Научная статья на тему 'БОЛАЛАР МАНФААТЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ НИЗОЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШДА МЕДИАЦИЯНИ ТАРТИБИНИ ҚЎЛЛАШ'

БОЛАЛАР МАНФААТЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ НИЗОЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШДА МЕДИАЦИЯНИ ТАРТИБИНИ ҚЎЛЛАШ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
106
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
медиация / оилавий медиация / ювеналь медиация / болалар тарбияси / низо / мактаб медиацияси. / mediation / family mediation / juvenile mediation / childcare / dispute / school mediation

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — M. Tojieva

Мақолада муаллиф болалар билан боғлиқ бўлган низоларни бартараф этишда медиация тартибини қўллаш масалалари таҳлил қилади. Бу бўйича миллий ва хорижий адабиётларни муҳокама этган. Оилавий медиация болалар тарбияси билан боғлиқ бўлган низоларни бартараф этиш воситаси сифатида таклиф этилган. Мақола сўнгида муаллиф миллий ва хорижий олимларнинг болалар тарбияси билан боғлиқ бўлган низоларни бартараф этишда медиация тартибини қўллаш ҳақидаги фикрлари, бу бўйича миллий ва хорижий тажриба таҳлилидан келиб чиққан ҳолда ушбу турдаги низоларда медиация тартибини қўллашни такомиллаштириш ва кенгайтириш юзасидан асослантирилган таклифларни бериб ўтади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

APPLICATION OF THE MEDIATION PROCEDURE IN RESOLVING DISPUTES RELATED TO THE INTERESTS OF CHILDREN

Author analysis the use of mediation in disputes arosen from the childcare. In this vien, the foreign and national literature have been reviewed and assessed by the author. Family mediation suggested as the way of the dispute resolution in relation to childcare. Author concludes by assessing the various theories of national and foreign scholars in the field of mediation in childcare and proposing legal amendments to the national legislation.

Текст научной работы на тему «БОЛАЛАР МАНФААТЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ НИЗОЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШДА МЕДИАЦИЯНИ ТАРТИБИНИ ҚЎЛЛАШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

БОЛАЛАР МАНФААТЛАРИ БИЛАН БОГЛЩ НИЗОЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШДА МЕДИАЦИЯНИ ТАРТИБИНИ ЦУЛЛАШ Тожиева Муборакхон Анваровна

Узбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши хузуридаги Судьялар олий мактаби

мустакил изланувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.7067846 Аннотация. Мацолада муаллиф болалар билан боглиц булган низоларни бартараф этишда медиация тартибини цуллаш масалалари та%лил цилади. Бу буйича миллий ва хорижий адабиётларни му%окама этган. Оилавий медиация болалар тарбияси билан боглиц булган низоларни бартараф этиш воситаси сифатида таклиф этилган. Мацола сунгида муаллиф миллий ва хорижий олимларнинг болалар тарбияси билан боглиц булган низоларни бартараф этишда медиация тартибини цуллаш %ацидаги фикрлари, бу буйича миллий ва хорижий тажриба та%лилидан келиб чиццан %олда ушбу турдаги низоларда медиация тартибини цуллашни такомиллаштириш ва кенгайтириш юзасидан асослантирилган таклифларни бериб утади.

Калит сузлар: медиация, оилавий медиация, ювеналь медиация, болалар тарбияси, низо, мактаб медиацияси.

ПРИМЕНЕНИЕ ПРОЦЕДУРЫ МЕДИАЦИИ ПРИ РАЗРЕШЕНИИ СПОРОВ, СВЯЗАННЫХ С ИНТЕРЕСАМИ ДЕТЕЙ Аннотация. Автор анализирует использование медиации в спорах, связанных с детьми. В связи с этим автором была рассмотрена и оценена зарубежная и отечественная литература. Семейная медиация предложена в качестве способа разрешения споров, связанных с воспитанием детей. В заключение автор оценивает различные теории отечественных и зарубежных ученых в области медиации в воспитании детей и предлагает правовые поправки в национальное законодательство.

