CC BY
13
УДК 371.012 ББК 74,1
Ш.А.ШАРОПОВ
С.Х,.МАМАДЧ,ОНОВ
ФАЪОЛИЯТИ ТАШКИЛИИ ПЕДАГОГ ЧУН ЧУЗЪИ АРЗИШНОКИ КАСБИ ОМУЗГОРИ
Кори ташкилй, ташкили фаъолияти одамон, ба зухур овардани саъю кушиши хаддалимкони онхо дар ичрои кор хусусияти доимиву амик, шарти бехтарини чомеаи демократй ва манбаи самарабахши галабахои он мебошад.
Фаъолияти ташкилй беш аз пеш ба хамаи чанбахо ва шаклхои муносибатхои чамъиятй, аз сатхи маишй сар карда то иктисодй ворид мегардад. Вобаста ба ин, идоракунй ва ташкил кардан -конунияти объективии хама гуна истехсолоти чамъиятй, дар чомеаи нав ахамияти бештареро касб менамояд.
Мафхуми фаъолияти созмондехй хамчун махорати ба рох мондани кори якчояи мустахкам ва фазояш дустона, «шинохта тавонистани одамон», интихоб ва таъйин кардани онхо, таъмини ягонагй ва имконияти бештар барои кори хамдастй, мувофики максад, дарвокеъ муташаккил ва муттахид баррасй мешавад.
Асосгузорони фалсафаи муосир зарурати во^еии идора кардани одамонро бо махсусияти истехсоли арзишхои моддй асоснок менамоянд. «Х,ама гуна мехрати бевосита чамъиятй ва муосир, ки дар микёси нисбатан бузург амалй мегардад, ба андозаи беш ё кам ниёз ба идоракунй дорад, ки мувофикати байни корхои фардиро ба рох мемонад ва вазифа умумии на аз харакати узвхои мустакил, балки аз харакати тамоми организми истехсолй пайдошавандаро ичро мекунад» (14, 342).
Ташкилот тарики фаъолияти созмондехй бунёд мегардад, ки бо ёрии воситахои зиёде амалй мегардад: банакшагирй, таксими вазифахо, ба рох мондани робитахо, бахисобгирй, назорат ва г. Мехвари хама гуна фаъолият дар ташкили дурусту бомак;сади он аст. Дар баробари ин, идораи муваффак хам махорати боварнамой ва хам махорати амалан ташкил намуданро такозо дорад. Ин вазифа аз хама душвортарин аст. Махорати амалан созмондехй фаъолияти махсусе мебошад.
Пас, иштирок дар идоракунии хар нафар харгиз чунин маъно надорад, ки хар кас бо фаъолияти созмондехй машгул аст. Ин масъала барои баланд бардоштани сатхи фаъолнокии одамон, бахусус, чавонон ахамияти на танхо назариявй, балки амалии назаррас дорад. Ч,алби хар як шахс (аз он чумла, донишчу ва мактаббачагон) ба идоракунй ва худидоракунии корхои тамоми коллектив харгиз маънои аз чониби хар кас ичро кардани фаъолияти созмондехй надорад. Ин фаъолият аз дигар навъхои фаъолият тафовут дошта, дорои хусусиятхои ба худ хосе мебошад.
Он нисбат ба шахсияти инсон - ташкилотчй талаботи махсусро пеш меорад. Х,ама гуна кори марбут ба идоракунй хислатхои хосеро такозо мекунад. Фаъолияти ташкилкунй низ аз шахси ташкилотчй хислатхои хосро талаб менамояд.
Фаъолияти созмондехй ва кобилияти ташкилкунй дар баъзе тадкикот дар мачрои масъалаи сарварй ва рохбарй, идоракунй (менечмент) баррасй мегардад.
Ин истилоххо аз чихати маъно бо феъли англисии to lead - пеш бурдан, самт бахшидан алокаманданд. Аз ин чо, айнан: пешво, пешбар (лидер) - рохбарикунанда; лидерство (leadership) -рохбарй. Аммо дар адабиёти илмй мафхумхои пешбар ва пешбари (рохбарй) ба маънохои хеле зиёде тафсир мешаванд. Ба ин гурух падидахои мухталиферо мансуб медонанд, ба монанди: «рохнамо -пайравон», «таъсиркунандагон», «афзалиятдор», ки хам дар олами хайвонот ва хам дар сохаи муносибатхои инсонй роич мебошанд.
