CC BY
0Э9Ж 339.924: (574.25)+(470)
А. Б. Сансызбаева1, А. А. Саипов2
1 PhD докторант, физикальщ жэне экономикальщ география кафедрасы (J1. Н. Гумилев атындагы Еуразия улттьщ университета, Астана, Кдзакстан) 2П.г.д., профессор, физикальщ жэне экономикальщ география кафедрасы (J1. Н. Гумилев атындагы Еуразия улттьщ университета, Астана, Кдзакстан)
ПАВЛОДАР МЕН РЕСЕЙДЩ ШЕКАРАЛАС ОБЛЫСТАРЫНЬЩ ЭКОНОМИКАЛЬЩ ИНТЕГРАЦИЯСЫ
Аннотация. Мака лада Павлодар мен Ресей Федерациясыныц шекаралас облыстарыныц экономикальщ интеграциясы, сырткы сауда айналымы карастырылган. Ресей Федерациясы бпдщ республикамыздьщ непзп сауда 9pinTeci болып табылады. Павлодар облысыньщ сырткы саудасыныц коп болт осы елге тиесш. Павлодар облысы мен Ресей Федерациясыныц шекара мацы облыстары арасындагы езара экономикальщ интеграцияльщ карым-катынасы жайында сез болады. Сырткы сауда шекаралас облыстардыц экономикальщ дамуыныц факторы ретанде жэне экономиканыц калыптасуы мен оркендеувде мацызды рол аткарады. Kaiipri кезендег1 мемлекеттердщ экономикальщ дамуыныц зацдыльщтарына байланысты интеграцияльщ урдютердщ даму барысын экономикальщ географияльщ тургыда зерттеу озекта гылыми мэселе болып отыр.
Tyiiin соцср: интеграция, экспорт, импорт, инновация, индустрия, шекара, ресурс.
Kipicne. Интеграция термиш туралы XX г. 30 жылдарында алгапщы ойларды айналымга енпзген Р. Шмед, X. Кельзен, Д. Шиндлер сынды галымдарды жаткызуга болады. Соцгы 50 жылда «интеграция» угымы элемнщ кептеген елдершщ саяси жэне эконом и калы к e\iipÍHÍn ажырамас бел i ri не айналды. Интеграция (лат. intcgratio-калпына келтфу, толтыру, integer - тутас, бутан) экономикальщ субъектшерд16ipÍKTÍpy, олардыц арасындагы байланыстарды дамытып, езара ынтымакты 1с-кимылын тсрсндстуд1 б1дщред1 [1].
ЖаЬандану урдюшщ дамуы, ортак экономикальщ интеграция жэне тыгыз саяси карым-каты-настар, мэдениет пен еркениеттщ Kajipri кездег1 жакындасуы дуниежузшк шаруашыльщтыц бар-льщ салаларындагы интеграцияльщ кар ы м - кат ы настар д ы н уйлссушс жэне теракты динамикальщ дамуына багытталады.
2018 жылгы казан айында жарияланган Казахстан Республикасы Президент!híh «Кдзакстан-дьщтардыц эл-аукатынын ecyi: табыс пен турмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында экономикальщ интеграция мэселелерше аса назар аударылды, эсфесе «Экспортка багытталган индустрия-ландыру мэселес1 экономикальщ саясаттыц HerÍ3ri элемент! болуга thíctí. Ykímct ецдеу секторын-дагы экспорттаушыларга колдау керсетуге баса мэн 6epyi кажст [2].
Осы жолдаудыц мэн мэтшшде элемдш шаруашыльщтыц жаЬандану ынын казфг1 кезещндег1 сырткы интеграцияльщ урдютерге кещнен дуниежузшщ кез-келген мемлекетшщ толыкканды экономикальщ есудщ мшдетта шарты болып табылады. Кдзфг1 танда елдщ экономикасы туракты даму уппн тек езшщ табиги-ресурстьщ элеуетш пайдаланатын, ещцрютщ ец алдыцгы катарлы ин-новацияльщ ресурс унемдеупп технологиялар мен экологияландырудыц талаптарына сай келетш, элемдш нарьщта бэсекеге каб1лстт1 ещцрютщ инновацияльщ турлерш куру мемлекетам1здщ алдыцгы катарлы мшдета болып табылады.
