Научная статья на тему 'Опыт применения антидепрессантов в качестве поддерживающего лечения от алкоголизма'

Опыт применения антидепрессантов в качестве поддерживающего лечения от алкоголизма Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
647
94
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
алкоголизм / антидепрессанты / поддерживающее лечение / психические расстройства / депрессия / психотерапия / alcohol / antidepressants / supportive care / mental disorders / depression / psychotherapy

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — З. Г. Смагулов, Г. А. Какимова, А. А. Сейтмаганбетова, Д. О. Дошжанова, Н. Шидерхан

В статье описаны особенности поддерживающего лечения от алкоголизма антидепрессантами. Приведены несколько клинических случаев из практики с применением антидепрессивных препаратов с протоворецидивной целью и для устранения вторичных психических расстройств. Также приведены результаты крупных отечественных и зарубежных исследований, в которых показана высокая коморбидность депрессивных расстройтв с алкоголизмоим. Доказана высокая эффективность антидепрессивных препаратов в виде увеличения времени, воздержания от алкоголя, уменьшения количества потребления, а также обнаружена способность подавления влечения к алкоголю.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EXPERIENCE OF THE USE OF ANTIDEPRESSANTS AS A MAINTENANCE TREATMENT OF ALCOHOLISM

This article describes the features of the maintenance treatment of alcoholism antidepressants. Are some clinical case studies using antidepressant medications with protovoretsidivnoy goal and to eliminate secondary psychiatric disorders. Also the results of major domestic and foreign studies that show high comorbidity with depressive rasstroytv alkogolizmoim. It is proved highly effective antidepressant medications in the form of increasing the time of abstinence from alcohol, reducing the amount of consumption, as well as the ability to inhibit the craving for alcohol.

Текст научной работы на тему «Опыт применения антидепрессантов в качестве поддерживающего лечения от алкоголизма»

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2014 УДК 616.89-008.441.13-085

З. Г. Смагулов1, Г. А. Какимова1, А. А. Сейтмаганбетова1, Д. О. Дошжанова2, Н. Шидерхан3

МАСКУНЕМДІККЕ ШАЛДЫККАНДАРFА СУЙЕМЕЛДЕУШІ ЕМ РЕТІНДЕ САРЫУАЙЬМА КАРСЫ ПРЕПАРАТТАРДЫ КОЛДАНУ

1КММ«ОНД», 2КММ «ОПНД», 3КММУ

Макалада алкоголизмге шалдыккан наукастарFа катысты CYЙемелдеуші ем ретінде антидепрессанттарды колдану жайлы жазылран. Осыран катысты, кYнделікті тажірибеден, алкоголизмге шалдыккан наукастарра, ре-цидивке карсы жэне екіншілік туындаран психикалык бузылыстарды емдеуде антидепрессантарды колдану ерек-шелігі келтірілген. Осыран катысты бірнеше клиникалык жардайдан мысал келтіріліп, сипатталды. Макалада козралран такырыпка сай отандык жэне шетелдік ірі зерттеу жумыстарынык нэтижелері келтірілген. Онда де-прессиялык бузылыстардык алкоголизммен кабаттаса жYPУ жардайы ете жорары декгейде болатыны аныкталран. Солнымен бірге алкоголизм кезінде антидепрессиялык препараттарды колдану алкогольді кабыл-дауды азайтып коймай, кабылдамау уакытын узартып кана коймай, онык аракка деген куштарлык декгейін ба-сатыны дэлелденген. Жумыс плацебо бакылаушы топпен бірге жYргізілгендіктен сенім тудырады.

Кілт сездер: алкоголизм, антидепрессанттар, колдау емі, психикалык бузылушылыктар, депрессия, психотерапия

Наркологияда психотерапия жэне элеуметтк-реабилитациялык кемекпен катар емдеу барысында медикаментті ем ярни психофармокотерапиянык ез алатын орны бар [2]. Елімізде наркологиялык кемек беру жуйесі жаксы уйымдастырылранымен нашара тэуелді жэне мас^немдікке шалдыккан адамдардык саны азаймауда. Тэуелдтк ауруларынык ішінде ек кеп таралраны маскYнемдік. Осыран орай мундай санаттары наукастармен тек наркологтар рана емес психиатрлар да жиі емдеу тэжірибесінде кездесіп турады. МаскYнемдік - денсаулыкты куртып кана коймайды, отбасынык бузылуы, ез-езіне кол салу, кылмыстык артуы, улттык усакталуы, жалрыздык пен сарыуайымра салыну, жумыска кабілеттілікті темендету сиякты аса макызды мэселелер туындатады [1].

