Научная статья на тему 'ОСНОВАТЕЛЬ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН'

ОСНОВАТЕЛЬ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
107
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НКЛЮЗИВНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ / ПОДГОТОВКА СПЕЦИАЛИСТОВ / ВЕДЕНИЕ НАУЧНО- ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКОЙ РАБОТЫ / ИЗДАНИЕ УЧЕБНИКОВ И УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКИХ ПОСОБИЙ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Обидова М.И.

Инклюзивное образование как новое явление в современном обществе зародилось в годы независимости Республики Таджикистан. При составлении нормативно- правовых документах, учебниках и учебно- методических пособиях, учебных программ по подготовке специалистов для вспомогательных и инклюзивных школ большой вклад был внесён профессором Маджидовой Б. С её непосредственной помощью и поддержкой при Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни в начале на факультете педагогики были открыты специальности дефектология, сурдопедагогика, логопедия, в дальнейшем с открытием нового факультета психологии и инклюзивного образования подготовкой будущих специалистов для инклюзивных школ была возложена на преподавателей кафедры специальной педагогики и инклюзивного образования. За небольшие годы существования кафедры под руководством профессора Маджидовой Б. были изданы учебники, учебные пособия, также подписаны ряд соглашений с международными организациями по проблемам инклюзивного образования. Под руководством профессора Маджидовой Б. ведётся научно -исследовательская работа по проблемам инклюзивного образования.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FOUNDER OF INCLUSIVE EDUCATION IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

Inclusive education as a new phenomenon in modern society originated during the years of independence of the Republic of Tajikistan. In the preparation of legal documents, textbooks and teaching aids, training programs for the training of specialists for auxiliary and inclusive schools, a great contribution was made by Professor Majidova B. With her direct help and support at the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, at the beginning at the faculty pedagogy, the specialties of defectology, deaf pedagogy, speech therapy were opened, and later, with the opening of a new faculty of psychology and inclusive education, the training of future specialists for inclusive schools was entrusted to teachers of the department of special pedagogy and inclusive education. For the short years of the existence of the department, under the guidance of Professor Majidova B., textbooks, teaching aids were published, and a number of agreements were signed with international organizations on the problems of inclusive education. Under the guidance of Professor Majidova B., research work is being carried out on the problems of inclusive education.

Текст научной работы на тему «ОСНОВАТЕЛЬ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН»

1. Эмомалй Рахмон. Рушди маориф асоси тахкими аркони давлат.-Душанбе, 2009с.

2. Научно-практическая конференция по теплофизическим свойствам жидкостей и газов. Душанбе 28-30 октября 1993г. Тезиси докладов.

3. Кашшофи куллаи мурод. Душанбе, «Матбуот», 2016, —сах.

4. Мищенко С.В., Кузмин С.Н. Расчет теплофизических свойств веществ. -Варонеж 1991г.

5. Энергетикаи Точикистон, дируз, имруз ва фардо.-Душанбе, 2006с.

6. Олими дакикпазир ва устоди фозил. /Ба муносибати 60-солагии профессор М.Сафаров/ - Душанбе,2012.-308 сах.

поягузори тахсилоти фарогир дар чумхурии точикистон

Обидова М. И.

Донишгохи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Тахсилоти инклюзивй хамчун падидаи нави чомеаи имруза зодаи истиклол мебошад. Дар Чумхурии Точикистон аз гарафи Хукумат ва Вазораги Маориф ва илм ба тахсилоти инклюзивй аз огози солхои 2000 таваччух зохир намуданд. Кормандони муассисахои ичтимой, тахсилоти тиббй-офиятбахшй, мураббиёни муассисахои томактабй, омузгорони мактабхои тахсилоти миёнаи умумй, миёна ва олии касбии омузгорй, мактабхои ёрирасон ва махсусгардонидашуда, мутахассисони сохавй, аз чумла логопедхо, олигофренопедагогхд сурдопедагогхо, тифлопедагогхд табибон, мухакикон, кормандони пажухишгоххои илмй-тадкикотй, ташкилотхои байналмиллалй ба тадкики масъалахои ба тахсил фаро гирифта шудани бачагони имкониятх,ои махдуд ва талаботх,ои махсуси тахсилотидошта чалб шуданд. Тадкикотчиён ва олимони варзида ба омузиши масъалаи тахсилоти инклюзивй, яъне тахсилоти фарогир, ки раванди таълиму тарбия ва маълумотгирии хамаи табакахои кудаконро дар бар мегирад аз чихати назариявй диккат дода вазъияти мавчудбударо омухтанд, дар кишвар тахияи санадхои меъёрй -хукукй, барномахо, дастуру китобхои дарсй огоз шуд.

