Научная статья на тему 'Основные критерии выбора антипиретиков в лечении гипертермического синдрома у детей'

Основные критерии выбора антипиретиков в лечении гипертермического синдрома у детей Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
209
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
жар / жаропонижающие средства / препараты для выбора / показания к применению / дети. / fever / antipyretics / medications of choice / medical indications / children.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Дилафруз Нишонова

Повышение температуры тела сопровождается активацией фагоцитоза, увеличением синтеза интерферонов, стимуляцией антителогенеза, активацией и дифференцировкой лимфоцитов. Тем не менее, значительная гипертермия может привести ко многим неблагоприятным последствиям, в частности вызвать обострение хронических заболеваний. В связи с этим своевременная терапия гипертермии представляется важным аспектом лечения детей. В статье рассматривается современный подход к лечению жара у детей, обозначены основные критерии выбора препарата. Представлены патогенез лихорадки и действие жаропонижающих средств, данные об эффективности и побочных действиях этой группы препаратов, а также показания к снижению повышенной температуры тела у детей.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Main criteria for the choice of antipyretics in longevity of hyperthermal syndrome in children

An increase in the body temperature is accompanied with phagocytosis activation, increased interferon synthesis, antibody genesis stimulation, lymphocytes activation and differentiation. Nevertheless, significant hyperthermia may result in my unfavourable consequences. It may particularly cause an exacerbation of chronic diseases. Modern therapy for hyperthermia is, therefore, an important aspect of treating children. The article outlines the modern approach to treating fever in children, identifies key criteria for selecting a medication. The article features the fever pathogenesis and action of antipyretics, the data on efficiency and side effects of this group of medications, as well as indications to reduce heightened body temperature of children.

Текст научной работы на тему «Основные критерии выбора антипиретиков в лечении гипертермического синдрома у детей»

Science

through time and space

Жамият ва инновациялар -

Общество и инновации -

Society and innovations

Journal home page:

https: //inscience.uz/index.php/socinov/index

Main criteria for the choice of antipyretics in longevity of

hyperthermal syndrome in children

Dilafruz NISHONOVA!

Andizhan State Medical Institute

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received February 2021

Received in revised form

20 February 2021

Accepted 15 March 2021

Available online

15 April 2021

Keywords:

fever,

antipyretics,

medications of choice,

medical indications,

children.

Болаларда

гипертермик

An increase in the body temperature is accompanied with

phagocytosis activation, increased interferon synthesis, antibody

genesis stimulation, lymphocytes activation and differentiation.

Nevertheless, significant hyperthermia may result in my

unfavourable consequences. It may particularly cause an

exacerbation of chronic diseases. Modern therapy for

hyperthermia is, therefore, an important aspect of treating

children. The article outlines the modern approach to treating

fever in children, identifies key criteria for selecting a

medication. The article features the fever pathogenesis and

action of antipyretics, the data on efficiency and side effects of

this group of medications, as well as indications to reduce

heightened body temperature of children.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International

(CC BY 4.0) license (https: //creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

синдромни даволашда

антипиретиклар танлашнинг асосий мезонлари

АННОТАЦИЯ

Калит сузлар:

иситма,

иситма туширувчи

воситалар,

танлов препаратлари,

куллашга курсатмалар,

болалар.

Тана хароратининг кутарилиши фагоцитознинг

фаоллашуви, интерферонлар синтези ва антитело-

генезнинг ортиши, лимфоцитларнинг фаоллашуви Ba

фаркланиши билан намоён булади. Шу билан бирга,

сезиларли гипертермия купгина салбий окибатларга,

хусусан сурункали касалликларнинг авж олишига олиб

келиши мумкин. Шунинг учун болаларда гипертермияни Уз

вактида даволаш мухим урин тутади. Макола болаларда

иситманинг замонавий даволаш Тамойилларига багиш-

ланган булиб, дори воситаларни танлашнинг асосий

1 Assistant, Andizhan State Medical Institute Andizhan, Uzbekistan.

E-mail: dnishonova81@gmail.com.

|5аепсе Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - $ос1еу апа тпоуаНопз

Аим Special Issue - 3 (2021) / ISSN 2181-1415

мезонлари келтирилган. Шу билан бирга иситманинг

патогенезига ва иситма туширувчи воситаларнинг таъсири,

уларнинг самараси ва ножуя таъсирларига, шунингдек

уларни куллашга курсатмаларни белгилашга ong

маълумотлар акс этган.

