Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМДА ШАХСИЙ ТАЪЛИМ ТРАЕКТОРИЯЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМДА ШАХСИЙ ТАЪЛИМ ТРАЕКТОРИЯЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
88
29
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим траекторияси / кредит-модул тизими / олий таълим / тадқиқотчи / рақамли таълим платформалари / регистратор офиси. / educational trajectory / credit-module system / higher education / researcher / digital education platforms / registrar's office.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ғаниев, Миролим Кодирович

Ушбу мақолада олий таълим тизимига кириб келган “талабанинг шахсий таълим траекторияси” тушунчаси, унинг аҳамияти, натижалари, таълим траекториясининг талабаларга берадиган имкониятлари ҳақида мулоҳаза юритилган. Таълим самарадорлигини оширишда таълим траекториясининг аҳамияти тўғрисида ва таълим траекториясини жорий қилиш бўйича хорижий олий таълим муассасаларининг тажрибалари таҳлил қилинган. Мақолада олий таълим тизимида индивидуал таълим траекторияларини лойиҳалаш имкониятлари таҳлил қилинган. Шунингдек, шахсий таълим траекторияларини тузишда касбий малакаларни сертификатлашнинг аҳамияти, таълим траекторияларининг семантик хусусиятлари ҳамда профессионал келажакни прогноз қилиш имкониятлари очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF PERSONAL EDUCATIONAL TRAJECTORIES IN HIGHER EDUCATION

This article reflects on the concept of "student's personal educational trajectory", its importance, results, the possibilities that educational trajectory gives students, which has entered the higher education system. On the importance of educational trajectory in improving educational efficiency and on the introduction of educational trajectory, the experiments of foreign higher educational institutions were analyzed. The article analyzes the possibilities of designing individual educational trajectories in the higher education system. Also, the importance of certification of professional qualifications in the construction of personal educational trajectories, the semantic features of Educational Trajectories and the possibilities of forecasting a professional future are revealed.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМДА ШАХСИЙ ТАЪЛИМ ТРАЕКТОРИЯЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

ОЛИЙ ТАЪЛИМДА ШАХСИЙ ТАЪЛИМ ТРАЕКТОРИЯЛАРИНИНГ

АХДМИЯТИ

Ушбу мацолада олий таълим тизимига кириб келган "талабанинг шахсий таълим траекторияси" тушунчаси, унинг ауамияти, натижалари, таълим траекториясининг талабаларга берадиган имкониятлари уацида мулоуаза юритилган. Таълим самарадорлигини оширишда таълим траекториясининг ауамияти тугрисида ва таълим траекториясини жорий цилиш буйича хорижий олий таълим муассасаларининг тажрибалари таулил цилинган. Мацолада олий таълим тизимида индивидуал таълим траекторияларини лойиуалаш имкониятлари таулил цилинган. Шунингдек, шахсий таълим траекторияларини тузишда касбий малакаларни сертификатлашнинг ауамияти, таълим траекторияларининг семантик хусусиятлари уамда профессионал келажакни прогноз цилиш имкониятлари очиб берилган.

Калит сузлар: таълим траекторияси, кредит-модул тизими, олий таълим, тадцицотчи, рацамли таълим платформалари, регистратор офиси.

THE IMPORTANCE OF PERSONAL EDUCATIONAL TRAJECTORIES IN

HIGHER EDUCATION

ABSTRACT

This article reflects on the concept of "student'spersonal educational trajectory", its importance, results, the possibilities that educational trajectory gives students, which has entered the higher education system. On the importance of educational trajectory in improving educational efficiency and on the introduction of educational trajectory, the experiments of foreign higher educational institutions were analyzed. The article analyzes the possibilities of designing individual educational trajectories in the higher education system. Also, the importance of certification of professional qualifications in the construction of personal educational trajectories, the semantic features of Educational Trajectories and the possibilities of forecasting a professional future are revealed.

Keywords: educational trajectory, credit-module system, higher education, researcher, digital education platforms, registrar's office.

