Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТAЪЛИМ ТИЗИМИДA ЭЛЕКТРОН ТAЪЛИМ МУҲИТИНИНГ AФЗAЛЛИКЛAРИ'

ОЛИЙ ТAЪЛИМ ТИЗИМИДA ЭЛЕКТРОН ТAЪЛИМ МУҲИТИНИНГ AФЗAЛЛИКЛAРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
114
48
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
респондент / катта ёшли талабалар / масофавий ўқитиш / афзалликлар / амчиликлар / электрон таълим. / респондент / взрослые студенты / дистанционное обучение / преимущества / недостатки / электронное обучение.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Рахимов Холмурот Aбдуллаевич

Ушбу мақолада техник йўналишдаги олий таълим муассасаларидаги электрон таълим муҳити шароитида масофавий ўқитишнинг камчиликлари ва ютуқларини таққослашга қаратилган тадқиқот натижалари келтирилган. Тажриба сифатида катта ёшли талабалар ўртасида ўтказган сўровнома натижалари берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПРЕИМУШЕСТВА СРЕДЫ ЭЛЕКТРОННОГО ОБУЧЕНИЯ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье рассмотрены результаты исследования, направленного на сравнение недостатков и достижений дистанционного обучения в среде электронного обучения в технических ВУЗах. Приводятся результаты проведённого в качестве эксперимента опроса старшеклассников.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТAЪЛИМ ТИЗИМИДA ЭЛЕКТРОН ТAЪЛИМ МУҲИТИНИНГ AФЗAЛЛИКЛAРИ»

г

v.

Рахимов Холмурот Дбдуллаевич,

К,арши мух,андислик иктисодиёт институти "Олий математика" кафедраси катта укитувчиси

ОЛИЙ ТДЪЛИМ ТИЗИМИДД ЭЛЕКТРОН ТДЪЛИМ МЩТИНИНГ ДФЗДЛЛИКЛДРИ

УДК: 378.147

РАХИМОВ Х.А. ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМ МУЦИТИНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ

Ушбу маколада техник йуналишдаги олий таълим муассасаларидаги электрон таълим мух,ити шароитида масофавий укитишнинг камчиликлари ва ютукларини таккослашга каратилган тадкикот натижалари келтирилган. Тажриба сифатида катта ёшли талабалар уртасида утказган суровнома натижалари берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: респондент, катта ёшли талабалар, масофавий укитиш, афзалликлар, камчиликлар, электрон таълим.

РАХИМОВ Х.А. ПРЕИМУШЕСТВА СРЕДЫ ЭЛЕКТРОННОГО ОБУЧЕНИЯ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье рассмотрены результаты исследования, направленного на сравнение недостатков и достижений дистанционного обучения в среде электронного обучения в технических ВУЗах. Приводятся результаты проведённого в качестве эксперимента опроса старшеклассников.

Ключевые слова и понятия: респондент, взрослые студенты, дистанционное обучение, преимущества, недостатки, электронное обучение.

RAKHIMOV КН.А. THE IMPORTTANCE OF E-LEARNING ENVIRONMENT IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM

In the article is reviewed the results of a study aimed to comparing the shortcomings and achievements of distance learning in an e-learning environment in technical higher education institutions. It is conducted a survey of older students as an experiment.

Key words and concepts: respondent, adult students, distance learning, advantages, disadvantages, e-learning.

Кириш. Бугунги кунда х,аётимиз барча сох,аларига компьютер ва интернет ахборот тизими кириб келди. Масофадан туриб таълим олиш технологиялари ва воситаларини узлаштириш долзарб булмокда. XXI асрга келиб таълим тизимида 3-ренессанс даври бошлангани х,акидаги маълумотларни тез-тез учратмокдамиз. Баъзи ташкилот иш берувчилари уз ходимлари-нинг олий маълумотли булишини ёки малакала-рини ривожлантиришларини талаб этсаларда, иш вактларида таълим олишларига рухсат беришни хох,ламайдилар. Ушбу муаммони х,ал килишнинг имкониятларидан бири бу бутун дунёда омма-лашиб бораётган масофавий укитиш шаклидир. Масофадан укитиш шакли барча шахсларга таълим олиш имкониятини беради. Бундай тоифа-даги талабаларга куплаб мисоллар келтириш мум-кин, масалан, ёш болали аёллар, х,омиладор аёл-лар, ёлFиз оналар, ногиронлар, кундузги навбат-чиликда ишлайдиганлар ва х,.к.

