Научная статья на тему 'Основные политические принципы воспитания молодежи в духе военного патриотизма'

Основные политические принципы воспитания молодежи в духе военного патриотизма Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
58
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
патриотическое / воспитание / военно-патриотическое воспитание / кластер / инновационный учебный кластер. / patriotic / education / military-patriotic education / cluster / innovative learning cluster.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Агзам Мирзаев

Современная социокультурная ситуация, динамика нормативно-правовой базы в образовании, активные исследования по решению проблемы военнопатриотического воспитания в инновационных системах образования, изучение принципов военно-патриотического воспитания в контексте инновационного образовательного кластера. Для решения исследовательской задачи автор статьи использовал теоретические методы исследования: теоретический анализ, обобщение и синтез полученных данных, подобие, сравнение, абстракция, конкретизация, формализация. Реализация средств организаций и учреждений в области образования, обороны, культуры, медицины и других социальных сферах в условиях совместной деятельности всех субъектов процесса, совместного преодоления трудностей, личностного развития, сущности защиты Родины, этнопедагогического, социальнопедагогический, критический анализ социокультурных и других подходов позволил автору сделать вывод о перспективности гуманитарно-кластерного подхода. В статье представлена структура принципов военнопатриотического воспитания, разработанная автором в рамках инновационного тренировочного кластера, а именно принципы преемственности, новизны, субъективности, здоровья, ресурсной согласованности, нормативного регулирования, концептуальной целостности, взаимодополняемости

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Basic political principles of educating young people in the spirit of military patriotism.

The current socio-cultural situation, the dynamics of the regulatory framework in education, active research on solving the problem of military-patriotic education in innovative education systems, the study of the principles of militarypatriotic education in the context of innovative education cluster. To solve the research problem, the author of the article used theoretical research methods: i.e. theoretical analysis, generalization and synthesis of the obtained data, similarity, comparison, abstraction, concretization, formalization. Realization of funds of organizations and institutions in the field of education, defense, culture, medicine and other social spheres in the conditions of joint activity of all subjects of process, joint overcoming of difficulties, personal development, essence of defense of the Motherland, ethnopedagogical, sociopedagogical, a critical analysis of socio-cultural and other approaches allowed the author to conclude that the humanitarian-cluster approach is promising. The article describes the structure of the principles of military-patriotic education, developed by the author in the framework of an innovative training cluster, is the principles of continuity, novelty, subjectivity, health, resource consistency, normative regulation, conceptual integrity, complementarity.

Текст научной работы на тему «Основные политические принципы воспитания молодежи в духе военного патриотизма»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Basic political principles of educating young people in the spirit of military patriotism.

Agzam MIRZAEV 1

Specialized branch of Tashkent State Law University

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received January 2021 Received in revised form 15 January 2021 Accepted 20 February 2021 Available online 7 March 2021

Keywords:

patriotic education military-patriotic education cluster

innovative learning cluster

The current socio-cultural situation, the dynamics of the regulatory framework in education, active research on solving the problem of military-patriotic education in innovative education systems, the study of the principles of military-patriotic education in the context of innovative education cluster. To solve the research problem, the author of the article used theoretical research methods: i.e. theoretical analysis, generalization and synthesis of the obtained data, similarity, comparison, abstraction, concretization, formalization.

Realization of funds of organizations and institutions in the field of education, defense, culture, medicine and other social spheres in the conditions of joint activity of all subjects of process, joint overcoming of difficulties, personal development, essence of defense of the Motherland, ethnopedagogical, socio-pedagogical, a critical analysis of socio-cultural and other approaches allowed the author to conclude that the humanitarian-cluster approach is promising.

