

Kipicne

Кэсш адам баласыныц ецбек эрекетшщ тYрi гана емес, ол кункерютщ де кайнар кезi екендш белгiлi. Сондыктан бул мэселенщ ею кыры бар екендiгi кYмэн тудырмайды. Кэсiп теориялык бiлiм игерумен катар, арнайы даярлык немесе арнайы бшм алу барысындагы тэжiрибелiк дагдыларды кажет етедi.

Жалпы «кэсiп» угымы барлык элеуметтiк-гуманитарлык гылымдар саласында жан-жакты карастырылады. Эсiресе угым узак уакыт экономикалык гылымдар шецбершде кеп зерттелдi. Педагогика гылымдарында да берiлген мэселе бойынша кептеген тужырымдамаларга талдау жYргiзуiмiзге болады.

Кэсiп тYсiнiгi психологиялык ецбектерде де кеп талданады. Кэсiп пен акмеология психологиясы шецбершде гылыми колданыстагы ецбектер саны ете кеп десек те болады. Психология саласыныц екiлдерi кэшби езiндiк сананы калыптастыру мен дамытудыц психологиялык ыкпалын талдай келе, тулганыц калыптасуындагы кэсiби эрекеттердщ релiн айкындап, оныц элеуметтiк мацыздылыгын ерекшелейдi. Осы себептерге байланысты угымныц педагогикалык жэне психологиялык мэселелерш зерттеудщ мацыздылыгы зор. Сондыктан бершген мэселенiц мэнi мен мазмунын талдау басымдыгы мол мшдет болып табылады.

Heri3ri бвлiм

Угымныц педагогикалык жэне психологиялык сипаттамасын тYсiнуден бурын тYсiнiктiц кейбiр аныктамаларына токталсак. С.И. Ожегов сездiгi бойынша: «Ецбек эрекепндеп негiзгi кызмет тYрi» [1; 574].

Казак Совет Энциклопедиясы мынадай аныктама бередi: «... белгiлi бiр бiлiм жэне ецбек машыктыгына кажет ететш ецбек кызметiнiц тYрi. Булар жалпы жэне арнаулы бiлiм алу, кртделшт тэжiрибе аркылы шындалады, кэсштщ шецберiнде ецбек кызметiнiц негурлым езiндiк жагымен ажыратылатын мамандыктар калыптасады, бiркатар кэсiптер бiрнеше мамандыктар камтиды» [2; 318319].

«Казак эдеби тшнщ сездiгiнiц» аныктамасы: «1. Тiршiлiк эрекетшщ белгш бiр тYрi, белгiлi бiр жумыс тYрiмен айналысушылык, мамандану тYрi, мамандык. 2. Жумыс, iс, ецбек» [3; 493].

«Казак тшнщ тYсiндiрме сездт бойынша: «1. Тiршiлiк эрекет, мамандык. 2. Жумыс, ецбек, io> [4; 371]. Карап отырсак, непзп тYсiнiктер ецбек, жумыс, мамандык кубылыстарын езара байланыстырады.

Америкалык зерттеушi Э. Гринвуд ез ецбегшде кэсiптiц келес магыналык курамдас белiктерiн керсетедi: кэшби топ екiлдерi иеленетiн билiк; когамдагы ыкпалы, бедел; арнайы бiлiмдер жYЙесi; ез кэсiбiне байланысты ережелер мен нормалар жYЙесiн бекiтетiн корпоративтi-бюрократиялык курылымныц жэне кэсiпкой мамандар кауымдастыгыныц болуы; кэсiби мэдениет [5].

Жалпы «profession» угымын шетелдiк галымдар кеп зерттегеш байкалады. Зерттеу жумысын жYргiзу барысында «Скопус» библиографиялык жэне реферативтiк базасынан «profession» кiлт сезi аркылы iздеу барысында барлыгы 147 850 материал табылды. Жарияланган материалдар базаныц 27

сaлaсынa ^тысы бaр жэне 824 жaриялaнымньщ сaлaлaры белгiсiз. Кeрсеткiштер нэтижесiн тeмендегi 1 кестеден бaйrçayымызFa болaды.