Маълум сабабларга кура, таълим муассасала-рининг кундузги булимларида тах,сил олиш имко-нияти булмаган, масалан, соFлиги такозо этмайди-ган, мутахассислигини узгартириш нияти булган ёки ёши катта, малакасини ошириш нияти булган кишилар учун масофавий укитиш кулай укитиш шакли х,исобланади.

Масофавий укитишда турли хил ахборот ва коммуникация технологияларидан фойдалани-лади, яъни х,ар бир технология максад ва масала мох,иятига боFлик. Масалан, анъанавий босма усулига асосланган укитиш воситалари (укув кулланма, дарсликлар) талабаларни янги материал билан таништиришга асосланса, интерактив аудио ва видео конференциялар маълум вакт орасида узаро мулокотда булишга, электрон почта тутри ва узаро алока урнатишга, яъни хабарларни жунатиш ва кабул килишга мулжалланган. Олдин-дан тасмага мухрланган видеомаърузалар талабаларга маърузаларни тинглаш ва куриш имконини берса, факсимил алока, хабарлар, топширикларни тармок оркали тезкор алмашиниш талабаларга узаро тескари алока оркали укитиш имконини беради.

Мавзу буйича олимлар илмий асарлари-нинг к,иск,ача та^лили. Бугунги кунгача "Хори-жий давлатларда масофавий укитиш буйича бир катор муассаса олимлари томонидан изланишлар олиб борилган ва масофавий укитиш х,акида тур-лича фикрларни билдиришган.

Американинг масофавий укитиш ассоциаци-яси мутахассислари (The United States Distance Learning Association — USDLA) масофавий укитиш деганда — таълим олувчи ва тьюторнинг турли географик маконда булганлари х,олда, укув жара-ёнини ташкил этиш учун електрон воситалар ва нашр килинган кулланмалардан фойдаланиб укитишни тушунишган1.

Масофавий укитиш сох,аси буйича хорижлик мутахассислардан бири "distance education" ата-масини тушунтириш борасида масофавий укитиш жараёнининг икки асосий белгисини курсатади: таълим беришнинг нашр шаклида ва видео ёки аудиоёзма усулда булишини, шу билан бирга, ком-муникациянинг ташкил этилиши масофадан туриб турли хил замонавий техника воситалари билан алока килиш эканини таъкидлайди2.

Шунингдек, Узбекистондан А.А.Абдукадиров, А.Х.Пардаев, А.Парпийев, А.Марахимов, Р.Хамдамов, У.Бегимкулов, М.Бекмуродов, Н.Тайлоков, МДХ давлатлари олимлари ва етакчи мутахассислари А.А.Андреев, И.С.Полат,

A.М.Бершадский, В.М.Монахов, В.А.Сластенин,

B.П.Тихомиров, И.К.Шалаев, А.В.Хуторский, М.В.Моисеева каби мутахассислар томонидан масофавий укитиш тушунчаси ва у билан боFлик бошка атамалар кенг тах,лил килинган.

И.С.Полат масофавий укитишни тьютор ва таълим олувчиларнинг бир-бирлари билан узаро фаолиятлари масофавий амалга ошириладиган ва интернет-технологиялар ёки бошка интер-фаол технологияларга хос махсус воситалар оркали амалга ошириладиган укув жараёнига хос булган барча компонентларни (максадлар, маз-мун, методлар, ташкилий шакллар, таълим воситаларини акс эттирадиган мустакил таълим шакли сифатида таъкидлайди.

А.А.Андреев турли таърифларни тах,лил килиб, "масофавий укитиш таълим берувчилар ва таълим олувчиларнинг узаро ва таълим воситалари билан биргаликдаги фаолияти уларнинг макон ва замонда жойлашишларига инвариант булган узига хос махсус дидактик тизимда амалга ошириладиган интерфаол фаолиятларининг максадга

1 Ибраймов А.Е. Масофавий укитишнинг дидактик тизими. - Тошкент: "Lesson press", 2020, 112 б.

