Научная статья на тему 'ҚОРАҚАЛПОҚ ЁШЛАРДА БўЛАЖАК ОИЛА ТўҒРИСИДА ТАСАВВУРЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ'

ҚОРАҚАЛПОҚ ЁШЛАРДА БўЛАЖАК ОИЛА ТўҒРИСИДА ТАСАВВУРЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
14
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
оила / оилавий ҳаёт / оилавий функциялар / синф ўқувчилари / лицей ўқувчилари / талабалар / репродуктив функция / тарбиявий функция / оила қуриш ёши / семья / семейная жизнь / семейные функции школьники / старшеклассники / студенты / репродуктивная функция / образовательная функция / возраст создания семьи

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Сулетбаева Элла Серикбаевна

Бу мақолада ёшларнинг бўлажак оила тўғрисида тасаввурларнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари, оилавий функциялари тӯғрисида билимлари ва ёшларнинг анчагина қисмида никоҳга тайёрлигининг паст даражаси намоён бўлиши ҳақида маълумотлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОЦИАЛЬНО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ КАРАКАЛПАКСКОЙ МОЛОДЁЖИ О БУДУЩЕЙ СЕМЬЕ

В данной статье говорится о социально-психологических особенностях представления молодых людей о будущей семье, их знаниях в контексте семейных функций и проявлении низкого уровня готовности молодежи к браку у небольшой части.

Текст научной работы на тему «ҚОРАҚАЛПОҚ ЁШЛАРДА БўЛАЖАК ОИЛА ТўҒРИСИДА ТАСАВВУРЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ»

Сулетбаева Элла Серикбаевна,

Коракалпс^истон Республикаси педагогларни янги методикаларга ургатиш Миллий маркази, «Педагогика, психология ва таълим технологиялар» кафедраси доценти, психология фанлари буйича фалсафа доктори (PhD)

КОРАКАЛПОК ЁШЛАРДА БУЛАЖАК ОИЛА ТУFРИСИДА ТАСАВВУРЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ

УУК: 159.9

DOI: 10.34920/SO/VOL_2023_ISSUE_4_8

СУЛЕТБАЕВА Э.С. К.ОРАК.АЛПОК, ЁШЛАРДА БУЛАЖАК ОИЛА ТУ€РИСИДА ТАСАВВУРЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ

Бу маколада ёшларнинг булажак оила туFрисида тасаввурларнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари, оилавий функциялари тууррисида билимлари ва ёшларнинг анчагина кисмида никох,га тайёрлигининг паст даражаси намоён булиши х,акида маълумотлар берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: оила, оилавий х,аёт, оилавий функциялар, синф укувчилари, лицей укувчилари, талабалар, репродуктив функция, тарбиявий функция, оила куриш ёши.

СУЛЕТБАЕВА Э.С. СОЦИАЛЬНО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ КАРАКАЛПАКСКОЙ МОЛОДЁЖИ О БУДУЩЕЙ СЕМЬЕ

В данной статье говорится о социально-психологических особенностях представления молодых людей о будущей семье, их знаниях в контексте семейных функций и проявлении низкого уровня готовности молодежи к браку у небольшой части.

Ключевые слова и понятия: семья, семейная жизнь, семейные функции школьники, старшеклассники, студенты, репродуктивная функция, образовательная функция, возраст создания семьи,

SULETBAYEVA E.S. SOCIO-PSYCHOLOGICAL REPRESENTATIONS OF THE KARAKALPAK YOUTH ABOUT THE FUTURE FAMILY

This article talks about the socio-psychological features of young people's ideas about the future family, their knowledge in the context of family functions and the manifestation of a low level of readiness of young people for marriage in a small part.

Key words and concepts: family, family life, family functions schoolchildren, high school students, students, reproductive function, educational function, age of family creation,

Кириш.

Жахонда оила институтини мустахкамлашга каратилган репродукция, тарбия, психотерапия, оилавий муносабатларни тартибга солиш, ижтимоий назорат, иктисодий таъминот, ёшларни оилавий хаётга тайёрлаш ва оилавий кадриятларни саклаб колиш йулларини ишлаб чикиш долзарблашиб бормокда. «Ёшларни ота-оналикка тайёрлаш, уларда ота-оналик хисини шакллантириш, болаларни тарбиялаш усулларини онгли тарзда таълим муассасалари оркали амалга ошириш кей-инги авлодлар учун психологик ва оила фаро-вонликни замини булади"1. Жамиятда ажрим холатларни камайтириш, фаровон оила-лардаги психологик баркарорликни саклаб колиш учун ёшларни оилавий хаётга тайёрлаш мухим ахамият касб этади.

