CC BY
1220
Труды БГТУ, 2017, серия 6, № 1, с. 20-24
УДК 94(474/476)« 1625/1629»+94(43 8)«1625/1626»+94(485)« 1625/1629»
А. В. Дземiдовiч
Беларускi дзяржауны ушверсгот
ПАЛ1ТЫЧНАЯ АКТЫУНАСЦЬ ВЯЛ1КАГА КНЯСТВА Л1ТОУСКАГА ПАДЧАС ВАЙНЫ ШВЕЦЫ1 З РЭЧЧУ ПАСПАЛ1ТАЙ 1625-1629 ГГ.
Артыкул разглядае палпычную актыунасць Вялжага Княства Лггоускага (ВКЛ) падчас вай-ны памгж Швецыяй i Рэччу Паспалгтай 1625-1629 гг., якая з'явшася працягам барацьбы за ды-настычную карону i панаванне на Балтыцы. На аснове крынщ ацэнены пазщыя i дзеяннi Княства адносна дадзенага канфлжту. У асноуным шляхта ВКЛ жадала закончыць вайну шляхам мiрнага пагаднення. Самастойнае падпiсанне перамiр'яy прадстаyнiкамi ВКЛ у адзначаны перыяд можна патлумачыць цяжкiм становiшчам дзяржавы падчас вайны: недахопам грашовых сродкау, ваен-ным паразамi, агульнай стомленасцю. Падобныя крош ВКЛ выклiкалi негатыуную рэакцыю ма-нарха i прадстаушкоу Каралеуства Польскага, яшя сцвярджалi, што так1я дзеянш супярэчаць Люблiнскай унii 1569 г. Гэтыя супярэчнасцi сведчылi пра тое, што ВКЛ у знешняй палпыцы ш-равалася рэальнай спуацыяй, а не уншныш iмператывамi.
Ключавыя словы: Рэч Паспал1тая, Вялiкае Княства Лггоускае, Каралеуства Польскае, Швецыя, шляхта, вайна.
А. V. Dzemidovich
Belarusian State University
THE POLITICAL ACTIVITY OF THE GRAND DUCHY OF LITHUANIA
DURING THE WAR BETWEEN SWEDEN AND POLISH-LITHUANIAN COMMONWEALTH IN 1625-1629
The article considers the political activity of the Grand Duchy of Lithuania during the war between Sweden and Polish-Lithuanian Commonwealth in 1625-1629. It was a continuation of dynastic struggle for the crown and the domination of the Baltic Sea. The article reveals on the basis of the sources the position and actions of the Duchy to this conflict. Generally the gentry of the Duchy wanted to finish the war by a peace agreement. Separate signing of the truces by representatives of the Grand Duchy of Lithuania can be explained by the difficult situation оf the state in the war: lack of money, military defeats, general fatigue. Such actions of the Duchy caused a negative reaction of the monarch and the nobility of the Kingdom of Poland. They argued that such actions are contrary to the Union of Lublin in 1569. These contradictions showed that the foreign poliy of the Duchy was guided by the actual situation, but not imperatives of the Union.
Key words: The Polish-Lithuanian Commonwealth, the Grand Duchy of Lithuania, the Kingdom of Poland, Sweden, gentry, war.
Уводзшы. Вайна 1625-1629 гг. пам1ж Шве-цыяй i Рэччу Паспаштай з'явшася працягам кан-фл1кту, яю разгарнууся пам1ж 1м1 у пачатку XVII ст. У друпм дзесящгоддз1 XVII ст. у бара-цьбе са Швецыяй Рэч Паспаттая выглядала зня-сшенай, што было абумоулена дэфщытам дзяр-жаунага скарбу, ваенным1 i дыпламатычным1 паражэнням1 (асабл1ва моцна пазщьи дзяржавы падарвау захоп шведам1 Рып у 1621 г.). Тым не менш Жыпмонт III Ваза не зб1рауся адмауляцца ад змагання, 1гнаруючы пры гэтым настрой шляхты ВКЛ, якое па вядомых прычынах не магло не быць заангажаваным у канфлшт, яю на той момант ужо выйшау за рамю уласна дынастычнай барацьбы. Больш таго, менавгга у гэты перыяд надзвычай праяв1лася пал1тычная актыунасць Княства, якая выразшася у спецы-ф1чнай, адметнай паз1цы1 (у параунанн1 з пазщыяй Каралеуства Польскага i манарха) ад-
носна вайны са Швецыяй. Мэта артыкула - аха-рактарызаваць паштычную актыунасць ВКЛ у кантэксце вайны Швецьп з Рэччу Паспал1тай 1625-1629 гг.