Ганиев Миролим Кодирович

Шахрисабз давлат педагогика институти miro0079@mail.ru

АННОТАЦИЯ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

КИРИШ (INTRODUCTION)

Олий таълимда шахсий таълим траекторияларини жорий килиш хаётий эхтиёж эканлигини куйида тушунтирамиз. Биринчидан, хозирги кунда таълим тизимида, хусусан олий таълим тизимида амалга оширилаётган ислохотлар, фан техниканинг жадал ривожланиши натижасида ракобатбардош мутахассисларга булган эхтиёж юзага келмокда. Мутахассисларни тез, сифатли ва куп микдорда тайёрлаш учун мавжуд инновацион таълим бериш усулларини куллаш ёки янгиларини яратиш зарур. Бундан ташкари олий таълим муассасаларининг, жумладан, нодавлат олий таълим муассасалари сонининг ошиши, давлат олий таълим муассасаларига молиявий ва академик мустакиллик берилиши натижасида улар уртасида ракобат пайдо булмокда. Ракобат натижасида таълим муассасалари талабаларга кулай укиш шароитларини таклиф этишлари зарур. Кулай укув шароитларидан бири бу -индивидуал таълим траекторияси асосида таълим жараёнини ташкил этиш.

Иккинчидан, жамият хаётидаги ижтимоий, сиёсий ва иктисодий узгаришларга тезда муносабатини билдира олиш ва мослашиш кобилияти мутахассиснинг узлуксиз таълим олиши натижасида юзага келади, бу эса уз навбатида катта хажмдаги мустакил укув фаолиятини назарда тутувчи индивидуал таълим траекториясидан фойдаланишни такозо этади. Ушбу ёндашув талабага мустакил равишда хам, олий укув юртининг таълим дастурлари доирасида хам билим олиш ва зарур куникмаларни ривожлантириш имконини беради.

Учинчидан, шахсий таълим траекторияси хозирги кундаги замонавий таълимнинг эхтиёжи хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

(LITERATURE ANALYSIS AND METHODOLOGY).

Мавзу хорижий олий таълим муассасалари тажрибаларининг тахлилларига асосланади.

"Индивидуал таълим траекторияси-бу хар бир талабанинг таълимдаги шахсий салохиятини руёбга чикаришнинг шахсий йули. [3]

H. А. Лабунская биринчи марта талабаларнинг психофизик хусусиятлари, уларнинг эхтиёжлари, кизикишлари туфайли талабаларнинг индивидуал таълим йуналишларининг куйидаги турларга ажратган:

I. Укув дастурини амалга оширишга каратилган укув фаолиятининг индивидуал таълим траекторияси

2. Укув фаолияти ва дарсдан ташкари фаолиятни уз ичига олган комплекс индивидуал таълим траекторияси

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

3. Талаба кобилиятини, индивидуал шахсий элементларини ривожлантиришга каратилган дарсдан ташкари фаолиятнинг индивидуал таълим траекторияси

Шахсий таълим траекторияси таълим дастурини янгича тушуниш, хар бир талабанинг хусусиятлари ва кобилиятларига мослашувчан, талабанинг эхтиёжларига караб созлаш ва такомиллаштириш имконияти мавжуд булиши зарур. Траекториялар хар хил турда булиши мумкин. Масалан,

- мослашувчан (мутахассисни замонавий шароитларга мослаштириш

УчУн),

- ривожлантирувчи (мутахассиснинг кобилиятларини ривожлантириш, унинг имкониятларини очиш учун),

- ижодий (мавжуд потенциалидан максадли фойдаланиш ва узгартириш, карьерасини ривожлантириш учун)

Олий таълим муассасаларида таълим траекторияларига асосланган таълимнинг жорий килиниши ракамли таълим платформаларидан фойдаланишни такозо этади. Чунки минглаб шахсий жадвалларни кулда яратиш мумкин эмас.

Анъанавий, классик таълим дастурларидан шахсий таълим траекторияларига асосланган таълим тизимига утиш хар кандай олий таълим муассасаси учун анча кийинчилик пайдо килиши аник. Масалан, хар бир гурух учун ягона булган жадвал унлаб турли хил жадвалларга булиниши керак, хар бир фан учун умумий булган дарсликлар эса турли форматдаги укув дастурлари туплами билан алмаштирилиши керак. Бундан ташкари буларни талабаларга етказиш, уларга тугри танловни амалга оширишлари учун керакли маслахатларни берадиган эдвайзер ёки тьюторлар керак.