The article describes the structure of the principles of military-patriotic education, developed by the author in the framework of an innovative training cluster, is the principles of continuity, novelty, subjectivity, health, resource consistency, normative regulation, conceptual integrity, complementarity.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

1 Lecturer, Specialized branch of Tashkent State Law University, Tashkent, Uzbekistan E-mail: mirzayev.agzam@bk.ru

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

Ёшларнинг х,арбий ватанпарварлик тарбиялашнинг асосий сиёсий принциплари

_ АННОТАЦИЯ_

рухида

Калит сузлар:

ватанпарварлик тарбияси

х,арбий-ватанпарварлик

тарбияси

кластер

инновацион уцув кластери

Замонавий ижтимоий-маданий вазият, таълимда меъёрий-хуцуций базасининг динамикаси, инновацион таълим тизимларида х,арбий-ватанпарварлик таълими муаммосини х,ал этиш буйича фаол илмий изланишлар, инновацион таълим кластери шароитида х,арбий-ватанпарварлик таълими тамойилларини урганиш долзарблигини белгилаб берди. Тадцицот муаммосини х,ал цилиш учун мацола муаллифи назарий тадцицот усулларидан фойдаланган: яъний назарий тах,лил, олинган маълумотларни умумлаштириш ва синтез цилиш, ухшашлик, таццослаш, мавхумлаштириш,

конкретлаштириш, расмийлаштириш.

Жараённинг барча субъектларининг биргаликдаги фаолияти шароитида таълим, мудофаа, маданият, тиббиёт ва бошца ижтимоий сох,алардаги ташкилотлар ва муассасаларнинг маблагларини реализация цилиш, цийинчиликларни биргаликда енгиш, шахсий ривожланиш, уз Ватанини х,имоя цилишнинг мохияти, инновацион таълим кластери шароитида х,арбий-ватанпарварлик тарбиясига этнопедагогик, ижтимоий-педагогик, ижтимоий-маданий ва бошца ёндашувларни танцидий тах,лил цилиш муаллифга гуманитар-кластер ёндашуви истицболли деган хулосага келиш имконини берди.

Мацолада муаллиф томонидан инновацион уцув кластери доирасида ишлаб чицилган х,арбий-ватанпарварлик тарбияси тамойиллари таркиби келтирилган, яъни давомийлик, янгилик, субъективлик, соглицни сацлаш, ресурсларнинг изчиллиги, меъёрий тартибга солиш, концептуал яхлитлик, бир-бирини тулдириш тамойиллари.

Основные политические принципы воспитания молодежи в духе военного патриотизма

_ АННОТАЦИЯ_

Ключевые слова:

патриотическое воспитание

военно-патриотическое

воспитание

кластер

инновационный учебный кластер

Современная социокультурная ситуация, динамика нормативно-правовой базы в образовании, активные исследования по решению проблемы военно-патриотического воспитания в инновационных системах образования, изучение принципов военно-патриотического воспитания в контексте инновационного образовательного кластера. Для решения исследовательской задачи автор статьи использовал теоретические методы исследования: теоретический анализ, обобщение и синтез полученных

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

данных, подобие, сравнение, абстракция, конкретизация, формализация.

Реализация средств организаций и учреждений в области образования, обороны, культуры, медицины и других социальных сферах в условиях совместной деятельности всех субъектов процесса, совместного преодоления трудностей, личностного развития, сущности защиты Родины, этнопедагогического, социально-педагогический, критический анализ социокультурных и других подходов позволил автору сделать вывод о перспективности гуманитарно-кластерного подхода.

В статье представлена структура принципов военно-патриотического воспитания, разработанная автором в рамках инновационного тренировочного кластера, а именно принципы преемственности, новизны, субъективности, здоровья, ресурсной согласованности, нормативного регулирования, концептуальной

целостности, взаимодополняемости

Бугунги глобаллашув, ахборот-коммуникатив технологияларининг тез ривожланиши, глобал муаммоларни пайдо булиши билан ботлик; турли хавфларнинг таъсирининг ортиб бориши шароитида ёшларнинг ватанпарварлик, хусусан харбий ватанпарварлик рухида тарбиялаш сиёсий маъно ва ахамият касб этади.