Асноуная частка. У чэрвеш 1625 г. выходз1у тэрм1н папярэдняга перам1р'я пам1ж Рэччу Паспал1тай i Шведск1м Каралеуствам. Усведам-ляючы мажшвы працяг канфл1кту, дзяржавы-суперн1цы рыхтавашся да яго. Прауда, вын1к падрыхтоуи быу розны: Швец^1я здолела сабраць грошы i рэсурсы, правесц1 рэаргашзацыю арм11 i флота, удасканал1ць зброю i ваеннае майстэрства. У Рэчы Паспал1тай падрыхтоуку да вайн^1 можна ахарактарызаваць хутчэй як «тэарэтычную»: пытанне абмяркоувалася на шляхецк1х форумах, шмат намаганняу 1шло на тое, каб выпрацаваць адз1нае бачанне знешнепал1тычнага курсу пам1ж цэнтральнай уладай i Каралеуствам Польсюм з аднаго боку i ВКЛ з другога.
А. В. Ä3eMiAOBi4
21
Летам 1625 г. пачынаецца адкрытая фаза чарговага супрацьстаяння пам1ж дзяржавам^ на чале яюх стаял1 прадстаунш розных галш ды-настыи Вазау - Жыпмонт III i Густау II Адольф.
nocnexi Швецыi (былi захоплены Бiржы, Бауска, Мiтава на працягу верасня - кастрычш-ка 1625 г.) заклапоцш Рэч Паспалiтую i асабл> ва ВКЛ. Соймiкi ВКЛ, яюя сабралiся перад соймам 1626 г., актыуна абмяркоувалi дадзеную праблему. Вядома шэраг iнструкцый гэтай перадсоймавай кампани. У якасцi прыкладау, па яюх можна меркаваць аб пазiцыi ВКЛ, прывядзем наступныя. Ашмянская шляхта адразу ж звярнула увагу на тую шкоду, якую прынесла ВКЛ парушэнне перамiр'я [1, арк. 1]. Было зауважана, што прадстаушкоу Каралеуства Польскага гэта таксама павшна хваляваць, так як яны трымаюць альтэрнату, а значыць павiнны дапамагчы грашовымi сродкамi. У цэлым iнструкцыя прадтсвала раiцца аб абароне i вяртанш Ыфлянтау са станамi кароннымi [1, арк. 1, 3]. Шляхта Упщкага павета адносна вайны, узноуленай па вше Швецьп, выказалася у дастаткова рэзюм тоне. Так, павятовая шляхта выступша з жадан-нем не толью выцеснiць непрыяцеля з Ыфлян-тау i Курляндыi, але таксама перанесщ наступа-льныя дзеяннi на тэрыторыю Швецыi. Апош-няе, верагодна, было абумоулена тым, што Упщю павет непасрэдна межавау з Ыфлянтамь У iнструкцыi зафiксаваны скаргi на тое, што пра вераломны учынак шведау (аднауленне ваенных дзеянняу - А. Д.) мясцовыя жыхары даведалюя не толькi праз каралеускага пасла, але i са свайго уласнага досведу, бо спазналi спусташэннi i разбурэннi [2, арк. 2].
Больш памяркоуным, i можна сказаць, нават пашуным настроем прасякнута вiленская шст-рукцыя [3, арк. 2]. Яна наказвала абмеркаваць меры супраць непрыяцеля з iншымi пасламi з ВКЛ i Каралеуства Польскага. Дазваляла сваiм паслам ухвалiць на абарону некалью паборау. Гэтая iнструкцыя зафiксавала рэдю выпадак у дадзенай перадсоймавай кампани (акрамя яшчэ iнструкцыi Аршанскага павета), калi выказвала-ся надзея на заключэнне мiру з непрыяцелем [3, арк. 1; 4, s. 30]. Аршансю павет загадау сваiм паслам у першую чаргу дамауляцца аб дапамо-зе з кароннымi паслам^ маючы на увазе небяс-пеку, якая пагражае ВКЛ ад Густава II Адольфа: «Каб нам у гэтым выпадку, паколькi да зям-лi Iнфлянцкай аднолькавыя маем штарэсы, та-варышылi i аднолькава з намi цяжары неслi, не менш» [5, арк. 1]. Ыструкцыя вылучаецца па-цыфiсцкiм характарам: у ёй не толью адсутш-чаюць агрэсiуныя намеры i iдэi, але i выказва-ецца гарачае жаданне, каб нават гэтая абарон-чая вайна найхутчэй была закончана мiрам.