Ключевые слова: медиация, семейная медиация, ювенальная медиация, воспитание детей, спор, школьная медиация.

APPLICATION OF THE MEDIATION PROCEDURE IN RESOLVING DISPUTES RELATED TO THE INTERESTS OF CHILDREN Abstract. Author analysis the use of mediation in disputes arosen from the childcare. In this vien, the foreign and national literature have been reviewed and assessed by the author. Family mediation suggested as the way of the dispute resolution in relation to childcare. Author concludes by assessing the various theories of national and foreign scholars in the field of mediation in childcare and proposing legal amendments to the national legislation.

Keywords: mediation, family mediation, juvenile mediation, childcare, dispute, school mediation

КИРИШ

Сунгги йилларда Узбекистон Республикасида оилавий низоларнинг олдини олишга, оила институтининг бутунлиги ва узлуксизлигини саклаб колишга катта эътибор каратилмокда. Хусусан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 2 мартдаги «Оила ва хотин-кизлар билан ишлаш, махдлла ва нуронийларни куллаб-кувватлаш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида» ПФ-81-сон Фармони билан Оила ва хотин-кизлар давлат кумитаси ташкил этилди.

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ЮТЕЯМАТЮМЛЬ 8С1ЕОТ1Р1С ГОШМАЬ УОШЫЕ 1 188иЕ 5 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

Олиб борилаётган кенг куламли ишларга расмий статистик маълумотларга кура, 2021 йилнинг дастлабки олти ойида оилавий ажримлар сони 2020 йилга нисбатан 34 фоизга, 2019 йилга нисбатан эса 17 фоизга купайган.

Дастлабки маълумотларга асосан, республикада жами ажралишларнинг 52,9% фарзандсизлар, 27,5% битта фарзанд билан ва 19,6% икки ва ундан ортик фарзанд билан ажрашганлар хиссасига тугри келмокда.

2021 йил март ойида Узбекистан Гендер комиссияси томонидан утказилган суровномада иштирок этган 51 нафар аёлнинг 44 нафарида жами 70 нафар бола борлиги аникланган ва улардан 99 фоизи отаси билан умуман куришмаслиги маълум булган. Вахоланки, ота-онаси ва кариндошлари билан куришиш боланинг конунчиликда белгиланган ажралмас хукукларидан бири хисобланади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ МИЛЛИЙ КОНУНЧИЛИК ВА АМАЛИЁТ

Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 11 сентябрдаги «Болалар тарбияси билан боглик булган низоларни хал килишда судлар томонидан конунларни куллаш амалиёти тугрисида» 23-сон карорининг 2-бандига кура болалар тарбияси билан боглик булган:

боланинг бошка-бошка турган ота-онадан кайси бири билан бирга яшаши; боласидан алохида турадиган ота ёки онани боласининг тарбиясида иштирок этишга каршиликни бартараф этиш;

бошка шахсларнинг тарбиясида булган болаларни ота-онасига кайтариш; ота-оналик хукукидан махрум этиш ва ота-оналик хукукини тиклаш; ота-оналик хукукидан махрум этмасдан болаларини олиш (ота-оналик хукукини саклаш);

боланинг ота-оналик хукуки чекланган ота-она билан куришиши; ота-оналик хукуки чекланишини бекор килиш;

фарзандликка олишни бекор килиш тугрисидаги ва бошка низолар судда курилиши

лозим.

Албатта, мазкур карор кабул килинган даврда, шунингдек 2020 йилга кадар хам оилавий низоларни хал килишнинг ягона воситаси сифатида фукаролик ишлари буйича судлар тушунилар эди.

Аммо фукаролик муомаласи муносабатлари доирасининг тобора кенгайиб бориши судларга булган иш юкламасининг нихоятда ортиб кетишига сабаб булди. Айнан шу сабабли ривожланган хорижий мамлакатлар тажрибасида низоларни хал килишнинг суддан бошка хал килиш усуллари ишлаб чикилган эди.