Бу жихат Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йилнинг январида Узбекистон Республикаси Х,авфсизлик кенгашининг кенгайтирилган тартибдаги мажлисида "Цуролли Кучларимиз-мамлакатимиз баркарорлиги ва тара;иётининг мустахкам кафолатидир" деб номлаган нут;ида уз аксини тобди. Ушбу нуткда давлатимиз рахбари, Цуроллий Кучларимиз Олий Бош кумондони "Харбий хизматчиларнинг рухий жихатдан чидамли булиши ха;ида гапиргани, кейинги пайтларда дунёнинг турли минта;аларида содир булаётган куролли тукнашувларда кузга ташланаётган бир холатга эьтиборингизни ;аратмо;чиман. Яъний, жанговар харакатлар давомида шахсий таркиб уртасидаги йукотишларнинг асосий ;исми кучли рухий таъсир ва зарбалар билан ботли; экани маълум булмокда. Бундай рухий жарохатларни хатто тинч хаёт шароитида хам даволаш жуда мураккаб масаладир" деб такидлайди.

Ёшларнинг харбий ватанпарварлик рухида тарбиялаш хозирги нотинч замонда, турли сиёсий, маданий ва маънавий монопол холатга эришиш учун гох очи; ва гох яширин курашга олиб бораётганлиги, турли сиёсий технологияларни ишга солиб уз миллий манфаатларига эришишга бор кучлари билан харакат килаётган паллада ута долзарблашиб бормокда.

Бугун умум;иртин куролларига эга ядро давлатларининг узаро карама-;арши туриши пайтида очик харбий харакатларни амалга ошириш Россия Президенти В.Путиннинг 2021 йилнинг январида онлайн холатида булиб утган халкаро "Давос" иктисодий форумида ута беманилик эканлигини, харбий тукнашув икки томон учун халокатли, бутун инсоният кирилиб кетиши мумкинлиги хакида фикрлари уринлидир.

Жaмият вa иннoвaциялap - Oбщecтвo и иннoвaции - Society and innovations Special Issue - 2 (2021) | ISSN 2181-1415

Бyндaй шapoитдa ëшлapни xapбий вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaш, миллий мycтaкиллик вa cyвepeнитeтни, мaмлaкaт мyдoфaa ^билятини кyчaйтиpиш yтa дoлзapб cиëcий мyaммoлapдaн биpигa aйлaнaди.

Ёшлapни xapбий вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaш coxтa, кyp кУpoнa бyлмacлиги кepaк. Х^бий вaтaнпapвapлик Узбeкиcтoн Рecпyбликacи кoнcтитyцияcи, aмaлдaги миллий ^нунчилик, Узбeкиcтoн мyдoфaa Дoктpинacи вa yлapдa бeлгилaнгaн пpинциплap вa ^нунчилик вocитacидa aмaлгa oшиpилиши лoзим.

Бугун фaндa ëшлapни xapбий вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaшгa дoиp ;aTOp илмий ëндaшyвлap ;apop тoпди.

Macaлaн, pyc тaдк;ик;oтчиcи З.С. Гaceнoв ëшлapни вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaшнинг этнoпeдaгoгик кoнцeпcияcини acocлaмo;чи бyлaди.

Ушбу кoнцeпция вa ëндaшyвнинг мaънocи шyндaки, ëшлap вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaшдa acocий ypry, этнoc, миллий pyxиятигa бepмacaдa, ягoнa дaвлaт, вaтaн биpлиги вa яxлитлигини aни; acocлaйди. Бyндaй ëндaшyвдa вaтaнпapвapлик тapбияcигa cyбьeктив ëндaшyв, яъний тapбиялaнyвчи шaxc мeнтaлитeти, миллий идeнтлигигa эмac бaлки yмyмжaмият мaнфaaтлapигa тaянишгa этибop ;apaтилaди. Бyндaй ëндaшyв куп миллaтли Рoccия pиaллиги учун xoc жиxaтлapини aкc эттиpaди. Бyндaй ëндaшyв ëшлapни xapбий вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaшидa пeдaгoгик вa cиëcий жиxaтлapи уйгунлиги эpишишигa ;apaтилгaнлиги билaн aжpaлиб тypaди. Рoccия cиëcий мaкoнидa мapкaзгa интилувчи вa мapкaздaн к^чувчи укитувчи aвтopлap мyвoзaнaтини тaъминлaш бугунги глoбaллaшyв, глoбaл бoш;apyв (global governance) шapoитидa yтa мушкул вaзифaлapдaн биpи Xиcoблaнaди.

