Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТЬ И ЗНАЧЕНИЕ ПРАВОВЫХ РЕЖИМОВ ПРИНИМАЕМЫХ К СУБЪЕКТАМ ТРУДОВЫХ ОТНОШЕНИЙ В МЕЖДУНАРОДНОМ ЧАСТНОМ ПРАВЕ'

ОСОБЕННОСТЬ И ЗНАЧЕНИЕ ПРАВОВЫХ РЕЖИМОВ ПРИНИМАЕМЫХ К СУБЪЕКТАМ ТРУДОВЫХ ОТНОШЕНИЙ В МЕЖДУНАРОДНОМ ЧАСТНОМ ПРАВЕ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
117
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Review of law sciences
Ключевые слова
трудовые отношения / участие иностраного элемента / свобода выбора / применяемое право / стороны трудовых отношений / национальный режим / режим недопущения дискриминации / режим взаимности. / labor relations / foreign elements / the freedom of choice / applicable law / parties of labor relations (lex voluntatis) / national treatment / treatment of non-discrimination / most favored nation treatment / reciprocal treatment.

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Б.Мусаев

в данной статье рассматривается роль трудовых отношений в международном частном праве. Проведен анализ национальных и международных правовых актов в области трудовых отношений, а также отражено содержание правовых режимов, применяемых к лицам с участием иностранного элемента.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE AND PECULARITY OF LEGAL REGIMES APPLYING TO THE SUBJECTS OF LABOUR RELATIONS IN INTERNATIONAL PRIVATE LAW

this article examines the role of labor relations in private international law, as well as an analysis of national and international legal instruments in the field of labor relations reflected the substance of the legal regimes applicable to entities with foreign element.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТЬ И ЗНАЧЕНИЕ ПРАВОВЫХ РЕЖИМОВ ПРИНИМАЕМЫХ К СУБЪЕКТАМ ТРУДОВЫХ ОТНОШЕНИЙ В МЕЖДУНАРОДНОМ ЧАСТНОМ ПРАВЕ»

THE IMPORTANCE AND PECULARITY OF LEGAL REGIMES APPLYING TO THE SUBJECTS OF LABOUR RELATIONS IN INTERNATIONAL PRIVATE LAW

B.MUSAE V a Tashkent State University of Law, Tashkent, 100047, Uzbekistan a Tashkent State University of Law

ОСОБЕННОСТЬ И ЗНАЧЕНИЕ ПРАВОВЫХ РЕЖИМОВ ПРИНИМАЕМЫХ К СУБЪЕКТАМ ТРУДОВЫХ ОТНОШЕНИЙ В МЕЖДУНАРОДНОМ ЧАСТНОМ

ПРАВЕ

Б.МУСАЕВ a Ташкентский государственный юридический университет, Ташкент, 100047, Узбекистан

a Ташкентского государственного юридического университета

ХАЛЦАРО ХУСУСИЙ ХУЦУЦДА МЕХДАТ МУНОСАБАТЛАРИ СУБЪЕКТЛАРИГА НИСБАТАН ТАТБИЦ ЦИЛИНАДИГАН ХУЦУЦИЙ РЕЖИМЛАРНИНГ АХАМИЯТИ ВА УЗИГА ХОСЛИГИ

Б.МУСАЕВ a Тошкент давлат юридик университети, Тошкент, 100047, Узбекистон aТошкент давлат юридик университети

Аннотация: мазкур мацолада халцаро хусусий ууцуцда меунат муносабатларининг тутган урни, узига хос жщатлари, шунингдек меунат муносабатлари сощсидаги миллий ва халцаро ууцуций уужжатлар тащил цилиниб, чет эл элементи билан мураккаблашган меунат муносабатлари субъектларига нисбатан цулланиладиган ууцуций режимларнинг мазмуни ёритилган.

Калит сузлар: чет эл элементи билан мураккаблашган меунат муносабатлари, ууцуцни эркин танлаш (lex voluntatis), миллий режим, дискриминацияга йул цуймаслик режими, энг куп цулайлик яратиш режими, узаролик режими.