2 A.Parpiyev, A.Maraximov, R.Hamdamov, U.Begimkulov, M.Bekmuradov, N.Tayloqov. Elektron universitet. Masofaviy ta'lim texnologiyalari O'zME davlat ilmiy nashriyoti. - T.: 2008, 196 b.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 2 (99)

йуналтирилган, ташкил к,илинган жараёни, деган хулосага келади"1.

Мак,оланинг илмий мох,ияти. Ук,иш самара-дорлиги деганда, ишлаб чикилган методология оркали талабаларнинг билим, куникма ва мала-каларини усиши учун энг яхши курсаткичларни бериш кобилияти тушунилиши керак. Умумий х,олда, укувчиларни укитиш самарадорлиги, шу жумладан ишлаб чикилган методологияга кура, пастдан юкори даражагача узгариб туради. Шунинг учун х,ам самарали таълим мезонларини белгиланиши керак. Куйида, техник олий таълим муассасаси талабалар узлаштирилаётган фанни электрон таълим мух,итида (ЭТМ) урганиш нати-жасида тупланган билимларини тавсифловчи ёки маълум бир компетенцияга мос келадиган укув материалини самарали ишлаб чик,иш технологи-яси такдим килинади.

Таълим жараёнининг самарадорлиги. Агар бугунги кунда компьютер техникаси ва дастурий таъминотининг асосларини замонавий ахборот маконида ишлаш воситаси сифатида биладиган ва укитувчига матн мух,аррирлари, электрон жад-валлар, электрон почта ва браузерлар, мултиме-диа билан ишлаш учун зарур булган билимларни уз ичига олган умумий фойдаланувчи ЭТМ вако-латлари мавжуд булса, аксарият укитувчилар учун ускуналар аллакачон етарли даражада, шунинг учун ЭТМнинг ривожланиши педагоглардан куп нарсаларни кутмокда. ЭТМнинг компетенцияси укитувчи учун, хусусан, электрон таълим ва масо-фадан укитиш технологияларини жорий этиш учун зарурдир. Масофавий таълимнинг жорий этилиши талабаларнинг мустакил ишларининг улушини оширишга ва маълумотларни кидириш, тах,лил килиш ва умумлаштириш кобилиятини фаоллаш-тириш, ривожлантиришга имкон беради.

Масофавий таълим х,афтада 7 кун, 24 соат ишлайдиган онлайн мух,итда амалга оширилади2. Унда укиш учун дидактик материаллар мавжуд: масофавий укитиш х,ам матнда, х,ам аудиови-зуал шаклларда, масофавий укиш учун махсус ёзилган дарсликлар, мунозарали форумлар ва сух,батлар шаклида ташкиллаштирилади. Онлайн

1 Abdukadirov A.A. Masofali o'qitish nazariyasi va amaliyoti. monografiya / A.A. Abdukadirov, A.X. Pardayev; red. M. Sodikova. - T. Uzbekiston respublikasi fanlar Akademiyasi « FAN, 2009. - 145 b.

2 Rakhimov K.A. The Importance of Distance Education for Adult Students in Uzbekistan. International Journal of Trend in Scientific Research and Development https://www. ijtsrd.com/2020

мух,итда талабалар укитувчидан доимий равишда топшириклар оладилар, улар онлайн мух,итга киришади ва укитувчидан фикр-мулох,азалар олишади. Онлайн мух,итда талабалар семинар машFулотларига оид топширик,ни олишади, улар топширикларни бажариб яна кайтиб кириб жаво-бларни юборади, бу топшириклар маърузачи томонидан бах,оланади. Онлайн мух,ит таклиф киладиган яна бир вариант - тест ва тестларни яратиш ва онлайн мух,итда билимларни синаш оркали амалга оширилади. Укитувчи талаба-нинг х,озирги билимини якуний курсда х,исобга олинадиган ёки олмаслиги мумкин булган тест-лар оркали текшириши мумкин. Талабалар укитувчилари ёки бир-бирлари билан онлайн мух,итда х,ам боFланишлари мумкин.