Узининг илмий ишлapидa xapбий xизмaтчининг шaxcий cифaтининг Foявий-вaтaнпapвapлик жиxaтлapини кypиб чи;^н Ш.Шoкиpoвнинг фи^ига кypa, "шaxcий xycycиятлap coxacидaги зaмoнaвий илмий тaд;и;oтлap шуни кypcaтaдики, шaxcгa ниcбaтaн тизимли ëндaшyвнинг тypли peжaлapдa acocи шaxc cифaтлapини Xиcoбгa oлишни тaлaб ;илaди. Тизимли ëндaшyв нук^и нaзapидaн шaxcият xycycиятлapи пcиxикaнинг тapкибий киcми булиб, yмyмaн шaxcнинг пcиxoлoгик тaшкилoтигa тaъcиp килaди".

Ф.Дocyмxoджaeв Ёшлapни вaтaнпapвapлик тapбияcи нaтижacи cифaтидa yлapнинг вaтaнпapвapлик кaмoлoтининг шaкллaниши дeб, кyйидaгилapни бeлгилaб yтгaн: дyнëкapaшнинг вaтaнпapвapлик тoмoнини шaкллaнтиpиш дapaжacи; шaxcни мyтлaк киймaт cифaтидa тaн oлиш; вaтaнпapвapлик кaдpиятлapигa acocлaнгaн xaтти-xapaкaтлap вa мyнocaбaтлap (уз юpтигa, oтa-oнacи, aкa-yкacигa, кapиндoшлapи вa дУcтлapигa, Вaтaнигa бyлгaн мyxaббaт); Koнyнгa бyйcyниш; мexнaтceвapлик, тapтиб-кoидaлapгa мacъyлиятли мyнocaбaт; кyндaлик xaëтдa yзигa xoc вaтaнпapвapлик кaдpиятлapигa йyнaлтиpиш; диний бaFpикeнглик, шaxcнинг xyкyклapи вa эpкинликлapигa xypмaт; yлapнинг xapaкaтлapигa мacъyлиятли мyнocaбaт.

Бизнинг фикpимизчa ëшлapни xapбий вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaш мyaммocигa гyмaнитap-клacтep ëндaшyв иcтикбoллий тyюлaди. Ёшлap тapбияcигa клacтep ëндaшyв уз ичигa xapбий вaтaнпapвapлик мoйиллигини xaм oлaди, ëшлap тapбияcигa яxлит пeдaгoгик-дидaктик тизим дeб кapaшни юзaгa кeлтиpaди. Kлacтep - бapчa тapбиявий кoбилиятлapнинг yзигa xoc yзaги, '^poctf' диp.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

Кластер (инглизча "duster"-йиFма, йигилма) - фанлар аро бирликни ифодаловчи тушунчадир. Ушбу тушунча А.Миртал томонидан муаммолари кузатилган булиб, у иктисодий сохага нисбатан кулланилган, турли компаниялар, ишлаб чикарувчи субьектларнинг умумий, яъний максадини амалга ошириш учун узаро бирлашувини ифода этади. Кластер ёндашув ядро физикаси, информатика, химия, лингвистика ва бошка фанларда хам кулланила бошланди. Бугун Узбекистонда бозор муносабатларига утишда турли иктисодий лойихаларни амалга оширишда хам Президент Ш.Мирзиёев ташаббуси билан у ёки бу инсонни бунёткорлик ишини ташкиллаштиришда "Кластер" ва "Йул харитаси" каби инновацияларини кулланиши оммалашмокда. Ёшларни харбий ватанпарварлик рухида тарбиялаш масаласида хам кластер ёндашув уз самарасини беради. Бу масала харбий илмий адабиётда етарлича ёритилган2.