Осы \пндсттсрд1 жузеге асыру уппн, Казахстан 6yrÍHri куш интеграцияльщ урдютер жуйссшдс 170-тен аса мемлекеттермен сауда-экономикальщ кар ы м - кат ы н аст ар о р наткан. Экспорт элемнщ 120 мсмлскстамсн. импорт 115-тен аса елмен тыгыз байланыста. Белгш болгандай, элемдш нарьщта Кдзакстаннын металдьщ шиюзат (кара жэне туста металдар) жэне бейметалдьщ ресурстар (кем фсу тс кт i л с р). соган коса кара жэне туста металлургия мен химия енеркэс1бшщ дайын ешмдер1 ерекше сураныска ие [3].
Жуйел1 турде КР жэне РФ арасындагы экономикальщ интеграция женщцеп Уюметаральщ комиссияныц жэне оныц курамындагы 7 шагын комиссиялардыц отырыстары 2017 жылгы 16 ка-рашада А ктебс каласында болып етп. Шагын комиссиялар банкаральщ жэне инвестицияльщ, к ел i к саласындагы, ещраральщ жэне шекара жанындагы, эскери-техникальщ, отын-энергетикальщ
кешендеп, гылым жэне жаца технологиялар, сонымен катар енеркэсш саласындагы экономикалык интеграция багыттары бойынша жумыс аткарады. Eki ел арасында 2016-2018 жылдарга арналган Бфлссксн ic-кимылдар жоспары жэне KP жэне РФ Yi<i меггер! арасындагы 2020 жылга дсгпнп узак мерз1мд1 экономикалык интеграцияльщ багдарламасы кабылданып. жузеге асырылуда [4].
Бугшде Павлодар облысы мен РФ катысуымсн 115 бфлссксн кэсшорын жумыс 1стсйд1.
Облыста экономикалык интеграция туралы екшакты кужаттар эрекет етедк TiiicTi ic-шаралар жоспарларымен РФ Омбы, Hoßoci6ip облыстарымен, Алтай елксамсн. БР Минск облысымен келюшдер бар.
Зерттеу материалдары мен эд1стерк Павлодар облысы - табиги ресурстарга гана емес, экономикалык жагдайы оте жаксы дамыган ресурстьщ базасы бар Казакстаннын дамыган инду-стриялык ещрлершщ 6ipi саналады. Облыс экономикасыныц непзш енеркэсш орындары курайды. Павлодар облысы хальщаралык сауда-экономикальщ байланыстарды дамыту ушш, сондай-ак Казакстаннын баска ещрлершщ, таяу жэне алые шетелдердщ сырткы экономикалык байланые-тарына кызмет керсетуге мумющцк беретш транзитпк ортальщ болыи табылады. Облыста неп-зшен мунай ендеу ошмдерше, машина жасау, жещл жэне тамак енеркэс1бше, электр жэне жылу ещцрюше, сазды топыракка, курылыс заттарына багытталган езшд1к коп салалы енсркосшлк кешеш бар.
Павлодар облысыныц аумагында табиги ресурстардыц республикальщ баланстарыныц шамамен 35,7%-ы шогырланган. Бул жерде елдщ енеркэсш ендфюшщ - 7,3 %-ы курайды. Оцфде ендфшетш кем1рдщ - 61,1%, енд1ршетш электр энергиясы - 44,3%, феррокорытиа eitzupici -76,1%, бензин енд1рю1 - 41,7%, жэне 100% - глинозем жэне енделмеген алюминий [5]. Аталган салаларда облыс халкыныц терттен 6ip бел1п жумыс ютейд1 жэне облыстыц 100 43%-га жуыгын курайды.
