Научная статья на тему 'ОТА-ОНАЛИК ҲУҚУҚИДАН МАҲРУМ ҚИЛИШ ИНСТИТУТИНИНГ ТУШУНЧАСИ'

ОТА-ОНАЛИК ҲУҚУҚИДАН МАҲРУМ ҚИЛИШ ИНСТИТУТИНИНГ ТУШУНЧАСИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
94
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
oта-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилиш тушунчаси / асослари ва тартиби / болани ота-онадан олиб қўйиш / ноқулай тарбия муҳити / болаларга нисбатан зўравонлик / спиртли ичимликлар ёки гиёҳванд моддаларни суиистеъмол қилиш. / the concept / grounds and procedure of deprivation of parental rights / taking a child from parents / unfavorable upbringing environment / violence against children / alcohol or drug abuse.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Темиров, Азамат Таиржонович

Давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири болаларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини, шу жумладан оилавий-ҳуқуқий соҳасида ҳимоя қилиш даражасини ошириш ҳисобланади. Ҳозирги вақтда давлат оила сиёсати жамият ҳаётида юз бераётган объектив ўзгаришлар таъсири остида шаклланмоқда. Давлат миқиёсида ижтимоий муаммо сабабларини бартараф этиш учун оилаларни қўллаб-қувватлаш бўйича мақсадли чора-тадбирлар мажмуини амалга оширмоқда. Республикамизда ота-оналар қийин ҳаётий вазият туфайли болаларга ғамхўрлик қила олмайдиган оилалар учрайди. Ота-оналарнинг болаларга нисбатан жисмоний ва руҳий зўравонлиги муаммосидан ташқари, ота-оналар томонидан боланинг мулкий ҳуқуқларини бузиш муаммоси ҳам долзарбдир. Бунинг асосий сабаблари сифатида: қашшоқлик, алкоголизм, гиёҳвандлик, ота-она мажбуриятларини масъулиятсиз муносабатда бўлиш, оилавий ва ахлоқий қадриятларнинг паст даражасини кўрсатиш мумкин. Оилавий муносабатларнинг беқарорлиги кўпинча бошқа сабабларга кўра ҳам юзага келмоқда. Ушбу мақолада оила ҳуқуқининг асосий институтларидан бири бўлган ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилиш тушунчаси ҳақида фикр юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CONCEPT OF INSTITUTE OF DEPRIVATION OF PARENTAL RIGHTS

One of the priorities of the state policy is to increase the level of protection of children's rights and legal interests, including in the family-legal sphere. Currently, the state family policy is being formed under the influence of objective changes occurring in the life of society. At the state level, it implements a set of targeted measures to support families to eliminate the causes of social problems. In our republic, there are families where parents cannot take care of children due to difficult life situation. In addition to the problem of physical and mental violence of parents against children, the problem of violation of property rights of children by parents is also relevant. The main reasons for this are: poverty, alcoholism, drug addiction, irresponsible treatment of parental duties, low level of family and moral values. The instability of family relationships often occurs for other reasons. This article discusses the concept of deprivation of parental rights, which is one of the main institutions of family law.

Текст научной работы на тему «ОТА-ОНАЛИК ҲУҚУҚИДАН МАҲРУМ ҚИЛИШ ИНСТИТУТИНИНГ ТУШУНЧАСИ»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN:2181-1784

educational, natural and social sciences www.oriens.uz

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 3(6), June, 2023

OTA-OHA.ÏÏHK XyKyKWAH MAX,PYM KMHm HHCTHTYTHHHHr

TYmYHHACH

Темиров Азамат Таиржонович

Хукукшунос, мустакил изланувчи

АННОТАЦИЯ

Давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири болаларнинг ууцуцлари ва цонуний манфаатларини, шу жумладан оилавий-ууцуций соуасида уимоя цилиш даражасини ошириш уисобланади. Хозирги вацтда давлат оила сиёсати жамият уаётида юз бераётган объектив узгаришлар таъсири остида шаклланмоцда. Давлат мициёсида ижтимоий муаммо сабабларини бартараф этиш учун оилаларни цуллаб-цувватлаш буйича мацсадли чора-тадбирлар мажмуини амалга оширмоцда. Республикамизда ота-оналар цийин уаётий вазият туфайли болаларга гамхурлик цила олмайдиган оилалар учрайди. Ота-оналарнинг болаларга нисбатан жисмоний ва рууий зуравонлиги муаммосидан ташцари, ота-оналар томонидан боланинг мулкий ууцуцларини бузиш муаммоси уам долзарбдир. Бунинг асосий сабаблари сифатида: цашшоцлик, алкоголизм, гиёувандлик, ота-она мажбуриятларини масъулиятсиз муносабатда булиш, оилавий ва ахлоций цадриятларнинг паст даражасини курсатиш мумкин. Оилавий муносабатларнинг бецарорлиги купинча бошца сабабларга кура уам юзага келмоцда.