Максат - мYмкіндігімізше бул дерттік курырынан босатура бар мYмкіндіктерді пайдаланып, кемектесу.

Аталран такырыпка сай, мас^немдік кезінде колданылатын емдік препараттардык ішінде ек жиі колданылатыны сарыуайымра карсы немесе антидепрессиялык препараттар. МаскYнемдікті емдеуде жиі колданылатын антидепрессанттарра Yшциклді антидепрессанттар (ТЦА), сонымен бірге серотонинді кері кармаушыны селективті баскыштар (СИОЗС) 1980 жылдары шыкканнан бастап белсенді турде наркологиялык тэжірибеде алдьщгыра караганда кері эсерінік аз болуына байланысты колданыла бастады. Кейбір зерттеулерде тіпті олардык аракка деген куштарлыкты басып, оны кабылдау мелшерін азайтканын аныктаган [4, 6, 7]. Онык эсер ету

механизмін масYнемдік кезіндегі мидары

серотонин жетіспеушілігімен тусіндіреді.

Жалпы анти депрессанттардык колдану аясы кек, дегенмен біз бул макалада тек онык мас^немдік кезінде колдану ерекшелігіне токталып кетуді жен кердік.

А^Ш-та жургізілген 42 862 депрессиянык ауыр турі деп багаланран наукасты зерттеу барысында олардык 32,5 пайызы алкогольге тэуелді деп танылран [3]. Канадада жYргізілген тары бір зерттеуде аффект бузылысымен катарласкан, маскYнемдікке шалдыру 28,1 пайызды кураган [8].

Алыска бармай ак, кYнделікті тэжірибе барысында болран бірнеше клиникалык жардайларра токталып кетсек: Наукас 46 жаста, маскYнемдікке шалдыкканына 15 жылдан аскан. Осыдан 3 жыл бурын эйелінік онык емделуін талап етуімен 5 жылра «кодтау» тэс^мен наркологиялык ем шара алран. Ем шараны алраннан кейін ешкандай CYЙемелдеуші ем алмаган. Шамамен жарты жыл еткен сок наукастык жардайы езгере бастаган, істеп журген жумысына бармай, тесектен турмай жата беруді эдетке айналдырып, YЙ шаруасынан мYлдем бас тартып, ештекеге кызырушылык танытпаган. Анда-санда козып, ашура булырып мазасыз ^йге тусіп, бір орнында отыра алмай эрі-бері белмеде ерсілі карсылы жYре берген. брі езін бір белгісіз сыркатка шалдыктым деп айта берген. Осындай мінез езгерісін байкаган эйелі оны психиатриялык аурухана жаткызура мэжбYP болран. Алайда ол психозды еске тYCіретін клиникамен тускендіктен, онык жардайы органикалык бас ми бузылыстарында

болатын психоздык жаFдай деп баFаланып, OFан турлі психотроптык препараттарды беріп узак емдеген (шамамен 6 ай). Алайда

жаFдайынык жаксаруына кол жеткізу мумкін болмаFандыктан жакындары оны кайта ауруханаFа жаткызуFа мэжбур болFан. Наукас анамнезін толык сурастыра отырып, бастапкы кезде байкалFан наукастаFы, ешнэрсеге кызырушылыктык болмауы, психоматорлык тежелудік бар екендігін ескере отырып,

наукастык емдеу тактикасы тубегейлі езгертіліп, OFан тек сарыуайымFа карсы препаратты таFайындадык. Кеп куттірмей ак, наукастык жаFдайы жаксара (3-5 куннен кейін) бастады, яFни онык мазасызды^ы азайып, уйкысы жаксарып, денесіндегі жаFымсыз сезімдердік азаЙFанын айтты. Жалпы бас миында турлі себептермен органикалык бузылысы (бул жерде

алкогольмен созылмалы улану) барлар

психотроптык препараттарды нашар кетереді. ОларFа кебіне траквилизаторлар тобындаFы жэне антидепрессиялык препараттарды KOлдануFа басымдык беру керек. Эрине, тиесілі суйемелдеуші емді дурыс такдап беру ол эр дэр^ердщ міндеті. Клиникадан таFы бір мысал келтіре кетсек: наукас 43 жаста