Олий таълим муассасаларида шахсий таълим траекторияларини жорий килишдп юкоридаги кийинчиликлар, муаммолар ва харажатлар узини оклайдими? Шахсий таълим траекторияларини жорий килиш олий таълим муассасасига ёки олий таълим тизимига нима(лар) беради, деган саволларга жавоб кидиришга харакат киламиз.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2020 йил 31 декабрдаги 824-сон карори билан олий таълим муассасаларида жорий килинган кредит-модул тизимида талабанинг шахсий таълим траекторияси — талаба томонидан танланган уамда унга кетма-кетликда билимлар туплаш ва хоулаган компетенциялар йизиндисига эга булиш имкониятини берадиган йуналиш (маршрут). Таълим траекторияси институционал уужжатлар ва йурицномалар ёрдамида тузилиши уамда турли таълим траекториялари

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

натижада бир хил малака олишга олиб келиши мумкин [7], деб таъриф берилган.

Сунгги йилларда индивидуал таълим тугрисидаги нашрларда "индивидуал таълим траекторияси" атамасига мурожаат тобора кенг таркалмокда.

Индивидуал таълим траекторияси тушунчасининг ишлатилган таърифларини таккослаш шуни курсатадики, асосан индивидуал таълим траекторияси шахсий йул, элементларнинг маълум бир кетма-кетлиги ёки талабанинг индивидуал укув фаолиятини амалга ошириш йуналиши сифатида каралади.[6]

"Сколково" Москва Менежмент мактабининг илмий директори ва «Приоритет» дастури мутахассиси Андрей Волковнинг фикрича, шахсий таълим траекторияларини жорий килиш олий таълим муассасаларининг асосий максадларини амалга оширишларига ёрдам беради, жумладан, тадкикотлар хажмининг ошишига сабаб булади.

МИСиС университетининг биринчи проректори С.В.Салиховга кура индивидуал таълим траекторияси фанлараро илмий тадцицотчилар тайёрлаш имкониятини беради. Фанлараро лабораторияда фацат узига хос таълим траекториясига эга, махсус куникма ва малакаларга эга булган тадцицотчилар ишлаши мумкин.

Шахсий таълим траекториясининг яна бир амалий ахамияти шундаки, у талабаларга укиш мотивациясини ошириш хамда ривожлантириш ва узини узи такомиллаштиришнинг индивидуал йулини максадли танлаш имкониятини беради.[1]

Таълим жараёни шахсий таълим траектория асосида ташкил этилганда талаба зерикмайди. Чунки талаба уз хохиши ва уз кизикишлари асосида танлаган фанларини укийди. (тугри танлов амалга оширилганда, албатта.)

НАТИЖАЛАР (RESULTS).

Шахсий таълим траекториясининг максади талабаларга уз имкониятларини максимал даражада ошириш имкониятини беришдир. Шахсий таълим траекториясидан утиш жараёнида куйидаги вазифалар хал килинади:

1. Талабани рагбатлантириш

2. Унинг кучли ва заиф томонларини аниклаш

3. Мавзу йуналишини аниклаш

4. Муайян ваколатларни узлаштириш

5. Малака ва куникмаларни ривожлантириш, такомиллаштириш

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

fflaxcufi TatHHM TpaeKTopuaHH TatHHM ®:apaëHHHH TamKHH KHHumga yKyB pe^anapu 3 xhh maKHga umHaS HHKHHagu:

- HaMyHaBHH yKyB pe^a ;

- TanaSaHHHr maxcuH yKyB pe^acu;

- HmHH yKyB pe^a;

Bapna maKHgaru yKyB pe^anapga ^aHHapHH aroHa KogHam TH3HMugaH ^ofiganaHHHagu. KogHap ^aHHapHHHr xap$ Ba paKaMHH H^ogacu SyHuS, $aHHap homh Ba TapTHÖHHH KypcaragH.[8] MacanaH, BYTni2308 - Eom^aHFHH Ba y3^yKCH3 Tat^HM negaroruKacu. By epga 1- Ma^Sypufi $aH (TaHHoB $aH SyHca 2 KyHHHagu), 23 - 2-Ba 3-ceMecrpHapga yKHTHHagu, 08 - ^aHHHHr KpeguTH