№ 3epmmey carncbi Саны № 3epmmey carncbi Саны

l Medicine б7 438 l5 Veterinary 2 1б7

2 Social Sciences 39 515 l6 Agricultural and Biological Sciences 1 992

3 Nursing 15 3G8 lZ Earth and Planetary Sciences 1 72G

4 Arts and Humanities 11 G67 lS Decision Sciences 1 25б

5 Engineering 9334 l9 Mathematics 1 G5G

б Psychology 8 6G7 20 Neuroscience 983

Z Business, Management and Accounting 8 424 2l Chemical Engineering 788

S Health Professions 7 23б 22 Materials Science 754

9 Computer Science 4 8G2 23 Energy б42

lO Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics 4 421 24 Physics and Astronomy 587

ll Economics, Econometrics and Finance 3 б99 25 Immunology and Microbiology 547

l2 Dentistry 3 G31 26 Chemistry 527

13 Environmental Science 2 б74 2Z Multidisciplinary 41б

l4 Biochemistry, Genetics and Molecular Biology 2 553 2S Undefined 824

Кесте 1 - Скопус библиографиялык жэне реферативтж базасынан «profession» кiлт ce3i аркылы табылFан материалдар саны (01.11.2019 керсетюш)

Бащап отырсацыздар, ^тымныц агылшын тшндеп щодасы «Психология» саласында 8 607 материалды ^рап отыр, педагогика саласында мYлдем жо^. Б^л тYсiнiктi жагдай, вйткенi «Психология» саласы «Скопус» базасында бвлек тараудан т^рып 8 саланы к;амтыса (Applied Psychology (Колданбалы психология); Clinical Psychology (Клиникальщ психология); Developmental and Educational Psychology (Даму мен бшм беру психологиясы); Experimental and Cognitive Psychology (Эксперименталды жэне когнитивт психология); General Psychology (Жалпы психология); Neuropsychology and Physiological Psychology (Нейропсихология жэне физиологиялыщ психология); Psychology (miscellaneous) (Психология (эр тYрлi); Social Psychology (Элеуметпк психология)), педагогика элеуметпк гылымдардыц Yлкен тобындагы «Education» саласына енедь

М. Антеби, К.К. Чан жэне Дж. ДиБениньо [6] кэсiптi зерттеудщ Yш «объективiн» атап кврсетедi: ^алыптасу, эрекет, ^атынастар. Осы эрбiр кврсетюш кэсiби мэртебеге ^алай жететiндiгi мен ^олдау табуына тYрлi тYсiнiктер ^алыптастырып, кэсiби сэйкестендiрудщ эволюциясын кврсетедi. Бiздщ ойымызша, б^л «объективтер» «кэсiп» ^гымына байланысты квптеген тYсiнiктердi, оныц rni^^ кэсiби бiрегейлiктi аныщтауга квмектеседi.

Немю галымдары А. Хомберг, Дж. Минк, С. Карстенс жэне С. Малер [7] медицина саласыныц студенттерiне кэсштщ теориясы, модельдерi мен т^жырымдамаларын талдаган зерттеу ж^мысында «Денсаулыщ са^тау кэабшщ теориялары» семинары эзiрленгендiгi ащындалады. Авторлардыц пайымдауынша, б^л семинар тек жеке терец тYсiнiп ^ана поймай, денсаулыщ са^тау бойынша

взге ^ызметкерлердщ рвлi мен мiндеттерiн тYсiне алады. Саба^тыц форматы кезекпен пленарлыщ мэжшютер мен ойж^мба^тардыц модификацияланган эдiсi туршдеп топтыщ ж^мыстан тирады. Демек, галымдардыц б^л ^сыныстары взге де мамандыщтар бойынша о^итын студенттерге бiлiм беруде мацызды деп ойлаймыз.

Негiзiнен «кэсш» ^гымы «мансап» жэне «мамандыщ» тYсiнiктерiмен де тыгыз байланысты. «Мансап» ^гымы ^огамдагы кэсiби взгерiстердi бiлдiрсе, «мамандыщ» тYсiнiгi кэсiби эрекеттщ iшкi К^рылымдануын ай^ындайды. Кец магынада мансап элеуметпк-экономикалыщ жагдайдыц взгерiстерi, мэртебелiк-рвлдiк сипаттамасы, ецбек эрекетiндегi элеуметтiк белсендшктщ тYрiн ^осушы ретiнде адамныц негiзгi вмiр салаларындагы кэсiби дамуыныц жалпы бiрiздiлiк кезендерш аныщтайды [8; 67].