Аннотация: в данной статье рассматривается роль трудовых отношений в международном частном праве. Проведен анализ национальных и международных правовых актов в области трудовых отношений, а также отражено содержание правовых режимов, применяемых к лицам с участием иностранного элемента.

Ключевые слова: трудовые отношения, участие иностраного элемента, свобода выбора, применяемое право, стороны трудовых отношений, национальный режим, режим недопущения дискриминации, режим взаимности.

Annotation: this article examines the role of labor relations in private international law, as well as an analysis of national and international legal instruments in the field of labor relations reflected the substance of the legal regimes applicable to entities with foreign element.

Keywords: labor relations, foreign elements, the freedom of choice, applicable law, parties of labor relations (lex voluntatis), national treatment, treatment of non-discrimination, most favored nation treatment, reciprocal treatment.

Халккаро хусусий хукук; томонидан тартибга солинадиган хусусий--хукукий муносабатлар доирасида нафаккат фукаролик, балки оила муносабатлари, чет эл хукукий

тартиботи билан боглик булган ва уни тартибга солишда хусусий хукукнинг категорияларидан фойдаланадиган мехнат муносабатлари хам алохида ахамият касб этади.

Илмий адабиётларда мехнат муносабатлари бугунги кунда коида тарикасида халкаро хусусий хукукнинг умумий масалаларидан алохида холда куриб чикилаётганлиги кайд этилади [1]. Шундай муносабатларни тартибга солувчи хукукий нормалар тизими коллизион коидалар ва моддий-хукукий нормалардан иборат булган мустакил хукук сохаси - халкаро хусусий мехнат хукукини ташкил килади [2].

Халкаро хусусий мехнат хукуки узида чет эл хукукий тартиботи билан боглик булган мехнат муносабатларини тартибга солишни назарда тутиши билан характерланади [3]. Ушбу фикр миллий мехнат конунчилиги нормаларида оммавий хукукий нормалар акс эттирилганлиги ва чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тартибга солишга каратилган коллизион нормалар конунчилигимизда етарлигича белгиланмаганлигида намоён булади.

Хорижий мамлакатлар тажрибасидан маълумки, халкаро мехнат муносабатлари доирасини тартибга солувчи нормаларда умумий асослардаги халкаро хусусий хукукнинг асосий тамойиллари, институтлари ва умумий категориялари курсатиб утилади. Шу билан бирга, хорижий давлатларнинг конунчилик тажрибаси шуни курсатадики, уларда чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатлари махсус халкаро хусусий хукук тугрисидаги конунлар ёрдамида (Австрия, Венгрия, Польша, Руминия, Чехия ва бошкалар) ёки Фукаролик кодекси (Албания, Германия, Канада ва бошкалар) билан тартибга солинади [4].

МДХ, давлатларида ва миллий конунчиликдаги мехнат хукуки нормаларининг тарихий ривожланиш жараёнига эътибор каратадиган булсак, чет эл фукаролари иштирокидаги мехнат муносабатларини тартибга солувчи нормаларнинг мехнат конунчилигида назарда тутилмаганлиги, ушбу нормаларни мехнат хукукига эмас, балки халкаро хусусий хукук нормалари доирасига киритиш учун асос булиб хизмат килган. Бугунги кунда чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тартибга солишга каратилган коллизион нормалар мехнат конунчилиги доирасида белгилаб берилмокда. Шунга карамасдан, миллий хукукий доктринада чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларининг хукукий урганиш масалалари халкаро хусусий хукукнинг предмети доирасига киритилган.

Г.С.Скачкова бундай фикрга уз эътирозини билдирар экан: "мехнат конунчилиги ва бошка махсус конунларда чет эл фукаролари иштирокидаги мехнат муносабатларини тартибга солишга каратилган хукукий нормалар назарда тутилган булса-да, бугунги кунда айрим муаллифлар хали-хануз чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тартибга солишни халкаро хусусий хукукнинг сохаси сифатида курмокдалар", - деб кайд этади [5].