Ушбу мацолада оила ууцуцининг асосий институтларидан бири булган ота-оналик ууцуцидан маурум цилиш тушунчаси уацида фикр юритилади.

Калит сузлар: ота-оналик ууцуцидан маурум цилиш тушунчаси, асослари ва тартиби, болани ота-онадан олиб цуйиш, ноцулай тарбия мууити, болаларга нисбатан зуравонлик, спиртли ичимликлар ёки гиёуванд моддаларни суиистеъмол цилиш.

ABSTRACT

One of the priorities of the state policy is to increase the level of protection of children's rights and legal interests, including in the family-legal sphere. Currently, the state family policy is being formed under the influence of objective changes occurring in the life of society. At the state level, it implements a set of targeted measures to support families to eliminate the causes of social problems. In our republic, there are families where parents cannot take care of children due to difficult life situation. In addition to the problem of physical and mental violence of parents against children, the problem of violation of property rights of children by

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

parents is also relevant. The main reasons for this are: poverty, alcoholism, drug addiction, irresponsible treatment of parental duties, low level offamily and moral values. The instability offamily relationships often occurs for other reasons.

This article discusses the concept of deprivation of parental rights, which is one of the main institutions offamily law.

Key words: the concept, grounds and procedure of deprivation of parental rights, taking a child from parents, unfavorable upbringing environment, violence against children, alcohol or drug abuse.

Замонавий давлатда шахсни шакллантириш учун оила институти катта ахамиятга эга, шунинг учун болаларнинг хукуклари ва манфаатларига зарар етказадиган ота-она хукукларини амалга ошириш кабул килиниши мумкин эмас. Мамалакат худудида ота-оналик хукуклари - бу ота-оналарнинг карамогидаги болаларига нисбатан хукуклари ва мажбуриятлари туплами ва ота-оналарнинг мажбуриятлари боланинг ахлокий, аклий, маънавий, жисмоний ривожланишини таъминлашни уз ичига олади. Юридик адабиётларда куплаб муаллифлар "ота-оналарнинг хукукларидан махрум килиш ота-оналар томонидан хукукбузарлик содир этилган такдирда кулланиладиган оилавий хукукий жавобгарлик чораси сифатида талкин этилади. Мисол учун, хукукшунос С.А.Муратова бу борада куйидаги фикрни билдиради "ота-оналик хукукидан махрум килиш субъектив оила хукуклари махрум шаклида сифатидаги оила хукукий жавобгарлик чорасидир"1. Ю.К.Толстойнинг фикрича "ота-оналик хукукларидан махрум килиш - болалар манфаатларини химоя килиш ва ота-оналар кайта тарбиялашга каратилган болаларга нисбатан ота-онанинг гайриконуний хулк-атвори учун санкция хисобланади"2.

Ота-оналик хукукидан махрум килиш - бу ота-оналарга нисбатан кулланиладиган ва уларнинг ноконуний хатти-харакатларида ота-оналик бурчларини бажармаслик, лозим даражада бажармаслик сифатида ифодаланадиган катъий санкциядир. Таъкидлаш лозимки, ота-оналик хукукларидан махрум килиш - бу уларнинг фарзандларига нисбатан била туриб айбли хукукбузарлик содир этган ота-оналар учун жавобгарлик сунгги чораси хисобланади. Шу муносабат билан, ота-она хукуклари факат ОКнинг 80-моддаси биринчи кисмида белгиланган суд карори билан уз кучини йукотади. Ота-оналик хукукидан ута мухим заруратсиз махрум килиш боланинг

1 Муратова С. А. Семейное право; учебное пособие. - М.: Юриспруденция, 2001. - С. 159.

2 Толстой Ю. К., Сергеев А. П. Гражданское право: учебник. В 3 ч. - М.: Проспект, 2002. - 426 с.