Павлодар облысы мен Ресей Федерациясыныц шекара мацындагы облыстары арасында шекара мацындагы аумактардыц езара экономикалык интеграциялык карым-катынасын ныгайту ic-шаралары юке асырылуда. 3 ресейлш облыспен ортак шекаралары бар Павлодар облысыныц географияльщ орналасуын ескерш, шекаралас облыстарга ерекше мэн бершед1. Облыс солтус-Т1пнде Ресей Федерациясыныц Омбы облысымен, солтуспк-шыгыста HoBoeiöip облысы мен шыгыста Алтай елксслмсн жэне Шыгыс Казакстан облысымен, оцтуст1кте - Караганды облысымен, батыста - Акмола жэне Солтуст1к Казакстан облыстарымен шектесед1. Павлодар облысыныц Ресеймен жалпы шекарасы 800 км курайды.
2012 жылы облыс орталыгында Казакстан мен Ресей Президенттершщ катысуымен еткен IX форумда Павлодар облысы Алтай елкссл. Омбы, HoBoeiöip, Томск, Татарстан, Башкуртстан облыстарымен экономикалык интеграция туралы меморандумга кол койылган болатын. Kajip бул байланыстардыц жалгасып, эртурл1 салаларда дамуы - ецф уш1н ете мацызды. Облыстагы Ертю, Железин, Успен, Шарбакты аудандары Ресейдщ Омбы облысымен, Алтай елксамсн. Кулынды даласы, Славгород, Байгамут, Керей ауылдарымен, HoBoeiöip облысыныц аудандарымен шекаралас орналаскан.
56 970.4 57 902.4
Омбы Hoßocioip Алтай елкеа
ц экспорт импорт
1-сурет - 2014 жылгы Ресей Федерациясымен шекаралас ещрлер бойынша Павлодар облысьшьщ езара саудасыньщ непзп керсеткйптер1 (млн А1ЦП долл.)
Егер Павлодар облысыныц шекаралас облыстармен тауар айналымыныц келемш 2014 жылмен салыстырсак. облыстар арасындагы экспорт пен импорттьщ темендеушщ жалпы урдю1 байкалады. Эзара жеткгалшдердщ темещцг1 Новос1б1р жэне Омбы облыстарында, ал Алтай елкссшдс оц нэтиже байкалады. Павлодар облысынан Алтай елкесше тауар айналымы арасында экспорт келемшщ жогары екещцг1 кершед1 (1-сурет).
39 382.3 40 115.4
Омбы Новоаб1р Алтай елкеа
п экспорт импорт
2-сурет - 2015 жылы Павлодар облысыньщ шекаралас ещрлер бойынша Ресей Федерациясымен езара саудасыньщ непзп керсеткшггер1 (млн А1ЦП долл.) [6]
Статнстнкалык мэл1меттер бойынша, 2015 жылы Павлодар облысы мен Ресейдщ шекаралас ещрлер1 арасындагы тауар айналымыныц оннан б1р бел1гш (124,8 млн АКД1 долларын) кураган. Облыска жетюзшетш тауар айналымы бойынша жогаргы керсетюшп Алтай елкес1 12 401,4 млн дол-ларга жетш отыр. Омбы облысы 6741,1 млн.доллар, ал Новоаб1р облысы 2 560,4 млн АКД1 долла-рына жеткен.
Павлодар облысыныц ец каркынды тауар айналымы солтуспк кершшес аймагы Омбы об-лысымен калыптаскан. Импорт курылымынын географпясында кслса тауарлар басым: жер усп кел1гшщ ку рал дары мен олардыц бел1ктер1, бейорганикальщ химия ешмдер1, пластмассалар мен олардан жасалган буйымдар. каучук, резецке, жэне олардан жасалган буйымдар. Ал б1здщ облы-сымыз Омбыга кем ¡р. электр энергиясын, полимерлер жетк1з1п отырады. Айта кеткен жен, Омбы жэне Павлодар калалары 2015 жылы Павлодар каласыныц ресми сапары кез1нде бауырлас калалар болып танылды [7].