Дар тахияи Консепсияи миллии тахсилоти фарогир (инклюзивй) барои кудакони имконияти махдуддошта дар Чумхурии Точикистон дар солхои 2011-2015, барномахои таълим, тахияи дастур ва китоби дарсй барои мактабхои олй, энсиклопедияи тахсилоти фарогир сахми доктори илмхои педагогй, профессор Бибихафиза Мачидова хеле назаррас аст.

Бибихафиза Мачидова дар Донишгохи давлатии омузгории Точикистон ба номи Садриддин Айнй аз соли 1970 фаъолият карда аз аспирант, ассистент, муаллими калон, дотсенг то ба унвони профессорй расидааст. Зиёда аз 45 соли умри бобаракати худро ба омузиши масъалахои тахсилоти томактабй бахшида, кариб 20 сол мудирии кафедраи тахсилоти томактабиро ба ухда дошт. Аз огози солхои 1990 то ин чониб профессор Мачидова Бибихафиза дар баробари масъалахои зикргардида ба тадкики масъалаи омода кардани кадрхои педагогй барои мактабхои ёрирасон машгул аст, зеро омода намудани мутахассисони ихтисосхои сурдопедагогика, логопедия ва олигофренопедагогика, махз дар заминаи кафедраи тарбияи томактабй ташкил шуданд.

^айд кардан зарур аст, ки масъалаи тайёр кардани кадрхои педагогй барои мактабхои ёрирасон, ки дар онхо хонандагони имконияти махдуди шунавой, аклию зехнй ва нуткронидошта ба тахсил фаро гирифта шуда буданд дар ибтидо ва миёнаи асри ХХ дар марказхои илмии собик иттиходи шуравии шахрхои Москва, Свердловск, Новосибирск, Алмаато, Киев, Минск, Тошкент ба рох монда шуда буд ва аз хисоби шахрвандони чумхурихои согсиолисгй, аз чумла Точикистон барои ба таълиму тарбия фаро гирифтани ношунавоён, нобиноён, олигофренхо, логопадхо мутахассис-омузгор тайёр менамуданд. Довталабони зиёд барои дар мактабхои олии марказй тахсил кардан хуччат пешниход мекарданд, аммо холхои гузариш барои ихтисосхои дефектология, сурдопедагогика, логопедия, тифлопедагогика хеле баланд буд, зеро ин ихтисосхо дар он давра ба катори ихтисосхои бонуфуз дохил мешуданд ва теъдоди хеле ками доништалабони точикзабон имконияти тахсилу тадрисро доштанд.

Гарчанд шахсони нуксонхои шунвоидошта, нобиноён, нуксонхои нуткидошта низ ба мактабхои олии марказй фаро гирифта мешуданд, ки баъд аз сохиби диплом шудан дар сохахои гуногун

64

мeтaвoниcтaнд ба фаъолияти омузгорй мaшFyл гарданд. Бoиcи тaacyф acт, ки на хамаи хaтмкapдaxo фaъoлияти омузгориро ба 7хда гирифтанд, аз ин py, чунин ихтиcocмaндoн aнгyштшyмop бyдaнд ва ба кишвари худ баргашта дар мaктaбxoи ёpиpacoн, мaктaб-интepнaтxo, хoнaxoи кудакон ба xaйcи омузгор ба кору фaъoлият шуруъ мeкapдaнд. Тaxcил дар чунин Myacracaxo ба зaбoни руш ба pox мoндa шуда буд, ба хoнaндaгoни ин мyaccиcaxo фажри таълимй аз чумла aлифбoи Брайл бapoи нoбинoён ва aлифбoи дакгелй бapoи нoшyнaвoён 6o зaбoни руш омузонида мeшyд. Мушкилаг дар бapнoмaxoи таълимй ва кигoбxoи дapcй низ мавчуд буданд.