Основные критерии выбора антипиретиков в лечении

гипертермического синдромау детей

АННОТАЦИЯ

Ключевые слова: Повышение температуры тела — сопровождается

жар, активацией фагоцитоза, увеличением синтеза

жаропонижающие > >

редства интерферонов, стимуляцией антителогенеза, активацией и

препараты для выбора, дифференцировкой лимфоцитов. Тем не менее,

показания к применению, значительная гипертермия может привести ко многим

дети. неблагоприятным последствиям, в частности вызвать

обострение хронических заболеваний. В связи с этим

своевременная терапия гипертермии представляется

важным аспектом лечения детей. В статье рассматривается

современный подход к лечению жара у детей, обозначены

основные критерии выбора препарата. Представлены

патогенез лихорадки и действие жаропонижающих средств,

данные об эффективности и побочных действиях этой

группы препаратов, а Также показания к снижению

повышенной температуры телау детей.

Хозирги пайтгача анальгетиклар (анальгетик-антипиретиклар) интенсив

педиатрия амалиётида энг куп кулланиладиган дори воситаларидан (ДВ) булиб

хисобланади. Ушбу гурух препараталари купгина касалликларнинг асосий

симптомларини назорат килиш имконини берувчи хароратни тушириш,

яллигланишга карши, анальгетик, шунингдек антитромботик таъсир

механизмларини Узида мужассам этган. Бу спектрдаги ижобий самараларнинг бир

вактда булиши бошка гурух дори воситаларининг хеч бирида учрамайди [5, 12].

Тиббиётда хароратни туширувчи дори восита сифатида анальгетик-

антипиретиклар 200 йилдан ортик вакт мобайнида кулланилади. 1763 йилда тол

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

пустлогидан олинган препаратнинг хароратни туширувчи таъсирга эга эканлиги

тугрисида илк илмий маълумотлар келтирилган (5опе К.Е.). Кейинчалик эса ушбу

препаратнинг асосини салицин ташкил килиши маълум булган. Аста-секин

терапевтик амалиётда табиий бирикма шаклидаги салицин урнини унинг синтетик

аналоглари (натрий салицилат ва ацетилсалицил кислота) тулик эгаллаб олди.

Хозирги пайтга келиб ноопиоид анальгетикларнинг ностероид яллигланишга

карши препаратлар (НЯКП) ва “оддий анальгетиклар” га (ацетоминофен)

булинувчи бир нечта фармакологик гурухлари яратилган. Ацетаминофен

(парацетамол) нинг яллигланишга карши таъсири деярли мавжуд эмаслиги

туфайли НЯКПлар гурухига киритилмаган [2, 3].

Анальгетик-антипиретиклар самарадорлигини белгиловчи асосий таъсир

механизми булиб арахидон кислотасини простагландинлар, простациклин ва

431

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - $ос1еу апа тпоуаНопз

Аим Special Issue - 3 (2021) / ISSN 2181-1415

тромбоксанга айланишини назорат килиб турувчи циклооксигеназа (ЦОГ)

ферменти фаоллигини тухтатиш хисобланади. Маълумки, ЦОГ нинг 2 та

изоферменти мавжуд. ЦОГ-1 арахидон кислотасининг метаболизми жараёнларини

простагландинлар хосил килиш каби физиологик функцияларни амалга оширишга

ЙУналтиради. Хосил булган простагландинлар эса меъда шиллик каватига

цитопротектив, тромбоцитлар функцияси, шунингдек ва микроциркулятор кон

айланиши ва 6. лар бошкарилишига таъсир курсатади. ЦОГ-2 эса факатгина

яллигланиш жараёнларида цитокинлар таъсирида хосил булади. Яллигланишда

арахидон кислота метаболизми бирмунча фаоллашади, простагландинлар,

лейкотриенлар синтези ортади, шунингдек биоген аминлар, эркин радикаллар,

МО ва 6. ажралиши кучаяди, бу эса Уз навбатида яллигланишнинг эрта боскичи

ривожланишига имкон яратади. Анальгетик-антипиретиклар ёрдамида ЦОГ нинг

блокланиши харорат туширувчи ва анальгетик самара беради (ДВ нинг марказий

таъсири), яллигланиш Учогида протагландинлар микдорининг камайиши эса

яллигланишга карши таъсир курсатади, шунингдек отрик рецепциясининг

камайиши эвазига эса отриксизлантирувчи таъсир курсатади (ДВ нинг периферик

таъсири) [5, 12].