Ор1 карай Новос1б1р облысы, одан келген импорттьщ непзп тауарлары катарында машина жасау ешмдсрк химиялык ешм мен каучук, азык-тул1к тауарлары мен ауылшаруашыльщ шиюзаты, металдар мен олардан жасалган буйымдар. Новос1б1р облысы нег1з1нен Кдзакстанга тау-кен жаб-дьщтарын, топырак ендеу техникасын жэне медицинальщ-фармацевтикалык саланыц тауарла-рын экспорттайды.
Тем1ржол, машина жасау салаларында Новос1б1р зауытымен, Нижнетагиль металлургия, Маг-нитогор метиз-калибр комбинаттарымен юкерл1к байланыстар орнатылуда.
Павлодар Алтай елкесше коцыр кем ¡р. кара металдан жасалган еншдер ж1бер1п отырады, ал б1здщ облыска кокс пен жартылай кокс, агаш материалдар, тем1ржол шпалдары жэне баска да еншдер мен курал-жабды ктар. сондай-ак, пневматикальщ резецке шиналар экспортталады. Ауыл шаруашылыгы саласына катысты керш1 ец1рлер асыл тукымды мал жэне енеркэсшт1к, ес1мд1к шаруашылыгы, орман, агаш, багбандьщ сала бойынша жаксы байланыс жасап келед1.
Облыстыц Шарбакты ауданындагы «Победа» ЖШС, Успен ауданындагы «Галицкое» ЖШС заманауи жогары ешмд1 ауыл шаруашылыгы техникаларын, мал азыгына косымша дэрумендер, мал шаруашылыгына кажсгп материалдар сатып алу жешнде Барнаул каласындагы кэсшорын-дармен кел1с1м орнаткан. Жалпы, Аксу феррокорытпа зауыты, «Богатырь Ке\пр» ЖШС, «Казак-стан алюминий» АК, «ЕЭК» А К- «Майкубен Вест» ЖШС, «Казэнергокабель» А К- «Рубиком» ЖШС, «Павлодартуз» ЖШС сиякты косл поры ндары мыз ресейл1к керпи ец1рлермен сырткы эко-
номикальщ байланыстыц нспзп т1ректер1 саналады. Республикадагы 1р1 кэсшорындардын б 1 р 1 -"Павлодар мунай ендеу зауыты" АК жумыс аткарып жатыр.
Казакстандык шекаралас аймактардын импорт курылымынын географиясында шекаральщ облыстардыц барльщ импорт келемшщ уштен б'Р белшн машиналар, курал-жабдьщтар мен келш куралдары (32%), сатып алынатын ешмдердщ жалпы келемшщ 26%-ын отын-энергетика кеше-ншщ тауарлары, непзшен бензин мен майлар, металдар мен олардан жасалган буйымдар - 13%, химия енеркэ(пбшщ ешмдер1, пластик пен каучук -12%, азык-тулн< жэне ауыл шаруашыльщ ешмдер1 - 9%, сурек пен кагаз ешмдер1 - 3%, тагы баска ешмдер - 5% алып жатыр.
КР-ц шекаральщ облыстардыц импорт курылымы карастырылса. барльщ шекаральщ облыстар шетелдш курал-жабды ктар мен кел1к куралдары сатып алынатыны аньщ байкалады. Павлодар облысыныц импорты курылымында отын-энергетика кешеншщ ешм1 едэу1р белпш алып жатыр, бул аймактын ецдеупп ю-эрекетшщ басым болуымен жэне ПМХЗ-ц слб 1 р мунайын ендеуге багытталуымен байланысты.
Атап айтканда. Солтусп к-Кдзакстан облысынан баска, экспорттьщ ешмдердщ елеул1 белшн ОЭК тауарлары (83%), ягни табиги ресурстар, непзшен шикл мунай, минералдар, бейметалдьщ кендер жэне тагы баска пайдалы казбалар. жэне металдар мен металдьщ буйымдар алып жатыр.