Масофавий таълим жараёнида фанларни тест-лар ёрдамида ук,итишда компьютерда тест тузувчи дастурларидан фойдаланамиз. Тест усуллари-нинг узига хослигини х,исобга олиб, турли фан-ларнинг укитувчиларига узларининг маълумот-лар базаларини яратиш ва уз фанлари буйича назорат топширикларини тезда олишларига имкон берадиган универсал дастур ишлаб чик,иш мак,садга мувофикдир. Бундай дастурлар интернет тармок,ларида бир нечта дастурлари х,ам мавжуд.

Тестларнинг асосий к,исми биринчи ва иккинчи даражали саволлардан иборат булиши керак. Айнан шу даражаларнинг вазифалари талабаларнинг билим ва куникмаларига куйиладиган маж-бурий талабларга жавоб беради.

Ушбу турлар талабаларда муаммоларни тах,лил килиш ва уларни х,ал килишнинг энг яхши усулларини топиш к,обилиятини ривожлан-тиради. Шуни таъкидлаш керакки, х,ар хил тур-даги тест топширикларини бажариш таккослаш, тах,лил килиш, синтез, функция, ухшашлик, хулосалар ва бошкалар каби аклий операци-яларни талаб килади. Шундай килиб, билимларни тизимли текшириш укув материалини мустах,кам узлаштиришга ёрдам беради. Шунинг-дек, урганишга онгли муносабатни тарбиялайди, аник,лик, мех,натсеварлик, фидойиликни шакллан-тиради, диккатни фаоллаштиради, тах,лил килиш кобилиятини ривожлантиради. Юкорида санаб утилган бошка афзалликлар билан бир каторда ушбу услуб укув ишларида ранг-барангликни келтириб чикаради, мавзуга кизикишни оши-ради. Топшириклар учун вариантлар х,ар бир талаба учун индивидуалдир. Бундай тестларнинг мазмуни турли хил аклий фаолият дара-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 2 (99)

жаларига мулжалланган, топширикларга жаво-блар уларнинг фаркланишини таклиф килади, бу психологик жихатдан бекарор талабалар учун жуда мухимдир. Умумий топшириFини бажар-ган холда, суст узлаштирувчи талабалар уз дара-жасида жавоб беришади, билимларни урта дара-жада кайта тиклаш, уз билимларини кучлирок килиш, нисбатан янги шароитларга утказишга ёрдам беради.

Мацсад ва вазифалар. Техника олий таълим муассасаси талабаларининг математика фанини масофадан урганиш натижасида маълум бир компетенцияга мос келадиган укув материалини узлаштиришнинг самарали методи ишлаб чикиш белгиланди.

Тадкикот ишида замонавий постиндустриал жамиятнинг муаммолари сабабли мухандислар учун янги математик таълим дастурларини яратиш буйича стратегик курсатмалар куриб чикилган. Маколада мухандислик сохасининг барча йуналишларида, шунингдек курилишда, кон ишлар ва кидирув разведкаси муаммоларни хал килиш учун электрон таълим воситалари билан таниш булган юкори, урта ва куйи мухандисларни шакллантиришга компетенцияли ёндашув концеп-цияси доирасида электрон таълим воситаларидан фойдаланган холда профессионал йуналтирилган укитиш усуллари куриб чикилди. Масофавий укитишнинг талабаларга афзалликлари ва кам-чиликларини курсатиш учун биз 2020 йилнинг октябрь ойи давомида тадкикот утказдик.

Тадкикотнинг максади талабаларнинг масофавий таълимдан субъектив коникишини аниклаш эди. Биз уларнинг масофавий шаклда укиш моти-вациясини топишга ва респондентларнинг узлари сезган холда масофавий укитиш шаклининг ижо-бий ва салбий томонларини аниклашга эътибор каратдик.

Тадкикотдан максад куйидаги саволларга жавоб топиш эди:

• Нима учун масофавий таълим керак?

• Талабалар укишнинг масофавий шаклни танлашларига нима сабаб булади?

• Хозирги вактда талабаларнинг канча кисми компьютер технологиялари, замонавий АКТдан ва интернет хизматларидан кай даражада фойдалана олишларини билиш?

• Талабалар масофадан укитишнинг кандай ижобий ва салбий томонларини куришади?