Своеасаблiвым папрокам цэнтральнай ула-дзе з'явiлася шструкцыя Мiнскага ваяводства. Шляхта выказвала незадавальненне тым, што дзеля абмеркавання пытання аб падатках што-год збiраюцца соймы. Узгадала таксама, што неаднаразова прасша аб захаваннi мiру са Шве-цыяй, аднак супрацьстаянне з ёю працягвалася. Падкрэслiвалася, што дакладна вядома, што гэта вайна «магла бы быць на некалькi гадоу перамiр'ем спынена. Але асаблiва шкада, што па прычыне затрымання ратунку, непрыяцель вялiкую шкоду ВКЛ i у Курляндыi здзейсшу» [6, арк. 1]. Шляхта наказвала сваiм паслам пра-сiць караля, каб той спышу на час гэту вайну i падумау аб мiрных перамовах [6, арк. 1-2].
Троцкае ваяводства даручала паслам дамауляцца па надзённых праблемах з усiмi станамi Рэчы Паспалiтай, падкрэслiваючы пры гэтым, што неабходна разглядаць справы так, каб «непрыяцелю не толькi адпор даць, але каб за-хопленыя замю вернуты быць маглЬ> [7, арк. 2]. Зноу жа было узгадана, што палякi адпаведна уни i «Канстытуцыi аб зямлi 1нфлянцкай» па-вiнны дапамагчы грашыма у абароне гэтай тэ-рыторыi [7, арк. 2].
У хутюм часе ваенныя дзеяннi Густава Адольфа былi распаусюджаны на тэрыторыю Прусii. У таюх умовах Жыпмонт III намроувае гетману Льву Сапегу у лшеш 1626 г. загад аб тым, каб падпарадкаваныя яму войскi ВКЛ былi наюрава-ны да Прусп. У вынiку у 1нфлянтах заставалася 4 тысячы войска, а астатняе павiнна было рушыць да Торуня [8, 8. 14]. Поспей шведау у Прусп прымусш вялiкага гетмана ВКЛ Льва Сапегу наюраваць лют, датаваны 20 лiпеня 1626 г., да абывацеляу Жамойцкага Княства, у яюм ён паведамляу, што «такое блiзкае суседства» уяу-ляе значную пагрозу, i папярэджвау аб неабход-насцi быць падрыхтаванымi на выпадак раптоу-нага напада ворага i спадзявацца у гэтым пакуль што толькi на самiх сябе [9, иг 47, 8. 195-196].
Рэч Паспалггая у цэлым, i ВКЛ у прыватнас-цi, на той момант знаходзшся у цяжюм стано-вiшчы, абумоуленым шэрагам прычын: недахо-пам грашовых сродкау; непаразуменнем памiж вялiкiм гетманам i гетманам польным ВКЛ -Сапегам i Радзiвiлам адпаведна, што прывяло да паражэння пад Вальгафам у студзеш 1626 г.
Крытычнае становiшча ВКЛ падчас доуга-тэрмiновага канфлiкту са Швецыяй прывяло да таго, што па уласнай iнiцыятыве прадстаунiкi Княства заключалi са шведскiм бокам пагад-неннi (жнiвень 1622 г.; сакавш 1626 г.; студзень 1627 г.). Ушм гэтым пагадненням была уласщва наступная рыса: заключалiся яны без узгаднен-ня манарха, што выкткала адпаведную рэак-цыю у Жыпмонта III Вазы, з якiм салщарызава-лася вышэйшае саслоуе Каралеуства Польскага.
22
Пaлiтычнaя aKTbiyíacub ВКЛ naA4ac вaйны Швеиы1 з Рэччу ÏacnaëiTaé 1625—1629 гг.