Бизнингча, бундай фикр тарафдорлари фукаролик конунчилигининг императив нормаларига риоя килган холда, хар кандай хусусий-хукукий муносабатлар коллизион йул билан хал килиниши хакидаги коидани унутмасликлари лозим. Уз навбатида, халкаро хусусий-хукукий нормалар шартнома тарафларига ушбу шартномага нисбатан кулланиладиган хукукни эркин танлаш имкониятини беради. Мехнат конунчилиги эса бир мамлакат хукукига буйсунувчи субъектларга бундай хукукни танлаш эркинлигини такдим этмайди, бунинг оддий сабаби - ушбу тарафларнинг шахсий конуни битта давлатга буйсундирилган. Бу уринда М.М.Богуславскийнинг: "Чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларига нисбатан халкаро хусусий хукукнинг умумий тушунчалари ва коидалари кулланилади" [6], - деган фикрида тула асос бор.

Г.К.Дмитриева хам худди шундай фикрни илгари сурган булиб, унинг фикрича, чет эл элементи билан мураккаблашган фукаролик-хукукий муносабатлар сингари мехнат муносабатлари хам халкаро хусусий хукукнинг предмети доирасига киради [7]. Н.Ю.Ерпылеванинг: "халкаро хусусий хукук концепциясининг тор доирада талкин килиниши хам ушбу хукук сохасини комплекс характерини инобатга олган холда, унинг

предмети доирасига жисмоний шахсларнинг мехнат муносабатларини тартибга солувчи нормаларни киритиш имкониятини беради" [8], - деган фикрлари уринлидир.

Фукаролик хукукидан фаркли равишда халкаро мехнат муносабатлари узида оммавий-хукукий характерни хам назарда тутади. Халкаро хусусий хукук доирасига кирувчи чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларига хукукий бахо беришда куйидагиларни инобатга олиш лозим: биринчидан, чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тартибга солишга каратилган халкаро нормалар оммавий-хукукий характер касб этади; иккинчидан, худди шундай характердаги оммавий хукукий нормалар купчилик миллий конунчилик хужжатларида хам назарда тутилган. Бундай оммавий-хукукий тартибга солинувчи муносабатларга давлатлар худудида чет эл фукароларини руйхатдан утказиш, чет эл ишчи кучларини жалб килишга рухсатнома олиш хамда бошкаларни курсатиб утиш мумкин.

Мехнат хукуки худди оила хукуки каби оммавий-хукукий ва хусусий-хукукий коидаларнинг тасодифий жамланмаси булса-да, одатда, мехнат хукуки миллий-хукукий доктриналарда миллий-хусусий хукук таркибига киритилади. Давлатнинг ушбу хукукий муносабатларга аралашуви факатгина давлатнинг фаол ижтимоий сиёсат юритиш зарурияти, чукур ижтимоий узгаришларнинг олдини олиш учун иш берувчи ва ходим уртасидаги манфаатлар мувозанатини таъминлаш, жамиятда баркарорлик урнатиш ва ишсизликни максимал даражада камайтиришга каратилганлиги билан характерланади. Замонавий мехнат муносабатларидаги асосий назарий караш саналган ижтимоий шерикчиликнинг вужудга келиши ва ривожланиши хам ушбу холатлар билан чамбарчас богликдир.

Юкоридагилардан келиб чиккан холда айтиш мумкинки, бугунги кунда мехнат хукуки - бу оммавий-хукукий ва хусусий-хукукий муносабатларни тартибга солувчи комплекс аралаш хукук сохасидир. Бизнингча, халкаро хусусий хукук нормалари билан тартибга солинувчи мехнат муносабатлари уз ичига Узбекистонда мехнат фаолиятини амалга оширувчи иш берувчилар, чет эл ташкилотлари иштирокидаги кушма корхоналар, чет эл фукаролари ва фукаролиги булмаган шахслар иштирокидаги муносабатларни камраб олади.

Энди бевосита мехнат муносабатларида чет эл хукуки субъектларига нисбатан татбик килинадиган хукукий режимларга тухталиб утсак. Чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларига нисбатан куйидаги асосий хукукий режимлар кулланилиши назарда тутилган: миллий режим; дискриминацияга йул куймаслик (тенглик) режими; энг куп кулайлик яратиш режими; узаролик режими.