Кэсштщ когамдык мацыздылыгын Б.Г. Ананьев те дэйектейдь Ол кэсшт когамдык ецщрютщ жалпы жYЙесiнде кез келген уакытта шекп тарихи мазмуны мен орны болатын накты элеуметпк-ендiрiстiк эрекеттiц тYрi ретiнде карастырады [9; 45-47].

«Кэсш» угымыныц психологиялык мэселелерше токталайык. Мэселен, катынастардыц психометриялык касиет мен факторлык курылымын талдаган ецбекте америкалык галымдар А. Ховард пен П.Г. Майкл [10] кэсшке сэйкес келетш жумыстардыц курылымы мен эдiстемесiн тYсiндiредi. Ол Yшiн авторлар 2005 жылы эзiрлеген «Зерттеулерге катынастар» шкаласын усынады. Зерттеу жумысыныц нэтижелерiн талдай келе, кез келген кэсштщ бес психологиялык факторын аныктауымызга болады: кэсiптiц тиiмдiлiгi, кэсш иегершщ кобалжушылыгы, кэсiпке позитивтi сезiм, кYнделiктi емiр CYPУ Yшiн аткарылып жаткан кэсiптiц езектiлiгi жэне кэсштщ курделшш.

Сабак беру тиiмдiлiгiн окыту тэжiрибесi аркылы арттыру бойынша талдау жYргiзген зерттеу жумысында америкалык галымдар А. Подольский, Т. Кини жэне Л. Дарлинг-Хаммонд [11] элеуметпк психология эдютерше сэйкес зерттеу жYргiзедi. Авторлардыц пайымдауынша, окыту тэжiрибесi негiзiндегi окушылардыц жетiстiктерi устаздыц кеп жылдар бойгы кызметiмен тiкелей байланысты: устаз ез тэжiрибесiн толыктыруына байланысты жетiстiкке жетедi жэне бул жетiстiктердi окушылары жогары багалайды; устаздар Yлкен жетiстiкке колайлы, алкалы ортада сабак берсе жете алады жэне осы сыныпта, пэнде тэжiрибесiн толыктырады; ете тэжiрибелi устаздар эрiптестерi Yшiн пайдалы кэсiп иесь

Полицияда кызмет аткару барлык кэсштер арасында стрестiк жэне кауiптiлiк жагдайы мол, экологиялык, психикалык-элеуметтiк жэне медициналык катерлерге толы екендiгi баршага мэлiм. К^огам мYшелерiнiц басым белiгi полиция кызметкерлерше дурыс кезкараста еместiгiн де жасыра алмаймыз. Канадалык галымдар С. Болдуин, С. Беннелл, Дж.П. Андерсен, Т. Семпл мен Б. Дженкинс [12] полиция кызметкерлершщ физиологиялык реакцияларын айкындау барысында олардыц стрестiк белсендшгше мэн бередi. Зерттеу авторлары 64 полиция кызметкерлерiмен кызметтiк шакырулар мен тургындармен езара эрекеттер барысындагы стрестерш айкындайды. Олар жумыс барысындагы полиция кызметкерлершщ физикалык козгалыстарын бакылап, жYрек-кан кабiлеттiлiгi физикалык немесе психологиялык стрестен туындайтындыгын аныктауга тырысады.

В.Д. Шадриков «Эрекеттiц психологиялык жYЙесi» Yлгiсiн курды. Fалым берiлген жYЙенiц мынадай непзп кызметпк белiмдерiн усынды: кэсiби эрекетпц тYрткiлерi; кэсiби эрекеттiц максаттары; эрекет багдарламасы; эрекеттiц акпараттык негiздерi; шешiмдер кабылдау; кэсiби мацызды сапалык белгшердщ iшкi жYЙелерi [13; 32-48].

Е.А. Климов кэсш езшщ элеуметтiк мэншде кагидалы максат пен нысандык саласы бар, ецбек куралдары мен эрекеттер тэсшдер^ ецбек кызметтерi мен элеуметпк шарттар жYЙесiн куратын адамдардыц ецбек белсендшгш айкындау мен шектеудiц тYрi ретiнде карастырады [14; 10]. Сонымен катар, кэсiп тандау психологиялык феномен екенш дэйектеуге арналган ецбекте кездеседi [15].