Дунё микёсида оила институти мос равишда репродукция, тарбия, иктисодий таъминот, психотерапия, ижтимоий назорат, ёшларни оилавий хаётга тайёрлаш ва бошкалар каби мухим функцияларини етарли даражада бажармаяти. Бу психогене-тикага, булажак авлод шахсини шакллани-шига, халкларнинг этник хилма-хиллигини сакланишига, маданият, маънавий ва умум-башарий кадриятларга салбий таъсир курсатмокда, катор ривожланган мамлакат-лар ахолисини каришига олиб келмокда2.

Узбекистон Республикаси Президенти-нинг 2022 йил 28 январдаги «2022-2026 йил-ларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси туFрисида»ги ПФ-60-сон, 2022 йил 1 мартдаги «Оила ва хотин-кизлар билан ишлаш, махалла ва нуроний-ларни куллаб-кувватлаш тизимини такомил-лаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПФ-81-сон, 2022 йил 7 мартдаги «Оила ва хотин-кизларни тизимли куллаб-кувватлашга доир ишларни янада жадаллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПФ-87-сон Фармон-лари, 2022 йил 1 мартдаги «Оила ва хотин-кизлар давлат кумитаси фаолиятини таш-кил этиш туFрисида»ги ПК.-146-сон карори ва мазкур фаолиятга тегишли бошка меъёрий-

1 Adler A. The education of children. Indiana, 310 p. (Russ. ed.: Vospitanie detey. Rostov-on-Don, 2008. 448 p.

2 Андреева Т.В. Семейная психология. - СПб.: Речь, 2005. С. 244.

х,укукий хужжатларда белгиланган вазифа-ларни амалга оширишда ушбу тадкикот иши муайян даражада хизмат килади.

Тадцицотнинг мацсади коракалпок ёшларни оилавий хаётга тайёрлашнинг ижтимоий-психологик муаммоларини

урганиш ва уларни хал этиш йулларини ишлаб чикишдан иборат.

Тадцицотнинг объекти.

Бу тадкикот ишимизда Нукус шахри 21-сон умумтаълим мактабининг 10-чи ва 11-чи синф укувчилари, Ички ишлар вазирлиги Академи-яси хузуридаги 2-чи ва 3-чи курс укувчилари ва Нукус давлат педагогика институти 2-чи ва 3-чи курс талабалари катнашди. Жами 300 киши.

Тадцицотнинг усуллари.

Биз уз тадкикотимизда ёшларнинг оилавий функциялар туFрисида билим ва тасав-вурларни текшириш учун 20 та саволдан иборат махсус ишлаб чикилган суровномани кулладик.

Тадцицотнинг илмий янгилиги. Тадкикот натижасида ёшларни оилавий хаётга тай-ёрлашдаги ижтимоий-психологик муаммо-лар аникланди (таълим муассасалари томо-нидан бу йуналишда максадли ишларни тухтатилганлиги, мазкур вазифаси ота-она оиласи томонидан ута паст даражада бажа-рилиши, утиш даврида кадриятларни кайта бахоланиши ва маънавий кадриятларини кадрсизланиши ва бошкалар);

Асосий цисм.

Тадкикотда ёшларнинг оилавий функциялар туFрисида билимлар ва тасаввур-лар холати текширилди. Афсуски, ёшларнинг анча катта кисми нафакат оилавий функция-ларни бажаришга тайёр эмас, балки функци-яларнинг на номини, на мазмуни билмайди. 100 та талабадан 59% айрим функцияларни белгилади. Синалувчиларнинг 41% бирорта функция номини эта олмади. Функцияларни курсатган шахсларнинг факат 4% биз кутаёт-ган 10 та функциядан факат 4 тасини белгилади, 6% уч функцияни курсатган, 8% талаба-лар 2 та функцияни билар экан. Респондент-ларнинг 41% жавоблари 10 та функциядан факат биттасини номи билан чекланди.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2023, 4 (125)