2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналишлари буйича Х,аракатлар стратегиясини амалга оширишга оид Давлат дастурида судгача низоларни хал этишнинг механизмларини белгиловчи "Яраштириш жараёнлари (медиация) тугрисида" ги Узбекистон Республикаси конуни лойихасини ишлаб чикиш белгиланган эди. Шу муносабат билан 2018 йил 3 июлда Узбекистон Республикасининг "Медиация тугрисида" ги ^онуни кабул килинди.

^онуннинг 3-моддасига кура ушбу ^онуннинг амал килиши фукаролик хукукий муносабатлардан, шу жумладан тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш муносабати билан келиб чикадиган низоларга, шунингдек якка мехнат низоларига ва оилавий хукукий

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

муносабатлардан келиб чикадиган низоларга медиацияни куллаш билан боглик муносабатларга нисбатан, агар конунда бошкача коида назарда тутилмаган булса, татбик этилади.

Шундан келиб чиккан холда, оилавий хукукий муносабатларнинг бир кисми хисобланганлиги сабабли болалар тарбияси билан булган низоларни бартараф этишда медиация тартибини куллаш мумкин, деган хулоса келиш мумкин. Бундан медиацияда иштирок этмаётган учинчи шахсларнинг хукуклари ва конуний манфаатларига, жамоат манфаатларига дахл киладиган ёки дахл килиши мумкин булган низолар мустасно. НАЗАРИЯ

Назарий жихатдан болалар тарбияси билан боглик низолар тушунчаси миллий ва хорижий олимлар томонидан куп бора тахлил килинган.

Е.А.Чефранованинг фикрича, болалар тарбияси билан боглик низолар бу -боланинг оилада тарбияланиш хукукининг амалга ошириш билан боглик булган ва бола тарбиясида иштирок этиш хукуки берилган шахслар ёки шундай шахслар ва бола уртасида юзага келадиган хар кандай оилавий-хукукий низолардир.

А.В.Мужиченконинг таъкидлашича, болалар тарбияси билан боглик низолар деганда,

биринчидан, болалар тарбияси билан боглик ота-оналар уртасидаги низолар;

иккинчидан, ота-оналар ёки уларнинг урнини босувчи шахсларнинг болаларни учинчи шахслардан олиши буйича низолар;

учинчидан, ота-оналик хукукидан махрум килиш буйича ишлар;

туртинчидан, болаларнинг келиб чикиши хусусидаги низолар;

бешинчидан, фарзандликка олиш ва фарзандликка олишни бекор килиш буйича низолар тушунилади.

З.Н.Эсанова болалар тарбияси билан боглик низоларнинг келиб чикишини куйидаги сабаблар билан боглайди:

1) Узбекистон Республикаси Оила кодекси принципларининг бузилиши;

2) «Бола хукуклари кафолатлари тугрисида»ги Узбекистон Республикаси ^онуни принципларининг бузилиши;

3) Оиланинг тулаконли мустахкам эмаслиги;

4) Оиладаги мухитнинг талабга жавоб бермаслиги;

5) Ижтимоий химояга мухтож оилалар ва кам таъминланган оилаларнинг химоясизлиги;

6) Ота-оналарнинг сиёсий-хукукий ва ахлок-одоб жихатидан саводсизлиги;

7) Ижтимоий хавф гурухига кирадиган болалар тарбиясида оила, мактаб ва махалла иштирокининг йуклиги;

8) Болалар манфаатлари ва хукукларини химоя килиш юклатилган давлат органлари, жамоатчилик ташкилотлари ва мансабдор шахсларнинг уз мажбуриятларига масъулиятсиз ёндашиши.