«Кэсiп» угымыныц педагогикалык жэне психологиялык мэселелерi бойынша отандык галымдар да зерттеу жумыстарын жYргiзуде. Отандык галымдар арасында «кэсш» угымын зерттеген гылыми ецбектер саны аз екенш мойындауымыз кажет. Бул ахуал шетелдш жэне ресейлiк галымдардыц ецбегiне CYЙенудi талап етiп отыр. Отандык зерттеушшер арасынан Р. Даулеталиева [16], Р. Жалимбетова [17], Т. Сагнаева [18], Р. Тюлепбергенова [19], Г.К. Накыпова [20] ецбектерi мацызды деп ойлаймыз.

М.А. Абсатова, Г.Ж. Ешметова жэне С.Б. Ергалиева [21] ез зерттеу жумыстарында окушылардыц кэсiби езiн-езi аныктаудагы педагог маманныц мэртебесiн аныктайды. Ол Yшiн авторлар когам мYшелерiнiц осы кэсш иелерш курметтеу дэрежесi, устаздардыц элеуметтiк мэртебесiн жаксартудыц элемдiк тэжiрибесiн аныктау аркылы заманауи когамдагы мэртебесш ашуга умтылады. Зерттеу барысында тогызыншы сынып окушыларыныц кэсiби езiн-езi аныктаудагы диагностикалык нэтижелер усынылады. Берiлген диагностиканыц аныкталган мэселелердiц бiрi ретiнде педагог маманына тYрткiлерiнiц калыптаспагандыгы айтылады.

Заманауи мектептердеп кэсiби багдарлау бойынша жумыс мазмунын жацартудыц езектi мэселелерiн талдаган ецбекте А.Ш. Досбенбетова мынадай пшр бiлдiредi [22; 330]: «Тулганыц кэшби езiн-езi тану мэселелерiн зерттеушiлердiц айтуынша, адам ез бейiмдiлiгi мен кабшетше карай бiр емес, бiрнеше кэсшке бешм болады. Ата-аналардыц кэсiби устанымдары да айтарлыктай мацызды фактор болып табылады: элеуметтiк жэне материалдык жагдайы, отбасылык династия немесе ата-аналардыц балаларыныц белгiлi бiр кэсiптi иеленуге ыкыласы.

Э.А. Аманбаева, Н.Е. Жаксылыкова, Г.К. Кенбаева [23] зерттеу жумыстарында мамандык тацдау кэшби багдар жумысыныц негiзi екендiгiн дэйектейдi. Авторлардыц пайымдауынша, кэшби багдар беру мамандык тацдауда кемек беруге багытталган жеке мYДделер, кабшеттер, тулга бейiмдiлiгi мен ецбек нарыгы сураныстарына сай кэсiп тацдау процесш оцтайландыруды кездейдi.

153

Болашащ тэрбиешшердщ лидерлш сапасы жэне оныц e3rn-e3i дамыту мэселесiмен езара байланысы талданган ецбекте Т.С. Ж^машева [24] лидер ^гымына аныщтама бере отырып, оныц тэрбиешi т^лгасындагы алатын орны туралы ащпарат беру, отандыщ жэне шетелдш галымдардыц ецбектерiццегi лидер мэселесiнiц зерттелу жагдайымен таныстыру жэне тэрбиешiнiц e3rn-e3i дамытуыныц лидер болуга ыщпалын керсетедь Жас галымныц пайымдауынша, eзiн-eзi дамыту кедергiлерi сыртщы жэне iшкi болады, объективтi жэне субъективтi факторлармен тшелей байланысты. Iшкi субъективтi кедергiлер щатарына сэтсiздiктердiц салдарынан кэсiпте eкiнiштiц пайда болуы, кэсiптi жYЙкенi тоздыратын eмiрлiк щанагаттануды бермейтiн, ращмет жощ кэсш репнде щабылдауын жатщызады [24; 244].

Болашащ элеуметтiк педагогтыц кэсiби имиджш щалыптастыру мэселесiн щарастырган зерттеуде М.П. Асылбекова [25] жогары бiлiм беру жYЙесiн реформалау, болашащ элеуметтiк педагогтыц кэшби имиджш щалыптастыру проблемасына байланысты щазiргi замангы бiлiм беру - педагогикалыщ технологиялар саласындагы соцгы зерттеулердщ нэтижелерi оны дайындау процесiнде кэшби щызметтщ табыстылыгы мен нэтижелiлiгiн щамтамасыз ететiн элеуметтiк мшез-щ^лыщтыц белгiлi бiр стилiн жасау щажеттшгш щарастырады. Автордыц т^жырымы бойынша, кэсiптiк даярлыщтыц барлыщ кезецiнде педагогикалыщ имиджелогия туралы гылыми бiлiмнiц бiртYгас щ^рылымын щ^руга багытталган ощу материалын пэнаралыщ ыщпалдастыру щажет [25; 284].