КИРИШ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

манфаатларини, оилада яшаш ва тарбияланиш хукукини бузиши ва унинг такдирида кайтарилмас окибатларга олиб келиши мумкин. Бу ота-оналик хукукларидан махрум этиш институтининг тарбиявий функциясини амалга ошириш билан богликдир.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Оила хукуки фанида ота-оналик хукукларидан махрум килиш "ота-она жавобгарлигининг сунгги чораси" эканлиги хакидаги ктаъий ёндашув шаклланган. Бу ноконуний хатти-харакатни содир этган субъект учун салбий окибатларнинг вужудга келишини назарда тутади, яъни аслида бу жазо чораси хисобланади. Бирок, купинча ушбу сохада амалдаги оилавий-хукукий нормалар кулланилганидан кейинги "сунгги жавобгарлик чораси" ота-онанинг масъулиятсизлигининг охирги позициясига айланади ва болага нисбатан мазкур химоя воситаси ота-оналик хукукларидан махрум этиш институтининг мухофаза функцияси сифатида каралиши лозим. Фикримизча, ота-оналик хукукларидан махрум килишни боланинг хукуклари ва конуний манфаатларини химоя килиш усули сифатида куриб чикиш уринлидик, чунки ота-онанинг болаларга нисбатан ноконуний айблик харакати бартараф этилади, бола хукукларининг бузилиши бартараф этилади. Л.М.Звягинцева оила конунчилигида химоя чоралари тугрисида тадкикот натижалари куйидагича хулоса килишга имкон берди: оилавий-хукукий санкцияларнинг асосий хусусияти уларнинг катъий максадли йуналиши - оила хукуки субъектларининг, айникса унга энг мухтож булганлар (масалан, вояга етмаган болалар)нинг манфаатларини химоя килиш (мухофаза килиш) хисобланади3.

Ота-оналик хукукларидан махрум этиш институти - бу уз гоявий платформасига асосланган ва тегишли соха вазифаларига буйсунадиган, ота-она хукукларидан махрум килишни яхлит ва бушликларсиз тартибга солиш учун мулжалланган оила хукуки сохасининг шакллантирилган таркибий элементидир. Ота-оналик хукукидан махрум килиш институти - бу болалар манфаатларини химоя килишни тавсифловчи ва ота-онанинг жавобгарлиги чораларини бирлаштирган сохавий хукукий институт хам саналади. Бола хукукларини уз фарзандларининг хаёти ва соглигига карши касддан жиноят содир этган ота-оналарнинг харакатларидан химоя килиш мамлакатда ота-она хукукларидан махрум килиш институтининг асосий вазифаларидан биридир. Вояга етмаган оила аъзоларининг хукуклари ва манфаатларини устувор химоя

3 Звягинцева Л. М. Меры защиты в советском семейном праве: автореф. дис.... канд. юрид. наук. - Свердловск,

1980. - 5 с.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

килиш зарурати, бу шахслар одатда оилавий муносабатларнинг "энг заиф" иштирокчилари эканлиги билан боглик: одатда улар учун бошка оила аъзоларига Караганда "узларини химоя килиш" кийинрок, улар энг заиф катлам хисобланадилар4. Ота-она хукукларидан махрум килиш институти биринчи навбатда вояга етмаган боланинг манфаатлари ва хукукларини химоя килишга каратилган. Албатта, бола учун якинлари билан, ота-оналари химояси остида колиш мухимрок, хатто оила огир кийинчиликларга дуч келса хам5.

Ота-оналик хукукидан махрум этиш институтининг профилактика функциясини куллаган судлар, юзага келган холатлар ва мавжуд далилларни хисобга олган холда, ота-оналик хукукидан махрум килиш тугрисидаги даъвони каноатлантиришни рад этишлари ва ота-оналарнинг болалар тарбиясига булган муносабатини узгартириш зарурлиги тугрисида огохлантиришлари мумкин. Ота-оналик хукукидан махрум килиш институтининг профилактика функцияси суд тизими, прокуратура, васийлик ва хомийлик органлари ва бошка органлар оркали ишлайди.