Самти дигари масъалаи пешбариро субъективии равоншиносй номидан мумкин аст. Он анъанаи тулонй дошта, дар чусторхои эмпирии (тачрибавии) сифатхои равонии шахсияти сарвар ифода меёбад. Дар ин маврид шахсият маъмулан ба таври метафизикй, берун аз вакту фазо баррасй мегардад, берун аз шароити таърихй ва ичтимою иктисодй, бидуни алокамандй бо он, ки пешбар киро ва ба кучо мебарад. Аксари муаллифони ин самт дар сарварон сифатхои иродавй, зехнй, эхсосй ва хусни муоширатро муайян кардаанд. Кдоми зиёди муаллифони самти субъективии равоншиносй руйхатхои тулонии хислатхои гуногуни шахсияти сарваронро пешниход мекунанд.
Пеш аз хама, хусусияти диалектикй доштани фаъолияти ташкилиро кайд бояд кард: ин равандест мутахаррик, харакат ва худхаракати шахсияти ташкилкунанда ва шахсиятхои гурухи ташкилшавандагон, таъсироти мутакобил ва ихтилофноки онхо, дигаргуншавии онхо дар рафти
зиндагй ва дар айни замон, робитаи ногусастанй, ягонагии ондо бо якдигар, дам бо як катор омилдову шартдои ба ин ягонагй дохилшаванда ё аз берун ба он таъсиргузор (макон, замон, воситадои моддй, гуруддо ё шахсони дигар: тобеон, пешбарон, пайравон, ондое, ки дамкорй менамоянд, мукобилон ва г.) мебошад.
Адамияти хосеро дар омузиши фаъолияти ташкилй мудиммияти ичтимой, ба ичтимоёт вобаста будани раванддои таъсири мутакобили шахсияти ташкилкунанда ва ташкилшавандагон, инчунин таъсири мутакобили ташкилшавандагон бо якдигар касб мекунад. Дар тадкикот ин адамият ва вобастагй, тадлили сифатию микдории он, яъне самтнокии ичтимоии фаъолияти ташкилкунанда ва гуруди ташкилшавандагонро (тамоюлдои арзишии ондо, меъёрдои гуруд) ба назар гирифтан лозим аст. Мундарича, навъ, хусусият, шаклдои ташкили кори якчояро ба дисоб гирифтан мудим мебошад.
Масъаладои фаъолияти ташкилй ва кобилияти ташкилкунй дар алокамандй бо масъалаи «сардори бачагон» аз як тараф, ва идоракуниву родбарй ба корхонадо - аз тарафи дигар, омухта шудаанд.
Чунончи, педагоги маъруфи рус, профессор Е.А.Аркин дангоми омузиши муносибатдои наврасон ба хусусиятдои иттидодиядои содатарини бачагон, таркиби сифатй ва микдории гуруддои бачагон таваччуд зодир кард. Накш ва чойгоди сардоронро дар ин гуруддо, навъдои ондоро мукаррар намуда, баъзе тарздои омузиши гуруддои бачагонро нишон дод. У бар он акида буд, ки масъалаи сардорй бояд яке аз масъаладои асосй дангоми тадкики тадаввули коллективи бачагон эътироф гардад ва чунин мешуморид, ки сардорони (пешбарон) бачагон годе нисбат ба дайати педагогй ба андозаи бештаре тарзи зиндагии бачагонро мукаррар мекунанд (2).
Мудаккики дигар А.С.Залужний ва дамкорони у коллективдои бачагонро (тадти ин мафдум дама гуна иттидодияи бачагонро дар назар дошта) мавриди омузиш карор додаанд. У иттидодиядои наврасонро тасниф карда, методдои омузиши фаъолияти якчояи наврасонро коркард ва сатди муташаккилии ондоро ишора намуд, мардаладои инкишофи муносибатдои тарафайн ва таъсири мутакобили бачагонро аз синни томактабй сар карда, муайян кард ва нишон дод, ки датто дар байни бачагони хурдсол аллакай ташкилотчиён, вайронкорон, сардорони худ дастанд. Яке аз роддои тарбия, ба андешаи у, гузаронидани бачаи гайрифаъол ба гуруди кудакони хурд мебошад ва дар ин долат бачае, ки пештар вазифадои ташкилкуниро дар байни дамсолон ичро намекард, сардори хурдсолон мешавад (6).