• Тадкикотнинг сифатли булиши, максадга ботлик, шунинг учун бизнинг максадимиз талаба-

ларни тушуниш, уларнинг фикрларини эшитиш ва жамлаш эди. Ходисани катнашчиларнинг узлари томонидан изохлашга катта ахамият берилди.

Тадкикот доирасида жами 50 та иш текши-рилди. Респондентларнинг (Респондент-ижтимоий суровда катнашувчи шахс; ёки анкета саволла-рига жавоб берувчи киши) барчаси вояга етган, ёшлар гурухига мансуб, уларнинг ёши 20 ёшдан 30 ёшгача. 42 нафари соFлигида ва турмуш тар-зида муаммоси йук доимий анъанавий таълимга катнашадиган респондентлар, 4 нафар респондент оилали ва хомиладор аёллар, 1 нафари ёш болали респондент, 3 нафар ногиронлиги бор респондентлар эди. Барча респондентлар анъанавий укиш шаклида укиганлар, шу сабабли улар иккала укув шаклини хам солиштиришлари мум-кин.

Маълумотларни йитишнинг асосий усули киска тест саволлар шаклида булиб утди ва талабалар утказилган суровномада катнашдилар. Маълумотларни йиFишда ва такомиллаштиришда биз баъзи холларда электрон алока воситаларидан фойдаланган холда онлайн сухбатлардан хам фойдаланганмиз. Барча маълумотлар саклаб куйилди, архивланган холда компьютерда хам сакланмокда. Бу суровнома доимий равишда тахлил килиниб утказилиб борилади.

Тадкикотнинг объекти сифатида техника олий таълим муассасалари «Фойдали казилма конлари геологияси, кидирув ва разведкаси» йуналишида тахсил олаётган талабаларнинг масофадан туриб укиши ва шу талабаларни масофадан туриб укитиш буйича математика фанида куллаш истикболлари, шунингдек математика укитувчиларининг АКТ компетенциясига куйиладиган талаблари, таълим ташкилотининг ахборот-таълим мухитида мухокама килинади. Укитувчининг АКТ компетенциясига куйиладиган талаблар укитувчининг касбий стандартида шак-лланган ва таълим ташкилотининг таълим ахбо-рот мухитининг улкан салохияти, янги таълим мухити имкониятларини яхшилаш учун фойда-ланишга кодир ва фойдаланишга тайёрлигини билиш максадида амалга оширилади. Тадкикот натижаларини жамлашда бир-бирига якин фик-рлар ажратиб умумлаштирилди.

Тадцицот натижалари: Респондентларнинг баъзилари фарзандлари булганлиги, оилали ёки ишлашларини хисобга олиб, улар оилавий ва иш муаммоларини, укиш билан боFлик муам-молар билан бирга хал килишади. Респондент-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 2 (99)

ОЛИИ ТАЪЛИМ / ВЫСШЕЕ ОБРАЗОВАНИЕ 43

ч_У

1-жадвал. Респондентларнинг анъанавий таълимдаги узлаштириш курсаткичлари

Ананавий таълимга келиб турадиган талабалар Оилали ва хомиладор аёллар Ёш болали Ногиронлиги бор респондентлар

Жами 42 4 1 3

"5" 4 - - -

"4" 8 - - -

"3" 26 2 - 3

К,айта узлаштириш оркали (1-к.айтномада узлаштира олмаган) 4 2 1 -

2-жадвал. Респондентларнинг онлайн электрон таълим мух,итидаги узлаштириш курсаткичлари

Ананавий таълимга келиб турадиган талабалар Оилали ва хомиладор аёллар Ёш болали Ногиронлиги бор респондентлар