Ота-оналик хукукларидан махрум булганда, ота-оналар бунинг окибатлари хакида уйламайдилар. Ота-оналик хукукидан махрум килишнинг окибатлари ота-онанинг фарзандига нисбатан барча хукукларини йукотишдир. Болани ота-онадан олиб куйиш - бу боланинг хукукларини ота-оналарнинг ноконуний харакатлари ёки харакатсизликларидан химоя килиш чораси хисобланади. Ота-онани оилавий хукукий жавобгарликка тортиш боланинг соглиги ва хаётига хакикий зарар етказиши мумкин булган холларда хам кулланилади. Ота-оналик хукукидан махрум этиш институтини куллашнинг хукукий окибатлари ота-оналик хукукидан махрум булган шахслар томонидан бола билан кариндошлик фактига асосланадиган барча хукуклардан махрум булишга олиб келади. Ота-она уз фарзандини тарбиялаш ва укитиш хукуки каби хукуклардан; вояга етган болаларидан алимент олиш хукуки ва бошкалардан махрум булади. Бу коидалар ота-оналик хукукларидан махрум этиш институтининг тулик ахамиятини акс эттиради. Ота-она бола билан боглик мутлако барча хукукий алокаларни йукотади, болага ота-оналикнинг таъсиридан махрум булади.

Ота-оналик хукукидан махрум килишнинг муддатсизлигига карамай, бу хукук кайта тикланиши мумкин. Бирок, бугунги кунда шундай муаммо борки, ота-оналик хукукидан махрум булган ота-онага бола хакида хеч кандай маълумот берилмайди. Бу муаммо жуда мухим, чунки у ота-оналик хукукини тиклаш, болани узининг, кондош оиласига кайтариш учун ота-онанинг бола

4 Гонгало Б. М., Крашенинников П. В., Михеева Л. Ю. и др. Семейное право: учебник // Отв. ред. П. В. Крашенинников. 4-е изд., перераб. и доп. - М.: Статут. 2019. - 11 с.

5 Хазова О. А. Отобрание детей: международно-правовые аспекты // Семейное и жилищное право. 2014. - С. 20.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

билан мулокот килишига тускинлик килади. ОКнинг 81-моддаси нормаси шуни курсатадики, ота-оналик хукукидан махрум килинган пайтдан бошлаб она болага нисбатан барча хукукларини, шу жумладан тарбия ва ички муаммоларни хал килишда иштирок этиш, шунингдек мулокот килиш хукукини йукотади. Агар бола васийлик остида булса ёки фарзанликка олинган булса, унда она ва бола уртасидаги учрашувлар масаласи аллакачон боланинг конуний вакили томонидан хал килинади. Мулокотнинг етишмаслиги, бола хаётидаги хар кандай иштирок ота-она хукукларидан махрум булган ота-она ва бола бир-биридан олиб ташланганишига сабаб булади6.

Фикримизча, ота-оналик хукукидан махрум булган ота-онанинг бола билан мулокот килиш хукукини, агар бу вояга етмаган боланинг манфаатларига зарар етказмаса, конунчилик даражасида белгилашлаш зарур. Бундай консолидация ота-оналик хукукидан махрум килиш институтини такомиллаштириш ва ота-оналик хукукини тиклаш ва болаларни кондош оиласига тезда кайтариш институти билан якин хамкорликда самарали ишлаш, она (ота) ва бола уртасида алока урнатиш, уларни оилада тулик хаётга кайтариш имконини беради.

Шуни таъкидлаш керакки, ота-оналик хукукидан махрум килиш оила хукукининг узига хос институтидир. Шунинг учун, уни очиб бериш учун куйидаги бир катор хусусиятларни аниклаш зарур:

1) ота-оналик хукукидан махрум килиш факат вояга етмаган боланинг ота-онасига нисбатан амалга оширилади. БМТнинг 1989 йилдаги "Бола хукуклари тугрисида"ги Конвенцияси "бола" тушунчасини белгилайди, яъни хар бир инсон ун саккиз ёшгача, агар ушбу болага нисбатан кулланиладиган конунга биноан у илгари вояга етмаган булса бола хисобланади;

2) ота-оналик хукукидан махрум килиш факат индивидуал тус касб этади. Бу ота-онанинг иккаласи хам уз фарзандига нисбатан ота-она хукукидан махрум булишга олиб келадиган номакбул айбли хатти-харакатлар содир этганида даъво учун асос булиб хизмат килган ишнинг барча холатлари уларнинг хар бирига нисбатан алохида куриб чикилишида намоён булади7. Ота-она хукукларидан махрум килишнинг индивидуал хусусияти хукуклари ва манфаатлари химоя килинадиган болага нисбатан хам кузатилиши мумкин, чунки унинг хукуклари ва манфаатларини устувор химоя килиш максадида ота-она хукукларидан махрум килиш шу ота-онанинг хамма болаларига нисбатан умумий тарзда эмас, балки хар бир болага нисбатан алохида амалга оширилади;