Маълумки, ЦОГ-2 фаоллигининг бартараф килиниши анальгетикларнинг

мухим клиник самарасини, ЦОГ-1 эсауларнингтоксиклигини (аввало хазм трактига

нисбатан) белгилайди.Шунинг учун, ЦОГ нинг хар иккала изомер шакллари

фаоллигини тухтатувчи “стандарт” (носелектив) НЯКП лар бирга, ЦОГ-2 нинг

селектив ингибиторлари хам ишлаб чикилган. Бирок, мазкур препаратларнинг хам

ножуя таъсирлардан холи эмаслиги аникланган.

Куп сонли назоратли тадкикотлар натижасида “даллиларга асосланган

тиббиёт” стандартларига мос равишда ноопиоид анальгетикларнинг

яллигланишга карши, анальгетик ва харорат туширувчи таъсири исботланган

(А даража) [12]. Бутун дунёда НЯКПларни 300 млн. дан ортик инсонлар кабул

киладилар. Ушбу препаратлар иситмада, уткир ва сурнкали огрикларда, ревматик

касалликларда ва бошка холларда куп кулланилади[10].

Таъкидлаб утиш лозимки, купчилик беморлар ушбу дори воситаларининг

рецепсиз берилувчи шаклларидан фойдаланадилар. Анальгетик-антипиретик-

ларнинг юкори самарага эга эканлигига карамасдан уларни болаларда куллаш хар

доим хам хавфсиз эмас. Утган асрнинг 70-йилларида ацетилсалицилкислотасининг

(аспирин) вирусли касалликларга чалинган болаларда кулланилиши токсик

энцефалопатия ва ички аъзолар &гли дегенерацияси (асосан жигар ва бош мия)

билан кечувчи ВКеуе синдромига олиб келиши мумкинлиги тутрисида ишончли

маълумотлар келтирилган. АКШда ацетилсалицил кислотасининг болаларда

кулланилишининг чекланиши ушбу синдромнинг 555 нафардан (1980 i.) 36 Tara

(1987 4.) Ba 1997 йилга келиб 2 нафаргача камайган [17]. Бундан ташкари,

ацетилсалицил кислотаси хазм трактида яллигланиш хавфини оширади, кон

ивишининг бузилишига олиб келади, кон томирлар ёрилувчанлигини орттиради.

Чакалокларда эса альбумин билан бириккан билирубинни сикиб чикариши эвазига

билирубинли энцефалопатия ривожланишига олиб келиши мумкин.

Бутун жахон согликни саклаш ташкилоти (БЖССТ) экспертлари томонидан

ацетилсалицилат кислотаси 12 ёшгача булган болаларга иситма туширувчи восита

сифатида тавсия килинмаган [22]. Узбекистон Республикаси Согликни саклаш

432

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - $ос1еу апа тпоуаНопз

Аим Special Issue - 3 (2021) / ISSN 2181-1415

вазирлигининг бир нечта меъёрий хужжатларида [2,3,4|] Уткир вирусли

инфекцияларда ацетилсалицил кислотасини харорат туширувчи восита сифатида

15 ёшда катта болаларга тавсия килиниши белгиланган. Шу билан бирга, мазкур

дори воситаси ревматик касалликлар аникланган 15 ёшдан кичик болаларга

шифокор назорати остида буюрилиши мумкин.