1-жадвал. Респондентларда оилавий функциялар тугрисида оддий тасаввурлар мавжудлиги

№ Функциянинг номи 300 респондентдан, %

1 Тарбиявий 22,6

2 Репродуктив 17,6

3 Иктисодий 8,0

4 Психотерапевтик 6,3

5 Хужалик-маиший 4,6

6 Хордик, чикаришни ташкил этиш 0,9

7 Регулятив 0,3

8 Коммуникатив 0,3

9 Фелицитологик 0,0

10 Этнопсихологик 0,0

11 жавоб йук 39,4

Уч гурух респондентлар маълумотла-рини солиштирув тахлили шуни курсатдики, оилавий функциялар туFрисидаги билим-лар даражаси пастлигига карамасдан, тала-балар купрок хабардор. Талабалар гурухидан пастрок, лекин бу параметр буйича чамаси тенг курсаткичлар лицей укувчилар ва мак-таб укувчиларида. Бу хакида жавобларни бил-маслиги туфайли жавоб бермаган респон-дентлар сони далолат беради. Бундай респон-дентлар талабалар орасидан 41 кишини, лицей укувчилар каторидан 67 кишини, мак-таб укувчиларидан 66 кишини ташкил этди. Энг куп оила функциялари (4 дан) факат 4 та респондентда (талабалар) кайд этилди, бун-дай жавоблар лицей укувчиларда факат бир респондентда, мактаб укувчиларидан эса икки кишида булган (1-жадвал).

Буларнинг хаммаси хозирги ёшлар канчалик оилавий хаётга тайёр эмаслигидан далолат беради. Ёшларнинг катта кисмида хаётга, умуман, ва оилавий хаётга, хусусан, истеъмолчи, бокимандалик ёндашув мав-жуд (буни хар бир катта киши узининг шахсий тажрибаси кузатувларида тасдиклаш мумкин).

Хаммага маълумки, юкоридаги холатларга шахснинг ижобий хислатлари салбий таъсир курсатмайди. Муаммолар эр-хотиннинг шах-сларида, уларнинг феълларида салбий хислат-лар борлиги хамда зарарли одатлар мавжуд-лигидан пайдо булади.

Шахснинг салбий хислатлари ва зарарли одатлари - бу салат ёки кетчупда иштаха очадиган калампир эмас, балки "бир кошик катрон бир бочка асални бузади".

Бунда "Сиз булажак рафикангизда кандай хислатлар курмасликни истардингиз?" деган

саволга олинган жавоблар буйича натижа-лар кизикиш уЙFотади. Эркаклар булажак рафиканинг энг номакбул хислатлар каторида хиёнат, алдамчиликни белгилашган, буларни талабаларнинг 24%, яъни 1/4 кисми белги-лаган. Лицей укувчилар орасида рафиканинг энг энг номакбул хислатлар каторида кат-таларга бехурматлик 14% ва ёмон феъл 11% деб курсатишган. Шунингдек, улар рафикада спиртли ичимликларни хаддан ташкари истеъ-мол килиш ва чекишни кабул килмайдилар.

Деярли барча гурухлар жавобларида булажак рафиканинг энг номакбул хислатлар каторида куйидагилар етарли дара-жада намоён булган: бетартиблик, эзма-лик, укувсизлик, ахлоксизлик, эрнинг ота-онасига бехурматлик. Худди шундай нати-жалар респондентлардан локайдлик, миш-мишларга мойиллик ва курслик хислатлар буйича хам олинган. Респондентлар булажак умр йулдошида шахснинг бошка хислатларига нисбатан купрок оилавий зиддиятларга сабаб буладиган сурбетлик, инжиклик, тарбиясиз-лик каби хислатларни кабул килмайди.

Респондентлар орасида гурухлар уртасидаги салбий муносабатнинг намоён булиши даражаси буйича фаркларни аниклаш максадида биз томондан куйидаги жадвал таклиф этилди. Унда респондент-эркакларнинг булажак рафикаларнинг салбий хислатлари кабул килмаслик даражанинг пасайишига караб жойлаштирилган. Маса-лан, "бир" ракамда "энг катта даражада кабул килинмайдиган" ва хоказо. Жадвалга булажак рафика шахсида учта, энг катта даражада кабул килинмайдиган етакчи уринлардаги хислатлар киритилган.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2023, 4 (125)

1-расм. Оила к,уриш учун эркакларга энг маък,ул ёш.