^TCra MyBO^HK SyTyH yKyB ^apaëHH ynyH umHaS HHKUHraH TaaHH yKyB pe^acugaH ^oöganaHraH xoHga umHaS HHKUHraH HaMyHaBHH yKyB pe^a acocuga TanaSa y3HHHHr hhhhhk maxcHH TatHHM TpaeKTopuacu (umHH yKyB pe^acu)HH TtWTopnap ëKH MycTa^HH poaBumga umHaS HHKagu. fflaxcufi umHH yKyB pe^a umHaS HHKMaraH TanaSa HaMyHaBHH yKyB pe^a acocHga TatHHM oHHm xyKyKHra эгa. TanaSa maxcuH TatHHM TpaeKTopuacuHH umHaS HHKumu ynyH ohhh TatHHM MyaccaccacH TOMOHHgaH aparuHaguraH yKyB-MetëpHH xy^^araapra xaM y3ura xoc Tanaönap MaB^yg. MacanaH, yKyB pe^agaru ^aHHap KyHugaru Tou^anapra SyHHHHmu ho3hm:

1. Ma^Sypufi, KeTMa-KeT yKHTHHaguraH (Ma^Sypufi Ba ypHaranraH KeTMa-KeT TapTHÖga);

2. Ma^Sypufi, KeTMa-KeT yKHTHHMaHguraH (Ma^SypuH, HeKHH xoxHaraH ceMecTpga TaHHaHHmu MyMKHH);

3. TaHHoB ^aHHapu (MyKoSuH ^aHHapgaH Supu TaHHaHaguraH);

TatHHM gacTypHapuHH aparumga xaM KyHugarHHapra эtтнSop Kaparum ho3hm ge6 xucoSHaHMH3. MacanaH,

- TatHHM gacTypHapuga $aHHH yKHTumgaH MaKcag Ba Ba3H$anapu aHHK Ba Sara^cuH 6aëH KHHUHumu;

- xap Sup MaB3yHH y3HamTHpum Syfiuna нннoвaцнoн MeTogHapHHHr TaKHH^

KHHHHHmH;

- MaB3yHapHHHr y3HamTHpum KeTMa-KeTHHru Tyrpu TaHHaHraHHmu;

- SomKa ^aHHap SuHaH y3apo SoFHHKHHru;

- MycTaKHH TatHHM TonmupHKHapuHHHr aHHK KyHuHumu;

- $aH yKHTHHHmHHHHr Hara^anapu, maKHHaHaguraH кoмпeтeнцнaнap SeHrHHaS SepuHraHHHru;

- $aH SyHHHa TanaSanap Shhhmhhh SaxoHam Ba Ha3opaT KHHum Me3OHHapuHHHr umHaS HHKHHraHHHru;

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

- фойдаланиладиган адабиётлар, хаволалар, интернет манзилларининг мавзуга алокадор кисмлари аник курсатилганлиги.

МУХОКАМА (DISCUSSION).

Талабанинг шахсий таълим траекториясини шакллантириш учун олий таълим муассасасида руйхатга олиш хизмати - "регистратор офиси" ташкил этилади. Руйхатга олиш хизмати белгиланган жадвалга мувофик талабаларни фанларга руйхатдан утказади ва талабанинг шахсий таълим траекториясини шакллантиради. Талабанинг шахсий таълим траекторияси улар томонидан мустакил равишда гурух мураббийи ёрдамида намунавий укув режаси ва танлов фанлари каталоги асосида умумий укиш даври учун тузилади. Шахсий таълим траекториясига хар укув йилидан олдин узгартириш ёки кушимчалар киритилиши мумкин. Талабалар танлаган фанларини хар семестрнинг дастлабки биринчи хафтаси ичида узгартириши мумкин. [7]

Шахсий таълим траекторияларида куйидаги компонентлар булиши зарур.

- Максад (давлат стандартлари ва талаблари асосида таълим олишдан максад)

- Маълумотлар (таълим олиш учун укув фанлари ва фанлараро алока)

- Технология (таълим тизими, методлари ва таълим технологиялари)

- Диагностика (эгалланган билимлар ва шаклланган компетенцияларни бахолаш).

Шахсий таълим траекториялари куйидаги боскичлар асосида амалга оширилади:[5]

1. Диагностика. Муваффакиятли таълим жараёнини ташкил этишдаги тайёргарлик боскичи. Бу боскичда асосий рол укитувчига юкланади, улар асосий куникмаларни эгаллаш учун талабага укув материалини урганиш йуллари ва у учун макбул иш шаклини танлашга ёрдам беради.