С.В.Доржиева болалар тарбияси билан боглик низоларни хал килишнинг энг афзал, энг яхши йули бу низоларни хал килишнинг мукобил усуллари, шу жумладан, медиация эканлигини, чунки мазкур жараёнда асосан юристлар катнашадиган суд процессидан фаркли равишда педагог, психолог ва жамоатчилик уртасида обру-эътиборга эга намунали фукаролар иштирок этишлари мумкин булади. Олимнинг фикрича, болага тааллукли низо

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

унга бегона булган бино ва шахслар доирасида эмас, балки унга жуда яхши таниш булган мактабида ота-онаси, укитувчиси ва мактаб психологи иштирокида х,ал килиниши унинг психологиясига яхши таъсир килади. Бу эса низони х,ал килишда мух,им урин тутади. Негаки айнан педагог ва психолог болага нима зарурлиги буйича суддан кура купрок маълумотга эга буладилар.

Олимларнинг келтириб утилган фикрларидан болалар тарбияси билан боглик низолар оилавий медиация доирасида х,ал килинувчи низолар эканлиги ойдинлашади.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ ХОРИЖИЙ ТАЖРИБА

Ривожланган хорижий мамлакатларда оилавий низоларни х,ал килишда медиацияга катта эътибор каратилади ва шунга яраша самарадорлик курсаткичлари х,ам юкоридир.

Оилавий медиация институти жах,он тарихида биринчи булиб 1960 йилларда А^Шда кулланила бошланган, 1970 йилларда Гарбий Европага кириб борган. Бугунги кунда ушбу минтакаларда 80 фоиз оилавий низолар медиация оркали х,ал килинади. Бунда медиация оркали х,ал килинадиган оилавий низолар факатгина никохдан ажратиш билан боглик булмай, оилавий мерос, оиланинг ижтимоий х,имоя органлари билан низолар, шунингдек болалар тарбияси билан боFлик низолар (фарзандликка олиш, васийликка олинган болалар адаптацияси) каби низо турларини х,ам камраб олади.

А^Шнинг куплаб штатларида ота-она ажрашганидан сунг болалар тарбияси ва васийлиги билан боглик ишлар буйича оилавий медиацияни мажбурий утказилишини назарда тутувчи конунлар амал килади.

Буюк Британияда эса барча оилавий низолар судгача медиация тартибида курилиши лозимлиги шарт килиб куйилган.

Австралияда х,ам худди А^Ш ва Буюк Британиядаги каби 2007 йилдан бошлаб ота-оналар ажрашганда келиб чикадиган болалар тарбияси билан боглик низолар буйича судгача булган вакт давомида аккредитациядан утган оилавий мутахассисга мурожаат килиш мажбурий килиб куйилган. Бундан оиладаги зуравонлик ёки болаларни угрилаш билан боглик низолар мустасно. Шунингдек, мамлакатдаги Оилавий муносабатлар марказлари федерал бюджет х,исобидан молиялаштирилади.

Ирландияда эр-хотинлар медиация билан бепул таъминланади. Швецияда 90 фоиз ота-оналар бевосита ёки билвосита болаларга тааллукли булган масалаларни медиация тартибида ёки узлари мустакил равишда х,ал килишни афзал куришади.

Данияда бепул судгача ва суд давомидаги медиация боласини куришишда тускинликка учраётган шахсларга такдим килиниши белгилаб куйилган.

Австрияда Оилавий медиаторларнинг консультатив кенгаши ташкил килинган булиб, у давлат бюджетидан молиялаштирилиши белгиланган.

Узбекистонда гарчи «Медиация тугрисида»ги ^онун кабул килинган булсада, унинг оилавий медиацияга, шу жумладан, болаларнинг тарбияси билан боглик низоларга нисбатан татбик килиниши жуда суст кечмокда. Очик манбаларда фукароларнинг мазкур институтдан фойдаланилаётгани тугрисида маълумотлар учрамайди. Шундан келиб чиккан х,олда медиациянинг назарий-хукукий асосларини янада мустах,камлаш зарур булади.