Ушбу режимлар орасида мехнат муносабатларига нисбатан, купинча, хорижий мамлакатлар мехнат конунчилигида ва халкаро келишувларда миллий режим татбик килиниши белгиланган. Ушбу режим Узбекистон Республикаси худудидаги чет эл фукаролари ва фукаролиги булмаган шахслар иштирокидаги мехнат муносабатларига нисбатан Узбекистон мехнат конунчилиги татбик килинишини англатади.

1998 йил 1 майда кабул килинган Узбекистон Республикасининг "Ахолини иш билан таъминлаш тугрисида"ги (янги тахрири) ^онуни 1-моддасига биноан ахолини иш билан таъминлаш тугрисидаги конун хужжатлари Узбекистон Республикаси фукароларига, шунингдек Узбекистон Республикаси худудида доимий яшаб келаётган чет эл фукаролари хамда фукаролиги булмаган шахсларга хам татбик этилади [9].

1994 йилги "Мехнаткаш-мигрантларнинг ижтимоий химояси ва мехнат миграцияси сохасидаги хамкорлик хакида"ги МДХ, келишувига биноан хам чет эл фукаролари иштирокидаги мехнат муносабатларига улар доимий мехнат килаётган МДХ, давлатининг конунчилиги татбик килинади ва улар ушбу давлатнинг конунчилигида назарда тутилган хукукларга эга буладилар, шунингдек мажбуриятларни бажарадилар.

Дискриминацияга йул куймаслик (тенглик) режими шуни англатадики, хар бир давлат уз фукароларига яратган мехнат муносабатлари сохасидаги хукукий шарт-шароитларни уз худудида мехнат килаётган чет эл фукароларига нисбатан хам улардан кам булмаган холатда яратиб бериши лозим.

Хусусан, 1995 йилда МДХ, доирасида кабул килинган "МДХ, давлатларидаги мехнат ресурслари миграцияси хакида"ги тавсиявий хужжатга биноан мехнаткаш-мигрантлар мехнат шартномасини тузиш вактида ишга кабул килувчи давлатнинг фукаролари билан ишга кабул килиш, мехнат шартномасини бекор килиш, мехнат шартларини белгилаш (иш хаки, мехнат режими, согликни саклаш, мехнат гигиенасини таъминлаш), мехнат сохасидаги ижтимоий химоя масалаларида тенг хукукларга эга буладилар.

Мехнат муносабатларига нисбатан татбик килинадиган энг куп кулайлик яратиш режими, давлатлар олдига хамкор давлат ва унинг хукуки субъектларига хар кандай учинчи давлатнинг фукароларига нисбатан кулланиладиган мехнат хукукий шартларига караганда имтиёзли коидаларни (кулайрок) конунчиликда белгилаш мажбуриятини юклайди.

Узаролик режимига кура чет эл давлати томонидан агар иккинчи давлат худудида унинг фукароларига нисбатан кушимча кулай шарт-шароитлар такдим этилган такдирда, уша давлатнинг фукароларига нисбатан уз худудида худди шундай кушимча кулай шарт-шароитлар яратишини англатади.

Мисол сифатида Япония конунчилигини курсатиш мумкин. Япония конунчилигида мехнат муносабатларига нисбатан энг куп кулайлик яратиш коидаси япон миллатига мансуб бошка давлатларнинг фукароларига нисбатан татбик килиниши назарда тутилган [10].

Энди бевосита Узбекистон Республикаси Мехнат кодекси нормаларига эътибор каратадиган булсак, чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тартибга солишга каратилган нормалар алохида махсус модда тарикасида баён килинмаган. Мехнат кодексининг Узбекистон Республикаси фукароси булмаган шахсларга нисбатан мехнат тугрисидаги конун хужжатларининг кулланилиши номли 11-моддасида мехнат тугрисидаги конун хужжатлари иш берувчи билан тузилган мехнат шартномаси буйича Узбекистон Республикаси худудида ишлаётган чет эл фукаролари хамда фукаролиги булмаган шахсларга хам татбик этилади, деб белгилаб куйилган [11].