Узбек тадкикотчиси Ш.Акромова бу хусусида "Барча ижтимоий фазилатлар сингари Харбий ватанпарварлик рухида тарбиялаш хам маълум бир тизим, шакил, услубларга таяниб иш куради"3 деб такидлайди. Гарчи "Кластер" атамаси ишлатилмасада, муаллиф кластер ёндашувининг асосий элементини тугри бахолайди:

-биринчидан, мажмуавий хусусиятга эга булиб, Ватанпарварлик- туйгусини шакиллантириш барча таълим-тарбия муассаларининг вазифасидир;

-иккинчидан, у узлуксиздир, чунки инсон хаётининг барча давирларида уз таъсир кучига эга булади;

-учунчидан, у тулик бир шакилдир, чунки у тарбиянинг барча турларига хамда халкнинг бирлигига таянади.

Ушбу жихатлар сиёсий ахамият касб килиб ёшлар ватанпарварлик туйгусини шакиллантиришнинг сиёсий принципларини такоминлаштиришни талаб килади. Ёшларни ватанпарварлик рухида тарбиялашнинг сиёсий принциплари Узбекистон Республикаси харбий Доктринасида уз аксини топган. Доктринасида харбий сиёсатнинг асосий шартлари ифодаланган. Ушбу шартлар Узбекистон Республикаси Конституцияси, Узбекистон Республикаси ички баркарорлиги ва ташки хавфлардан мухофаза килишга каратилган конунчилик базасидан Мудофаа Вазирлигининг турли карор ва буйруклари мазмунидан хамда БМТ нинг хавфсизлик кенгаши ва бошка халкаро ташкилотлар резалюциялари мазмунидан келиб чикади.

Ёшларни ватанпарварлик рухида тарбиялашнинг сиёсий принциплари шубхасиз Узбекистон Республикасининг ташки сиёсий принципларига хос асосланади. Масалан, низо масалаларини тинч йул билан хал килиш, куч ишлатмаслик ва куч ишлатиш билан тахтид килиш каби усуллардан вос кечиш, Марказий Осиё худудини ядро курашдан холи минтакага айлантириш каби принциплари ташки харбий сиёсатимиз учун асосий сиёсий дастур ролини бажаради. Ушбу принциплар мустакил Узбекистон давлатининг харбий сиёсати тинчлик ва баркарорлигини таминлашга каратилганлигини тасдиклайди.

2 Пратопопова В.А. Принципи военного патриотического воспитания в условиях инновационного образователного кластера/ / Мир науки, 2016, Т-4, №4. https://mir-nauki.com/PDF/30PDMN416.pdf.

3 Шахноза Акромова Ёшларни харбий ватанпарварлик рухида тарбиялашнинг долзарб масалалари.Т. "Маънавият": 2018-7-б.

Жaмият ba иннoвaциялap - Oбщecтвo и иннoвaции - Society and innovations Special Issue - 2 (2021) | ISSN 2181-1415

Узбeкиcтoн Рecпyбликacи xapбий Дoктpинacидa aкc этгaн пpинциплapи acocидa 2017 йилдaн бoшлaб туб бypyлиш юзaгa кeлди. Цушни дaвлaтлap билaн дeмapкaция cиëcaтидa "Юмшoк куч" (soft power) cacara йyлгa куйилди.