Казакстандык шекаральщ аймактардын экспорты курылымында ОЭК (83%) ешмдер1 басым, «металдар мен олардан жасалган ошмдер» топтамасыныц улссшс казакстандык шекаральщ аймактардын жалпы экспорт келемшщ 11%-ынан келедк
Ресеймен орнатылган экономикальщ интеграция Казакстаннын калрп сырткы экономикальщ саясатыныц оныц ¿ппнде Павлодар облысыныц э лсу мстп к-э ко но м и кал ы к дамуы жэне табиги-ресурстьщ элеуетш тшмд1 пайдалану саласындагы басым болашагы бар багыты болып санала-тынын айтып кеткен жен.
Ресей мемлекетамен экономикальщ интеграцияны эр1 карай кецейтуде тарихи калыптаскан географияльщ жакындыгына байланысты гасырлар бойы шаруашыльщ маманданудыц кептеген салаларында тыгыз экономикальщ байланыстары орын алатын Казакстаннын шекаралас облыс-тары ерекше басымдыльщ ие. Шыгарылган куны 13 млрд тецге ешмшц 3 млрды экпортталады. Нацтырак айтсак. Ресейдщ терт ещрше - Мэскеу, Омбы, Новос1б1р жэне Томск. Бупнде Павло-дардыц сырткы сауда келемшщ 65 пайызын Ресеймен сауда-саттьщ курайды.
Нэтижелер мен талкылау. Павлодар облысы Казакстаннын баска 11 шекаралас облысымен цатар казакстаннын-рсссйдщ сауда-экономикасын дамыту уппн зор табиги-ресурстьщ жэне ещцрютш элеуета бар перспективальщ облыстарыныц 01 р 1 рстшдс карастырылады. Олардыц арасындагы сырткы сауда айналымы Павлодар облысыныц жалпы сырткы сауда келемшщ 60 %-нан астамын жэне Казакстаннан Ресейге шыгарылатын жалпы республикальщ экспорттыц 17,5%-ын курайды. Павлодар облысында 2007-2016 жылдардагы енсркэсш ещцрюшщ жалпы келем1 2,9 есе есл (1369,7 млрд тецгеге дешн).
Буны облыстьщ экспорттыц цалыптас^ан курылымын талдау аркылы растауга болады, ол енеркэсштш ещцрютщ кслса тауарлар топтамаларымен керсетшген:
22.3 % (136,6 млн АКД1 долл.) - минералдьщ ешмдер (тас кем ¡р. электрэнергиясы, лигнит, мунай дистиляттары, мунай газдары);
23.4 % (144,2 млн АКД1 долл.) - металдар мен олардан жасалган буйымдар (алюминий, феррокорытпалар. алюминий сымдары, тем1рден жасалган жартылай фабрикаттар);
52,3 % (328,7 млн АКД1 долл.) - химия енеркоабшщ ешмдер1 (алюминий тотыгы, полипропилен, циклдш емес эфирлер);
0,7% (4,1 млн АКД1 долл.) - азьщ-тугнк тауарлары (шужьщ буйымдары, макарон буйымдары, бидай уны).
Жогарыда аталган тауарлар топтамаларыныц б1ршпп ушпгшщ улесше Павлодар облысынан Ресейге шыгарылатын экспорттыц 99 % тиссЫ. Ктрютщ ец 1р1 келем1 «жасанды корундтан ерек-шеленетш алюминий тотыгы» тауарыныц экспорты болып келедк оны сатудан тусетш табыс экс-порттан тусетш барльщ юрютщ 50 %-ынан астамын немесе 311,1 млн АКД1 долл. курайды. Куны жагынан одан кейшп ешм - экспорты жалпы облыстьщ экспорттыц 16,5 %-ын немесе 86 млн АКД1 долл. курайтын «шац туршдсп жэне шац турвдеп емес, алайда агломерацияланбаган тас кем1р».