Охирги Йилларда бошка турдаги антипиретикларнинг ножуя таъсирлари

тугрисидаги маълумотлар куп келтирилмокда. Масалан, амидопирин юкори токсик

таъсирга эга эканлиги туфайли дори препаратлари номенклатурасидан чикариб

юборилган. Анальгиннинг (метамизол, дипирон) эса кон хосил килишига ножуя

таъсири фатал агранулоцитозгача олиб келиши мумкинлиги туфайли дунёнинг куп

малакатларида ундан фойдаланиш кескин чекланган (Пиетпайопа! Аргапи!осу0$15

апа Ар!аз$Ис Апает1 абиду @гочр, 1986). Бирок, гипертермик синдром, операциядан

кейинги Уткир отрик каби шошилинч холатларда ва терапевтик усулларга

рефрактер булган бошка холатларда анальгин ва метамизол тутувчи

препаратларни куллаш мумкинлиги курсатилган [5, 11, 10].

Шундай килиб, болалар учун анальгетик-антипиретик танлашда ножуя

таъсирлари кам булган, шу билан бирга юкори самарали дори воситалари тавсия

килинади. Хозирги пайтда юкори самарали ва хавфсизлик мезонларига тула жавоб

бера оладиган ДВ булиб парацетамол ва ибупрофен хисобланади ва ушбу ДВ лар

БЖССТ ва миллий дастурлар томонидан педиатрик амалиётда харорат туширувчи

воситалар сифатида расман тавсия килинади [6, 18, 20]. Парацетамол ва ибупрофен

болалар хаётининг биринчи ойларида (3 ойликдан бошлаб) буюрилиши мумкин.

Парацетамолнинг тавсия килинган бир марталик дозаси 10-15 мг/кгни,

ибупрофеннинг эса 5-10 мг/кгни ташкил килади.Антипиретиклар 4-5 соатдан сунг,

бирок суткасига 4. мартадан куп булмаган холда кайта кулланилишимумкин [2, 4].

Таъкидлаш жоизки, мазкур препаратларнинг таъсир механизми турличадир.

Парацетамол периферик таъсир курсатмайди, марказий асаб тизимидаги (МАТ)

ЦОГ ни блоклаш эвазига харорат туширувчи, анальгетик ва суст яллигланишга

карши таъсир курсатади. Парацетамол метаболизми билан боланинг ёши,

шунингдек, кисман цитохрома Р-450 тизими етуклиги уртасида Узаро ботликлик

мавжуд.Бундан ташкари, буйрак ва жигар функциялари бузилиши билан кечувчи

холатларда ушбу ДВ ва унинг метаболитларининг чикиб кетиши секинлашиши

мумкин.Болаларда унинг 60 мг/кг гача булган суткалик дозаси хавфсиз

хисобланади, ушбу доза орттирилганда эса препаратнинг гепатотоксик таъсири

намоён булиши мумкин. Болаларда глюкозо-6-фосфатдегидрогеназа ва глютатион

редуктаза етишмовчилигида парацетамолни куллаш эритроцитлар гемолизига

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

олиб келиши, дори воситасига боглик булган гемолитик анемия келтириб

чикариши мумкин.

Ибупрофен сезиларли даражада харорат туширувчи, анальгетик ва

яллигланишга карши таъсирга эга. Ибупрофеннинг иситма холатларида

парацетамол каби самарага эга эканлиги купгина тадкикотларда келтирилган

[12, 18, 19]. Бошка тадкикотлар натижаларига кура [13] парацетамол ва

ацетилсалицилат кислотасининг 10 мг/кг дозада юборилгандаги самарасига

караганда ибупрофенни 7,5 мг/кг дозада юборилгандаги самараси юкорирок

эканлиги курсатилган. Бу эса тадкикотга олинган болаларнинг куп кисмида тана

хароратининг 4 соат ичида тезрок пасайиши билан намоён булган. Параллел

гурухларда икки томонлама тадкикот Уутказилш натижасида 5 ойдан 13 ёшгача

433

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - $ос1еу апа тпоуаНопз

Аим Special Issue - 3 (2021) / ISSN 2181-1415

булган болалар орасида ибупрофенни 7 ва 10 мг/кг микдорда, парацетамолни эса

10 мг/кг дозада кайта буюрилганда хам шундай натижалар олинган [21].