6 Блиняева И.В. Понятие института лишения родительских прав // Молодой ученый. 2021. - № 41 (383). - С. 213-215. - URL: https://moluch.ru/archive/383/84501/

7 Рабец А.М. Ювенальное право Российской Федерации: учебник. - М.: Юрайт, 2018. - 176 с.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

3) жавобгарлик субъекти факат бола тугилиши факти туфайли ота-она сифатида руйхатдан утган шахслар хисобланади. Зеро, бу оила конунчилиги инсоннинг болага нисбатан ота-оналик хукукларининг пайдо булишини таъминлайдиган ягона усул саналади. Шунга кура, фарзандликка олувчилар, тарбияловчилар ва васийлар ота-оналик хукукидан махрум этилиши мумкин емас, лекин уларга нисбатан бошка чоралар кулланилиши мумкин.

Шуни хам таъкидлаш керакки, агар боланинг отаси тугрисидаги ёзув оталикни белгилаш натижасида содир булган булса, ота-оналик хукуки ва мажбуриятларини олган шахс хам умумий асосларда улардан махрум килиниши мумкин. Яъни, жавобгарлик субъекти тулик ёки тулик булмаган оилавий муомала лаёкатига эга булган ота-онадир. Бундан ташкари, вояга етган ота-она хам, вояга етмаган ота-она хам субъект сифатида ифодаланиши мумкин;

4) юкорида таъкидлаб утилганидек, ота-оналик хукукидан махрум килиш ота-она учун хам, бола учун хам жиддий хукукий окибатларга олиб келади. Натижада, биринчи навбатда, ота-оналик хукукидан махрум килишга агар отанинг (ёки онанинг ёхуд иккаласининг хам) хатти-харакатларини яхши томонга узгартириш мумкин булмаса, рухсат этилади. Бундан шу холат англашиладики, ота-оналик хукукидан махрум килишдан бошка чоралар боланинг манфаатларини тугри химоя килишга имкон бермайди. Иккинчидан, у факат суд томонидан кулланилади. Учинчидан, агар ота-онанинг айби булсагина ота-оналик хукукидан махрум килиш чораси татбик этилиши мумкин;

5) жавобгарликнинг асоси - ОКда белгиланган холатлар булиб, улар оилавий-хукукийделикт сифатида белгиланиши мумкин. Бундай асослар ОКнинг 79-моддасида келтирилган. Шуни таъкидлаш керакки, мазкур турдаги деликтлар уз таркибига эга. Шундай килиб, оилавий-хукукий коидабузарликнинг объектив томони - конун билан хукукка хилоф деб аталадиган муайян харакат ёки харакатсизлик (масалан, болаларга нисбатан зуравонлик)дир. Шу билан бирга, ота-оналик хукукидан махрум килиш учун бундай харакатлар зарарли окибатларга олиб келадими ёки йукми мазкур вазиятда бу мухим ахамият касб этмайди8;

6) ота-оналик хукукидан махрум килиш факат ота ёки онанинг (ёки иккаласининг) онгли хатти-харакатларининг натижаси булиши мумкин. Шунга кура, агар у уз харакатлари ва харакатсизлигини узига боглик булмаган сабабларга кура (огир рухий касаллик, ногиронлик ва бошкалар) окилона

8 Ерохина Е.В. Лишение и восстановление родительских прав: учебное пособие. - Оренбург: ОГУ, 2017. - 32 с

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(6), June, 2023

йуналтира олмаган булса, умумий коида сифатида, уни ота-оналик хукукидан махрум килиш мумкин эмас. Бунинг урнига, унинг ота-она хукукларини чекланиши мумкин9;

7) ота-оналик хукукидан махрум килиш ушбу хукукни кайта тиклаб булмаслигини англатмайди. Аввалрок оила конунчилиги ота-оналик хукукини тиклашни назарда тутгани кайд этилган эди. Бу факат суднинг карорига кура амалга оширилади, бу ушбу институтнинг бола хукукларини химоя килишга йуналтирилганлигини хам тасдиклайди ;

8) ота-она хукукидан махрум килиш муддатсиз тусга эга: унинг вакт чегараси мавжуд эмас. Бу шуни англатадики, ота-оналик хукукидан махрум килиш факат ота-она уз хукукларини тиклаш истагини билдирганда тугатилиши мумкин ва бундай тиклаш учун асослар мавжуд.