^орытынды

Байщап отырганымыздай, щазiргi шарттарда «кэсш» ^гымыныц мэнш айщындау Yшiн барлыщ гылым салаларында кeптеген зерттеу ж^мыстары жYргiзiлуде. Бшм беру технологияларыныц eзгерiстерi, бiлiмгерлердiц щ^штарлыгы мен ынталануы, этикалыщ талаптардыц ^шею «Кэсш» ^гымыныц педагогикалыщ жэне психологиялыщ мэселелерiн кецiрек щарастыруды талап етш отыр. Эйткенi, белгiлi бiр кэсшт сапалыщ, элеуметтiк, зияткерлiк немесе формальды тYPде иегерi атану eмiр CYPУдiц мэнi болып табылады.

Педагогика жэне психология гылымдарында ^гым объективтiк жэне субъективтш щырынан талданып, адамныц кэшби eзiн-eзi аныщтауыныц еркiндiгi ретiнде айщындалып отыр. Эз кэсiбiн мецгеру Yшiн бiлiм алатын студент ж^мыс орнындагы тYрлi тэжiрибелiк ахуалдарды басщару Yшiн даярлаудыц тYрлi сатысынан eтедi. Бшм алудан кэсiбi бойынша щызмет атщару тэжiрибесiне eту жас мамандардыц кэшби сенiмсiздiгi мен eзiне-eзi сенiмiнiц жетюпеушшгше экелуi ыщтимал. Б^л щос мацызды факторлар жас мамандардыц психикалыщ денсаулыгына ыщпал жасайды. Жаца ж^мыста тэжiрибелiк кYЙзелiс болмау Yшiн студенттердiц психологиялыщ дайындыгын щалыптастыра бiлуiмiз щажет. Ол Yшiн тек студенттердiц гана емес, кэшби щызметке араласа бастаган жас маманныц психологиялыщ кYЙзелiсiнiц eзгерiстерi мен т^ращтылыгын бащылаганды д^рыс кeремiз. Сондыщтан осы кeп щырлы жэне кYPделi мэселенi жан-жащты зерттеулер жYргiзу алдагы уащытта да жалгаса беретiн болады.

na^&ttaHbtttFaH эдебиеттер

1. Ожегов С.И. (1952) Словарь русского языка / Под общей ред/ С.П. Обнорского. М. - 848 с.

2. Казак Совет Энциклопедиясы (1973) Бас редакторы М.К. Каратаев. Алматы: Казак Совет Энциклопедиясынын Бас редакциясы. Т. 5. - 656 б.

3. Казак эдеби тшнщ свздiгi. Он бес томдьщ (2007) К¥раст. Б. Момынова, Б. СYЙерк¥лова, А. Фазылжанова жэне т.б. Т. 7. Алматы: Арыс. - 752 б.

4. Казак тшнщ тYсiндiрме свздiгi (2008) Жалпы редакциясын баскарган Т. Жанраков. Алматы: Дайк-Пресс - 968 б.

5. Grenwood E. (1957) Attributes of a Profession // Social work. №2 (3). - P. 45-55.

6. Anteby M., Chan C.K., DiBenigno J. (2016) Three Lenses on Occupations and Professions in Organizations: Becoming, Doing, and Relating // The Academy of Management Annals. №10 (1). - P. 183-244.

7. Homberg A., Mink J., Karstens S., Mahler C. (2019) Learning About Professional Theories, Models and Concepts within an Interprofessional Seminar for Undergraduate Healthcare Students // Journal of Interprofessional Education and Practice. №17. - 100272.

8. Социальное управление (1994) Под ред. В.И. Добренькова, И.М. Слепенкова. М. - 198 с.

9. Ананьев Б.Г. (1968) Человек как предмет познания. Л. - 339 с.

10. Howard A., Michael P.G. (2019) Psychometric Properties and Factor Structure of the Attitudes Toward Research Scale in a Graduate Student Sample // Psychology Learning and Teaching. №18 (3). - P. 259-274.