Дар ин замина китоби ходими намоёни давлатй П.М.Кёрженсев «Принсипдои ташкил» чолиби диккат аст. Мувофики акидаи П.М.Кёрженсев, «ташкил кардана» маънои муттадид кардани одамон барои ичрои кори муайянро дорад. Мафдуми «ташкилот» метавонад маънодои гуногун дошта бошад: ташкилот дамчун гуруди мураттаби одамон, дамчун иттидодия барои ичрои кори муайян ва дамчун ибтидо, мардалаи якуми фаъолияти ташкилй. П.М.Кёрженсев 7 унсури кори ташкилиро муайян мекунад: х,адаф, навъдои ташкилот, методуо, воситщои моддй, вацт, назорат. Ташкилотчии хуб бояд дорои кобилияти зерин бошад: мадорати мачбур кардани одамон барои ичрои вазифадои муайян, мадорати интихоби одамон; ташкилотчй бояд характери устувор, исроркорй, гайрат, ташаббускорй, кобилият ба кори муназзами накшавй, майл ба масъулиятшиносй дошта бошад. П.М.Кёрженсев принсипдои асосй ва коидадои фаъолияти ташкилй, тавсиядоро барои ташкилотчии навомуз коркард намуд (8).
А.С.Макаренко дакикдорона ва боисрор яке аз дадафдои тарбияро - тарбияи ташкилотчй, инсонеро, ки ба рафикаш фармон дода ва ба он тобеъ карда метавонад, таъкид мекард. Барои ноил шудан ба ин дадаф у низоми мукаммали ташкили коллективи шогирдон ва родбарии педагогиро бар ондо коркард намуд. У принсипдои асосй ва усулдои тарбияро пешнидод ва мафдуми коллективро муайян кард, нуктадои асосии ташкили диалектикаи педагогиро асоснок намуд. Омилдои таъйинкунандаи инкишофи кобилияти ташкилотчй, ба андешаи А.С.Макаренко тарбия дар коллектив ва тавассути коллектив сурат гирифтани ондост ва дар баробари ин, ташкили худидоракунй, инкишофи фаъолмандии чамъиятй, института сардорон, дастадои муттадид, навбатдорй, низоми робитадои дохили коллективро тасниф менамояд (13).
Масъаладои фаъолияти ташкилй ва кобилияти ташкилкуниро олимон - педагогдо А.Г.Ковалев ва К.Н.Мясишев дар пажухцшоти хеш рочеъ ба кобилият махсус баррасй менамоянд. Бо назардошти тавсифи шахсиятдои барчастаи ташкилотчй, муаллифон чунин мешуморанд, ки фаъолияти мураккаби созмондихД аз ташкилкунанда донистани кореро, ки ба он нигаронида шудааст, савияи баланди зедн, аз чумла, мушодидакорй, акди гиро, ташаббуси эчодй, хислатдои муайяни шахсиятро (иштиёк ба кор, муносибати масъулиятшиносона ба он, донистани одамон ва муомилаи модирона бо ондо, часорат, устувории ирода) такозо мекунад. Ба сифати чузъдои асосии ин кобилият А.Г.Ковалев ва К.Н.Мясишев чидатдои зеринро мукаррар кардаанд: хислати зеднии
шахсият, ки дар кобилияти дакик сарфахм рафтан ба вокеият, масалан, дар вазъияти муайян, холати кор ва мавод, фахмидани хислатхои одамон ва имконоти онхо, ки аз биниши фарогир ва мушохидакории махсус таркиб меёбад. Гайр аз ин хислати такягохй, муаллифон ду чузъи мухимро чудо мекунанд: якум - гиро будани акл дар хамчоягй бо тахайюли эчодй, ки дар зиракй ва ботадбирй зохир мешавад. Чунончи, ташкилотчии боистеъдод, ба андешаи муаллифон, хатто дар шароити вазнин рохи халосиро меёбад; дувум - сатхи баланди инкишофи ирода (махсусан, часорат, суботу катъият) (9).
Бисёре аз сифатхои зикршуда, ки ба андешаи А.Г.Ковалев ва В.Н.Мясишев сохтори кобилияти созмондихиро фарохам овардаанд, зохиран, хислатхои ташкилотчиёни боистеъдод мебошанд, аммо ин сифатхо (ба онхо акли гиро, тахайюли эчодй, зиракй, сатхи баланди инкишофи ирода мансубанд)-ро танхо хоси созмондихандагон донистан мумкин нест (9).