Бo шapoфaти иетиклолияти Чyмxypии Точикиетон дар назди мaктaбxoи oлии кишвар ихтиcocxoи нав аз чумла ихтиcocxoи мaхcyc тaъcиc ёфтанд. Баъд аз пoш хурдани давлати шуравй, шбик чyмxypиxo poxи мустакилиятро пeш гирифтанд ва пушида жет, ки дар ин pox дар xaмaи coxaxoи икгишдию ичгимой мyшкилаг ба вучуд oмад, aлaлхycyc дар coxaи мaopиф. Бинoи aкcapият мaктaбxo кyxнa ва кopнoшoям гаштанд, омузгорон тарки мактаб намуданд, aкcapият ба дигар давлат куч бapдoштaнд. Дар катори ожо мyтaхaccиcoни coxaи дeфeктoлoгия низ буданд, ки вазъи ташкил намудани тaxcилаги хoнaндaгoни имкoнияти мaхcycдoштapo мушкил намуд.

Вазъи ба тaxcилy тaдpиc фapoгиpии кудакони имкoнияти мaxдyддoштa ва кам будани мyтaхaccиcoн ва омузгорони мaктaбxoи ёpиpacoн давлату xyкyмaтpo ба ташвиш oвapд. Вaзopaти мaopифи Чyмxypии Точикиетон дар назди мyaccиcaxoи тaxcилoти oлии пeдaгoгй мyтaхaccиcoни coxaи дeфeктoлoгияpo тaъcиc ва тайёр нaмyдaндpo гyзoшт. Бapoи ичро намудани ин cyпopиш ва бaxиcoбгиpии таъминаги кадрй coли 1992 дар ДДПД ба томи ^.Ч,Уpaeв (xoлo ДДОТ ба томи С.Aйнй) факултети пeдaгoгикa, назди кaфeдpaи тарбияи тoмaктaбй ихтиcocи oлигoфpeнoпeдaгoгикa тaъcиc дoдa шуд. Дар ташкили кopи таълимй хaтмкapдaxoи факултети дeфeктoлoгияи мaктaбxoи oлии марказй Тoчибoeвa Л.М, Юcyпoвa М.С. caxми кaлoн гyзoштaнд, бapнoмaxoи фаннй ва мaвoдxoи таълимй 6o зaбoни точикй аз тарафи aъзoёни кaфeдpa Мачидова Б., Нapзyллoeвa М. ва дигapoн тaxия гардид, дoвтaлaбoн ба caфи донишчуён кабул шуданд, кop oид ба oмoдa намудани мyтaхaccиcoн-oлигoфpeнoпeдaгoгxo ба pox мoндa шуд.

Дар назди xaмин кaфeдpa coли 2006 6o тaшaббycи бeвocитaи пpoфeccop Бибиxaфизa Мачидова xaмкopй 6o филиали Точикиетонии ташкилаги байналмиллалии «Бунёди мадад» ба pox мoндa шуд, ки аз руи лoиxaи тaxcилoти инклюзивй омузгорони кaфeдpa дар ceминapxoи омузиши ширкат варзида oид ба татбики лoиxaи тaxcилoти инклюзивй дар мyaccиcaxoи таълимии миёнаи умумй дoниши хyдpo такмил дoдaнд.

Дар аввал тeъдoди ками донишчуён ба ин Hxrncoc дoхил шуданд, хaтмкapдaxoи аввалин аз руи ин ихтиcoc xoлo дар мaктaбxoи oлй, миёнаи мaктaбxoи ёpиpacoн ба xaйcи омузгор ва

мyтaхacиc кop ва фаъолият мeнaмoянд, аз чумла, Paмaзoнoвa Р., Шадмoнoв Ш., Хoчaeвa Г. ва дигapoн.

Сoли 2009 дар шуъбаи рузона факултети пeдaгoгикa ихтиcocи cypдoпeдaгoгикa кyшoдa шуд, ки oн 12 нафар точикдухтаронро аз нoxияxoи гуногуни кишвар ба тaxcил фapo гириф, 10 нафари orao тибки квoтaи Пpeзидeнтй ба дoнишгox кабул шуда буданд, ва баъди хатми тaxcил ба кудакони имкoнияти мaxдyди шyнaвoидoштa яънe cycтшyнaвo, кaмшyнaвo ва нoшyнaвo дар мyaccиcaxoи мaхcyc кopy фаъолият мeнaмyдaнд.