11111

24 I 20 ШШ »А 23.М 20 117 5

: .в !.!.!.!

Талабалар Талабалар Лицейчилар Мактаб Мактаб

(йигитлар) (кизлар) укувчилари укувчилари

(угил болалар) (кизлар)

■ 18-20 ёш ■ 21-22 ёш

эркаклар учун эркаклар учун

Таъкидлаш жоизки, тадк,ик,от олиб борил-ган ва китоб чоп этилган пайтда Узбекистан Республикаси к,онунчилигига мувофик, к,излар учун никох,дан утиш ёш 17 ёшдан бошлан-ган. Бугунги кунда бу 18 ёш. Шу муносабат K1орак1алпоFистон Республикаси укувчи ёшла-рининг (талабалар, лицей укувчилар, мактаб укувчилари) "Неча ёш, Сизнинг фикрингизча, оила куришга энг маък,ул?", деган саволга фикрлари к,изик,ишга лойик, (1-чи ва 2-чи расмлар).

Хулоса: оила куришга эркаклар учун энг маъкул ёш: 23 ёшдан то 25 гача, аёллар учун -21 ёшдан то 25 ёшгача.

Тадк,ик,от натижалар курсатишича, аёллар оила куриш ёшни ва эркаклар ёшини х,ам узок,рок,к,а суришга мойил, умр йулдоши ижтимоий етук ва уз ота-онасидан ик,тисодий жих,атдан мустак,ил булиши учун, бу ёш оилага турар-жой, х,аёт тарзи, оила таркиби (нуклеар, куп авлодли), репродуктив фаолият, касбий усиш, фарзандларни тарбиялаш ва бошк,а, оила ва шахснинг х,аёти сифатини белги-ловчи масалаларни ечишда купрок, эркинлик беради.

Хаммага маълумки, оила мустах,камлиги-нинг кучли омилларидан бири - бу фарзанд-лар. Эр-хотиннинг бирортасида бепуштлик сабаб фарзандлар йук,лиги ажралиш учун жиддий асос булади. Шу муносабат "Сиз нечта фарзанд булишини хо^лайсиз?" деган саволга олинган жавоблар буйича натижалар к,изик,арлидир (3-чи ва 4-чи расмлар).

■ 23-25 ёш ■ 26-30ёш

эркаклар учун эркаклар учун

Булажак фарзандларнинг жинси хох,лаган буйича х,али х,ам уFил болалар устун келмок,да, лекин уFил болалар ва к,из болалар уртасидаги фарк, кискариб бормок,да. Фарзандларнинг хох,лаган сонига асосланиб тахмин к,илиш мумкинки, як,ин йилларда Kорак1алпоFистон Республикасида ах,олининг меъёрий к,айта купайиш буйича муаммолар пайдо булиши мумкин. Ундан ташк,ари, агар мах,аллий ах,оли миграциясини инобатга олинса, бир нечта ун йилликдан кейин к,орак,алпок,лар кам сонли миллатлар тоифасига к,ириб к,олиши мумкин, агар демографик вазиятни яхшиланмаса, у х,олда к,орак,алпок, халк,и этнос, миллат сифа-тида йуколиб кетиш чегарасига бориб к,олиши мумкин.

Шу муносабат бугунги кундан бошлаб турли йуналишдаги олимлар билан бирга-ликда к,орак,алпок, халк,ининг х,озирги х,олати х,амда як,ин ва урта муддатдаги истик,боли мух,окама к,илиш зарур. Акс х,олда к,орак,алпок, этноси, халк,и Орол (Орол денгизи)га ухшаш, балки ундан х,ам дах,шатли х,олатга тушиб колиши мумкин. Бу Узбекистон Республикаси ва Kорак1алпоFистон Республикаси Хукуматларининг ва, аввало, таник,ли олим-ларнинг биринчи даражали вазифасидир.