Ба назар чунин мерасад, ки чихатхои кобилияти ба ташкилотчй бештар хосро равоншинос В.А.Голнева дар заминаи омузиши якчанд гурухи хонандагон муайян кардааст. Ин сифатхо, ба гуфти мухаккики мазкур, «махорати таъсир расонидан ба дигарон», «таъсиргузорй ба тарафхои гуногуни руху равони рафикон, ба акл, хиссиёт, иродаи онхо» мебошад.
Омузиши равоншиносию педагогии ташаккули кобилияти ташкилкунии хонандагони синфхои боло дар чараёни кори чамъиятй аз чониби С.В.Кондратева дар мактаб шуруъ гардидааст.
Ба тахкики баъзе масъалахои кобилияти педагогй ва масъалахои кобилияти созмондехй корхои илмии Ф.Н.Гоноболин, Н.В.Кузмина, Н.Д.Левитов ва дигаро бахшида шудаанд.
Яке аз чузъхо дар сохтори кобилияти педагогй махорати ташкил карда тавонистан мебошад. Кори педагог, ба таъкиди Ф.Н.Гоноболин, кобилияти хуби ташкилкуниро такозо дорад. Ин кобилият барои он заруранд, ки педагог бо коллективи хонандагон сарукор дорад, ки онро бояд идора кард ва мехнаташро рохбарй намуд (4).
Н.В.Кузмина ишора мекунад, ки истеъдоди ташкил кардан кобилияти ворид кардани хонандагон ба навъхои гуногуни фаъолият, табдил додани коллектив ба дастгохи таъсиргузорй ба хар як фарди алохида, шахсиятро дар харакат суйи хадафхои тарбия фаъол гардонидан аст. Кори ташкилй, ба акидаи у, бидуни фаъолияти таълимй, хамчунин фаъолияти коллективй, мехнат, барои чамъият муфид, бозихои хонандагон, хама гуна таъсироти имконпазирро ба хайати синф, дар баробари ин, таъсири коллектив ба атрофиён ва гайраро фаро мегирад (11).
Олимон ба кобилияти созмондехй махорати рохбарй ба як хайат, нигох доштани интизом, то хадди имкон самт бахшидани махорату мехнати наврасон, дакик таксим кардани сарборй ва вакти машгулият, мохирона ба накша гирифтани кори таълимй ва истехсолии хонандагонро мансуб медонанд.
Чунончи, мухаккик Н.Д.Левитов кобилияти ташкилкуниро ба сохтори кобилияти педагогй дохил карда, кобилиятро на хамчун хислатхои шахсият, балки хамчун талаботи фаъолият баррасй мекунад: махорати ба накша гирифтан, пешгуй намудан, тархрезии амалхои худ, истифодаи сарфакоронаи вакт, назорат (12).
Ба монанди хама гуна фаъолияти максаднок, фаъолияти созмондехй аз чихати пайдоиш ва мохият хусусияти чамъиятиву таърихй дорад, фаъолмандии равонии инсонро ифода менамояд, сарф шудани кувваи (энергия) уро талаб мекунад; он чараёни таъсири мутакобили у бо мухити ичтимой мебошад. Бидуни чихатхои барои хама гуна фаъолият умумй, фаъолияти созмондехй вижагихои ба худ хос низ дорад. Ин махсусият пеш аз хама, дар хадафхои он зохир мешавад.
Х,амин тарик, дар илм дидгоххои гуногуни методологие, ки мохияти фаъолияти ташкилиро муайян мекунанд, шакл гирифтаанд. Фаъолияти ташкилй дар ташаккули фаъолияти бомуваффакияти эчодии педагог ахамияти махсусро касб менамояд. Ба шарофати яклухтии бисёрчузъаи худ он як катор функсияхои усулан мухимро барои фаъолияти муваффаконаи педагог ичро мекунад: маърифатию пешгуй, самтгирй бо назардошти арзишхо, тачдидию созанда, тархрезию эчодй, тахрикбахшй. Асосхои методологй ва педагогии раванди ташаккули кобилияти ташкилй аз гояхо, принсипхо ва тамоюлхои инкишофи он иборатанд, матлабхои назариявиро дар бораи муносибати том ба инкишофи чузхои асосии кобилияти ташкилй дар заминаи ба хам пайвастани фаъолияти таълимй, таълимию тахкикй, беруназаудиторй ва таълимию тарбиявиро фаро мегиранд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Абдуллина, О.А. Общепедагогическая подготовка учителя в системе высшего педагогического
образования / О.А.Абдуллина. -М.:Просвещение, 1990.-141с.