Бo мaкcaди 6o мyгaхaccиcи кacбй таъмин намудан кaфeдpaи тарбияи томактабй 6o мактаб интepнaти чyмxypиявии бaчaxoи кари нoxияи Рудакй xaмкopии мyтaкoбилapo ба pox мoнaд. Омyзгop-мyгaхaccиcoни мактаб Aлoвaтшoeв Ч. ва ^увватов С. 6o кaфeдpa xaмкopй намуда, таълими фaнxoи тaхaccycиpo ба yxAa гирифтанд.

Минбаъд дар шуъбаи тaxcилаги F0ибoнa низ ихтиcocи cypдoпeдaгoгикa ва oлигoфpeнoпeдaгoгикa тaъcиc гардиданд, ки дар ожо мyтaхaccиcoни coxa дyхтyp-лoгoпeд Бoбoхoчaeвa Ф.A., Paxимoвa P.A., Одинaeвa Л., Aлoвaтшoeв Ч ва дигapoн чалб шуданд ва ожо дар коркарди бapнoмa, нaкшaxoи таълимии ихтиcocxo caxм гyзoштaнд.

Дар раванди тайёр намудани мyтaхaccиcoни coxaи пeдaгoгикaи мaхcyc мyшкилаг дар кабули донишомузон ва таъмин намудани ож,о ба чои кори доимй дар мyxити дexaг буд. Ин вазъиятра ба Xиcoб гирифта дар дoнишгox аз coли 2012 - 2013 ихтиcocxoи xамгиpo: cypдoпeдaгoгикa -информатика, oлигoфpeнoпeдaгoгикa - таърих, лoгoпeдия - тaxcилoти ибтидой ташкил карда шуданд. Хатмкунандагони ихтиcocxoи номбурда дар баробари гирифтани ихтиcocи якум мyтaхaccиcи coxaи cypдoпeдaгoгикa, oлигoфpeнoпeдaгoгикa, логотедия инчунин имконияти дар мaктaбxoи миёна ба xaйcи омузгори фaнxoи таълимии информатика, таърих ва омузгори cинфxoи ибтидой шуданро пайдо карданд.

Соли хониши 2015-2016 дар заминаи кaфeдpaи тaxcилaги томактабй кафeдpаи нав бо номи пeдaгoгикaи мaхcyc ва тaxcилaги фарогир таъcиc дода шуд, ки мудирии онро дeфeктoлoг, н.и.п., дoтceнт Paмaзoнoвa P. ба yxдa дорад. Баъд аз тaъcиc ёфтани факултети нав бо номи пcихoлoгия ва тaxcилaги фарогир кафeдpаи пeдaгoгикaи мaхcyc ва фарогир бо xaйaти аъзоёнаш ба тобсъи ин факултет гузаронида шуданд.

Aйни замон иктидори илмии кaфeдpa аз xиcoби доктори илми ждают^ пpoфeccop Maчидoвa Б., номзадаои илми тедагогика дaгceнтoн Paмaзoнoвa P., Дaдoбoeвa M., муаллимони калон ^увватов С., Mиpзoeвa С., accиcтeнтxo Maxмaдиeвa M., Салямова Д., хaтмкapдaxoи магистратура бурбонов Д., Aлиeв P., Хуанов Х., Уcмoнoв M., Хoчaeвa У. пуркувват гаштааст, ки ожо дар жшрафти coxa xиccaгyзop хoxaнд шуд.

^абул гардидани ^онуни Чyмxypии Точикистон «Дар бораи таъминоти ичтимоии маъюбон», Кoнceпcияи миллии тaxcилoти фарогир (инклюзивй) барои кудакони имконияти мaxдyддoштa дар Чyмxypии Точикистон дар coлxoи 2011-2015 ва дигар caнaдxoи мсьёрй xy^^ имконияти бо кор таъмин шудани мyгaхaccиcoни чавонро бexтap гардонидааст. Тaxлили раванди донишомузй, тачрибаомузй, дapcxoи амалй нишон мeдиxaнд, ки донишчуён имруз ба таълиму тарбияи кудакони имконияти мaxдyддoштa тaвaччyxи бeштap зoxиp мeнaмoянд.

Дар мyaccиcaxoи тaxcилoтй тарики шартномаи дутарафа кaфeдpaи пoйгoxй дар мактаб-интepнaти кудакони ношунавои нoxияи P^arä, мактаби миёнаи умумии №№24, 72, мapкaзxoи табобатию офиятбахшии 4op6of, кудакистони №151 ташкил шудааст, ки барои баргузории дapcxoи амалй ва тачрибаомузии таълимию омузгорй хeлe кулай мeбoшaнд.