Импорттык саясаты жагынан да облыс кебшесе Ресейге багытталган, оныц улесше аймактын жалпы импортыныц 61% тиесш. Импорттыц куры л ы мы тауарлардьщ алуан турлшг1мен сипат-талады, дайын ешмдермен де орын алган барльщ тауарлар топтамаларымен керсетшген, олардьщ катарында енеркэсштш ецщрютщ келесщей тауарлар турлсрк
20,2 % (105,5 млн АКД1 долл.) - мннералдык еншдер (кокс жэне жартылай кокс, антрацит, кварцит, бер1к портландцемент);
10,7 % (56,2 млн АКД1 долл.) - металдар мен олардан жасалган буйымдар;
9 % (46,8 млн АКД1 долл.) - химия енеркэс1бшщ ешмдер1 (динатрий карбонаты, тагы баска жугыш заттар);
11,1 % (58 млн АКД1 долл.) - жер уел кел1к куралдары, кел1кке кажстт1 курылгылар мен рал-жабдьщтар;
3,1 % (16,1 млн АКД1 долл.) - тас, гипстен жасалган буйымдар:
6,6 % (34,4 млн АКД1 долл.) - машиналар, курал-жабдыктар мен тетштер;
3,8 % (19, 5 млн АКД1 долл.) - дайын тамак ешмдер1 [8].
Теменде бершген Павлодар облысы мен Ресей арасындагы соцгы жет1 жылдагы сырткы сауда айналымыныц сершшне талдау жасайтын болсак, 2011 жылда тауар айналымы 3591,9 млн АКД1 долл. к¥Рап 2017 жылы бул керсетюш 631,2 мыц АКД1 долл. дешн темендеген. 2016 жылы экспорт келем1 617,8 млн АКД1 долларын курап. 2013 жылгы децгейден 1,8 есеге, 2011 жылдан 2,3 есе те-мендегенш керсетш отыр.
взара сауда-саттыктыц темендеу1 б1рнеше себептерге байланысты, олар:
жаЬандык экономикальщ дагдарыс салдарынан тауарлардьщ (мунайдыц, газдыц, металдардыц) элемд1к рыноктардагы багасыныц кулдырауы, бул тауарлардьщ куныныц темендеуше экелш соктырады;
2015 жылы кунсыздануга байланысты ею елде де 1шк1 сураныстыц темендеу1. Ресей мен Казакстаннын сырткы экономикальщ катынастарынын басым болпш иеленет1н инвестициялар мен енд1р1с саласында сураныстыц темендеу1 байкалады;
уш1нш1 мемлекет тарапынан тауарлар бэсекелест1гшщ кушею1.
4000 3500 р 3000 J 2500
2 2000 <
= 1500 ' 1000 500 0
■ тауар айналымы п экспорт импорт
3-сурет - Павлодар мен Ресейдщ сыртк;ы сауда айналымы
Непзшен Ресейден Павлодар облысына интеграциялык келюш шарттары бойынша машина жасау (тсмфжол вагондары, бу ж1берет1н казандар, тау-кен-металлургияльщ курал-жабдьщтар мен т.б.) мен металлургия ешмдер1 (металдык кубырлар, тем1рден жасалган шыбыкшалар, металлопрокат) тасымалданады. Казакстан Республикасын индустриялык-инновациялык дамы-тудыц 2015-2019 жылдарга арналган мемлекетак багдарламасына сэйкес облыста куатын жылына 270 мыц тонна кубырга дешн улгайта отырып, кубыр прокатыныц енд1р1с1н дамыту жешндеп 61 ркатар 1р1 жобалар ¡скс асырылады деп кут1луде.
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Ресей мен Павлодар облысыныц калрп экономикальщ интеграциясы географиясында Ресейдщ 14 аумагына шыгарылатын тауар экспорты мен 13 ресейшс аймактан экелшетш импортымен керсетшедг Ец коп тауарлар Красноярск елкес¡не, Кемеров облысына, Мэскеу кал асы на. Свердлов, Мэскеу, Иркутск жэне Челябинск облыстарына ж1бершген. Жогарыда аталган облыстардыц у лее ¡не Павлодар облысынан Ресейге тасымалданатын экспортыныц 96 %-нан астамы тиесш [9]. Экспорттыц коп белш Красноярск елкес ¡не ж1бершед1. Ресешпк сатып алушылар арасынан екшпи орында Кемеров облысы, бунда да алюминий тотыгы (129,2 млн АКД1 долл.) жэне ферросилико-марганец (13,1 млн АКД1 долл.) эксиортталады. Кешбасшылар ушпгш Мэскеу кал асы туйьщтайды (19,5%), мунда 130,3 млн. АКД1 долл. келемшдеп тауарлар жетюзшдг Мэскеу кал асы на жпбсригсн Heri3ri тауарлар катары арасында тас Keviip. лигнит, коспасыз алюминий жэне алюминийден жасалган сымдар болыи келедг Свердлов облысы (11,5% немесе 77 млн. АКД1 долл.), олардьщ ерекше суранысын уш тауарлар топтамаларына катысты багытталады: тас Keviip. коспасыз алюминий, ферросиликомарганец.