11. Podolsky A., Kini T., Darling-Hammond L. (2019) Does Teaching Experience Increase Teacher Effectiveness? A Review of US Research // Journal of Professional Capital and Community. №4 (4). - P. 286-308.

12. Baldwin S., Bennell C., Andersen J.P., Semple T., Jenkins B. (2019) Stress-Activity Mapping: Physiological Responses During General Duty Police // Frontiers in Psychology. №10 (4). - 2216.

13. Шадриков В.Д. Проблемы системогенеза профессиональной деятельности. М., 1982. - 185 с.

14. Климов Е.А. (1988) Введение в психологию труда. М. - 197 с.

15. Ретунская Т.Н. (2012) Выбор профессии как психологический феномен // Высшее образование в России. №8-9. С. 126-130.

16. Даулеталиева Р. (2007) Профессия как частное выражение деятельности // Высшая школа Казахстана. №1. С. 72-76.

17. Жалимбетова Р. (2005) Современные аспекты формирования казахстанского рынка профессий // Труд в Казахстане. №4. С. 25-29.

18. Сагнаева Т. (2009) Психологические аспекты овладения профессией в условиях вуза // Вестник университета «Кайнар». №3/2. С. 113-116.

19. Тюлюпбергенева Р. (2006) Профессиональная деформация и подходы к ее изучению // Улт тагылымы. №3. С. 280-285.

20. Накыпова Г.К. (2019) Кэаби к¥зiреттiлiк: мэш жэне непзп кагидалары // Казак мемлекетпк кыздар педагогикалык университетшщ Хабаршысы. №1 (77). 205-210 бб.

21. Абсатова М.А., Ешметова Г.Ж., Ергалиева С.Б. (2017) Статус профессии педагога в профессиональном самоопределении учащихся // Педагогика и психология. №2 (31). С. 13-19.

22. Досбенбетова А.Ш. (2019) Актуальные проблемы обновления содержания профориентационной работы в современной школе // Вестник Казахского национального педагогического университета имени Абая. Серия «Педагогические науки». №1 (61). С. 327-335.

23. Аманбаева Э.А., Жаксылыкова Н.Е., Кенбаева Г.К. (2019) Выбор профессии - основа профориентационной работы // Вестник Казахского национального педагогического университета имени Абая. Серия «Педагогические науки». - №2 (62). С. 371-375.

24. Жумашева Т.С. (2019) Болашак тэрбиешшердщ лидерлш сапасы жэне оныц езiн-езi дамыту мэселеамен езара байланысы // Казак улттык кыздар педагогикалык университетшщ Хабаршысы. №3 (79). - 241-246 бб.

25. Асылбекова М.П. (2019) Болашак элеуметпк педагогтыц кэаби имиджш калыптастыру // Казак улттык кыздар педагогикалык университетшщ Хабаршысы. №3 (79). 280-287 бб.

Кесте 1. Автормен курастырылган.

Педагогические и психологические проблемы понятия «профессия»

А.М. Абдуллаева

Кызылординский государственный университет имени Коркыт Ата, г. Кызылорда, Казахстан

ainur_af77@mail.ru

Профессия пользуется высоким социальным статусом и уважением, которое им придается обществом. В данной статье представлен анализ понятия «Профессия». Особое внимание уделено педагогическим и психологическим проблемам данного понятия. Целью статьи является определить роль и место профессии в жизни общества. Чтобы определить мнения в исследованиях зарубежных ученых по поиску библиографической и реферативной базы «Скопус» анализированы документы по ключевой слове «profession». В исследовательской работе обосновывается актуальность и важность теоретического понимания исследования педагогических и психологических проблем понятия «Профессия».

Ключевые слова: профессия, образование, труд, работа, деятельность, практика

Pedagogical and psychological problems of the concept «profession»

A. M. Abdullaeva

Korkyt Ata Kyzylorda State University, Kyzylorda, Kazakhstan ainur_af77@mail.ru

The profession enjoys the high social status and respect that society attaches to them. This article presents an analysis of the concept of «Profession». Particular attention is give to the pedagogical and psychological problems of this concept. The purpose of the article is to determine the role and place of the profession in society. In order to determine opinions in the research of foreign scholars on the search for the «Scopus», analyzed for documents using the keyword «profession». The research work the relevance and importance of a theoretical understanding of the study of pedagogical and psychological problems of the concept of «Profession».

Key words: profession, education, job, work, activity, practice

PegarnHara 12.11.2019 TYcri.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.