Тибки мaълyмaгxoи тaxкикoтии coлxoи охир дар Чyмxypии Точикистон аз 9 миллион axoлй 146 xaзop нафар одамони имконияти мaxдyддoштa xaëт ба cap мeбapaнд, ки 12500 нафарашонро бaчaxoи то 16 coлa ташкил мeкyнaнд, ки ба таълиму тарбия ниёз доранд. Дар низоми тaxcилaгии чyмxypй айни замон амал мeкyнанд: 5 мyaccиcaxoи томактабй барои кудакони шнни томактабии имконияти мaxдyддoштa, ки дар он 730 нафар ба таълиму тарбия фаро гирифта шудаанд, 66 мактаб -интepнaтxo, аз чумла: 14-мaктaб-интepнaтxoи ичтимоии шакли oмeхтa; 13- мактаб -интepнaтxo барои кудакони имконияти мaxдyддoштa; 5-мyaccиcaи шакли caнaтopидoштa барои кудакони дорои бeмopии шл. Дар умум ба ин мyaccиcaxo 2227 нафар кудакон фаро гирифта шудаанд, ки 1798 нафари ожо имконияти мaxдyд ва талабаги ма^уш тaxcилaгй доранд. Инчунин бояд кайд кард, ки дар шаxpy нoxияxoи чyмxypй мapкaзxo барои кудакони дорои нyкcoнxoи гуногун аз тарафи шахшни aлoxидa ва тaшкилaгxoи Faйpидaвлaтй ташкил ва фаъолият намуда иcтoдaaнд.

Кудакода, ки дорои дарачаи caбyки ну^о^ои тaкягoxй-xapaкaтй, биной, нуткй дар мyaccиcaxoи таълимй -кудакистон ва мaктaбxoи умумии миёна ба тaxcил фаро гирифта шудаанд, чунин вазъият имкон дод, ки дар мyaccиcaxoи таълимии кишвар тaxcилaги инклюзивиро ба pox монда шавад.

Бо кумак ва дастгирии пpoфeccop Бибиxафиза Maчидoвa пояи методии тaxcилoти инклюзивй мycтaxкaм шуда истодааст. Омузиши фанни таълимй «Acocxoи тaxcилaги инклюзивй» ба накшаи таълимии ихтиcocxoи махcyc ва тaxcилaги томактабй ворид шyдааcт.

Пpoфeccop Maчидoвa Бибиxaфизa худ муаллифи китoбxoи дapcй, дacтypxoи таълимй-методй мeбoшaнд. Зиёда аз 300 номгуи китoбxoи дapcй, бapнoмaxoи таълимй, дacтypxoи мстодй, мaкoлaxoи илмиро ба мacъaлaxoи тарбияи ахлокии кудакони cинни томактабй, амалй гардонидани тaxcилaги инклюзивй, ташаккули шахcияти ва пcихoлoгияи волидайнй бахшидааст. Дар тaxия ва тартиб додани китoбxoи дapcй, дacтypxoи таълимй оид ба тaxcилaги инклюзивй аъзоёни кафeдpаpo poxнaмoй намуда, дacтaчaмъoнa китoбxoи «Acocxoи тaxcилaги инклюзивй», «Донишномаи таxcилaги инклюзивй», «Acocxoи лoгoпeдия», «Фарзандон xама азизанд»-ро таълиф намуданд. Myaллими калон ^увватов С. дар xaммyaлифи бо дeфeктoлoг Paxмoнoв З. аз дoнишгoxи Хучанд китоби «Олeгoфpeнoпeдaгoгикa барои мaктaбxoи олй», «Таълими забони ишора», «Имою ишора»-po бо забони давлатй тaxия намуданд. Холо аз руи ин китоб xaм дар мактаби мaхcyc ва xaм дар дoнишгoxxo алифбои дaктeлиpo мeoмyзaнд. Дaгceнт Paмaзoнoвa P. китоби «Acocxoи дeфeктoлoгия»-po тaxия намудааст, ки донишчуёни xaмaи ихтиcocxo онро xaмчyн китоби acocй аз руи тaхaccyc иcтифoдa мeбapaнд, омузгорон Обидова M., Дaдoбoeвa M. дар xaммyaлифи китоби

«Сурдопсихология», «Логопсихология» ва дастури таълимй ро тадия намудаанд, ки мавриди истифодабарй мебошад.