Н.Имомов, М.Баратов, ^.Мех,монов каби узбек цивилист олимлари х,ам таъкидлаганларидек, Узбекистон Республикасининг "Медиация тугрисида"ги ^онуни

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

оилавий муносабатларга хам татбик этилиши мустахкамланган булса-да, Оила кодексида эр-хотин уртасида юзага келган низони медиатор воситасида хал килиш механизми мавжуд эмас. Эр-хотин судга никохдан ажратиш хакида даъво ариза билан мурожаат килганда, суд агар томонларга ярашиш учун мухлат берса, у холда эр-хотинни медиаторга мажбурий юбориши зарур. Ушбу коида Оила кодексида уз ифодасини топиши зарур, чунки медиатор махалла хузуридаги яраштирув комиссиясидан фаркли равишда эр-хотин уртасида юзага келган холатга малакали хукукий бахо беради ва улар уртасидаги низони хал килишга амалий ёрдам беради. МУ^ОКАМА

Бизнингча, ушбу олимларнинг фикрлари хакикатдан тугри, аммо эр-хотинни медиаторга мажбурий юбориш уларнинг судга мурожаат килиш буйича конституциявий хукукига дахл килмаслиги лозим булади.

Шунингдек, айрим мутахассислар оилавий медиация, шу жумладан, болалар тарбияси билан боглик низоларни хал этишда биргаликдаги медиация (co-mediation) амалиётини жорий этиш зарурлигини таъкидлайдилар. Масалан, Австрияда оилавий ко-медиациянинг тармоклараро модели таркалган булиб, бунда медиация икки нафар медиатор томонидан амалга оширилади. Улардан бири психология (психолог, психотерапевт ёки оилавий низолар сохасида тегишли таълим даражасига эга бошка шахслар) сохасидаги мутахассис булсалар, иккинчиси юриспруденция сохасидаги мутахассис булади (юрист, адвокат, нотариус).

Шунингдек, икки нафар эмас, балки икки ва ундан ортик шахс иштирокида ко -медиаторлар таркибини шакллантириш мумкин. Бунда томонларнинг талабидан келиб чиккан холда гендер тенглигига амал килиниши максадга мувофик.

Аммо хар кандай холатда хам оилавий медиацияда болаларнинг хукук ва манфаатларини таъминлашга юкори даражада эътибор каратилиши унинг энг асосий узига хослиги хисобланади. Ушбу принцип Европа Кенгаши Вазирлар кумитасининг Оилавий низолардаги медиация тугрисида Rec № (98)1 тавсияларида уз аксини топган. Мазкур тавсияга кура медиаторга болаларнинг хукук ва манфаатларига алохида эътибор каратиш ва ота-оналарга умумий болалари фаровон хаёт кечириши хакида гамхурлик килиш уларнинг энг асосий мажбурияти эканлиги хакида эслатиш тавсия килинган.

Шу сабабли оилавий медиаторга томонларнинг келишуви болаларнинг манфаатларига зид булган такдирда медиацияни тухтатиш хукуки берилган.

Е.Г.Куропацкаянинг таъкидича, айнан шунинг учун хам никох-оила низолари, хусусан, болалар тарбияси билан боглик низоларни куриб чикишда медиация тартибини куллаш зарур хисобланади.

Х,акикатдан хам судья учун юзага келган низо буйича томонлар узаро келишувга эриша олмаган холатда карор кабул килиш осон эмас. Бизнингча, вояга етмаган болалар манфаатларини химоя килиш максадида оилавий низо томонларини медиаторга юбориш максадга мувофик булиб, бунда вояга етмаганларнинг хукукларига зид келишувга эришилмаслиги таъминланиши лозим.

Шунингдек, Россия, Беларусь ва бошка мамлакатларда таълим муассасаларида медиация фаолияти йулга куйилган булиб, унда педагог, психолог, ота-оналар ва хукукшунос иштирок этиши белгиланган. Эътиборли жихати ушбу жараёнда хукукшунос иштироки мажбурий хисобланмайди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Мактаб медиацияси ота-она ва болалар, укитувчи ва ота-оналар ёки болалар уртасида келиб чикадиган низоларни хал килишга мулжалланган булади. Координатор ва медиаторлардан ташкил топади ва директор буйруги билан тасдикланади. Мактаб медиацияси уз фаолиятини мактаб кенгаши томонидан тасдикланадиган ва Кузатув кенгаши томонидан келишиладиган низом асосида амалга оширади.