Жами 42 4 1 3

"5" 6 - - 2

"4" 6 2 1 1

"3" 24 2 - -

Кайта узлаштириш оркали (1-к.айтномада узлаштира олмаган) 6 - - -

лар масофавий укитиш туфайли ушбу вазифа-ларни уз вактида бажара олишларига кодир эканликларини билишади. Барча респондент-лар масофавий укитиш шакли давомида ота-она ва мехнат мажбуриятларини укиш билан бирга боFл и к мажбуриятларни (фанни узлаштириш, вазифа ва топширикларни) бажаришга яхширок шароитларга эга эканлигини, чунки улар укиш вактини режалаштиришлари ва таълим муасса-сасига камдан-кам холларда борганлиги сабабли, уз вактларини тежашларини маълум килишган. Респондентлар масофавий укитишнинг ушбу ижобий томонларини яхширок, билишади, чунки улар бир вактда укиш пайтида оилавий, иш ва укув вазифаларини хам бажариш зарурлигини хис киладилар, буларнинг барчаси укув дастур-ларини уз вактида укиш пайтида узлаштирган. Биз суровномада катнашган талабаларимизнинг 2019/2020- укув йилининг кузги семестридаги анъанавий таълимдаги узлаштириш курсаткичлари ва онлайн электрон таълим мухитида укиган 2019/2020- укув йилининг бахорги семестридаги узлаштириш курсаткичлари олиниб тахлил килинди.

Ушбу курсаткичларни диаграмма шаклида (1-расм) хам тасвирладик, сабаби анъанавий таълим ва онлайн электрон таълим мухити кайси тур-даги респондентлар учун ижобий булганлигини куриш мумкин.

Электрон таълим мухитида масофадан укишни ташкил к,илиш бугунги кун учун долзарб эканини куриш мумкин. 2020 йилнинг 12 ноябрь куни Тош-

кент шахрида Узбекистон Республикаси Гендер тенгликни таъминлаш масалалари буйича комис-сияси ташаббуси билан мамлакатимизда хотин-кизлар ва эркаклар учун тенг хукук хамда имко-ниятларни таъминлаш сохасида олиб борилаётган ишларга баFишланган матбуот анжумани булиб утди. Анжуманда таъкидланганидек, бугунги кунда янгиланаётган Узбекистон ислохотлари инсон манфаатлари устунлигини таъминлаш бароба-рида жамиятда хотин-к,излар мавк,еини ошириш, уларнинг хукук хамда имкониятларини устувор кадриятлардан бири сифатида химоя килишга каратилган. Бунда, айникса, аёлларнинг сиёсий, ижтимоий ва иктисодий фаоллигини юксалти-риш давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири сифатида руёбга чикарилмокда1. Бизнинг тадкикотимиздан максад хам оилали ва ёш болали хотин-кизларнинг таълим олишларига имконият яратишдан иборат. Виртуал аудитория маъруза учун муносиб уринбосар булади, чунки ушбу интерактив веб-восита бир-бирлари билан мулок,от к,ила оладиган ва маърузачи тингловчи-ларнинг интерактив маълумотлари билан маъруза укиши мумкин булган кишилар учун масофадан туриб учрашув ташкил этиш имкониятини беради2.

Хулоса. Ушбу тадкикот натижаларига кура биз куйидаги хулосага келдик, маколада тех-

1 Узбекистонда гендер тенгликни таъминлашда кандай узгаришлар руй бермокда?- «Халк сузи». 12.11.2020 йил.

2 Raximov Х.А. Masofaviy ta'limning jamiyatda tutgan о'гт. Markaziy Osiyo ijtimoiy tadqiqotlar jurnali. 2020, 1(2).

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2021, 2 (99)

44 ОЛИИ ТАЪЛИМ / ВЫСШЕЕ ОБРАЗОВАНИЕ

1-расм. Турли респондентларнинг узлаштириш курсаткичлари

Ананавий таълимга келиб турадиган талабалар

30 25 20 15 10 5 0

■I !■

Jt

# J

Оилали ва ^омиладор аёллар

3,5 3 2,5 2 1,5 1

0,5 О

J>

ri*"

142 ■ 42 А

4 ■ 4

Б

Ёш болали

1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0

У ^

с/ **

3,5 3 2,5 2 1,5 1

0,5 0

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

■ 1 ■ 1 В

ника йуналишдаги олий таълим муассасала-рида электрон таълим мух,итини такомиллашти-риш оркали масофавий укитишни шакллантириш зарурати мавжуд деган хулосага келиш мумкин. Узбекистонда х,ам масофавий таълим шакли зарур экан. Бу айникса катта ёшли, оилали, х,омиладор ва ногиронлиги бор талабаларнинг тах,сил олиш-лари учун зарур. Бу таълим шаклига булган талаб

Ногиронлиги бор респондентлар

il

■ 3 ИЗ

Д

урганиб чикилиб, янги 23.09.2020 йилда кабул килинган "Таълим т^рисидаги" конуннинг янги тах,ририда масофавий таълим шаклига рухсат берилди1.