Бунинг мoxияти ëн кушни дaвлaтлap билaн чeгapaлapни кyчaйтиpиш, минитapизaциялaш, тypли xaвфли тycиклap (минaлaштиpиш вa x^) яpaтиш эмac бaлки минтaкaвий xaвфcизлик тaъминoтигa кapaтилгaн xapбий xaмкopлик cиëcaтини pивoжлaнтиpиш йyлгa куйилди. Бу тинчлик ceвap cиëcaтни шaкиллaниши Бoш кoмoндoнимиз бoшлaб бepгaн Узбeкиcтoндa pивoжлaнтиpишгa кapaтилгaн xapaкaтлap cтpaтeгияcи, yндa aкc этган дoлзapб яpaтyвчaнлик мyaммoлapи билaн бoFлик. Mapкaзий ocиë xaлклapи aзaлдaн яxши кушничилик Узapo xaмкopлик мyнocaбaтлapини эзoзлaб кeлaди. Бугун ушбу aнъaнaлap acocидa Узapo иктиcoдий вa мaдaний xaмкopликни йyлгa кУйишгa эxтиëж ceзилaди. Macaлaн, yзapo тpaнcпopт-кoмyникaияcининг pивoжлaнтиpиш, ичимлик cyви билaн axoлини тaъминлaш, экoлoгик xaвфлapни бapтapaф этиш минтaкa дaвлaтлapи Уpтacидa ëвcиpaш, yзapo кapaмa-кapшиликни эмac xaмкopлик, умумий дoлзapб мacaлaлapни биpгaликдa xaл килишни тaкaзo килмoкдa. Ёшлapни вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaшнинг тaшки cиëcaтимиздa юз бepгaн бyндaй yзгapишлapни xиcoбгa oлиш, ëшлapни минтaкa xaлклapи билaн яxши кушничлик мyнocaбaтлapини тиклaш, минтaкa тинчлиги вa бapкapopлигини тaъминлaш учун Узapo xaмкopлик cиëcaти pyxидa тapбиялaшни тaлaб килaди. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнти Ш.Mиpзиëeвнинг xapбий coxaдa oлиб бopaëтгaн cиëcaтини мoxияти xaм aнa шyндa - ушбу cиëcaт пyxтa yйлaгaн cиëcий пpинциплapгa acocлaнaди, pecпyбликacмизни шунинг дeк минтaкa xaлклapини тинч вa ocoиштa xaëт кeчиpишини, минтaкa иштимoий pивoжлaниши caмapaдopлигини тaъминлaйди.

Фoйдaлaнилгaн aдaбиëтлap p^xara

1.Шaвкaт Mиpзиëeв Цypoлли Kyчлapимиз-мaмлaкaтимиз бapкapopлиги вa тapaккиëтининг мycтaxкaм кaфoлaтидиp. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнти Шaвкaт Mиpзиëeвнинг кeнгaйтиpилгaн тapкибдaги мaжлиcидaги нутки.// '^лк cyзи", T 2018 №6 (6964) 1-б.

2.Гaceнoв З.T.Ocнoвный нaпpaвлeния дeятeльнocти нayчнoй шкoлы "Пoтpиoтичecкoe вocпитaния гpaждaн Рoccийcкoй Фeдepaции"/ Извecтия Дaгecтaнcкoгo гocyдapcтвeнный пeдaгoгичecкoгo yнивepcитeтa. ^^o-пeдaгoгичecкaя нayкa. №2, 2009.-С.11-19.

3. Пpoтoпoпoвa В.А. Пpинципы вoeннo-пaтpиoтичecкoгo вocпитaния в ycлoвияx иннoвaциoннoгo oбpaзoвaтeльнoгo клacтepa // Интepнeт-жypнaл «Mиp туки» 2016, Toм 4, нoмep 4 http:||mir-nauki.com|PDF|30PDMN416.pdf.

4. Шaxнoзa Акpoмoвa Ёшлapни xapбий вaтaнпapвapлик pyxидa тapбиялaшнинг дoлзapб мacaлaлapи.T. "Maънaвият": 2018-7-б.

5. Ш. Шaкиpoв. Идeoлoгичecкий иммyнитeт ^к пpoфeccиoнaльнoe кaчecтвo вoeннocлyжaщиx. Oбщecтвo и иннoвaции 1 (1/s), 490-495-б. https:||inscience.uz|index.php|socinov|index.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.