Acaблiвa xapaктэpным y гэтым плaнe з'яу-ляeццa cтyдзeньcкae пepaмip'e 1627 г. y Бaлдэн-мoйжa, зaключaнae пpaдcтayнiкaмi BKЛ i Швe-цыi. 19 cтyдзeня 1627 г. та Iнфлянцкiм пaмeж-жы y Бaлдэнмoйжa дэлeгaты, пpызнaчaныя Львoм Caœra^ зaключылi дaмoвy aд iмя вяль кaгa гeтмaнa BKЛ ca швeдcкiм бoкaм, пpaдcтay-лeным Якyбaм Дэлaгapдзi i Гycтaвaм Гopнaм. Cяpoд yмoy былo - зpaзyмeлa, чacoвae стыжн-нe вaeнныx дзeянняy, aбмeн пaлoннымi, cвaбoд-ны гaндaль. Paшэннe a6 зaключэннi гэтaгa œpa-мip'я ^bmara вyзкae кoлa мaгнaтay BKЛ. Bя-дoмa, штo y aбмepкaвaннi пpынялi Удзeл гeтмaн BKЛ Лey Carera, вiлeнcкi бicкyп Acтaфiй Baлo-вiч, мcцicлaycкi вaявoдa Мiкaлaй Kiшкa, тpoцкi вaявoдa Ян Cкyмiн Тышкeвiч, пaдcкapбi BKЛ Kpыштoф Hapyшэвiч [10, s. 29; 11, s. 271]. З ул^м cклaдaныx aбcтaвiн вaйны ca Швeцыяй i cфapмipaвaлacя iдэя зaключэння вышэйзгaдa-нaгa пepaмip'я. Cяpoд цяжкacцeй, якiя ycклaд-няюць яe пpaвядзeннe, пpaдcтayнiкi BKЛ yзгaд-вaлi i фiнaнcaвыя: пaтpэбa y cpoдкax, што выл> вaлacя y нeвынocны цяжap пaдaткay.
Пepaмip'e 1627 г. (тавш^ былo дзeйнiчaць дa 11 чэpвeня 1627 г.) выклiкaлa xвaлю aбypэн-ня i гнeвy мaнapxa i шляxты кapoннaй, якiя yглeдзeлi y гэтым пaдpыy ayтapытэтa rapaneyc-гай yлaды i дэзiнтэгpaцыйныя тэндэнцыi, яюя пaгpaжaлi бyдyчынi Pэчы Пacпaлiтaй.
Bядoмы лicт кpaкaycкaгa бicкyпa Мapцiнa ШышкoУcкaгa aд 24 лютaгa 1627 г., y яюм ён выкaзaycя mram" гэтaгa пepaмip'я, пpычым зpa-6iy гэтa y дacтaткoвa лaяльнaй фopмe. Пaкaзвaю-чы paзyмeннe цяжкaй crrya^ii, якaя пpымyciлa зaключыць дaгaвop, бюкуп, aднaк, выкaзay мepкaвaннe, штo BKЛ нe вapтa былo cпaдзявaц-вд i paзлiчвaць нa дaпaмoгy ycёй Pэчы naOTani-тaй, a клaпaцiццa a6 cвaёй бяcпeцы caмoмy, як гэтa poбiць Kapaлeycтвa Пoльcкae. Дa тaгo ж, выкaзвaлacя acцяpoгa, што гэты yчынaк мoжa rnray^i^ дpэнным пpыклaдaм [12, apк. 1].
Шляxтa BKЛ вымyшaнa былa тлyмaчыць мaтывы cвaix дзeянняy. Шэpaг yплывoвыx aco6 Kapaлeycтвa Пoльcкaгa aтpымaлi лicты, y я^ aпaвядaлacя a6 пpычынax зaключэння repa-мip'я ca швeдaмi. Бeзyмoyнa, гэтa былi вaeнныя пocпexi нeпpыяцeля i няздoльнacць aкaзaць яму нaлeжнae cyпpaцiyлeннe, кpытычны cтaн вoйc-ra Pэчы Пacпaлiтaй, a тaкcaмa чутю, штo швe-ды плaнyюць ^a^ray^ нacтyплeннe Углы6 тэpытopыi BKЛ. Тaкcaмa гaвopкa iшлa пpa ге-дaxoп cpoдкay нa вaйнy, acaблiвa ^a цяжю мa-тэpыяльны cтaн BKЛ, пpы гэтым пaдкpэcлiвa-лacя, што Kняcтвa нe мae дaпaмoгi m пpaцягy нeмaлoгa чacy з Kaposi. Утpымлiвaлacя 6a i a6 тым, кaб мaгнaты Kapaлeycтвa Пoльcкa-гa дaпaмaглi iм пayплывaць m Жыгiмoнтa III, кaб ён ж aбpaжaycя «гэтым зaключэннeм тaкo-
га пaтpэбнaгa i кapыcнaгa пepaмip'я», 6o Учы-нaк гэты здзeйcнeны «з дaбpoм i выгaдaй» для Pэчы Пacпaлiтaй [13, k. 203].