2. Аркин, Е.А.// htpp://ru.wikipedia.org/wiki/
3. Гвишиани, Д.Н. Организация и управление. / Д.Н. Гвишиани.- М.; Наука, 1982.- 120 с.
4. Гоноболин, Ф.Н. Книга об учителе. / Ф.Н. Гоноболин. - М.:Наука,1982.-120 с.
5. Гончарова, Т.И. Когда учитель властитель душ. / Т.И. Гончарова. - М. :Просвещение, 1991.-174 с.
6. Залужный, А.С. Детский коллектив и методы его изучения. / А.С. Залужный.- М.; Л., 1931.
7. Кабанова, С.В. Об организации самовоспитания студентов педагогического вуза (Метод, рекомендации). / С.В. Кабанова. -М.: МГПИ, 1979.- 41 с. 206.
8. Керженцев, П.М. Принципы организации. / П.М.Керженцев. - М.: Знание, 1968.-464 с.
9. Ковалев, А.Г., Мясищев В.Н. Психологические особенности человека. т.З. Способности, гл10: Организаторские способности. / А.Г. Ковалев.- Л.: ЛГУ, 1960.-С.110-115.
10. Кочетов, А.И. Педагогические основы самовоспитания. / А.И. Кочетов. - М.: Знание, 1974. -90 с.
11. Кузьмина, Н.В. Формирование педагогических способностей. / Н.В. Кузьмина. - Л.: Изд-во ЛГУ, 1961.- 98 с.
12. Левитов, Н.Д. Детская и педагогическая психология. / Н.Д. Левитов. -М., 1958. -С. 65-98.
13. Макаренко, А.С. Некоторые выводы из педагогического опыта. Соч. в 7-ми т. / А.С. Макаренко. - М.: Просвещение,1958,т.5. - С.244.
14. Маркс, К., Сочинения, т.23. / К. Маркс, Ф.Энгельс. - М.:Мысль.1972. -426 с.
REFERENCES:
1. Abdullina O.A. General Pedagogical Training of Teachers in the system of Higher Pedagogical Education. / O.A.Abdullina. -M.: Education, 1990.-141s.
2. Arkin Efim Afronovich // Wikipedia - free encyclopedia URL: htpp: //ru.wikipedia.org/wiki/
3. Gvishiani D.N. Organization and Management. / D.N. Gvishiani.- M .; Science, 1982.- 120p.
4. Gonobolin F.N. The book is about the teacher. / F.N.Gonobolin. - M.: Science, 1982.-120p.
5. Goncharova T.I. When the teacher is the ruler ofthe souls. /T.I.Goncharova. - M.: Enlightenment, 1991.-174p.
6. Zaluzhny A.S. Children's Team and Methods of its Study. /A.S.Zaluzhny .- M .; L., 1931.
7. Kabanova S.V. On the organization of self-education of students of a pedagogical university (Method, recommendations). / S.V. Kabanov. -М .: Moscow state Pedogogical University, 1979.- 41 с.206.
8. Kerzhentsev PM Principles of organization. /P.M.Kerzhentsev. - M .: Knowledge, 1968.-464p.
9. Kovalev AG, Myasishchev V.N. Psychological Characteristics of man. 1З. Abilities, ch.10: Organizational abilities. /A.G.Kovalev.- Leningrad: Leningrad State University, 1960.-P.110-115.
10. Kochetov A.I. Pedagogical basis of self-education. /A.I.Kochetov. - M .: Knowledge, 1974.-90p.
11. Kuzmina N.V. Formation of Pedagogical abilities. /N.V.Kuzmina. - Leningrad: Publishing House of Leningrad State University, 1961.- 98 p.
12. Levitov N.D. Children's and Pedagogical Psychology. / N.D.Levitov. -M., 1958.-C. 65-98.
13. Makarenko A.S. Some conclusions from the Pedagogical Experience. Op. in the 7th t. / A.S.Makarenko. -Moscow: Prosveshchenie, 1958, vol. 5. - P.244.