Ушбу норма мазмунидан куриниб турибдики, агар хар кандай чет эл фукароси ёки фукаролиги булмаган шахс Узбекистон худудида мехнат шартномаси тузган холда мехнат фаолиятини амалга ошираётган булса, унинг мехнат муносабатларига нисбатан Узбекистон Республикаси конунчилиги татбик килинади.

Ушбу норма мохиятидан келиб чикадики, унда Узбекистон Республикасида мехнат килаётган чет эл фукаролари ва фукаролиги булмаган шахсларнинг мехнат муносабатларини тартибга солиш хеч кандай истисноларсиз Узбекистон Республикаси конун хужжатларига мувофик хал килинади, деган бир томонлама коллизион норма баён килинган.

Мазкур тахлил килинаётган норма куйидаги хукукий масалаларни аник белгилаб беришга каратилмаганлиги билан диккатга сазовор: биринчи, иш берувчининг шахсий конуни кайси давлатга тааллуклилиги масаласини; иккинчи, мехнат шартномасида тарафларнинг эрк мухториятини куллаш имкониятини; учинчидан, Узбекистон худудига консуллик ва бошка дипломатик вазифаларни бажариш учун келган чет эл фукароларининг мехнат муносабатларини тартибга солиш масалалари ва бошкалар.

Шу билан бирга, Мехнат кодексининг 12-моддасида чет эллик юридик ва жисмоний шахсларга тулик ёки кисман тегишли булган ва Узбекистон Республикаси худудида жойлашган корхоналарда Узбекистон Республикасининг мехнат тугрисидаги конун хужжатлари кулланилади, деган коиданинг урнатилганлиги Узбекистон худудидаги барча мехнат муносабатларини тартибга солиш Узбекистон хукукига буйсундирилганлигини англатади.

Мазкур норма Узбекистон Республикаси худудида чет эллик фукаролар ва фукаролиги булмаган шахсларга нисбатан миллий тартиб коидалари кулланилишини назарда тутади. Мазкур норма уз вактида тугридан-тугри чет эллик фукаро ва фукаролиги булмаган шахсларга Узбекистон Республикаси худудида мехнат килиш хукукларини такдим этмайди. Мазкур муносабатлар конуности хужжатларида батафсил белгилаб берилган булиб, ушбу хужжатлар сирасига Узбекистон Республикаси Вазирлар

Махкамасининг 1995 йил 19 октябрдаги 408-сонли "Узбекистон Республикаси фукароларининг чет элдаги хамда хорижий фукароларнинг республикадаги мехнат фаолияти тугрисида"ги ва 2003 йил 12 ноябрдаги "Узбекистон Республикаси фукароларининг чет эллардаги мехнат фаолиятини ташкил этилишини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карорлари киради.

Узбекистонда халкаро хусусий мехнат муносабатларини хукукий тартибга солувчи конунчиликни такомиллаштириш механизмлари батафсил тахлил килинган холда куйидаги фикр-мулохазалар ва таклифларни илгари суриш мумкин:

1. Мехнат кодексининг 10 - 12-моддалари мазмун мохиятига эътибор каратсак, ушбу нормалар чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тартибга солишга каратилган коллизион нормаларни назарда тутмайди. Шу билан бирга, ушбу муносабатларга нисбатан коллизион нормаларни харакатланишига хеч кандай имконият колдирмаган;

2. Мехнат кодексининг 11-моддасига биноан мехнат тугрисидаги конун хужжатлари иш берувчи билан тузилган мехнат шартномаси буйича Узбекистон Республикаси худудида ишлаётган чет эл фукаролари хамда фукаролиги булмаган шахсларга хам татбик этилади. Ушбу нормадан куриниб турибдики, агар хар кандай чет эл фукароси ёки фукаролиги булмаган шахс Узбекистон худудида мехнат шартномаси тузган холда мехнат фаолиятини амалга ошираётган булса, унинг мехнат муносабатларига нисбатан Узбекистон Республикаси конунчилиги татбик килинади.