Hяглeдзячы нa cпeцыфiчнyю пaлeмiкy, якую выклiкaлa тaкaя дыплaмaтычнaя aкцыя BKЛ, Kняcтвa i дaлeй пpaцягвaлa здзяйcняць пaдoбныя кpoкi. Cвeдчaннeм гэтaгa з'явiлacя cпaткaннe yпayнaвaжaныx пaд Бaycкaй, дзe 28 мaя 1628 г. aбмяpкoУвaлacя пытана aбмeнy пaлoннымi, a тaкcaмa нoвae пepaмip'e тэpмiнaм aд 3 кpacaвiкa дa 15 чэpвeня (пoтым пpaцягнyтae дa 1 вepacня) 1629 г. [14, s. 50-51].
Пaдзei, звязaныя з вaйнoй ca Швeцыяй, ami-нyлicя y цэнтpы yвaгi пepaдcoймaвыx coймiкaУ 1627 г. Шляxтa BKЛ yзнялa для aбмepкaвaння нacтyпныя пытаны: мaжлiвacць зaкaнчэння вaйны мipным шляxaм [15, s. 29] i aпpaУдaннe «ayrapay» пepaмip'я 1627 г. [16, ap^ 1].
Ha 9 cтyдзeня 1629 г. 6ыу cклiкaны y Bap-шaвe coйм, кaб aбмepкaвaць, у тым лiкy, i npa-цяг вaйны. Bядoмыя пacoльcкiя iнcтpyкцыi з coймiкay BKЛ (нaвaгpaдcкaгa, aшмянcкaгa, yпiцкaгa) знoУ зaкpaнaлi пpaблeмы, звязaныя з кaнфлiктaм Pэчы Пacпaлiтaй ca Швeцыяй. na-пepшae, вiдaвoчны геттой aднocнa зaкpыцця пapтoУ, якoe пaцягнyлa зa caбoю мaтэpыяльныя cтpaты, як вышк - гyчay нaкaз пacлaм дaмaгaц-цa ix aдкpыцця i aднayлeння гaндлю пpaз Hë-мaн i Biлiю. Пa-дpyгoe, шляxтa BKH дaмaгaлacя пepaдaчы y cкapб Kracraa cyмы y 100 тыcяч злoтыx, выдaткaвaныx Kapaлeycтвaм Пoльcкiм у ягаод кaмпeнcaцыi зa зaкpыццë пapтoy. na-тpэцяe, выкaзвaлacя нeзaдaвoлeнacць, штo жay-нepы y Iнфлянтax нe aтpымaлi нaлeжнaй зapп-лaты зa стужбу, y cyвязi з чым BKЛ выкaзaлa жaдaннe мeць кaнтpoль нaд гpaшoвымi cpoд-кaмi, пpызнaчaнымi rn гэтыя мэты [17, s. 29].