Ибупрофен ЦОГ ни хам МАТ да, шунингдек яллигланиш Учогида хам

блоклаши (периферик механизм) эвазига нафакат антипиретик, балки

яллигланишга карши таъсир хам курсатади. Унинг натижасида Ууткир фаза

медиаторларининг фагоцитар махсулотлари, шунингдек ИЛ-1 (эндоген пироген)

микдорини камайишига олиб келади. ИЛ-1 концентрациясининг камайиши эса

хароартнинг муътадиллашувига мойиллик яратади. Ибупрофен периферик ва

марказий отрик колдирувчи таъсир курсатади. Унинг отрик колдирувчи таъсири

5 мг/кг дозада юборилганидаёк намоён булади ва парацетамолга нисбатан

кучлирок таъсир курсатади. Ибупрофеннинг ушбу хусусиятлари туфайли суст ва

щртача даражадаги TOMOK отригида, тонзиллитдаги, Уткир Урта кулок

яллигланишида, тиш отригида куллаш, шунингдек эрта ёшли болаларда

поствакцинал реакцияларни бартараф килиш имкониятини беради [8, 14, 15].

Куп сонли мета-тахлилли тадкикотларда курсатиб утилганки, ибупрофен ва

парацетамол барча анальгетик-антипиретик воситалар орасида энг хавфсизи

хисобланади, хатто улар узок муддатда кулланилганда хам ножуя таъсирлари бир

хиллиги аникланган вау 8-9% ни ташкил килган [13, 14, 17, 18, 20].

Ноопиоид анальгетиклар кабул килинганда купинча хазм трактига

(абдоминал огриклар, диспептик синдром, гастропатия), ножуя таъсир курсатади,

кам холларда аллергик реакциялар, кон кетишга мойиллик ва жуда кам холларда

буйрак функциясининг бузилишига олиб келиши мумкин. Маълумки, аспирин ва

НЯКПлар Е2 простагландинлар, простациклинлар ва тромбоксанлар синтезини

камайтириши ва лейкотриенлар синтезини ортишига олиб келиши туфайли

аспиринга сезувчан беморларда бронхоспазм келтириб чикариши мумкин.

Парацетамол аллергик яллигланиш медиаторлари синтезига таъсир этмайди,

бирок нафас йУлларида глютатион тизими функциясининг ва антиоксидант

химоянинг кескин пасайганлиги туфайли уни кабул килганда бронхоконстрикция

холати юз бериши мумкин. Шу билан бирга йирик халкаро тадкикот натижалари

шуни курсатганки, 1879 нафар бронхиал астма аникланган беморларда ибупрофен

ва парацетамол кулланилганда улардан факат 18 нафаригина шифохонага

ёткизилган. Бу эса ушбу дори воситаларининг бронхиал астмада кулланилиши

нисбатан хавфсиз эканлигидан далолат беради [19]. 6 ойгача булган бронхиолит

аникланган болаларда хам ибупрофен ва парацетамол бронхоспастик таъсир

курсатмаган. Аспиринни кутара олмаслик холати болаларда жуда кам учрайди,

бирок ушбу холат аникланганда НЯКП куллаш тавсия килинмайди.

Шундай килиб, ибупрофен и парацетамол болаларда харорат туширувчи ва

анальгетик восита сифатида танлов препарати булиб хисобланади, ибупрофен эса

бундан ташкари яллигланишга карши восита сифатида хам кенг кулланилади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Узбекистон Республикаси Конуни “Дори воситалари ва фармацевтика

фаолияти тугрисида” 2014 й. - 36-сон, 6-модда.

2. Узбекистон Республикаси Согликни саклаш вазирлигининг

10.07.2013 йЙилдаги “Болаларга тиббий хизмат курсатишни янада

такомиллаштириш тутрисида”ги 225-сонли буйрутиинг 1-иловаси

434

т о

a) Science Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - $ос1еу апа тпоуаНопз

Аим Special Issue - 3 (2021) / ISSN 2181-1415

3. Узбекистон Республикаси СоЕликни саклаш вазирлигининг

28.03.2012 Йилдаги “Асосий дори воситалар руйхатини тасдиклаш тугрисида” ги

539-сонли буйрути

4. Узбекистон Республикаси СоЕликни саклаш вазирлигининг

28.03.2012 Йилдаги "Шифокор рецептисиз бериладиган дори воситалари Руйхатини

тасдиклаш тутрисида”ги 82-сонли буйруЕи

5. Абдуллажонов Х. Абдуллажонов Влияние гипотермии и уровня гликемии

на конечный результат лечения новорожденных с хирургической патологией //

Архив исследований. - 2020. - С. 6-6.