2. Максадни белгилаш. Талаба ва укитувчининг узаро фаол хамкорлиги талаб этилади. Курс сунгида давлат таълим стандартида белгиланган минимал талабдан кам булмаган фанни билишнинг керакли даражасига эришиш учун график шаклдаги шахсий таълим траекторияси тузилади. Укитувчи билан биргаликда натижалар прогноз килинади, амалга ошириш муддатлари аникланади, мустакил ишлар кетма-кетлиги ва мураббий билан узаро муносабатр шакллари танланади. Шу тарзда, ушбу максадга эришиш учун шахсий таълим траекторияси яратилади.

3. РаFбатлантирувчи. Укитувчи билан хамкорлик килиш, дарсларга катнашиш, бажарилган ишлар тугрисида хисобот бериш жараёнларидаги

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

талабанинг актив фаолият боскичи. Укитувчи натижаларга караб таълим траекториясига узгартиришлар киритиши мумкин.

4. Экспериментал-когнитив. Индивидуал вазифаларни бажариш оркали турли хил технологиялар ва ресурслардан фойдаланган холда шахсий таълим траекториясини изчил ва мустакил равишда амалга ошириш даври.

5. Назорат (бахолаш). Шахсий таълим траекториясини амалга ошириш даражасини мониторинг килиш ва бахолаш укитувчи ва талаба томонидан амалга оширилади, бу уз-узини назорат килиш ва шахсий ютукларнинг ривожланишга ёрдам беради. Бажарилган ишларни тахлил килиш жараёнида одатдаги хатолар аникланади, муваффакиятсизликлар ва ютукларнинг сабаблари тахлил килинади. Талаба томонидан бажарилган барча ишлар хисобот шаклида тузилади ва шахсий ютуклар папкасида (портфолиосида) тупланади, унда талабанинг хусусиятлари, назорат ишлари натижалари ва тестлари хам мавжуд булади. Портфолиода бажарилган ишларнинг хажми, компетенцияни шакллантириш даражаси, талабанинг мехнатсеварлиги ва узини узи бахолаши акс этади.

ХУЛОСА (CONCLUSION).

Олий таълим муассасаларида шахсий таълим траекторияларининг жорий килиниши нафакат талабаларга кенг имкониятлар беради, балки мутахасссислар тайёрлашнинг суръати ва сифати хам ошади. Олий таълим муассасаларига берилган академик ва молиявий мустакилликни мустахкамлашда хам алохида ахамиятга эга. Барчага маълумки, илм-фан тинимсиз ривожланишда давом этади. Саноат ва ишлаб чикариш ривожланган сари ижодий фикрлайдиган мутахассисларга булган эхтиёж хам ортиб боради. Бу эхтиёжни кондириш, яъни замон талабларига мос кадрлар етказиб бериш масъулияти олий таълим муассасаларига юклатилади. Юкорида келтирилганидек, жамият хаётидаги ижтимоий, сиёсий ва иктисодий узгаришларга тезда муносабатини билдира олиш ва мослашиш кобилиятига эга мутахассислар таълимда узлуксиз ислохотларни амалга ошириш оркали тайёрланади. Мана шу ислохотлардан бири олий таълим жараёнига шахсий таълим траекториялари асосида мутахассислар тайёрлашни йулга куйишдир.

A^ABHET^AP PyHXATH (REFERENCES)

1. Veretennikova, Veronika & Urazova, Elvira & Shikhova, Olga. (2020). The Bases for Projecting Individual Educational Trajectories of Future Teachers. 26952713. 10.3897/ap.2.e2695.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

2. Гончарова Е.В. Организация индивидуальной образовательной траектории обучения бакалавров. / Е.В. Гончарова, Р.М. Чумичева // Вестник Нижневартовского государственного университета. 2012 № 2 С. 3-11.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Жданко, Т.А., Живокоренцева, Т.В., Чупрова, О.Ф. ОГ Проектирование индивидуальных образовательных маршрутов (ИОМ) студентов в вузе // Magister Dixit. 2014 № 1 (13). С. 140-146. http://cyberleninka.ru/article/n/proektirovanie-individualnyh-obrazovatelnyh-marshrutov-iom-studentov-v-vuze