У 1628-1629 гг. cтaнoвiшчa BKЛ былo цяж-кiм. Bыpaзнa axapaктapызaвaлi cтaн cпpay лicты ceнaтapay BKЛ дa мaнapxa i кapoнныx ceнaтa-pay. У лicцe-звapoцe дa rapara, дaтaвaным 8 л> пeня 1629 г., yплывoвыя acoбы BKЛ, cяpoд якix былi Acтaфiй Baлoвiч i Лey Caпeгa, aпicaлi тыя нязгоды, якiя мyciлa цяpпeць BKЛ. Пepшaпa-чaткoвa гaвopкa iшлa npa гoлaд i нeypaджai, нacтyпcтвaм якix былi aльбo aдыxoд людзeй з мeжay Kняcтвa y пoшyкax cpoдкaУ для icнaвaн-ня, aльбo cмepць. Дaлeй зaкpaнaлacя тэмa знeш-няй нeбяcпeкi. Aдpacaнты звяpтaлi yвaгy нa TOe, штo вopaг нe тoлькi caм вaюe з iмi, aлe тaкcaмa iншыx нeпpыяцeляy пaбyджae нa ix, i acaблiвa -«мacкoУcкaгa». Ужo y гэты чac aдчyвaycя го-дыx Cмaлeнcкaй вaйны: лicты yтpымлiвaлi iн-фapмaцыю, штo Paciя збipae вoйcкa, жaдaючы pacпaчaць вaйнy i вяpнyць ca6e Cмaлeнcк paзaм з iншымi тэpытopыямi. Былa выкaзaнa бoязь зa лëc BKЛ, 6o, як пaвeдaмлялacя, нeпpыяцeль, вe-дaючы a6 cлaбacцi вoйcкa i бeднacцi œap6y Pэ-
А. В. A3eMiAOBi4
23
чы Паспалгай, па-ранейшаму пагражае ВКЛ [18, арк. 1]. ПрадстаунЫ ВКЛ данесл1 да веда-ма манарха, што Княства не мае неабходных сродкау для працягу вайны, што слабая надзея атрымаць ix i ад паборау. З улшам усяго вы-шэйперал1чанага, з мэтай прадуxiлiць «блiзкi заняпад айчыны», шляхта ВКЛ у люце да Жып-монта III выказала роспачную просьбу: знайсцi сродак вырашыць гэтыя праблемы дзеля таго, каб ВКЛ засталося у цэласнасцi i не прыйшло да «шкоднай i нiколi неаплаканай згубы» [18, арк. 1]. Падобны зместам лiст быу напiсаны крыху раней, 3 лшеня 1629 г., да сенатарау Ка-ралеуства Польскага [18, арк. 3-4].
Лептымным карэктаваннем аднаасобных знешнепалiтычныx дзеянняу ВКЛ, як часткi федэратыунай дзяржавы, з'явiлася заключэнне Альтмаркскага перамiр'я у вераснi 1629 г. па-мiж Рэччу Паспалiтай i Швецыяй, якое тым не менш не паставша канчатковую кропку у скла-даных адносiнаx гэтых дзяржау. Канфлiкт меу працяг, i у сярэдзiне XVII - пачатку XVIII ст. Шведскае Каралеуства з'яулялася тым суб'ек-
там, яю уяуляу сабой не толью знешнепаль тычную небяспеку для Рэчы Паспалiтай, але спрычынiуся i да унутранага разладу гэтай дзяржавы.
Заключэнне. Як бачна, падчас вайны 16251629 г. ВКЛ дэманструе актыуную палiтычную пазiцыю. Па-першае, шляхта ВКЛ выкрыштал> завала уласнае бачанне канфлшту Рэчы Паспа-лiтай са Швецыяй: жадала урэгуляваць яго шляхам мiру; iмкнулася прыцягнуць Каралеуства Польскае да належнага фiнансавання вайны. Па-другое, палпычная элiта Княства неад-наразова заключала сепаратныя (без узгаднення з партнёрам па федэрацьп i цэнральнай уладай) пагадненнi з варагуючым бокам. Па-трэцяе, ВКЛ узняло i паставiла на павестку дня неаб-ходнасць быць падрыхтаванымi да верагоднага узнаулення вайны з боку Расп. Некаторыя з вы-шэйадзначаных момантау сведчылi пра тое, што сютэма функцыянавання Рэчы Паспалiтай як адзшай дзяржавы прадэманстравала збой, чарговы ( не апошнi) раз спатыкнуушыся аб выклiкi свайго часу.
^iTapaTypa
1. AGAD. AR. II. nr 940.
2. AGAD. AR. II. nr 942.
3. AGAD. AR. II. nr 935.
4. Kwak J. Sejm warszwawski 1626 r. Opole: Wyzsza Szkola Ped., 1985. 139 s.
5. AGAD. AR. II. nr 943.
6. AGAD. AR. II. nr 944.
7. AGAD. AR. II. nr 936.
8. Seredyka J. Sejm w Toruniu z 1626 roku. Wroclaw: Zakl. Nar. im. Ossolinskich, 1970. 194 s.
9. Biblioteka Muzeum Narodowego im. Czartoryskich w Krakowie. Rkps. 118.
10. Wisner H. Spor o rozejm litewsko-szwedzki w Baldenmojzie z 1627 roku // Zapiski Hist. 2001. T. 66, z. 1. S. 23-36.
11. Wisner H. Rozejm w Baldenmojzie (1627) // Lietuva ir jos Kaimynai. Nuo norman^ iki Napoleono: straipsniu rinkinys. Vilnius: Vilniaus univ., 2001. S. 266-277.