маскунемдікке шалдыкканнан 10 жылдан сок алкогольдік психозды басынан еткеріп, эрі карай спирттік ішімдікті татып алмауFа езіне уэде береді. Алайда шамамен 2-3 айдан сок ол наукаста себепсіз урейлену, корку сезімдері артып, уйкысы бузылFан. Мысалы: жолFа бара жатканда, алыстаFы автобус оны казір таптап ете шы^атындай сезім бойын билеген. Осы наукас бакылау бойынша жылдар бойы (5-6 жыл) антидепрессиялык препарат амитриптилинді туракты колдану барысында бойындаFы урей сезімі азайып, уйкысы жаксарFан, алайда препаратты кабылдамай KOЙFан уакытта аталFан белгілер кайта ершіп отырFан. Наукастык ез бакылауы бойынша ол физикалык жумыс жасаFаннан сок езін жаксы сезінетінін байкаFан, сондыктан OFан косымща такертекгілік дене-шыныктыру жаттыFуларын жасау усынылды. Осыдан кейін наукас кабылдап журген препараттык мелшерін уш есеге дейін азайтуFа кол жеткізді. Бурын ол 25 мг амитриптилинді 1 таблеткадан 3 рет кабылдаса, дене шыныктыру жаттыFуларын унемі жасай бастаFаннан бастап куніне жарты таблеткадан 2 рет кана кабылдау ол ушін жеткілікті болды.

Италияда жургізілген зерттеуде ципрамил (тэулігіне 20мг) мен флювоксамин (тэу.150 мг) алкогольге тэуелді наукастарFа сэйкесінше 2 топка беліп таFайындалFан,

зєрттєу плацебо-бакылаyмен бірге 16 аптаFа созылып, екі препарат та жоFары декгейдегі алкогольге карсы тиімділігімен (наукастардык 60 пайызы алкоголь кабылдамаFан) плацебо топтан (р = 0.004) айырыкшаланFан [5].

Эрине макалада маскунемдікті емдеудік бір жолы Fана берілген. Басты есте yстайтын нэрсе антидепрессантарды алкоголді кабылдаудан бас тартканнан кейін бірден таFайындаyдык кажеті жок, артын тоскауылдап, белгі берген психопатологиялык бyзылыстардык, адамнык жеке ерекшелігін ескере отырып, дурыс такдап беру керек. Маскунемдікті емдеу кешенді шараны кажет етеді. Тиімді болса емдеудік баска да жолдарын карастырып, ек бастысы наукаска зиян келтірмеу. Жалпы алFанда, тэyелдiлiкке шалдыккандардык таным-бiлiмiн молайтатын жумыстар жасап, рухани азык беріп, кєздєрін ашып, олардык дуниетанымын молайту -емнік ішіндегі ек тиімдісі. ОFан мысал ретінде клиникадан таFы бір мысал келтіре кетуді жєн кєрдік: Наукас Н 30 жаста, уйленбеген. Маскунемдікке шалдыкканына 7-8 жылдан аскан, аyрyханаFа абстиненттік синдромнык шыкырау шегінде келіп тускен, наукаспен бірнеше мэрте психотерапиялык шара єткізілгєннєн кейін, кайталап спирттік ішімдікті кабылдамайтына єз-єзінє уэде берді, эрi сол yэдесiнде тура біліп, туракты жумысын істеп, элеуметтк ортадан єз орнын тауып кетті. Жалпы тэyелдiлiкке шалдыккан наукастардык кєпшілігі (90 пайызFа жyыFы) алFа к^ан кандай максаттарыкыз бар деген суракка жауап бере алмай, даFдарып калады. Ол дегенікіз олардык єміргє деген басты бір устанымынык, болашакка деген сенімнік жоктыFын, алFа ешкандай максат KOЙмайтындыFынык белгісі. ОFан мысал, аталFан жап-жас жігітке алFа коЙFан кандай максатык бар деп сyраFанда, ол ойланFан жокпын деп жауап катты. Тым болмаса, осы жылFа кандай жоспарык бар, жалпы ер адамнык максаты не деген суракка, жарытымсыз Fана, кузге карай отын жарып, кємір тусіру керек деп жауап катты. Ал таFы бір наукас дэл осы суракка ол жаFын ойланбадым десе енді біреуі ємір суре келе кєрєміз FOЙ деген жауаптар айтты. Ол дегенікіз єзіндє накты максаты жок, оз болашаFын накты кєрмєйтін адамнык баскалардык айткан сєзінє тез еріп, ыкпалына жь^ыла кетіп, тэyелдiлiк курсауында калдыратын басты бір себеп болып отыр. Осыдан кєріп отырFанымыздай оларда не максат жок, ал максат болса ол кол жетпейтін