Хаттоки куп миллионли ах,олига эга ривож-ланган Европа мамлакатлари демографик муаммо туфайли як,ин бир нечта ун йил-ликда мушкул ах,волга тушиб к,олади, ва бугунги кунда улар демографик жих,атдан мигрантлар и уларнинг туFилиш томонидан

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2023, 4 (125)

2-расм. Оила к,уриш учун аёлларга энг маък,ул ёш.

"озикланмокда", бу сузсиз шу мамлакатлар мах,аллий ах,олисининг генетикаси ва психоге-нетикасига маълум таъсир курсатади. Булар-нинг барчасини биз томондан яратилаёт-ган муаммоларни келажак авлодларимизга колдирмаслик учун илмий жих,атдан прогноз-лаш зарур. Бир авлод, уз эх,тиёжларини тула кондириб, катта муаммоларни вужудга кел-тириш мумкин. Кейинги авлод аввалги авлод-нинг яхши х,аётининг асоратлари билан кура-шади.

Натижалар ва уларнинг объективлигини узаро текшириш учун суровноманинг 16-чи савол буйича респондентларнинг 10-та оила функциясини бажаришга тайёрлигига тегишли маълумотлар олинган, жавоблар уч гурух,га тартибланган: яхши тайёрланган, буш тайёр-ланган, тайёрланмаган (2-жадвал).

"Оилавий х,аётнинг кайси жих,атларига узингизни буш тайёр деб х,исоблайсиз?" деган савол буйича талабалар, лицей укувчилар ва мактаб укувчиларининг тажриба гурух,лари билан экспериментал иш курсаткичлари. Юкоридаги жадвалдан куринадики, тажри-бада 100 дан талабалар, лицей укувчилар ва мактаб укувчилари катнашган (маълу-мотларни аник х,исоблаш учун), жами 300 киши. Психокоррекция машFулотлари оилавий функцияни ривожлантиришга каратилган ишлаб чикилган тизим буйича амалга оши-рилди. МашFулотлар х,афтада икки марта, 1,5-2 соат давомлигида утказилди.

Натижалар тах,лили курсатадики, барча гурух,ларидаги респондентларнинг ярмидан купи, талабалар бундан мустасно, оила бюд-жетни олиб бориш, пулларни окилона сарф-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2023, 4 (125)

3-расм. "Сиз нечта фарзанд булишини хо\лардингиз (угил болалар)?" савол буйича курсаткичлар, %.

4-расм. "Сиз нечта фарзанд булишини хо^лардингиз (к,из болалар)?" савол буйича курсаткичлар, 1

лаш функциясига паст даражада ёки умуман тайёр эмас (3-жадвал).

Юк,оридаги натижалардан тажрибанинг сифат курсаткичини х,исоблаш мумкин. Шун-дан куринадики, билим назоратини бах,олаш мезони бирдан каттарок,, билим даражасини бах,олаш мезони нолдан каттарок,.

Демак, тажриба гурух,ларидаги сифат курсаткичи назорат гурух,ларига нисбатан юк,орирок,.

Фарзандлар ота-она томонидан тарбияла-нади, улар ота ва она сифатида фарзандла-рини тарбиялаш жараёни туфайли шаклла-

нади. Болаларни тарбиялаб ва уларни парва-ришлаб, улар билан мулок,от к,илиб ва фарзандларнинг рух,ий, жисмоний, интеллектуал ривожланишини кузатиб ота-оналар ёш, педагогик, когнитив психологиянинг оддий билимларини урганади1. Купинча тунFич фар-зандида ота-оналар синаб куриш ва хато килиш йули билан маълум тажрибага эга булади, тарбиячи сифатида "етилади" ва кей-

1 Гребенников И.В. Основы семейной жизни. Учеб. пособие для пед. инс-тов. - М.: Просвещение, 1991. -156 с.

2-жадвал. "Оилавий х;аётнинг к;айси жих,атларига узингизни буш тайёр деб х,исоблайсиз?"