Мактаб медиациясини амалга ошириш учун Мактаб медиация хизмати тузилади ва у интизомий хамда криминал характердаги мурожаатларни куриб чикади. Хизмат уз фаолиятини холислик ва ихтиёрийлик принципларига асосланган холда олиб боради.

Шундан келиб чиккан холда Узбекистон мактабларида хам мазкур хизматни ташкил килиш мумкин. Негаки охирги вактларда укитувчи укувчини ургани ёки ота-она томонидан педагогларни уриши ёки зуравонлик килиш холатлари кузатилиб турибди. Мактаб медиация хизмати ишнинг ана шу даражагача бориб етмасдан хар иккала томон учун макбул шаклда хал килинишига ёрдам беради. ХУЛОСА

Юкорида келтириб утилган олимларнинг фикрлари, миллий ва хорижий тажриба тахлилидан келиб чиккан холда болалар тарбияси билан боглик булган низоларни бартараф этишда медиация тартибини куллаш юзасидан куйидаги хулосаларга келиш мумкин:

1. Болалар тарбияси билан боглик булган низоларни бартараф этишда медиация тартибини куллашда медиатор сифатида нафакат юрист, балки педагог, психолог ва катта хаёт тажрибасига эга булган намунали жамоатчилик вакиллари иштирок этиши мумкин;

2. Ривожланган хорижий давлатлар тажрибасидан фаркли равишда МДХ,, шу жумладан, Узбекистонда оилавий медиация институти хали кенг таркалиб улгургани йук.

Ушбу хулосаларга кура куйидагиларни таклиф килиш мумкин:

1. Узбекистон Республикаси Оила кодексида эр-хотин уртасида юзага келган низони медиатор воситасида хал килиш механизми мавжуд эмас. Эр-хотин судга никохдан ажратиш хакида даъво ариза билан мурожаат килганда, суд агар томонларга ярашиш учун мухлат берса, у холда эр-хотинни медиаторга мажбурий юбориши керак, аммо бу низо томонларининг судга мурожаат килиш хукукини чеклаш хисобига булмаслиги лозим;

2. Болалар тарбияси билан боглик низоларни хал этишда биргаликдаги медиация (co-mediation) амалиётини жорий этиш керак. Ушбу холатда низо бола психологиясидан келиб чиккан холда тармоклараро мутахассислар (педагоглар, психолог ва юрист) иштирокида куриб чикилиши максадга мувофик булади;

3. Таълим муассасаларида болалар таълим-тарбияси билан боглик низоларни хал килиш (болалар уртасида, ота-оналар уртасида, укитувчи ва укувчи ёки ота-оналар уртасида юзага келадиган) учун таълим муассасаларида медиация институтини жорий килиш максадга мувофик. Бу юзага келган вазиятнинг янада чигаллашишининг олдини олишга хизмат килиши мумкин.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

REFERENCES

1. Узбекистонда оилавий ажрашишлар кескин купайди. https://kun.uz/news/2021/07/06/ozbekistonda-oilaviy-ajrashishlar-keskin-ortdi

2. Биз билган "оддий" ажрашишларнинг оддий булмаган окибатлари. https://zamin.uz/jamiyat/84915-biz-bilgan-oddij-azhrashishlarning-oddij-blmagan-oibatlari.html

3. Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 11 сентябрдаги «Болалар тарбияси билан богли; булган низоларни хал килишда судлар томонидан конунларни куллаш амалиёти тугрисида» 23-сон карори. https://lex.uz/docs/1447402

4. Musayeva, S. (2022). DESCRIPTION OF MODERN MARKETING RESEARCH METHODS IN THE MARKET ECONOMY. Science and innovation, 1(A5), 33-38.

5. Дубинина И. А. Семейная медиация как эффективный способ разрешения семейных споров. Молодой ученый. Международный научный журнал, № 25 (315) / 2020.