киялдан туындаFан арман куйінде болады. 0з мумкіндігін есепке алмай арманFа кол жеткіземін дегенннік кайраты тез мукалып, куресуден калады. Сондыктан суйемелдеуші емнік таFы бір дікгегі ретінде наукастык болашаFын баFдарлап, болашакта езін калай, кайда кергісі келетінін, жэне OFан жету ушін шынымен кол жеткізу мумкін накты максат койып, соны іске асыратын эрекет жасауды уйрету керек. Эрине булардык барль^ыньщ іске асуына отбасынык улкен ыкпалы бар, жиі солардык езі ак онык ішкілікке салынуына итермелеуші куш болып келеді. Сондыктан казакта «жумыла кетерген жук жекіл» деп тегін айтпаFан. Мундай дертке шалдыккан-дарды к^ам назардан тыс калдырмай отан, отбасы, руханиятты дэріптеушілер, дэрігерлер куш жумылдырса алынбайтын камал бар ма?

ЭДЕБИЕТ

1 Алкогольная зависимость /Под ред. М.А. Винниковой. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2013. -191 с.

2 Иванец Н. Н. Современная концепция терапии наркологических заболеваний. В кн. Лекции поклинической наркологии. - М., 1995.

- 109 с.

3 Angelone S. M. Effect of fluvoxamine and citalopram in maintaining abstinence in a sample of italian detoxified alcoholics //Alcohol. Alcoholism. -1998. - V.33. - P. 151-156.

4 Gorelick D. A. Serotonin uptake blockers and the treatment of alcoholism. //Recent. Dev. Alcohol. - 1989. - V. 7. - P. 267-281.

5 Grant B. F. Comorbidity between DSM-IV alcohol use disorders and major depression: results of a national survey /B. F. Grant, T. C. Harford //Drug. Alcohol. Depend. - 1995. -V. 39. - P. 197-206.

6 Naranjo C. A. The serotonin uptake inhibitor citalopram attenuates etanol intake // Clin. Pharmacol. Ther. - 1987. - V. 41. - P. 266-274.

7 Naranjo C. A. Citalopram decreases desirability, liking, and consumption of alcohol in alcohol-dependent drinkers //Clin. Pharmacol. Ther. - 1992. - V. 51. - P. 729-739.

8 Ross H. E. DSM-III alcohol abuse and dependence and psychiatric comorbidity in Ontario //Drug. Alcohol. Depend. - 1995. - V. 39.

- P. 111-128.

Поступила 12.02.2014

Z G. Smagulov, G. A. Kakimova, A. A. Seytmaganbetova, D. O. Doshzhanova, N. Shiderhan EXPERIENCE OF THE USE OF ANTIDEPRESSANTS AS A MAINTENANCE TREATMENT OF ALCOHOLISM

This article describes the features of the maintenance treatment of alcoholism antidepressants. Are some clinical case studies using antidepressant medications with protovoretsidivnoy goal and to eliminate secondary psychiatric disorders. Also the results of major domestic and foreign studies that show high comorbidity with depressive rasstroytv alkogolizmoim. It is proved highly effective antidepressant medications in the form of increasing the time of abstinence from alcohol, reducing the amount of consumption, as well as the ability to inhibit the craving for alcohol.

Keywords: alcohol, antidepressants, supportive care, mental disorders, depression, psychotherapy

З. Г. Смагулов, Г. А. Какимова, А. А. Сейтмаганбетова, Д. О. Дошжанова, Н. Шидерхан

ОПЫТ ПРИМЕНЕНИЯ АНТИДЕПРЕССАНТОВ В КА ЧЕСТВЕ ПОДДЕРЖИВАЮЩЕГО ЛЕЧЕНИЯ ОТ АЛКОГОЛИЗМА

В статье описаны особенности поддерживающего лечения от алкоголизма антидепрессантами. Приведены несколько клинических случаев из практики с применением антидепрессивных препаратов с протоворецидивной целью и для устранения вторичных психических расстройств. Также приведены результаты крупных отечественных и зарубежных исследований, в которых показана высокая коморбидность депрессивных расстройтв с алкоголизмоим. Доказана высокая эффективность антидепрессивных препаратов в виде увеличения времени, воздержания от алкоголя, уменьшения количества потребления, а также обнаружена способность подавления влечения к алкоголю.

Ключевые слова: алкоголизм, антидепрессанты, поддерживающее лечение, психические расстройства, депрессия, психотерапия

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.