Ресей аймактарымсн алмасатын непзп тауарлар импорты курылымынын географиясында минералдьщ ошмдер, химия енеркэс1бшщ ешмдер1 мен олардан жасалган буйымдар, металлдар мен олардан жасалган буйымдар жэне жер уста келп< куралдары орын алады. 2016 жылгы ец коп импорты Кемеров облысынан келген. Импорт тауарлары: металлургияльщ енеркэс1бше кажстп кокс жэне жартылай кокс, шыбьщшалар жэне тагы баска портландцемент. Еюнш1 орында импорт-тыц курылымында кара металлдар мен олардан жасалган буйымдар, мыстан жасалган буйымдар, машина жасау тауарлары мен кварцит сшщты тауарлар басым болып келетан Свердлов облысы орналаскан.
Корытынды. Б1зд1ц зерттеу жумыстарымыздыц нотижсслндс алынган мэл1меттерге сай осын-дай элсу мсттпч-э ко но м и кал ы к кубылыс Казакстаннын барлык кен енд1руш1 енсркослп салаларына тэн екендт айкындалды, сондыктан 2018 жылгы казан айында жарияланган КР-ц Президентшщ Казакстан халкына жолдауында елд1ц индустриялык-инновациялык даму бойынша мемлекетак багдарламаныц жузеге асырылуына ерекше назар аударылганы кездейсок емес. Бул багдарлама Ресей мен Казакстаннын шекаралас облыстарыныц экономикалык интеграциялык элеуетан api карай кушейту непзшде кен енд1руш1 жэне ецдеу енеркэсштершщ салаларында алдыцгы катарлы индустриалды-инновациялык технологияларды енпзуге арналган. Бул жуьщ арадагы болашакта шекаралас облыстар шаруашылыгыныц элеуметпк-экономикалык дамуына жэне экологиялык ахуалыныц жаксаруына жагымды мультипликациялык occpiH тиг1зет1ш сезс1з. Шекара бойында орналаскан ещрлершщ рухани-мэдени байланыстарын, экономикалык-инвестициялык мумюнд1ктер1 мен езара элеуетш арттыруга, ауыл шаруашылыгы саласындагы карым-катынастарды дамытуга багытталган ic-эрекеттер spi карай да жалгасын таба бермек.
ЭДЕБИЕТ
[1] ]^азак; тш терминдершщ салальщ гьшыми тусшд1рме сездт: Эскери ic. - Алматы: Мектеп, 2001.
[2] Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу Казахстана «Рост благосостояния казахстан-цев: повышение доходов и качества жизни». Октябрь, 2018 г. // Образованная страна. Республиканская образовательная общественно-политическая газета. 9 октября 2018 г. № 38(147).
[3] Саипов A.A., Ауезова З.Т. Практические занятия по экономической и социальной географии Республики Казахстан: Учебно-методическое пособие. - Астана: ЕНУ им. JL Н. Гумилева, 2017. - 98 с.
[4] Посольство Республики Казахстан в Российской Федерации.
[5] Материалы сайта Управления индустриально-инновационного развития Павлодарской области http://www.innovations.pavlodar.gov.kz/index.php?lang=ru
[6] На 12-м форуме межрегионального сотрудничества России и Казахстана лидеры Омской и Павлодарской областей подписали двустороннее соглашение о сотрудничестве. - https://ria.ru/economy.