Ушбу хулосалардан келиб чикиб, куйидаги таклифларни берамиз:

туFрисида ги

1 Узбекистон Республикаси "Таълим Конуни. УРК-637-сон 23.09.2020 й.

- Узбекистан Республикасида х,ам электрон таълим мух,итини такомиллаштириш оркали масо-фавий таълим олишга кенг йул очиб бериш;

- техника олий таълим муассасаларида фан-ларни укитишда электрон таълим воситаларидан самарали ва купрок фойдаланишлари;

- техника олий таълим муассасалари талабаларига мустакил таълим мавзуларини узлаштиришларида замонавий электрон укув воситаларидан бевосита фойдаланишларига урFу бериш;

- олий таълим муассасалари педагог ходим-ларига таълим жараёнида замонавий ахборот коммуникация технологияларини ва замонавий электрон дастурий ресурусларни куллаш масала-ларига эътибор каратиш лозим.

Зеро, юртбошимиз Президент Шавкат Мир-зиёев биринчи марта утказилаётган Узбекистон ёшлари форумида сузлаган нуткида «Биз юрти-

мизда кандай ислох,отларга кул урмайлик, аввало, сиз каби ёшларга, сизларнинг куч^айратингиз, азму шижоатингизга суянамиз. Барчангиз яхши биласиз, бугун уз олдимизга улкан марралар куйганмиз. Она Ватанимизда Учинчи Ренессанс пойдеворини яратишга киришдик. Биз оила, мак-табгача таълим, мактаб ва олий таълимни х,амда илмий-маданий даргох,ларни б^уси Ренессанс-нинг энг мух,им буFинлари деб х,исоблаймиз. Шу сабабли айни ушбу сох,аларда туб ислох,отларни амалга оширмокдамиз. Ишонаманки, мамлака-тимиз тараккиётининг янги пойдеворини яра-тишда сизлар сингари фидойи ва ватанпарвар ёшларимиз фаол иштирок этиб, муносиб х,исса кушадилар»1 деган эдилар. Демак, биз х,ам тай-ёрлаётган кадрлар хам замон талабларига жавоб бера оладиган ахборот-коммуникацияларидан фойдаланишни билишларига уз х,иссамизни кушишимиз керак.

Afla6weT^ap pyuxaTM:

1. y36eKUCTOH Pecny6-nuKacu "Ta"MMM TyfpucMAa"m K,oHyHU. yPK,-637-coH 23.09.2020 m.

2. M6paMMOB A.E. Maco^aBuM yKUTUWHUHr flugaKTUK tu3umu. - TowKeHT: "Lesson press", 2020, 112 6.

3. Parpiyev A., Maraximov A., Hamdamov R., Begimkulov U., Bekmuradov M., Tayloqov N.. Elektron universitet. Masofaviy ta'lim texnologiyalari O'zME davlat ilmiy nashriyoti. - T.: 2008, 196 b.

4. Abduqadirov A. A. Masofali o'qitish nazariyasi va amaliyoti. monografiya / A. A. Abdukadirov, A. X. Pardayev; red. M. Sodikova. - T.: Uzbekiston respublikasi fanlar Akademiyasi « FAN, 2009. - 145 b.

5. Abduqodirov A.A., Pardayev A.X. Masofali o'qitish nazariyasi va amaliyoti. - T.: Fan, 2009.145 b.

6. Rakhimov K.A. The Importance of Distance Education for Adult Students in Uzbekistan. International Journal of Trend in Scientific Research and Development https://www.ijtsrd. com/2020.

7. Raximov X.A. Masofaviy ta'limning jamiyatda tutgan o'rni. Markaziy Osiyo ijtimoiy tadqiqotlar jurnali. 2020, 1(2).

1 Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг биринчи марта утказилган Узбекистон ёшлари форумида сузлаган нутки. - https://www.gazeta.uz/uz/2020/12/25/forum/

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.