Лекин Мехнат кодексининг ушбу нормалари иш берувчининг шахсий конуни кайси давлатга тааллуклиги масаласини, мехнат шартномасида тарафларнинг эрк мухториятини куллаш имкониятини, ходимларнинг ижтимоий химояси, ходимнинг жамоа келишувларида иштирокининг узига хослиги каби бир катор масалаларни назарда тутмаган. Бу эса, уз навбатида, ушбу нормаларни янги тахрирда ривожланаётган халкаро хусусий-хукукий мехнат муносабатларидан келиб чиккан холда кайта куриб чикиш заруриятини олдимизга куяди;

3. Юкорида тахлил килинган муаммоли вазиятларни хал килиш учун дастлаб Узбекистон Республикасининг Мехнат кодексининг 11 -моддасини янги тахрирда ишлаб чикиб, куйидагича баён килиш максадга мувофик саналади:

"Мехнат тугрисидаги конун хужжатлари иш берувчи билан тузилган мехнат шартномасига асосан Узбекистон Республикаси худудида мехнат килаётган чет эл фукаролари хамда фукаролиги булмаган шахсларга, чет эл фукаролари, фукаролиги булмаган шахслари иштирокида ёки бевосита улар томонидан ташкил килинган ташкилотларга, шунингдек халкаро ташкилотларга ва чет эл юридик шахсларига, трансмиллий корпорациялар ва уларнинг филиаллари, ваколатхоналари, ташкилий тузилмалари, шуъба корхоналарига хам татбик этилади, агар Кодекс хамда Узбекистон Республикасининг халкаро шартномаларида бошкача холатлар назарда тутилган булмаса".

Юкоридаги Мехнат кодексида назарда тутилган умумий коллизион нормаларни тахлил килиш оркали шунга амин булиш мумкинки, ушбу нормалар худудийлик ва миллий режим коидаларини белгилаб бериш билангина чекланади. Демак, бу борада Мехнат кодекси нормалари бугунги кунда чет эл элементи билан мураккаблашган мехнат муносабатларини тулик равишда тартибга солиш имкониятини бермайди. Бу борадаги коллизион нормаларни такомиллаштиришга каратилган таклифларни ишлаб чикиш оркали ушбу сохадаги нормаларга тизимлилик касб этиш долзарб ахамиятга эга.

References:

1. Tolstix V.L. Kollizionnoye regulirovaniye trudovix otnosheniy // Trudovoye pravo. - 2003.

2. Zvekov V.P. Mejdunarodnoye chastnoye pravo. Uchebnik. - M., 2004. - S. 44 - 45.

3. Andriyanova M.A. Trudoviye otnosheniya s uchastiyem inostransev v sisteme mejdunarodnogo chastnogo i trudovogo prava Rossii: Avtoref. diss. kand-ta yurid. nauk. - M., 2002.

4. Mejdunarodnoye chastnoye pravo. Inostrannoye zakonodatelstvo. // Sost. Jiltsov A.N., Muranov A.I. - M.: Statut, 2000. - S. 321-322.

5. Skachkova G.S. Rasshireniye sferi deystviya trudovogo prava i differensiatsii yego norm. - M., 2003. - S. 16 - 17.

6. Boguslavskiy M.M. Mejdunarodnoye chastnoye pravo. Uchebnik. 6-ye izd., pererab. i dop. - M.: Norma: INFRA-M, 2012. - S. 704.

7. Mejdunarodnoye chastnoye pravo. Uchebnik // Otv. red. G.K. Dmitriyeva. - M., 2006. - S.121-123.

8. Yerpileva N.Yu. Mejdunarodnoye chastnoye pravo. Uchebnik. - M., 2005. - S. 110-111.

9. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi. - 1998. - № 5 - 6. 97-modda.

10. Matrusova T. N. Gosudarstvennoye regulirovaniye sferi truda v Yaponii // Trud za rubejom. -2006. - №1. - S. 11.

11. O'zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi. Rasmiy nashr - O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi. - T.: Adolat, 2011. - B. 276.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.