(-N

№ Мезонлар Талабалар Лицейчилар Мактаб укувчилари Талабалар Лицейчилар Мактаб укувчилари

Тажрибавий гурух, Назорат гурух,и

Я Б Т Я Б Т Я Б Т Я Б Т Я Б Т Я Б Т

1 Оила бюджетини, пулларни ок,илона сарфлашни олиб бориш 53 28 19 38 38 24 35 45 20 25 51 24 24 47 29 30 47 23

2 Хужалик-маиший ишларни бажариш 47 36 17 46 46 8 76 13 11 27 50 23 27 43 30 27 50 23

3 Оилада сомом психологик ик,лимни тахминлаб юриш 44 25 21 40 51 9 49 33 18 28 52 20 26 45 29 29 51 20

4 Оилада зиддиятларни уз вак,тида олдини олиш ва аник,тарзда ечиш 30 38 32 27 37 36 31 49 20 26 50 24 23 46 31 25 56 19

5 Фарзандларни яхши тарбиялаш 71 22 7 47 31 22 81 12 7 30 45 25 25 42 33 31 52 17

6 Никох, шериги ва унинг узок, к,ариндошлари билан яхши х,амжих,атликка эришиш 76 24 - 60 40 - 83 9 8 27 46 27 24 48 28 28 55 17

7 Оилани моддий таъминлаш 42 33 25 13 30 57 90 7 3 25 49 26 25 47 28 32 54 14

8 Буш вак,т утказишни яхши ташкил этиш 68 23 9 79 13 8 45 31 24 29 50 21 27 43 30 30 50 20

9 Миллий удумлар ва оила анъанала-рига риоя К.ИЛИШ 84 16 - 88 12 - 88 10 2 27 48 25 23 45 32 30 54 16

10 Оила аъзоларига бахт х,адя этиш 82 13 5 67 15 18 79 11 10 26 49 25 26 44 30 28 51 21

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Уртача курсаткичлар 60 26 14 59 25 16 66 22 12 27 49 24 25 45 30 29 52 19

Изох,: Я - яхши тайёрланган, Б - буш тайёрланган, Т - тайёрланмаган.

о~>

3-жадвал. Назорат ва тажриба гурух,ларнинг ургатиш тажрибадан кейинги курсаткичлари (%)

Контингент Гурухлар Респондентлар сони Т^ри жавобларни уч даражалардаги сони:

юкори урта паст

Талабалар Тажрибавий 52 31 14 7

Назорат 48 13 24 11

Лицей укувчилар Тажрибавий 50 30 12 8

Назорат 50 12 23 15

Мактаб укувчилари Тажрибавий 49 32 11 6

Назорат 51 15 26 10

инги фарзандларини тарбиялаш масаласига янада саводлирок ёндашади.

Хулоса. Шундай килиб, биз томон-дан ёшларни оилавий хаётга тайёрлашдаги куйидаги муаммолар шаклланди, уларни сама-рали амалга ошириш K1оракалпоFистон Респу-бликаси кейинги авлодларида оила институ-тини мустахкамлашга таъсир курсатади:

1. Бугунги кунда илмий ишларда ёшлар-нинг оилавий хаётга тайёрлашнинг ижтимоий-психологик, этноминтакавий, этнопсихологик жих,атлари етарлича акс эттирилмаган.

2. KоракалпоFистон Республикасида ёшларни оилавий хаётга тайёрлашнинг ижти-моий ва этнопсихологик хусусиятларига баFишланган махсус психологик тадкикотлар, илмий лойихалар, илмий-оммабоп ада-

биётларнинг хаддан ташкари камомади таъкидланмокда.

3. Ёшларнинг анчагина кисмида никохга тайёрлигининг паст даражаси намоён булди. Бу куйидагиларда айникса намоён булган: хужалик-маиший ишларни бажаришга тайёр эмаслик, репродуктив функцияга установка-лар, уз фарзандларини тарбиялашга тайёр эмаслик, хомиладорлик билан боFлик аёл организми психофизиологияси туFрисида оддий билимлар йуклиги, контрацепция воси-талари туFрисида билимларнинг паст даражаси, буш вактни утказиш маданияти, оилада психотерапевтик функцияни бажариш х,амда оилавий хаёт билан боFлик халк анъана ва удумлари мохияти туFрисида билимларнинг паст даражаси.

Адабиётлар руйхати:

1. Андреева Т.В. Семейная психология. - СПб.: Речь, 2005. С. 244.

2. Гребенников И.В. Основы семейной жизни. Учеб. пособие для пед. инс-тов. - М.: Просвещение, 1991. - 156 с.

3. Adler A. The education of children. Indiana, 310 p. (Russ. ed.: Vospitanie detey. Rostov-on-Don, 2008. 448 p.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.