Х,оло зери родбарии профессор Бибидафиза Мачидова зиёда аз 20 нафар рисолаи номзадй ва докторй дифоъ намуданд, ки 50 фисади мавзуъдои тадкикотй мадз ба масъалаи тадсилоти инклюзивй бахшида шудааст.

АДАБИЁТ

1. Мачидова Б. Тадсилоти фарогир дар низоми тадсилоти олии касбии омузгорй. Маводи конференсияи IV байналмиллалй «Тадсилоти фарогир: мушкилот ва чустучуи роддои далли он».- Душанбе, 2018. сад. 139- 146.

2. Мачидова Б. Фалсафаи тадсилоти фарогир (инклюзивй) ва дурнамоии он дар маорифи кишвар. ДДОТ Конференсияи «Консепсияи миллии тадсилоти фарогир барои барои кудакони имконияташон маддуд дар Чумдурии Точикистон» Душанбе-2019. С.13-22.

3. Обидова М.И. Аз таърихи таъсис ёфтани ихтисосдои махсус. Маводи конф. чум. дар мавзуи «Накши Консепсияи тадсилоти фарогир дар омода кардани мутахассисони содаи педагогикаи махсус дар донишгоддои олй ва чалби бачагони имконияташон маддуд дар муассисадои тадсилотй», ДДОТ ба номи С.Айнй Душанбе, 2019. 46-52.

4. Обидова М.И. Подготовка кадров и методобеспечение системы специального (инклюзивного) образования. Международная конференция на тему «Инклюзия-путь к равноправию: обучение педагогов принципам инклюзивного образования» 14-15 мая 2021 года г.Душанбе.

ОСНОВАТЕЛЬ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

Инклюзивное образование как новое явление в современном обществе зародилось в годы независимости Республики Таджикистан. При составлении нормативно- правовых документах, учебниках и учебно- методических пособиях, учебных программ по подготовке специалистов для вспомогательных и инклюзивных школ большой вклад был внесён профессором Маджидовой Б. С её непосредственной помощью и поддержкой при Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни в начале на факультете педагогики были открыты специальности дефектология, сурдопедагогика, логопедия, в дальнейшем с открытием нового факультета психологии и инклюзивного образования подготовкой будущих специалистов для инклюзивных школ была возложена на преподавателей кафедры специальной педагогики и инклюзивного образования. За небольшие годы существования кафедры под руководством профессора Маджидовой Б. были изданы учебники, учебные пособия, также подписаны ряд соглашений с международными организациями по проблемам инклюзивного образования. Под руководством профессора Маджидовой Б. ведётся научно -исследовательская работа по проблемам инклюзивного образования.

Ключевые слова: инклюзивное образование, подготовка специалистов, ведение научно-исследовательской работы, издание учебников и учебно-методических пособий.

FOUNDER OF INCLUSIVE EDUCATION IN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

Inclusive education as a new phenomenon in modern society originated during the years of independence of the Republic of Tajikistan. In the preparation of legal documents, textbooks and teaching aids, training programs for the training of specialists for auxiliary and inclusive schools, a great contribution was made by Professor Majidova B. With her direct help and support at the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, at the beginning at the faculty pedagogy, the specialties of defectology, deafpedagogy, speech therapy were opened, and later, with the opening of a new faculty of psychology and inclusive education, the training of future specialists for inclusive schools was entrusted to teachers of the department of special pedagogy and inclusive education. For the short years of the existence of the department, under the guidance of Professor Majidova B., textbooks, teaching aids were published, and a number of agreements were signed with international organizations on the problems of inclusive education. Under the guidance of Professor Majidova B., research work is being carried out on the problems of inclusive education.

Key words: inclusive education, training of specialists, research work, publication of textbooks and teaching aids.

Сведение об авторе:

Обидова М.И. —Доцент кафедры общей и педагогической психологии Таджикского государственного педагогического Университета им.СЛйни, E-mail: munira6464@mail.ru About the author:

Obidova M.I. —Associate Professor of the Department of General and Pedagogical Psychology, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini, E-mail: munira6464@mail.ru

НА^ШИ БАРОТ МИРЗОЕВ ДАР РУШДИ МАКТАБИ МЕТОДИСТОНИ ФИЗИКА

Умаров У.С., Рацабов У.Х., Сищаков С.М.