6. Узбекистон Республикасининг 2018 йил 3 июлда кабул килинган "Медиация тугрисида"ги УР^-482-сон ^онуни https://lex.uz/docs/3805227

7. Чефранова Е.А. Семейное право. Учебник для академического бакалавриата Изд. 5, пер. и доп, 2021.

8. Musayeva, S. (2022). IMPORTANCE OF MARKETING SERVICE IN ENTERPRISES IN THE CONDITIONS OF IMPLEMENTATION OF DEVELOPMENT STRATEGY IN UZBEKISTAN. Science and innovation, 1(A4), 280-286.

9. Мужиченко, А. В. Некоторые актуальные аспекты классификации гражданских дел, связанных с воспитанием детей / А. В. Мужиченко. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2020. — № 28 (318). — С. 177-181. — URL: https://moluch.ru/archive/318/72552/ (дата обращения: 17.04.2022).

10. З.Н.Эсанова. Понятие и виды споров, связанных с воспитанием детей, причины их возникновения, меры их предотвращения и пути решения. Ученые записки Худжандского государственного университета им. академика Б. Гафурова. Гуманитарные науки. Худжанд, 2009. Стр. 123-126

11. Доржиева С. В. Об альтернативной процедуре урегулирования споров, связанных с воспитанием детей. Право и практика, 2019. № 3. Стр. 187

12. Гордийчук Н.В. Особенности семейной медиации при разводах // Психология и психотерапия семьи. 2017. № 2. С. 15.

13. Musayeva, S., & Raxmanova, A. (2022). ANALYSIS OF MARKETING ACTIVITIES IN JSC" KHOVRENKO" OF SAMARKAND REGION. Science and innovation, 1(A5), 130134.

14. Торосян Р.А. Защита прав и свобод человека и гражданина при осуществлении семейной медиации // Медиация в семейном конфликте. Сборник материалов II Всероссийской научно-практической конференции. Саратов: Саратовский источник. 2018. С. 103-106.

15. Сайт Министерства юстиции Великобритании: URL: https://www.gov.uk/government/ publications/familymediation (дата обращения: 17.04.2022г)

16. Трофимец И.А. Медиация и расторжение брака // Российский судья. - 2014. - № 10. -С. 18.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

17. В.В.Богульмова, Д.С.Муссагалиева. Применение процедуры медиации в международных семейных спорах. Молодой ученый. Международный научный журнал. № 52 (290) / 2019. Стр. 93.

18. Куатова А. Особенности процедуры медиации в семейных спорах // Publishing house Education and Science s.r.o. [Электронный ресурс]. - Режим доступа. : http : www.rusnauka.com /. - Дата доступа: 14.04.2022.

19. Пантелеева И.А.Семейная медиация как альтернативная процедура разрешения споров // Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского. 2014. № 1. С. 455.

20. Н.Имомов, М.Баратов, ^.Мех,монов. Узбекистонда оилавий ажримлар эпидемияга айландими? https://nuz.uz/uz/zhamoat/1190532-%D1%9Ezbekistonda-oilavij-azhrimlar-epidemiyaga-ajl andimi.html

21. Рекомендация № R (98)1 Комитета Министров Совета Европы 2 января 1998 г. касательно медиации в семейных вопросах. Альтернативные механизмы разрешения споров. Обзор зарубежного опыта. Составитель: Х.Ёдгоров. Тошкент - 2017.

22. Куропацкая Е.Г. Медиация как способ защиты прав ребенка в Российской Федерации // Законы России: опыт, анализ, практика. - 2015. - № 8. - С. 71.

23. Основы медиативно-восстановительных технологий для участников образовательных отношений: Методические материалы. М., 2019. — С. 68

24. https://kun.uz/news/2019/09/17/oqituvchi-maktabda-oquvchini-urdi-kim-qanday-fikrda; https://kun.uz/news/2021/05/08/navoiyda-ham-oqituvchi-kaltaklandi-masalani-yopdi-yopdi-qilishmoqchimi

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.