[7] Программа развития территории Павлодарской области на 2016-2020 годы. -2015. - 165 с.
[8] Статистика внешней и взаимной торговли Павлодарской области. - www.stat.kz.
REFERENCES
[1] The branch scientific and explanatory dictionary of terms of the Kazakh language: Military actions. Almaty: School, 2001 (inKaz.).
[2] The Message of the President of the Republic of Kazakhstan N. Nazarbayev to the People of Kazakhstan "Growth of welfare of Kazakhstan: improvement of income and quality of life". October, 2018 // An educated country. Republican educational socio-political newspaper. October 9, 2018. N 38(147) (in Rus.).
[3] Saipov A.A., Auezov Z.T. Practical classes in the economic and social geography of the Republic of Kazakhstan: Teaching aid. Astana: L. N. Gumilyov ENU, 2017. 98 p. (in Rus.).
[4] Embassy of the Republic of Kazakhstan in the Russian Federation (in Rus.).
[5] Materials site of Department of Industrial and Innovative Development of Pavlodar region. http://www.innovations.pavlodar.gov.kz/index.php?lang=ru (in Rus.).
[6] At the 12th forum of interregional cooperation between Russia and Kazakhstan, the leaders of the Omsk and Pavlodar regions signed a bilateral cooperation agreement. - https://ria.ru/economy (in Rus.).
[7] Hie program of development of the territory of Pavlodar region for 2016-2020. 2015. 165 p. (in Rus.).
[8] Statistics of foreign and mutual trade of Pavlodar region, www.stat.kz (in Rus.).
А. Б. Сансызбаева1, А. А. Саипов2
1 PhD докторант кафедры физической и экономической географии (Евразийский национальный университет им. JT. Н. Гумилёва, Астана, Казахстан)
2Д.п.н„ профессор кафедры физической и экономической гоеграфии (Евразийский национальный университет им. JT. Н. Гумилёва, Астана, Казахстан)
ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ИНТЕГРАЦИЯ ПРИГРАНИЧНОЙ ПАВЛОДАРСКОЙ ОБЛАСТИ
И ОБЛАСТЕЙ РОССИИ
Аннотация. Рассматриваются современные тенденции географии экономической интеграции Павлодарской области с приграничными областями Российской Федерации. В силу исторически сложившихся экономических отношений и выгодных географических условий Россия была и является основным торговым партнером нашей республики по ведущим отраслям национального хозяйства.
В экономической интеграции приграничных областей ведущее положение занимает внешняя торговля сырьевыми ресурсами и готовой промышленной продукцией. В условиях глобализации мирохозяйственных отношений исследование вопросов развития межгосударственных интеграционных процессов на межрегиональном и локальном уровнях является актуальной научной проблемой экономико-географических исследований.
Ключевые слова: интеграция, экспорт, импорт, инновации, промышленность, граница, ресурс.
А. В. Sansyzbayeva1, A. A. Saipov2
1 PhD student of the Department of Physical and Economic Geography (Eurasian national university named after L. N. Gumilyov, Astana, Kazakhstan) 2Doctor of Pedagogical Sciences, Professor of the Department of Physical and Economic Geography (Eurasian national university named after L. N. Gumilyov, Astana, Kazakhstan)
ECONOMIC INTEGRATION OF THE BORDER OF PAVLODAR REGION AND REGIONS OF RUSSIA
Abstract. The article discusses the current trends in the geography of economic integration of Pavlodar region with the border regions of the Russian Federation. Which due to the historical economic relations and favorable geographical conditions was and is the main trading partner of our Republic in the main leading sectors of the national economy.
In the economic integration of border areas, the leading position is occupied by foreign trade in raw materials and finished industrial products, as a factor contributing to the level of sustainable economic development of border areas and the overall development of the economy of our country. In connection with the new realities of the laws of economic development of States in the context of globalization of world economic relations, the study of the development of interstate integration processes at the interregional and local levels is an urgent scientific problem of economic and geographical research of the modern stage of geographical science of our country.
Keywords: integration, export, import, innovation, industry, border, resource.