ХУЛОСА

Шундай килиб, замонавий оила конунчилигида ота-оналик хукукидан махрум килиш - бу ота-оналик хукукий муносабатларини суд томонидан мажбурий бекор килишдан иборат институтдир. Ота-она оилавий-хукукий конун бузилиши туфайли болага нисбатан хукукларини йукотади. Бинобарин, ота-оналик хукукидан махрум килиш оилавий-хукукий жавобгарлик чораси сифатида хам куриб чикилиши керак.

Ота-оналик хукукидан махрум килиш хукуки институтининг асосий максади ва тайинланиши ота ёки онага (ёки иккалаасига хам) санкцияларни куллаш оркали боланинг оилавий-хукукий сохадаги хукуклари ва манфаатларини химоя килишдир. Болани химоя килишнинг сунгги ва истисно чораси булиб, ота-оналик хукукидан махрум килиш юридик жавобгарликнинг бошка турларига хос булган талаблар ва хусусиятлар билан боглик. Бунда ота-оналик хукукидан махрум килиш учун асос - ота-она томонидан содир этилган ва судда тасдикланган аник хукукбузарлик мавжуд булиши керак.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР (REFERENCES)

1. Муратова С. А. Семейное право; учебное пособие. - М.: Юриспруденция, 2001. - С. 159.

2. Толстой Ю. К., Сергеев А. П. Гражданское право: учебник. В 3 ч. - М.: Проспект, 2002. - 426 с.

9 Мосиенко Т.А. Понятие и исторические аспекты ограничения и лишения родительских прав // Наука и образование: хозяйство и экономика; предпринимательство; право и управление. 2020. - № 9 (124). - С. 77-80.

10 Дорохов Д.В. Лишение родительских прав как способ защиты прав ребёнка // Педагогическое образование на Алтае. 2019. - № 2. - С. 90-94.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(6), June, 2023

3. Звягинцева Л. М. Меры защиты в советском семейном праве: автореф. дис.... канд. юрид. наук. - Свердловск, 1980. - 5 с.

4. Гонгало Б. М., Крашенинников П. В., Михеева Л. Ю. и др. Семейное право: учебник // Отв. ред. П. В. Крашенинников. 4-е изд., перераб. и доп. - М.: Статут. 2019. - 11 с.

5. Имомов, Н. (2018). The tasks of the Civil Code: Regulation of Social Relations or Determination Of Rights. Юридик фанлар ауборотномаси, (1), 43-49.

6. Хазова О. А. Отобрание детей: международно-правовые аспекты // Семейное и жилищное право. 2014. - С. 20.

7. Блиняева И.В. Понятие института лишения родительских прав // Молодой ученый. 2021. - № 41 (383). - С. 213-215. - URL: https://moluch.ru/archive/383/84501/

8. Имомов, Н. (2020). ЭСТОППЕЛЬ И ЕГО ВЫРАЖЕНИЕ В ГРАЖДАНСКОМ ПРАВЕ. Review of law sciences, 2(Спецвыпуск), 43-48.

9. Рабец А.М. Ювенальное право Российской Федерации: учебник. - М.: Юрайт, 2018. - 176 с.

10. Ерохина Е.В. Лишение и восстановление родительских прав: учебное пособие. - Оренбург: ОГУ, 2017. - 32 с

11. Ibrohimov, A. A. M. O. G. (2023). IJARA MUNOSABATLARIDA IJARA HAQINI TO'LASH BILAN BOG'LIQ MASALALAR. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(2), 607-612.

12. Мосиенко Т.А. Понятие и исторические аспекты ограничения и лишения родительских прав // Наука и образование: хозяйство и экономика; предпринимательство; право и управление. 2020. - № 9 (124). - С. 77-80.

13. Имомов, Н. (2019). ESSENCE OF CIVIL-LAW TOOLS IN THE ANTICORRUPTION SYSTEM. Юридик фанлар ауборотномаси, (3), 41-45.

14. Azimjon, Ibrohimov. "ZARAR-YURIDIK SHAXS ISHTIROKCHILARI VA BOSHQARUV ORGANLARI FUQAROLIK-HUQUQIY JAVOBGARLIGINING ZARURIY SHARTI SIFATIDA." (2022).

15. Дорохов Д.В. Лишение родительских прав как способ защиты прав ребёнка // Педагогическое образование на Алтае. 2019. - № 2. - С. 90-94.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.