Донишгощ давлатии омузгории Тоцикистон ба номи САйни

Профессор Барот Мирзоев дар рушду нумуи таълими физикаи мактабй сахми беандоза доранд. Устод дар пешбурди сохаи методикаи таълими физика тавассути рисолаву дастурхо ва маколахои сершумори илмй - методии худ хиссаи арзанда гузоштаанд. Эшон 12 марти соли 1941 дар яке аз дехахои хушманзару табиаташ фусункори водии Зарафшон -Шаватки Поён ба дунё омадаанд.

Ч,авонии Барот Мирзоев дар ин мавзеъ ба кавли Лоики бузург «бекасу танхо, бо дарав, бо хушачинихо» гузаштааст, чунки у дар синни чахорсолагй аз навозишу мехрубонихои падар махрум гардид. Падари эшон солхои аввали ташкилёбии давлати Шуравй дар водии Зарафшон ба касби омузгорй машгул буд. Кухансолони дех накл мекунанд, ки киблагохи Барот - Мирзобек Ёров яке аз аввалин омузгорони мактаби Шуравй буда, солхои зиёде дар хонаи бачагони дехаи Лангари нохияи Айнй захмат кашида, шогирдони зиёдеро тарбия намудааст.

Ба вазнинии рузгор нигох накарда, «... андуху гамро пушти сар карда» модар бо сад орзуву умед «нахурдаву напушидаву бо сад ранч...» уро «... бигрифта зери пар» калон мекард. Вай орзуи ягона дошт, ки Бароти у бо пайрохаи падар рафта, давомдихандаи касбу кори падар шавад, зеро модар хуб медонист, ки мероси хубу бебахои падар барои фарзанд - ин касби уст.

Бахри амалй гардидани орзуву ниятхояш модар Баротро барои идома додани тахсил ба мактаб -интернати раками 1-и маркази нохия мефиристад. Дар мактаб Барот бо бахои хубу аъло тахсил мекард. Х,ангоми тахсил дар мактаби миёна диккати Бароти хурдсоли ташнаи илмро бештар фанхои дакик ба худ чалб менамуданд. У соли 1959 мактаби миёнаро бо бахои аъло хатм намуда, хамон сол бахри идомаи тахсил, бо фотехаи неки модар ба шахри Душанбе рахсипор мегардад. Хушбахтона, худи хамон сол Барот Мирзоев имтихонхои дохилшавиро бомуваффакият супурда, ба сафи донишчуёни бахши физикаи факултети физикаю риёзиёти Донишгохи давлатии Точикистон ба номи В.И. Ленин (феълан Донишгохи миллии Точикистон) дохил шуданд.

Панч соли тахсил дар Донишгохи давлатии Точикистон аввали солхои шастум, ки ба кавли устод Лоик «тахсил ба донишкада хуб аст, гуворост», бомуваффакият гузаштанд. Баъди хатми ин боргохи хунар кобилияту истеъдоди Баротро ба инобат гирифта, маъмурияти донишгох эшонро барои кор ба муассисаи илмй тавсия намуд, вале у бо амри дил касби омузгориро пеша намуданд.

Устод Барот Мирзоев дар мактаби миёнаи раками 2-и нохияи Вахш ба хайси омузгори физикаи синфхои 6-10 ба кор таъйин гардиданд. Омузгори чавон аз рузхои аввали кор ба ин касб аз тахти дил машгул шуда, дар мактаб кабинети намунавии физика, махфили «Физикони чавон»-ро ташкил карда, ба чустучуи методхои бехтар гардонидани сифати таълими физика камар бастанд. Бо ташаббус ва ибтикори эшон дар мактаб сафи дустдорони фанни физика зиёд гардида, шавку хаваси хонандагон нисбат ба ин илми пурасрору ачиб афзун гардид. Дар хамин давра Барот Мирзоев аз тачрибаи амалии худ дар сахифахои матбуоти педагогй маколахои илмй - методй менавиштанд. Эшон ба тачрибаи амалии худ такя карда, исбот намуданд, ки дар таълими физика халли масъалахои сифатй накши басо мухим дорад. Истифодаи ин гуна масъалахо сифати таълими физикаро бехтар

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.