12. AGAD. AR. II. nr 975.
13. Biblioteka Jagiellonska w Krakowie. Rkps. 211.
14. Wisner H. Dyplomacja polska w latach 1572-1648 // Historia dyplomacji polskiej (polowa XXX w): w 6 t.Warszawa: Panst. Wydaw. Nauk, 1982-1999. T. 2. S. 5-161.
15. Seredyka J. Sejm zawiedzionych nadziei. Opole: Wyzsza Szkola Ped. im. Powstancow sl^skich w Opolu, 1981. 127 s.
16. AGAD. AR. II. nr 979.
17. Filipczak-Kocur A. Sejm zwyczajny z roku 1629. Warszawa; Wroclaw: Panst. Wydaw. Nauk., 1979. 142 s.
18. AGAD. AR. II. nr 1023.
References
1. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 940.
2. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 942.
3. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 935.
4. Kwak J. Sejm warszwawski 1626 r. [Warsaw Sejm 1626]. Opole, Wyzsza Szkola Ped. Publ., 1985. 139 p.
5. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 943.
6. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 944.
7. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 936.
24
naAiTbiMHaa aKTbiyHacub BKA naAHac BaRHbi LUBeubii 3 P3HHy nacnaAiTaR 1625-1629 rr.
8. Seredyka J. Sejm w Toruniu z 1626 roku [Sejm in Torun in 1626]. Wroclaw, Zakl. Nar. im. Ossolinskich Publ., 1970. 194 p.
9. The Library of the National Museum in Krakow. Manuscript 118.
10. Wisner H. Spor o rozejm litewsko-szwedzki w Baldenmojzie z 1627 roku. Zapiski Hist [Historical Records], 2001, vol. 66, z. 1, pp. 23-36.
11. Wisner H. Rozejm w Baldenmojzie (1627). Lietuva ir jos Kaimynai. Nuo normanu iki Napoleono: straipsniu rinkinys [Lithuania and its neighbors. From Norman to Napoleon: a collection of articles], Vilnius, Vilniaus univ., 2001, pp. 266-277.
12. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 975.
13. Jagiellonian Library in Krakow. Manuscript 211.
14. Wisner H. Dyplomacja polska w latach 1572-1648. Historia dyplomacji polskiej (polowa X-XXw.) [History of Polish diplomacy (half of the 10th - 20th centuries)], vol. 2. Warsaw, Panst. Wydaw. Nauk. Publ., 1982-1999, pp. 5-161.
15. Seredyka J. Sejm zawiedzionych nadziei [Sejm of the disappointed hopes]. Opole, Wyzsza Szkola Ped. im. Powstancow sl^skich w Opolu Publ., 1981. 127 p.
16. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 979.
17. Filipczak-Kocur A. Sejm zwyczajny z roku 1629 [Ordinary sejm 1629]. Warsaw; Wroclaw, Panst. Wydaw. Nauk. Publ., 1979. 142 p.
18. Central Archives of Historical Records in Warsaw. AR. II. No. 1023.
iH^apMa^iH npa ayTapa
^eMiflOBiH A^eHa BacinbeyHa - KaHgbigaT ricTapbiHHbix HaByK, ga^rn- Ka^egpbi ricropbii Eenapy-ci CTapa^biraara nacy i caрэrцmх BaKoy ricTapwHHara $aкyпbтэтa. EenapycKi g3ap^ayHH ymBepcroT (220030, r. MiHCK, Byn. HbipBOHaapMeMcKaa, 6, Рэcпy6mкa Eenapycb). E-mail: Helen1062@tut.by
Information about the author
Dzemidovich Alena Vasil'yevna - PhD (History), Assistant Professor, the Department of Belarus History of the Ancient Time and the Middle Ages. Belarusian State University (6, Krasnoarmeyskaya str., 220030, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: Helen1062@tut.by
nacmyniy 17.02.2017