6. Ветров В.П., Длин В.В. и соавт. Рациональное применение антипиретиков Y

детей. Пособие для врачей. - М.: 2016. - С. 23.

7. Клинические рекомендации. Педиатрия. 2015. - М.: ГЕОТАР-Медиа, 2005. -

С. 96-101.

8. ЛебедеваР.Н., Никода В.В. «Фармакотерапия острой боли». - М.: АИР-АРТ,

2018. - С. 184.

9. Рациональная фармакотерапия ревматических заболеваний / Под ред.

В.А. Насоновой, Е.Л. Насонова. - М.: 2013. - С. 506.

10. Тошбоев Шерзод Олимович, Мамадалиев Гофурали Имомали Угли,

Абдуллаев Жахонгир Хусанбой Угли. Влияние карбоксиперитонеума на

температурный статус и постнаркозное восстановление детей при

лапароскопических операциях // Чшуег5ит: медицина и фармакология. 2021. №2

(75). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/vliyanie-karboksiperitoneuma-na-

temperaturnyy-status-i-postnarkoznoe-vosstanovlenie-detey-pri-laparoskopicheskih-

operatsiyah (gata o6pamlenua: 22.04.2021).

11. Тошбоев Ш.0. и др. Индексы интоксикации как показатель

степени эндотоксикоза у детей с перитонитом // Вестник магистратуры. - 2018. -

№. 3-2. - С. 15.

12. Aksoylar S. et al. Evaluation of sponging and antipyretic medication to reduce

body temperature in febrile children // Acta Paediatrica Japonica. - 2017. - Ne 39. -

Р. 215-217.

13. Autret E. et al. Evaluation of ibuprofen versus aspirin and paracetamol on

efficacy and comfort in children with fever // Eur. J. Clin. - 2017. - N@ 51. - P. 367-371.

14. Bertin L., Pons G. et al. Randomized, double<blind, multicenler, controlled Trial

of ibuprofen versus acetaminophen (paracetamol) and placebo for treatment of symptoms

of tonsillitis and pharyngitis in children // J. Pediatr. - 2011. - V. 119, N¢ 5. - P. 811-814.

15. Bosek V., Migner R. Year book of pain. - 2015. - P. 144-147.

16. Center for Disiese Control: National Reye syndrom Surveillance - United States

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

// New England J. Med.2009. — № 340. - Р. 1377.

17. Czaykowski D. et al. Evaluation of the antipyretic efficacy of single dose

ibuprofen suspension compared to acetaminophen elixir in febrile children // Pediatric

Research. — 2014. - V. 35, No 4. - Part 2. - P. 829.

18. Kelley M.T., Walson P.D., Edge H. et al. Pharmacokinetics and pharmacodynamics

of ibuprofen isomers and acetaminophen in febrile children // Clin. Pharmacol. Ther. 2012.

— №52. -Р. 181-189.

19. Lesko S.M., Mitchell A.A. An assessment of the safety of pediatric ibuprofen:

a practitioner<based randomized clinical trial // JAMA. - 2015. - № 273. - Р. 929-933.

435

о

fiScience Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations

ным Special Issue - 3 (2021) / ISSN 2181-1415

20. Lesko S.M., Mitchell A.A. Renal function after short-term ibuprofen use in infants

and children // Pediatrics. - 2017. —- Ne 100. - P. 954-957,

21. Sidler J. et al. A double-blind comparison of ibuprofen and paracetamol in

juvenile pyrexia //Br. J. Clin. Pract. - 2010. N¢44. Suppl. 70. - P. 22-25.

22. The management of fever in young children with acute respiratory infections in

developing countries/ WHO/ARI/93.90. — Geneva, 1993.

436

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.