4. Зеер Э.Ф, Сыманюк Э.Э. Индивидуальные образовательные траектории в системе непрерывного образования. Педагогическое образование в России: Научный журнал Екатеринбург. Уральский государственный педагогический университет. 2014 №3 . 74-82 с. URL: https://rucont.ru/efd/265190 (дата обращения: 30.05.2023)

5. Манешева Р.А. Индивидуальные принципы активного обучения при организации текущего контроля знаний студентов. // Вестник ТГПУ. Педагогика высшей школы, 2010 - Вып. 2 (92)

6. Плаксина, О.А., Матвеева, Т.А. Проектирование индивидуальной образовательной траектории в вузе // Вестник ЧелябГПУ. 2013 № 12 С. 66-73. http://cyberleninka.ru/article/n/proektirovanie-individualnoy-obrazovatelnoy-traektorii-v-vuze

7. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2020 йил 31 декабрдаги 824-сон карорига 1-ИЛОВА, Олий таълим муассасаларида укув жараёнига кредит-модуль тизимини жорий этиш тартиби тугрисида НИЗОМ. https://lex.uz/docs/5193564

8. Усмонов Б.Ш., Хабибуллаев Р.А. Олий укув юртларида укув жараёнини кредит-модуль тизимида ташкил килиш. Укув кулланма. Тошкент, 2020 й.,

9. Ахатова, Д. А. (2023). ШАРК МУТАФАККИРИ АБУ АЛИ ИБН СИНО ДУНЁКАРАШИГА КАДИМГИ ЮНОН ФАЛСАФАСИНИНГ ТАЪСИРИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(5), 227-233.

10. Ахатова, Д. А., & Ёкубов, Х. Н. У. (2023). БУЮК АЛЛОМА АБУ Х,ОМИД ГАЗЗОЛИЙНИНГ ФАЛСАФИЙ, ДИНИЙ ВА МАЪНАВИЙ КАРАШЛАРИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(5), 559-563.

11. Ochilova Guzal Aralovna, Omonov Bahodir Nurillaevich, Nomozov Khurshid Shavkatovich, Manzarov Yusuf Khurramovich, Ochilov Baxrom Aralovich

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(5), May, 2023

Factors Of The Formation Of Ecological Culture In The Education And Training System.

https: //www.pnrj ournal. com/index.php/home/article/view/2880/2583 https://www.scopus.com/sourceid/21100216519 984-989

12. Ochilova, G. A. (2020). Philosophical analysis of the development of social consciousness. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology" PJAEE, 17(7).

13. Nurillaevich, O. B., Aralovna, O. G., Shavkatovich, N. K., Khurramovich, M. Y., & Aralovich, O. B. (2022). Factors Of The Formation Of Ecological Culture In The Education And Training System. Journal of Pharmaceutical Negative Results, 984-

https://siflsheriessciences.com/iournal/index.php/iournal/article/view/1815/1865

14. Очилова Г.А., Жумаева Ш.С., Очилов Б.А. Жамиятни маънавий-ахлокий ва маданий ривожида миллий давлатчилик тафаккурини шакллантириш зарурияти: усул ва воситалари. Халкаро ислом академияси. Илмий тахлил журнали. Тошкент. 2019 й. 44-бет.

15. Очилова, Г. А., Очилов, Б. А., & Аралов, М. Б. (2021). ГАРМОНИЗАЦИЯ ИНТЕРЕСОВ НАРОДОВ ЯВЛЯЕТСЯ ВАЖНЫМ ФАКТОРОМ РАЗВИТИЯ МЫШЛЕНИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ. Актуальные научные исследования в современном мире, (2-9), 43-47.

16. Ochilova, G., Jumayeva, S., & Ochilov, B. (2019). The necessity of forming National statehood and it's mentality in the spiritual-moral and cultural development of society: methods and tools. The Light of Islam, 2019(2), 10.

17. Омонов, Б. Н. (2023). ГЛОБАЛИЗАЦИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ ПРОБЛЕМ И ЕЕ ВЛИЯНИЕ НА СУДЬБЫ ЧЕЛОВЕЧЕСТВА. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(4), 755-763.

18. Омонов, Б. Н. (2013). Геоэкологическая политика Узбекистана в регионе Приаралья. Credo New, (3), 20-20.

989

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.