14. Marx K., Engels F. Societies, vol. 23. /K.Marx. - M.: Thought. -426c.
Фаъолияти ташкилии педагог чун чузъи арзишноки касби омузгори Вожщои калиди:фаъолияти созмондецй, идоракунй, ташкилкунй, худидоракунй, пешсаф,
ирода, фаъол, коллектив,ма^орат, салоуиятнокй Дар мацола дар асоси омузиш ва тщлили сарчашмщои илмии мавцуда масъаладои фаъолияти ташкилотчигии омузгор муайян карда шудаанд.А^амияти назариявй ва амалии масъалаи марбута барои илми педагогика ва самаранок шудани фаъолнокии одамон, хусусан цавонон асоснок карда шудаастДар асоси таснифот шахсиятуои бузурги ташкилотчй муайян карда шудааст. Цайд мегардад, ки фаъолияти мураккаби ташкилотчигй аз ташкилотчй донистани мо^ияти ин кор, сат^и баланди зеунй, аз он цумла мушо^идакорй, заковат, ташаббускории эцодй, сифат^ои муайяни шахсй (шавцмандй ба кор, муносибати бомасъулият ба он, донистани одамон ва муносибати хуб, цатъият, ироданокй)-ро талаб мекунад.
Организаторская деятельность как профессионально-значимое качество учителя
Ключевые слова: организаторская деятельность, управление, организация, самоуправление,
передовик, воля, активность, коллектив, мастерство, профессионализм В статье на основе изучения и анализа научной литературы авторами определены некоторые проблемы организаторской деятельности педагога. Научно обоснованны теоретическая и
практическая значимость данной проблемы для педагогической науки и для повышения эффективности деятельности людей, особенно молодежи. На основе характеристики великих личностей определенны положения о том, что многогранность организаторской деятельности требует от организатора знание сущности этой работы, интеллектуальности, в том числе наблюдательности, творческих способностей, определенные личностные качества (желание, чувство ответственности, знание людей и хорошее отношение, строгость, воля и др.).
Organizational Activity as a Professionally Significant Guality Teachers
Keywords: organizational activity, management, organization, self-management, leader, will, activity, collective, skill, professionalism On the basis of the study and analysis of scientific literature, the authors identified certain problems of the teacher's organizational activity. The theoretical and practical significance of this problem for pedagogical science and for increasing the effectiveness of people's activities, especially young people, is scientifically grounded. On the basis of the characteristics of great personalities, there are certain provisions that the multifacetedness of organizational activity requires the organizer to know the essence of the work, intellectuality, including observation, creativity, certain personal qualities (desire, sense of responsibility, knowledge of people and good attitude, strictness, will and etc.).
Маълумот дар бораи муаллифон:
Шаропов Шавкатцон А^мадович - доктори илм^ои педагогй, профессори кафедраи педагогикаи ицтимой ва касбии Донишгоуи давлатии Хуцандба номи академик БГафуров (Чумуурии Тоцикистон, ш.Хуцанд), E-mail:sharofzod54@mail.ru
Мамадцонов Самеъцон Хабибуллоевич, унвонцуи кафедраи педагогикаи ицтимой
ва касбии Донишгоуи давлатии Хуцандба ба номи академик Б.Гафуров (Чумуурии Тоцикистон,
ш.Хуцанд), E- mail:metin80@mail.ru
Сведения об авторах:
Шарапов Шавкатджон Ахмадович, доктор педагогических наук, профессор кафедры социальной и профессиональной педагогики Худжандского государственного Университета имени академика Б. Гафурова (Республика Таджикистан, г. Худжанд). E-mail:sharofzod54@mail. ru Мамаджонов Самеъджон Хабибуллоевич, соискатель кафедры социальной и профессиональной педагогики Худжандского Государственного Университета имени академика Б.Гафурова (Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail:metin80@mail.ru
Information about authors:
Sharapov Shavkatjon Ahmadovich, Dr. of Pedagogy, Professor of the department of social and professional pedagogy under Khujand State University named after academician B.Gafurov (Tajikistan Republic, Khujand), E-mail: sharofzod54@mail.ru
Mamajonov Samejon Habibulloevich , claimant for candidate degree of the department of social and professional pedagogy under Khujand State University named after academician B.Gafurov (Tajikistan Republic, Khujand), E-mail: metin80@mail.ru
